Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar

Transcriptie

1 Maart 215 stijgt naar 91 punten Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar De is in het eerste kwartaal van 215 gestegen van 88 naar 91 punten. Veel huishoudens kijken positiever vooruit en verwachten de komende tijd per saldo beter rond te kunnen komen. Dit is de eerste stijging sinds vorige zomer. Toch gaat het niet iedereen voor de wind. Zo geeft een kwart van de mensen rond de vijftig aan geld tekort te komen. 55 duizend huishoudens met 5-65 jarigen hebben inmiddels te kleine financiële buffers, 17 duizend meer dan in 28. Het ING Economisch Bureau signaleert dat de groep kwetsbare vijftigers groter wordt. Stand Kwart van mensen rond vijftig komt geld tekort Eind 213 gaf nog bijna één op de vier Nederlandse huishoudens aan geld tekort te komen, inmiddels is dat gedaald tot één op de zes. Daarbij zijn er wel behoorlijke verschillen tussen leeftijdsgroepen. Zo geven relatief veel mensen van rond de vijftig aan momenteel geld tekort te komen. Maar liefst een kwart van hen (26%) zegt dat hun huishouden moeilijk rond komt, bijna twee keer zoveel als binnen andere leeftijdsgroepen. Dit verschil is het afgelopen jaar opgelopen. Kwart van jarigen zegt geld tekort te komen Hoe makkelijk komt uw huishouden momenteel rond? 6% Financieel fit Barometer stijgt Nederlandse huishoudens zijn positiever geworden over hun eigen portemonnee. De stand van de ING Financieel fit Barometer is in het eerste kwartaal van 215 gestegen van 88 naar 91 punten. Deze verbetering komt met name doordat mensen minder somber zijn over de toekomst. Een stand onder de 1 punten betekent wel dat nog altijd meer Nederlandse huishoudens een verslechtering van hun financiële positie zien, dan huishoudens die een verbetering zien. 4% 2% % ik hou geld over ik kom precies uit Bron: 26% 14% ik kom geld tekort 45-55jarigen Overige leeftijdsgroepen Economisch Bureau, maart 215

2 Vooruitgang in koopkracht zet aan tot besteden Een doorsnee Nederlands huishouden krijgt volgens het kabinet dit jaar zo n 1,2% meer te besteden. De prijzen stijgen slechts zeer beperkt. Lagere voedsel- en energieprijzen zorgen ervoor dat de inflatie het laagste niveau in bijna 5 jaar heeft bereikt. Prijsstijgingen worden ook nog maar door slechts 18% van de Nederlandse huishoudens aangegeven als reden dat ze nu lastiger rondkomen dan vorig kwartaal. Dat is een historisch kleine groep. De lonen stijgen bovendien al bijna een jaar harder dan de prijzen. De ontwikkeling van de koopkracht ziet er echter lang niet voor alle huishoudens hetzelfde uit. Zo zullen gepensioneerden er veelal niet of nauwelijks op vooruit gaan. Werkenden gaan er dankzij een reële loonstijging en hogere belastingkorting wel op vooruit. Ook voor uitkeringsgerechtigden ziet het koopkrachtplaatje er in de regel positiever uit dit jaar. Wanneer huishoudens hun koopkracht zien stijgen, zullen zij langzaam weer meer geld uitgeven. Spaarpot van doorsnee huishouden een derde kleiner sinds crisis De economische crisis heeft de vermogenspositie van veel Nederlandse huishoudens aangetast. Veel huizenbezitters zagen een deel van de waarde van hun huis verdampen als gevolg van dalende huizenprijzen. Daarnaast teerden veel huishoudens flink in op hun vrij beschikbaar vermogen 1, zoals spaargeld en beleggingen. In 28 bezat een doorsnee huishouden nog 18 duizend euro aan cash, betaal- of spaartegoeden en in aandelen of obligaties. In 213 was dat een derde minder: 12 duizend euro. Juist deze vrij beschikbare vermogens zijn voor huishoudens belangrijk, omdat ze als het ware een schokdemper vormen om een terugval in inkomen op te kunnen vangen. Vermogen in stenen (het huis) of pensioenvermogen zijn hiervoor minder geschikt. Spaarpot van doorsnee huishouden met een derde gedaald Vrij beschikbare financiele bezittingen (euro), mediaan huishouden Bron: CBS Statline Ook vermogen van belang voor bestedingen Bij de beslissing wel of niet extra geld uit te geven speelt naast de koopkrachtontwikkeling ook het vermogen van huishoudens een belangrijke rol. Huishoudens die hun vermogen zien stijgen, zullen eerder geneigd te zijn hun hand van de knip te halen dan huishoudens die hun banksaldo of huis in waarde zien verminderen. Daarnaast vormt het (vrij beschikbare) vermogen een buffer: wanneer het inkomen plotseling daalt, is er een appeltje voor de dorst zodat het uitgavenpatroon niet ineens naar beneden hoeft te worden bijgesteld. Hoe het ervoor staat met het vermogen van de Nederlandse huishoudens is dus belangrijk voor de bestedingen van huishoudens en daarmee voor de Nederlandse economie. Economisch Bureau, maart BOX 1 - Ontwikkelingen ná 213 duiden niet op herstel van vrij beschikbare vermogens Recente vermogenscijfers ontbreken, maar het lijkt niet aannemelijk dat het vrij beschikbare vermogen van een doorsnee huishouden sinds 213 veel is gegroeid. De koopkracht stijgt sinds vorig jaar weliswaar iets, maar de werkloosheid is nog altijd hoog en de onderwaterproblematiek heeft koopwoningbezitters ertoe aangezet om geld dat ze overhouden in te zetten om versneld hun hypotheek af te lossen. Maar liefst de helft van de Nederlanders zegt geen geld over te houden om te sparen, blijkt uit de ING Financieel fit Barometer. De meest recente economische ontwikkelingen kunnen bovendien wisselende effecten hebben op snel opneembare vermogens van huishoudens. Voor spaarders is de lage rente niet plezierig. Diezelfde lage rente heeft juist bijgedragen aan gestegen aandelen- en obligatiekoersen. Hierdoor hebben huishoudens die beleggen hun vermogen juist zien toenemen de afgelopen jaren. 1 Benadering voor vrij beschikbaar vermogen is in deze publicatie de categorie financiële bezittingen uit de CBS-vermogensstatistiek. Deze is incl. termijndeposito s, maar excl. consumptief krediet.

3 Vermogen opbouwen vooral voor grotere buffers Huishoudens geven aan vermogen op te bouwen vanwege verschillende redenen. Ten eerste zetten ze geld opzij voor een bepaald doel, zoals een vakantie, een nieuwe auto of de studie van de kinderen. Met name jongeren hebben vaak dit soort concrete spaardoelen. Daarnaast kunnen huishoudens vermogen opbouwen voor later, als aanvulling op hun pensioen of om eerder te stoppen met werken. Dit is vooral onder mensen met een hoog inkomen populair. De belangrijkste reden voor huishoudens om te sparen is echter het verhogen van hun buffer : een bedrag dat kan worden gebruikt om een terugval in inkomen (werkloosheid) of onverwacht hogere uitgaven (zoals een kapotte wasmachine) te kunnen opvangen. Vooral sparen om buffers te vergroten Wat zijn voor uw huishouden redenen om te sparen? (meerdere antwoorden mogelijk) ik hou gewoon geld over vermogen voor later concreet doel grotere buffer % 2% 4% 6% 8% Vooral veel jarigen vinden buffers te klein Veel huishoudens streven dus naar het opbouwen van hun financiële buffers. Toch is er een groep die hier niet in zegt te slagen. Uit de blijkt dat met name mensen van rond de vijftig zich kwetsbaar voelen. Zo zegt ruim een kwart (26%) van de jarigen onvoldoende buffers te hebben om drie huishoudelijke apparaten (bijvoorbeeld een wasmachine, televisie en computer) te vervangen. Dat zijn er twee keer zoveel als bij andere groepen. Dezelfde kwetsbaarheid blijkt uit hoe lang men zonder problemen rondkomt na eventueel baanverlies. Eén op de acht mensen rond de vijftig zegt bij baanverlies zelfs de eerste maand niet rond te komen. Ook dit is fors hoger dan bij andere leeftijdsgroepen: ruim twee keer zo groot. Relatief veel jarigen zeggen te weinig buffers te hebben Zonder baan kom ik na 1 maand in financiele problemen Buffer is zeker niet groot genoeg om 3 apparaten te vervangen Bron: % 1% 2% 3% jarigen Overige groepen Relatief veel vijftigers niet vermogensfit Een relatief grote groep mensen van rond de vijftig voelt zich ook niet financieel fit over hun vermogen: één op de zeven voelt zich zelfs helemaal niet financieel fit (gemiddeld is dat 1 op de 2). Ook zeggen relatief veel jarigen het niet leuk te vinden om financiële beslissingen omtrent hun vermogen te nemen. Relatief veel jarigen voelen zich 'helemaal niet financieel fit'... Helemaal niet financieel fit op het gebied van vermogen...en vinden beslissingen nemen omtrent vermogen helemaal niet leuk Financiele beslissingen omtrent vermogen helemaal niet leuk Bron: % 5% 1% 15% 2% % 5% 1% 15% jarigen Overige groepen Economisch Bureau, maart 215 3

4 Ten opzichte van andere groepen voelen relatief veel mensen van rond de vijftig zich dus financieel kwetsbaar. Zij hebben het idee dat hun buffers te klein zijn. In hoeverre klopt dit gevoel met de werkelijkheid? Vooral jongeren hebben te kleine buffer Uit een analyse van het ING Economisch Bureau op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat juist jongeren vaak een te kleine buffer hebben. Maar liefst twee op de drie jonge huishoudens (65%) hebben een buffer die lager is dan het absolute minimum (volgens het NIBUD is dat 35 euro). Vooral meer jongeren en 5-65 jarigen met te lage buffers Aandeel huishoudens met minder dan 35 euro aan financiele bezittingen (x1) 8% 17 duizend extra huishoudens met kleine buffers Tegelijkertijd neemt door de vergrijzing de omvang van de totale groep huishoudens van 5-65 jarigen toe, waardoor de stijging in absolute aantallen fors uitpakt. Zo n 55 duizend van deze huishoudens hebben een te kleine buffer, 17 duizend meer huishoudens dan in 28. Binnen deze groep hebben mensen van rond de vijftig vaak hogere lasten dan zestigers. Zij hebben immers vaker inwonende kinderen. Het is daarmee niet verrassend dat juist onder jonge vijftigers relatief veel mensen somber zijn over hun financiële buffers. 17. meer huishoudens (5-65 jr) met te lage buffers Aantal huishoudens met minder dan 35 euro aan financiele bezittingen (x1) 1 8 6% 4% 2% +37% tot % tot Bron: CBS, analyse ING Economisch Bureau Lage buffers van jongeren normaal Toch is het goed te verklaren dat jongeren minder somber zijn over hun buffers dan vijftigers. Onder jongeren ligt het aandeel met weinig geld achter de hand namelijk traditioneel hoog. Ze hebben immers nog niet veel tijd hebben gehad om vermogen op te bouwen. Daarnaast hebben ze vaak minder hoge lasten dan ouderen, geen kinderen en staan ze aan het begin van hun werkende leven. De noodzaak voor een forse buffer is daarmee kleiner. Carrièrestappen en salarisverhogingen kunnen zorgen voor inkomensgroei en vermogensopbouw. Flink meer 5-65 jarigen met te kleine buffers Bij oudere huishoudens is het aandeel met te kleine buffers weliswaar lager dan bij jongeren, maar wel veel harder toegenomen. In de groep huishoudens met 5-65 jarigen heeft inmiddels ruim een kwart minder dan 35 euro aan vrij beschikbaar vermogen achter de hand. Dit is een stijging van 37% ten opzichte van 28. In tegenstelling tot jongeren zitten zij vaak in de tweede helft van hun carrière en hebben ze minder perspectief op verdere inkomensgroei. Daarbij vinden ze als ze werkloos raken veel moeilijker dan jongeren weer een nieuwe baan. Bron: CBS, analyse ING Economisch Bureau Vooral kwetsbare vijftigers onder huurders Zowel uit de als de analyse op basis van CBS-gegevens komt eenzelfde beeld naar voren: steeds meer vijftigers zijn financieel kwetsbaar. Wie zijn die kwetsbare vijftigers? Het blijkt vooral om huurders te gaan. Zo zegt bijna de helft (47%) van de huurders rond de vijftig zeker onvoldoende buffer te hebben om drie huishoudelijke apparaten (bijv. een wasmachine, televisie en computer) te vervangen. Onder kopers is dit slechts 14%. Vijftigers met een koopwoning hebben bovendien hun huis achter de hand. Velen van hen hebben overwaarde en daarmee de mogelijkheid bij financiële problemen hun huis te verkopen. Ook alleenstaanden, mensen met een laag inkomen en uitkeringsgerechtigden geven vaker dan gemiddeld aan somber te zijn over hun buffers. Economisch Bureau, maart 215 4

5 Werkloosheid onder vijftigers neemt niet af De kwetsbare positie van sommige vijftigers lijkt samen te hangen met de werkloosheid in die groep. Die is gedurende de crisis fors opgelopen en terwijl de werkloosheid onder andere leeftijdsgroepen begint te dalen als gevolg van het economisch herstel, loopt het aantal werkloze ouderen nog niet af. Momenteel zijn er 25 duizend 45-plussers werkloos. Dit is ruim 2 keer zoveel als voor de crisis. Inmiddels is de werkloosheid onder 45-plussers hoger dan de werkloosheid onder jarigen. Werkloosheid daalt al een jaar, maar niet onder 45-plussers 7, 6,5 6, 5,5 5, 4,5 4, Bron: CBS jarigen 45 plussers Ook veel vijftigers met grote buffers Lang niet alle vijftigers bevinden zich in een kwetsbare positie. Terwijl een groep vijftigers kwetsbaar is, zijn er tegelijkertijd ook veel vijftigers met riante buffers. Zo bezit een doorsnee huishouden van jarigen 16 duizend euro aan vrij beschikbaar vermogen. De rijkste 25% van deze huishoudens bezit zelfs meer dan 6 duizend euro aan vrij beschikbaar vermogen. Dit verklaart hoe het beeld van de rijke vijftiger en de kwetsbare vijftiger naast elkaar kunnen bestaan en toch allebei waar zijn: het vrij beschikbaar vermogen is ongelijk verdeeld. Onder 65-plus huishoudens is het liquide vermogen nog ongelijker verdeeld dan onder jarigen. Zo bezit de rijkste 25% binnen die groep meer dan 8 duizend euro aan vrij beschikbaar vermogen, terwijl de armste 25% over minder dan 6 duizend euro beschikt. Ook veel huishoudens (45-65 jr) met veel liquide vermogen Financiele bezittingen (x1euro), Armste 25% bezit minder dan 16 Doorsnee huishouden bezit 61 Rijkste 25% bezit meer dan tot 25 jaar jr jr 65 en ouder Bron: CBS, ING Economisch Bureau Economisch Bureau, maart 215 5