TOERISTISCHE KANO BOND NEDERLAND Postbus 715 info@tkbn.nl KvK: 40.398.191 2600 AS Delft www.tkbn.nl Iban: NL8INGB0003054019 Kanosport in Nederland Projecten en cijfermateriaal Kenmerken van de kanorecreatie Kanovaren is een sport die je individueel kunt doen. Het is niet nodig is om lid te zijn van een kanovereniging of kanobond om de sport te kunnen bedrijven. Zeker de vele inwoners die in ons waterrijke land aan het water wonen en een kano thuis hebben liggen, hebben minder behoefte aan een kanovereniging. De kanobonden behartigen de belangen van de kanosport en daarmee van elke kanovaarder. Bijlage 1 geeft kenmerken van de kanorecreatie. Cijfermateriaal In Nederland zijn een kleine 10.000 georganiseerde kanovaarders (aangesloten bij de TKBN en NKB (sectie kanovaren van het Watersportverbond) en uit cijfers komen schattingen dat een 10 tot 15-voud niet georganiseerd is. Enkele rapporten in de bijlagen schatten het totaal aantal kanovaarders in Nederland (in bezit van een eigen kano) op 150.000. Omdat er wel enig verband is tussen kanobezit en vaarwater in de directe woonomgeving, kan aan de hand van de ledentallen der TKBN en NKB wel een schatting van het totaal aantal kanovaarders per regio worden gemaakt. Een recente studie van Alterra (2012) spreekt van 30.000 kano's die geregeld gebruikt worden; en dat in ons land jaarlijks 1,9 miljoen (!) kanotochten worden gemaakt. Bijlage 2 geeft enige cijfers en de verdeling naar provincie. Projecten Landelijk zijn er veel projecten ter stimulering van de (kleine) waterrecreatie. De TKBN ontvangt geregeld informatie over deze projecten en vaak geeft de TKBN er een actieve bijdrage aan via onze regionaal vertegenwoordigers. Veel van deze projecten hangen samen met de realisatie van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS), waarmee de overheid ernaar streeft dat in 2020 90% van de EHS is opengesteld voor recreatief medegebruik. Bijlage 3 geeft een overzicht van projecten plus enige bronnen. Project Kanotoeristische Vaarwegen Dit project heeft tot doel een doelmatig eigentijds vakinhoudelijk rapport op te stellen waarmee de kanowereld beperkingen in vaarroutes kan helpen oplossen en kanorouteprojecten bij de overheden met goede documentatie kan ondersteunen. Waar vroeger een paar schetsen van steigers voldoende waren, komen tegenwoordig ook het milieu, ecologie, Natura2000 en juridische zaken aan de orde. Het is een gezamenlijk project met het Watersportverbond. Eind 2013 staat de oplevering gepland.
- 2 - Bijlage 1 Kenmerken van de kanorecreatie De recreatieve kanovaarder is een rustige liefhebber van natuur en landschap. Kanovaren is een sport die je individueel kunt doen. Kenmerkend is dat de meesten solo varen in eenpersoons kano's. Een direct gevolg is dat het om deze sport te bedrijven niet nodig is om lid te zijn van een kanovereniging of kanobond. Zeker de vele inwoners die in ons waterrijke land aan het water wonen en een kano thuis hebben liggen, die hebben minder behoefte aan een kanovereniging. Dit alles heeft gevolgen voor de draagwijdte van de kanobonden op het gebied van de belangen van de kanosport. Er is een grote overeenkomst met de schaatssport: een veelvoud aan Nederlanders heeft schaatsen en gaat vol enthousiasme het ijs op zodra de winter doorzet, maar een fractie ervan is lid van een schaatsvereniging. De schaatsverenigingen echter vegen de banen en voorzien klûnplaatsen van rubbermatten en daar heeft elke schaatser profijt van. De schaatsverenigingen overleggen met de waterschappen en gemeenten in het belang van elke schaatser. Investering in voorzieningen voor schaatsers, al gaat dat om grote aantallen, zijn effectief voor gemiddeld één week om de paar jaar. Des te meer reden om voorzieningen voor meerdere sporten te benutten. Voor de kanosport is het niet anders: de kanobonden met hun verenigingen werken aan goede kanoroutes en stellen via de websites en bondsblad veel kennis beschikbaar. Via het netwerk van regionaal vertegenwoordigers kan de TKBN in heel het land ondersteuning bieden aan de ontwikkeling van recreatieve kanoroutes. Dit alles maakt dat de resultaten van deze belangenbehartiging uiteindelijk ten goede komt aan elke kanovaarder in ons land. Natuurlijk kan ook de kanobond niet zonder een achterban. Dankzij de leden is er een krachtige sportorganisatie die de recreatieve mogelijkheden uitdraagt. Een opsomming van de kenmerken en pluspunten van de recreatieve kanosport: kanovaarders zoeken op internet naar kanoroutes. de kanobond publiceert op het web alle praktische informatie. de landelijke aantallen kanovaarders zijn daarmee belangrijker dan het aantal verenigingen. kanovaren is een sport die je tot op hoge leeftijd kunt doen. landelijk is de trend dat steeds meer 50+ de kanosport oppakt. ook met een lichamelijke beperking is kanovaren vaak goed mogelijk. de 50+ groep heeft meer te besteden dan jeugd en jongeren. de 50+ pauzeert vaker op een terrasje. de 50+ combineert de dagtocht vaker met een etentje na afloop. de 50+ en ouder combineert het kanovaren vaak ook met meerdere dagen er op uit met de caravan of een bed- en breakfast. kanosport is schoon en stil. kanosport is vriendelijk voor de natuur en natuurgebieden. kanosport beschadigd geen oevers en rietkragen door golfslag. 80% van de kanovaarders verlangt geen dure voorzieningen, maar: een eenvoudige verstevigde lage oeverrand voor in- en uitstappen. een minimale doorvaarthoogte van circa 1 meter. een minimale doorvaartbreedte van 2,5 meter. een eenvoudige uitstapmogelijkheid bij een sluis, stuw of te lage brug.
- 3 - verbeter het economisch rendement van de voorzieningen door een breder gebruik. combineer voorzieningen voor de kanosport met die voor andere watersporten. toerroeiers en schaatsers hebben baat bij dezelfde voorzieningen. streef niet naar exclusieve voorzieningen voor de kanovaarder, maak het universeler. combineer parkeer- en pauzeplaatsen met andere recreatievormen. economisch en ecologisch gezien is van belang dat de sport dicht bij huis mogelijk is. 60% van de potentiële kanovaarders woont rondom het centrum van het land.
- 4 - Bijlage 2 Ledenverdeling TKBN en NKB naar provincie Het overgrote deel der leden woont in het midden van het land. De NKB heeft vooral veel leden via kanoverenigingen, dat blijkt ook uit aandeel van Noord-Holland, waar van oudsher veel kanoverenigingen zijn. Ook Noord-Brabant springt in het oog vanwege de vele wildwaterverenigingen. In de 'drogere' provincies en in provincies waar de NKB minder verenigingen heeft, is de TKBN relatief sterker vertegenwoordigd. De TKBN bestaat voor het merendeel uit persoonlijke leden die niet zijn aangesloten bij een kanovereniging. Provincie NKB TKBN GR 5% 4% FR 4% 2% DR 0% 2% OV 9% 7% FL 4% 5% GL 7% 8% UT 4% 15% NH 28% 17% ZH 19% 29% ZL 0% 2% NB 20% 7% LB 3% 2% België 1% 1% Totaal 100,00% 100,00% Van de georganiseerde kanovaarders woont de helft in de provincies Utrecht, Noord- en Zuid- Holland plus Flevoland. Deze concentratie maakt dat veel kanovaart centraal in het land plaatsvindt. Het bekende Groene Hart en de Kop van Overijssel bieden voor veel kanovaarders mogelijkheden dichter bij huis. Ook Noord Brabant vormt een concentratie van kanovaarders en biedt aantrekkelijke wateren, die ook voor kanovaarders uit het midden van het land uitstekend bereikbaar zijn. Ledenaantal 6000 2500 Kanoverenigingen Er zijn ruim 100 kanoverenigingen, waarvan 90 zijn aangesloten bij een kanobond. De verdeling van de niet georganiseerde kanovaarders Uit schattingen van studies (bijlage 3 Beleidsvisie Kleine Watersport) blijkt dat er 100.000 tot 150.000 kanovaarders in Nederland zijn. Er vanuit gaande dat de verdeling van ongeorganiseerde kanovaarders over het land vanwege de aanwezigheid van water vergelijkbaar mag worden geacht met de verdeling van de leden der kanobonden, mag worden aangenomen dat ook de ongeorganiseerde kanovaarders vooral rond het midden van het land geconcentreerd zijn. Daarmee is er een potentieel van 70.000 tot 100.000 kanovaarders binnen de provincies FL, GL, UT, NH en ZH. Voor kampeerweekenden en vakanties trekken deze kanovaarders veelal naar de noordelijke provincies, waarbij de kop van Overijssel, de marengebieden in Groningen en de wateren van Friesland zeer gewild zijn. Recent onderzoek (bijlage 3 Wageningen UR) schat het aantal kano s in Nederland dat regelmatig wordt gebruikt op 30.000. Bijna een half miljoen inwoners maakt 4x per jaar een kanotocht, dwz er worden tegen de 2 miljoen kanotochten per jaar in ons land gemaakt.
- 5 - Kano verkoopcijfers Een grote kanoleverancier antwoordt op de vraag of een trend zichtbaar is: in de laatste 5 jaar zijn de verkoopcijfers van kano's stabiel. er is een trend naar meer 50+ dat een nieuwe kano koopt. er zal meer kanobezit zijn gekomen t.g.v. doorverkoop van gebruikte kano's bij 50+. er zijn meer woonwijken gekomen met water: er zullen meer kano's thuis liggen. Samengevat: de aantallen van 150.000 zullen in dezelfde orde van grootte zijn gebleven. Kanoverhuurbedrijven Op internet staan bij kanoverhuur onder startkabel.nl circa 80 kanoverhuurders. Dit zijn de grotere en aan de weg timmerende kanoverhuurders. Verdeeld per provincie: Groningen 5 Utrecht 7 Friesland 15 Noord-Holland 7 Drenthe 5 Zuid-Holland 9 Overijssel 11 Zeeland 0 Flevoland 2 Noord-Brabant 11 Gelderland 6 Limburg 3 In de kanoroute brochures van de provincies Noord-Holland en Utrecht staan 12 locale kanoverhuurders die niet op internet staan onder kanoverhuur. Dan is een ruwe schatting dat het werkelijk aantal kanoverhuurders per provincie met een factor 2 tot 5 verhoogd mag worden. In totaal zijn er dan 200 tot 400 kanoverhuurders in ons land. Kano bestedingen Bron: NBTC-NIPO Research 2009. Deze bron wordt aangehaald in een nieuw plan (2012) voor Toerisme & Recreatie van de gemeente Noord-Oost-Polder. Het blijkt dat kanovaarders gemiddeld 20,38 euro per uitstapje besteden. Dat is het meest van alle toertochten (wandelen, fietsen, auto, motorfiets, rondvaartboot, roeien, motorboot/jacht, zeilen) en ook meer dan menig andere categorie uitstapje. De besteding van 3x meer per uitstapje dan bij een motorboot/jacht is opmerkelijk, want voor die doelgroep wordt vaak veel geld geïnvesteerd in voorzieningen. De motorbootvaarder kan veel mee nemen aan boord, de kanovaarder besteed tijdens de tocht meer aan wal. Bron: Monitor Vrijetijd en Toerisme 2009. Deze bron toont 1,3 miljoen kanoactiviteiten in de periode 2008/2009. (http://www.monitorvrijetijdentoerisme.nl/recreant/recreatievormen/watersport/) De gemiddelde duur van watersportactiviteiten is 4 uur. Kanovaren en roeien vormen in aantallen verenigingen (250) en ledenaantallen bij verenigingen (30.000) een goede middenmoot. N.B.: in deze laatste aantallen zijn de uit pagina 1 te berekenen circa 140.000 niet georganiseerde kanovaarders niet meegeteld.
- 6 - Bijlage 3 Landelijke beleid en projecten Landelijk zijn er veel initiatieven ter ontwikkeling en stimulering van de (kleine) waterrecreatie. De TKBN geeft bij veel landelijke projecten een bijdrage door inschakeling van haar regionale vertegenwoordiger, die adviseert op gebied van de kanosport. Tegenwoordig zijn vaak ook "Groenprojecten" verweven met de ontwikkeling van waterrecreatie. In het verleden is er al veel gerealiseerd, waardoor in enkele regio's tegenwoordig meer het onderhoud en minder de ontwikkeling aandacht vraagt. Als voorbeeld de vele kanoroutes die in het noorden en oosten zijn ontwikkeld vanaf de jaren 80. Zoals een netwerk van kanoroutes in heel de provincie Groningen, idem in Friesland, evenals de kanoroutes in Overijssel en Noord-Holland. Al deze initiatieven passen in de realisatie van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS), waarbij de overheid ernaar streeft dat in 2020 90% van de EHS is opengesteld voor recreatief medegebruik. Een opsomming van projectdocumentatie die de TKBN ontving of bij betrokken is. Rijkswaterstaat SRN Recreatie tussen wal en schip? De rol van Water en Rijkswaterstaat bij waterrecreatie; februari 2002. Bevat o.a. cijfermateriaal, bedragen, verdelingen. Plus een overzicht van landelijke beleidsnota's. Meerjaren Uitvoerings Programma Beleidsvisie Recreatie Toervaart in Nederland 2002 2006; maart 2002. Stichting Recreatietoervaart Nederland. Een overzicht van projecten, bedragen, adressen en contactpersonen van alle betrokken organisaties. Een der projecten noemt de aanlegvoorzieningen langs de Vecht, met name vanaf de gemeente Loenen t/m Muiden. Stichting Recreatie Cijfermateriaal boven water; februari 2002. In opdracht van het ministerie van LNV. Gedetailleerde cijfers m.b.t. de watersporten: aantallen, verdeling, bestedingen, trends, infrastructuur en voorzieningen. Watersportberaad Beleidsvisie Kleine Waterrecreatie Nederland 2001 2020; maart 2001. Vanuit de doelstellingen van de EHS de mogelijkheden van de kleine waterrecreatie verbeteren, en handvatten aanreiken aan overheid en terreinbeheerders t.b.v. de uitwerking van beleid. Bevat o.a. knelpunten inventarisaties m.b.t. alle kleine watersporten, cijfermateriaal, uitwerkingsvoorbeelden. Watersportberaad Betaalbaarheid watersport; april 2002 Effect van kostenstijgingen, toekomstperspectief, gevolgen voor het beleid. Uitgebreid cijfermateriaal. NPvW Natura 2000. Europees project m.b.t. natuurbehoud. Nederlands Platform voor Waterrecreatie (voorheen Watersportberaad).
- 7 - NPvW De Toekomstvisie Waterrecreatie 2025. Noemt o.a. de ontwikkeling van de kuststreek als een belangrijk recreatiegebied. De toekomstvisie verbindt de waterrecreatie met de aanpalende cultuurrecreatie. Wageningen UR Recreatie en Natuur, Alterra-rapport 2334, ISSN 1566-7197, 2012. Het belangrijkste motief voor kanoërs is genieten van natuur en landschap. Het totale aantal kano s in Nederland dat met enige regelmaat wordt gebruikt, wordt geschat op 30.000. Kanoën wordt door 3% van de Nederlanders gedaan, gemiddeld vier keer per jaar. Van de Nederlandse toeristen die in Nederland op vakantie gaan, gaat 2.2% kanoën en roeien. (Een snelle berekening: 3% van 16 miljoen = 480.000 inwoners x 4 = 1,9 miljoen kanotochten per jaar.) Afkortingen NPvW SRN Nederlands Platform voor Waterrecreatie (voorheen Watersportberaad) Stichting Recreatie Toervaart Nederland Activiteiten regionaal vertegenwoordigers TKBN Voor een gedetailleerd en actueel overzicht van alle (ruim 70) projecten waarbij de regionaal vertegenwoordigers van de TKBN betrokken zijn verwijzen wij naar de website van de TKBN www.tkbn.nl waar onder de rubriek Commissies/ Belangenbehartiging een compact overzicht van de projecten per provincie staat vermeld.