Vijftiende voortgangsrapport Ruimte voor Ruimte 1 januari 2008 ember 2008
1. Met ruimte voor ruimte terug te verdienen bedragen De kosten die de provincie wil terugverdienen door middel van de opbrengsten van de verkoop van ruimte voor ruimtekavels bestaan uit: - De sloopvergoedingen die uitgekeerd zijn in het kader van de Regeling beëindiging veehouderijtakken (Rbv); - De kosten van sanering van glastuinbouwbedrijven in kwetsbare gebieden en de sloop van ongewenste bebouwing in het buitengebied; - De kosten van de sanering van de MOB-complexen. 1.1 Omvang sloopvergoedingen Rbv Volgens het meest recente overzicht van de Dienst Regelingen van het Ministerie van LNV (31 december 2008) bedraagt het terug te verdienen bedrag aan sloopvergoedingen uit de Regeling beëindiging veehouderijtakken (Rbv) 166,2 miljoen. Aan dit bedrag zal weinig veranderen. De meeste dossiers van deelnemers aan de Rbv zijn afgehandeld. 1.2 Verbrede inzet van de aanpak ruimte voor ruimte In vervolg op de beleidsnota Verbrede inzet van de aanpak ruimte voor ruimte (GS, 27 juni 2006) hebben GS een krediet toegezegd van 13 miljoen voor de financiering van sanering van glastuinbouwbedrijven in kwetsbare gebieden en van 9 miljoen voor de sloop van ongewenste bebouwing in het buitengebied. De subsidieregeling sanering glastuinbouwbedrijven is in het najaar van 2006 en in het voorjaar van 2008 opengesteld. Voor beide openstellingen is in totaal een bedrag van 9 miljoen beschikbaar gesteld. Eind 2008 is aan subsidievergoedingen voor beëindiging en sloop 2,4 miljoen betaald en is voor 1,8 miljoen aan verplichtingen aangegaan. Daarnaast zijn subsidieaanvragen ter waarde van ongeveer 3 miljoen in behandeling genomen. In 2003 hebben GS 2,8 miljoen uitgegeven voor een glastuinbouwsaneringsproject in Sprang Capelle (gemeente Waalwijk). In 2008 zijn GS een verplichting aangegaan van 1,36 miljoen voor een projectsanering in Helenaveen (gemeente Deurne). Hiermee is eind 2008 voor de sanering van de glastuinbouw door middel van de subsidieregeling en voor projectsanering in totaal voor 8,36 miljoen besteed of aan verplichtingen aangegaan. Voor de bijdrageregeling sloop ongewenste bebouwing in het buitengebied (SOBB) komen gemeenten in aanmerking waar de Ruimte voor Ruimte CV minstens 30 ruimte voor ruimtekavels in ontwikkeling heeft genomen. Op ember 2008 waren dat 17 gemeenten. GS hebben in september 2007 een bedrag van 5,6 miljoen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van deze regeling. Zeven gemeenten hebben in 2008 de regeling opengesteld. Alleen voor de gemeente Deurne is het resultaat van de openstelling bekend, hier is voor 0,1 miljoen aan verplichtingen aangegaan. 1.3 Voorstel sanering MOB-complexen In juni 2007 hebben GS een samenwerkingsovereenkomst tussen provincie en DLG, als opdrachtnemer voor de sanering van de MOB-complexen, vastgesteld. De provincie betaalt de kosten voor de sloop en sanering op 11 voormalige militaire terreinen. De kosten voor de provincie van sloop en sanering, inclusief rente en onvoorzien, zijn geraamd op 22,5 miljoen. GS willen de kosten terugverdienen via de verbrede inzet van de aanpak ruimte voor ruimte. De voorbereiding van de sanering is in 2007 van start gegaan. Op basis van de aanbestedingen in 2008 zullen de kosten van de sloop en sanering lager uitvallen dan begroot. Tot nu toe is voor een bedrag van 2,1 miljoen aan verplichtingen aangegaan. 2
1.4 Wijziging met betrekking tot sloopvergoedingen VIV-regeling Bij de openstellingen van de verplaatsingsregeling intensieve veehouderijbedrijven in 2003 en 2004 hebben GS besloten om de sloopvergoedingen terug te verdienen met ruimte voor ruimtekavels onder de veronderstelling dat de beschikbare middelen niet voldoende zouden zijn. In de besluitvorming over de openstelling van de VIV in 2005 en 2008 is hierover niets vastgelegd. GS hebben besloten om de sloopvergoedingen te financieren uit de VIV-portefeuille in de verwachting dat het beschikbare investeringskrediet voor de VIV toereikend is. 1.5 Samenvatting Tabel 1 toont de samenstelling van het bedrag dat door de inzet van ruimte voor ruimte terugverdiend moet worden. Eind 2008 bedraagt het terug te verdienen bedrag 176,8 miljoen en hebben PS maximaal 213,8 miljoen aan middelen beschikbaar gesteld. Het bedrag dat de provincie heeft ontvangen in ruil voor de ontwikkeling van ruimte voor ruimte kavels bedraagt 112,0 miljoen. Een specificatie van de opbrengst is opgenomen in tabel 2. Het maximaal nog terug te verdienen bedrag is 101,8 miljoen. Tabel 1 Met ruimte voor ruimte terug te verdienen bedragen Betaling gerealiseerd of verplicht (cumulatief t/m 2007) Betaling gerealiseerd of verplicht (cumulatief t/m 2008 Maximaal beschikbaar gesteld Sloopvergoedingen Rbv 166,3 miljoen 166,2 miljoen 166,5 miljoen Verbrede inzet aanpak Ruimte voor Ruimte - Sanering glastuinbouw in kwetsbare gebieden 6,1 miljoen 8,4 miljoen 15,8 miljoen - Sloop ongewenste bebouwing buitengebied - 0,1 miljoen 9,0 miljoen - Sanering MOB-complexen 0,8 miljoen 2,1 miljoen 22,5 miljoen Totaal aangegane verplichtingen 173,2 miljoen 176,8 miljoen 213,8 miljoen Opbrengst ruimte voor ruimte kavels* 94,9 miljoen 112,0 miljoen 112,0 miljoen Nog terug te verdienen bedrag 78,3 miljoen 64,8 miljoen 101,8 miljoen *Zie tabel 2 Peildatum 31-12-2008 3
2. Opbrengsten uit de verkoop van ruimte voor ruimtekavels 2.1 Te ontvangen en te declareren opbrengsten De Rbv-sloopvergoedingen en de verplichtingen uit de verbrede inzet van de aanpak ruimte voor ruimte worden terugverdiend uit de opbrengsten van de verkoop van ruimte voor ruimtekavels. De provincie en private partijen hebben hiervoor in 2001 en 2005 samenwerkingsovereenkomsten afgesloten. Op basis van deze overeenkomsten kan de Ontwikkelingsmaatschappij Ruimte voor Ruimte (ORR) de kavels ontwikkelen in ruil voor afdrachten aan de provincie voor de financiering van de sloopvergoedingen. Op grond van de eerste samenwerkingsovereenkomst van 2001 heeft de ORR 86,3 miljoen betaald aan de provincie in ruil waarvoor zij 964 kavels kan ontwikkelen. In de vervolgsamenwerkingsovereenkomst van 2005 wordt uitgegaan van een door de ORR aan de provincie te betalen vergoeding van 100.000 per ruimte voor ruimtekavel en de rentelasten daarover vanaf 1 juli 2004. De ORR moet de vergoeding aan de provincie betalen binnen twee jaren nadat de Raad van Commissarissen besluit een locatie in ontwikkeling te nemen. Op grond van de vervolgsamenwerkingsovereenkomst is de ORR in 2007 voor een bedrag van 8,2 miljoen aan verplichtingen jegens de provincie aangegaan voor de ontwikkeling van 82 ruimte voor ruimtekavels. In 2008 is de ORR voor een bedrag van 15,4 miljoen aan verplichtingen aangegaan voor de ontwikkeling van 170 kavels. De vervolgsamenwerkingsovereenkomst geeft de provincie de mogelijkheid om ook rechtstreeks aan derden medewerking te verlenen aan de ontwikkeling van een of meer ruimte voor ruimtekavels indien daarmee het revitaliseringsproces en het realiseren van de doelstellingen daarvan aantoonbaar worden bevorderd. De ontwikkelaar betaalt daarvoor dezelfde vergoeding als de ORR ter compensatie van de uitbetaalde Rbv-sloopvergoedingen. Op deze wijze heeft de provincie zelf direct 0,4 miljoen terugverdiend. Tabel 2 Opbrengst van de kavelverkoop Maximaal aan te gane verplichtingen 213,8 miljoen Totaal ontvangen en te declareren opbrengsten Opbrengst eerste samenwerkingsovereenkomst (SOK1) Opbrengst vervolgsamenwerkingsovereenkomst (SOK2) Opbrengst verkopen provincie Winstuitkering ORR 86,3 miljoen 23,6 miljoen 0,4 miljoen 1,7 miljoen Totaal ontvangen en te declareren opbrengsten 112,0 miljoen Nog terug te verdienen bedrag Peildatum 31-12-2008 101,8 miljoen De provincie is zeker van een opbrengst van 112,0 miljoen. Voor het resterende bedrag van 101,8 miljoen moeten nog ruim 1.000 kavels in ontwikkeling worden genomen. In totaal zijn ruim 2.100 ruimte voor ruimte kavels nodig om aan alle verplichtingen te voldoen. 4
2.2 Voortgang kavelverkoop en -ontwikkeling De ORR heeft op ember 2008 836 ruimte voor ruimtekavels verkocht en daarnaast 24 ruimte voor ruimtekavels in de verkoop. In 2008 heeft de ORR 161 ruimte voor ruimtekavels verkocht. Het aantal verkochte ruimte voor ruimtekavels is in 2008 met 140 toegenomen. Door het niet nakomen van contractuele verplichtingen door kopers is een aantal eerder als verkocht aangemerkte kavels komen te vervallen. Tabel 3 Ontwikkeling verkoop ruimte voor ruimtekavels door de ORR CV Aantal kavels 1 dec 2002 1 dec 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Toename 2008 Verkocht 0 50 262 397 552 696 836 + 140 Op ember 2008 heeft de ORR locaties in ontwikkeling waarop nog eens ruim 350 ruimte voor ruimtekavels zijn te ontwikkelen. Om uiteindelijk 2.100 kavels te ontwikkelen, moet de ORR nog ongeveer 900 kavels in ontwikkeling nemen. 2.3 Financiële risico s In 2008 is op basis van de gegevens per 1 januari 2008 intern een kwantitatieve analyse uitgevoerd van het risico dat de provincie de uitgekeerde vergoedingen voor sloop en sanering niet terugverdient. Daarbij is gerekend met verschillende uitgangspunten voor het aantal verkochte kavels per jaar, de renteontwikkeling, de benodigde ontwikkeltijd en de ontwikkelingen van opbrengsten- en kostenposten. In het meest negatieve scenario bedraagt het verlies voor de provincie 2,9 miljoen waarvan 1,6 miljoen bestaat uit het niet terugontvangen van aandelenkapitaal en achtergestelde lening en 1,3 miljoen uit het niet terugverdienen van de uitbetaalde sloopvergoedingen. Het in de risicoreserve opgenomen bedrag voor de ORR is op basis hiervan in de jaarrekening van 2008 bijgesteld van 28,0 miljoen naar 2,7 miljoen. Omdat de ORR in 2009 de inkomsten van eerder verkochte kavels ontvangt, zal 2009 voor de ORR geen financieel slecht jaar worden. De ORR komt echter in het voorjaar van 2009 met een zestal locaties op de markt met in totaal meer dan 100 kavels. De vraag is of de huidige recessie van invloed is op de verkoop van deze kavels. Bij tegenvallende verkopen zal door middel van een geactualiseerde risicoanalyse worden nagegaan of het in de risicoreserve opgenomen bedrag voor de ORR dient te worden bijgesteld. 5
3. Resultaten van Ruimte voor Ruimte 3.1 Milieuwinst en landschappelijke kwaliteitswinst In het kader van de Regeling beëindiging veehouderijtakken is in Noord-Brabant op 1.548 bedrijven de intensieve veehouderij of een tak daarvan beëindigd door de intrekking van de vergunning en het uit de markt halen van de op het bedrijf aanwezige fosfaten. Ruim tweederde van de deelnemers heeft ook gebruik gemaakt van de sloopregeling. In de provincie Noord-Brabant heeft dit geleid tot het uit de markt halen van 8,7 miljoen kilogram fosfaat en de sloop van bijna 1,8 miljoen vierkante meter staloppervlakte. Tabel 4 Resultaten ruimte voor ruimte regeling Regeling beeindiging veehouderijtakken (Rbv) 1 Kg fosfaat uit de markt genomen 8.687.419 kg Door provincie gefinancierde sloop staloppervlakte 1.755.582 m 2 Beleidsregel RvR (niet Rbv) 2 Kilogram fosfaat uit de markt genomen 778.277 kg Ingebrachte sloop staloppervlakte 219.733 m 2 Milieuwinst ruimte voor ruimte totaal Kilogram fosfaat uit de markt genomen 9.465.696 kg Staloppervlakte gesloopt 1.975.315 m 2 Bronnen: 1Dienst Regelingen van Ministerie van LNV, ember 2008 2Provincie Noord-Brabant, ember 2008 Buiten de Rbv is extra milieuwinst behaald door de particuliere ontwikkeling van ruimte voor ruimtekavels. De aanpak ruimte voor ruimte heeft geleid tot de sloop van bijna 200 ha aan staloppervlakte en de onttrekking aan de markt van ruim 9,4 miljoen kilogram fosfaat. Het aantal aanvragen van ruimte voor ruimtekavels door particulieren en andere ontwikkelaars dan de ORR groeit geleidelijk. In 2008 zijn 21 aanvragen voor 27 kavels gehonoreerd. Het aantal particuliere RvR-kavels komt daarmee op 204. Tabel 5 Gehonoreerde aanvragen ruimte voor ruimte kavels door particuliere ontwikkelaars 2006 2007 2008 Toename 2008 Aantal bouwkavels 155 177 204 27 Bron: Provincie Noord-Brabant 3.2 Verbrede inzet ruimte voor ruimte Op basis van de verbrede inzet van de aanpak Ruimte voor Ruimte is eind 2008 de volgende winst op het gebied van milieu en landschappelijke kwaliteit behaald (tabel 6): 6
Tabel 6 Resultaten verbrede inzet Ruimte voor Ruimte t/m 2007 2008 Totaal Sanering glastuinbouw in kwetsbare gebieden Project Glasnat (gemeente Waalwijk) 2,6 ha - 2,6 ha Subsidieregeling sanering glastuinbouw 5,3 ha 4,5 ha 9,8 ha Totaal glasopstanden gesloopt 7,9 ha 4,5 ha 12,4 ha Sanering MOB complexen Gebouwoppervlakte gesloopt 7.200 m 2 27.400 m 2 34.600 m 2 Verharding (asfalt/klinkers) verwijderd 13.300 m 2 4.400 m 2 17.700 m 2 Realisatie EHS 12.400 m 2-12.400 m 2 Peildatum 31-12-2008 7