Statistische Jaarbrief 2011

Transcriptie

1 Statistische Jaarbrief 2011 kleine synode 25 november 2011 AZ Expertisecentrum

2

3 Pagina 3 van Inhoud 1 Inleiding 5 2 Verantwoording Gebruikte bronnen Het ledental van de Protestantse Kerk in Nederland Kerkelijk werkers 6 3 Toelichting op de tabellen Ledentallen Predikanten Gemeenten Financiën 9 4 Tabellenoverzicht Tabel 1 Het aantal leden per provincie op 1 januari Tabel 2 Ontwikkeling ledental naar denominatie van de gemeente waartoe zij behoren (stand per 1 januari) Tabel 3 Verdeling van typen leden per provincie en per denominatie op 1 januari Tabel 4 Procentuele verdeling van typen leden per provincie en per denominatie op 1 januari Tabel 5 Procentuele verdeling van typen leden per provincie op 1 januari Tabel 6 Leeftijdsverdeling van de leden naar type lidmaatschap en denominatie op 1 januari Tabel 7 Ontwikkeling ledental naar type en leeftijd, (stand per 1 januari) Tabel 8 Ledental naar geslacht, type lidmaatschap en leeftijd op 1 januari Tabel 9 Ontwikkeling aantallen predikanten (stand per 1 januari) Tabel 10 Predikanten naar geslacht en aard werkzaamheid, 2011, 2010 en 2006 (stand per 1 januari) Tabel 11 Predikanten naar geslacht en leeftijd, 2011, 2010 en 2006 (stand per 1 januari) Tabel 12 Ontwikkeling aantallen gemeenten naar denominatie (stand per 1 januari) Tabel 13 Aantallen gemeenten per provincie op 1 januari Tabel 14 Indeling gemeenten naar aantal belijdende leden, ultimo Tabel 15 Indeling gemeenten naar inkomen Tabel 16 Ontwikkeling van de bijdrage levend geld in de Protestantse Kerk naar denominatie, Tabel 17 Ontwikkeling van de bijdrage levend geld in de Protestantse Kerk per provincie, Inhoudsopgave

4

5 Pagina 5 van 1 Inleiding November 2010 werd aan de Generale Synode de eerste Statistische jaarbrief van de Protestantse Kerk in Nederland sinds 1999 aangeboden. Daarbij werden twee opmerkingen over de toekomst gemaakt. In de eerste plaats de belofte dat de komende vijf jaar de statistische jaarbrief zal verschijnen. In de tweede plaats het voornemen om de tweede statistische jaarbrief te baseren op gegevens ontleend aan de van de Protestantse Kerk. Het voornemen is niet gehaald. Deze tweede statistische jaarbrief is net als de eerste in hoofdzaak gebaseerd op gegevens ontleend aan de SMRA. Daarvoor is gekozen omdat 2011 is gebruikt om de LRP ingang te doen vinden binnen de kerk en om een nieuwe versie van de LRP te ontwikkelen, die geschikt is voor het verzamelen van statistische gegevens. De LRP wordt nu bijna in alle gemeente van de Protestante Kerk gebruikt en vanaf 1 januari wordt de nieuwe versie van de LRP operationeel, zodat vanaf volgend jaar aan de LRP betrouwbare gegevens kunnen worden ontleend.

6 Pagina 6 van 2 Verantwoording 2.1 Gebruikte bronnen Ook voor deze jaarbrief zijn, net als vorig jaar, de meeste tabellen van de ledentallen gemaakt met behulp van digitale bestanden; alleen uitsplitsingen naar geslacht zijn handmatig uit geprinte SMRA-bestanden samengesteld. De cijfers van de totale Nederlandse bevolking zijn afkomstig van de Statline online databank van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De gegevens met betrekking tot de financiën zijn geconstrueerd uit de gegevens die de Dienstenorganisatie verzamelt ten behoeve van de quotumbepaling. Zij leveren vanaf 2002 betrouwbaar en consistent materiaal op, ook qua ontwikkeling. Er is nog een andere bron voor cijfers over gemeentefinanciën, namelijk de jaarlijkse inventarisatiestaat Kerkbalans die de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) namens de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving samenstelt. Deze is een jaar actueler, echter verzameld met een niet-aselecte steekproef (bij ruim 30% van de gemeenten); daarentegen zijn de quotumgegevens gebaseerd op gegevens van alle gemeenten. De predikantengegevens zijn alle afkomstig van het Bureau Predikanten 2.2 Het ledental van de Protestantse Kerk in Nederland In de Eindrapportage project LRP, besproken in de vergadering van de generale synode van november j.l., is op blz. 5 sprake van 1,9 miljoen leden, waarvan belijdende leden en dus doopleden. Die aantallen zijn in deze statistische jaarbrief niet terug te vinden. In deze jaarbrief is nog uitgegaan van de cijfers vanuit de oude SMRA-systematiek. Dat is nodig om een zinvolle vergelijking met de vorige jaren te kunnen maken. Zoals vorig jaar ook al aangekondigd, lijken er verschillen te bestaan tussen deze SMRA-gegevens en de gegevens die nu in de LRP beschikbaar zijn. De LRP-gegevens hebben de SMRA-bestanden als bron, maar zijn voor een vergelijking met vorige jaren nog niet helemaal stabiel. De verschillen hebben mogelijk te maken met dubbeltellingen en verkeerde registraties, die als het goed is door de gemeenten van de kerk geleidelijk aan uit hun eigen registraties worden gehaald. Het is nu te vroeg om uitspraken te doen over de exacte omvang en de oorzaak van de verschillen. Daar komen we in 2012 op terug. 2.3 Kerkelijk werkers Over het aantal kerkelijk werkers binnen de kerk bestaan op dit moment geen betrouwbare gegevens. Met de invoering van de Permanente educatie zal dat veeranderen. Schatting is dat er nu minder dan 400 bevoegde kerkelijk werker in de kerk werken en die hebben samen ruim 250 fte in minder dan 600 aanstellingen. Het is afgelopen jaar een sterk dalende trend geweest. De werkgelegenheid voor predikanten nam af (zie tabel hierboven, onder predikanten), waardoor proponenten zich op de markt van kerkelijk werker begaven. Daarmee valt de vraag naar kerkelijk werkers bijna stil.

7 Pagina 7 van 3 Toelichting op de tabellen 3.1 Ledentallen Daling ledentallen Protestantse Kerk ten opzichte van vorig jaar Jaar Absoluut % ,5% ,4% ,6% ,7% ,7% Als gevolg van deze daling vermindert het aandeel protestanten, aangesloten bij de Protestantse Kerk, op de Nederlandse bevolking: van 14,3% op 1 januari 2006 naar 12,3% in Ter vergelijking. Trouw bericht op 19 november jl. over een onderzoek in de USA en vier Europese landen. In Spanje geeft 22% van de bevolking aan godsdienst belangrijk te vinden (dat is nog iets anders dan kerklidmaatschap), tegen 21% in Duitsland, 17% in Groot Brittannië en 13% in Frankrijk. In de USA vindt 46% van de bevolking godsdienst belangrijk. De ontwikkeling van het aantal leden van de Protestantse Kerk wordt getoond in tabel 1. Door de jaren heen daalt het aantal leden met zo n 2,5 % per jaar, en van januari 2010 tot januari 2011 is dat niet anders. Momenteel is nog ruim 12 % van de Nederlanders lid van de Protestantse Kerk. Deze percentages verschillen sterk per kerkprovincie. Met name in Brabant-Limburg en Noord- Holland zijn relatief weinig Protestantse Kerk-leden, terwijl in Friesland nog meer dan een kwart van de inwoners lid is van de Protestantse Kerk. Kijken we naar de ontwikkeling van het ledental per provincie (tabel 1.2) dan zien we dat het ledental sneller daalt in de westelijke provincies, maar ook in Groningen/Drenthe. Tabel 2 toont de ontwikkeling van het ledental naar denominatie van de gemeenten waartoe zij behoren. De snelle groei van het aantal fusiegemeenten in de eerste jaren van de Protestantse Kerk wordt zichtbaar, en ook dat het groeitempo nu afneemt. Tabellen 3 t/m 5 geven inzicht in de verdeling over de denominaties per kerkprovincie. Leden van gereformeerde kerken zijn oververtegenwoordigd in de noordelijke kerkprovincies, terwijl leden van de evangelisch-lutherse gemeenten veel in Noord-Holland worden aangetroffen (26 % van de lutheranen is woonachtig in Noord-Holland). De leeftijdsverdeling van de leden van de Protestantse Kerk blijkt uit tabel 6, daarin wordt tevens de vergelijking met de landelijke leeftijdsverdeling gemaakt. De Protestantse Kerk is vergrijsd, vooral in evangelisch-lutherse en protestantse gemeenten. Het gereformeerde leeftijdsprofiel lijkt nog het meest op het landelijke profiel. Tabel 7 laat zien dat de vergrijzing door de jaren heen toeneemt. In 2005 was ca. 58 % van de leden ouder dan 40 jaar; in 2011 is dat aandeel al richting de 65 % gestegen. Tabel 8 toont de verdeling van de leden over de geslachten. Vrouwen zijn onder de belijdende leden relatief sterk vertegenwoordig, evenals bij de leeftijdsgroep 65 + (dit laatste hangt -deels-

8 Pagina 8 van samen met de landelijke leeftijdsverdeling c.q. de hogere gemiddelde levensverwachting voor vrouwen). 3.2 Predikanten Gegevens inzake predikantenaantallen zijn terug te vinden in de tabellen 9 t/m 11. De ontwikkeling van aantallen predikanten (tabel 9) laat een geringe daling zien vanaf 2005, en dan vooral bij gemeentepredikanten. Het aantal emeriti stijgt; deze groep vertegenwoordigt een aandeel van inmiddels meer dan 35 % van het totale predikantenbestand. In onderstaande tabel een overzicht van wat genoemd wordt de normbezetting (aantal fte predikantsplaatsen) ten opzichte van het aantal dienstdoende predikanten in fte en het aantal vacatures in fte. Dit zijn niet de gegevens per einde jaar, maar het gemiddelde in het betreffende jaar. (De bezetting en de vacatures kunnen nogal schommelen door het jaar heen.) Hieruit blijkt een gestage afname van het aantal benodigde gemeentepredikanten. Jaar Aantal fte dienstdoend predikanten Aantal fte vacatures De normbezetting (aantal fte predikantsplaatsen) Kijkend naar de verdeling over de geslachten (tabel 10) constateren we dat het overgrote deel van de emeriti mannen zijn, en dat vrouwen (dus) in de andere categorieën zijn oververtegenwoordigd, vooral bij predikanten met een bijzondere opdracht. Overigens zijn de geconstateerde verschillen wel afgenomen sinds Qua leeftijd (tabel 11) tonen vrouwelijke predikanten een veel jonger profiel dan de mannen. Ook dit verschil neemt af. 3.3 Gemeenten Het aantal gemeenten laat sinds 2006 een graduele daling zien (tabel 13), vooral als gevolg van het fuseren van voormalige hervormde gemeenten en gereformeerde kerken. Het aantal protestantse gemeenten stijgt daardoor, ook in De ontwikkeling in de aantallen zelfstandige gemeenten, gecombineerde gemeenten en wijkgemeenten in onderstaande tabel. Peildatum 1 november A Totaal aantal kerkenraden B Aantal Algemene Kerkenraden C Aantal (wijk-)gemeenten, A-B D Aantal juridische eenheden E Aantal enkelvoudige gemeenten, D-B F Aantal wijkgemeenten onder een AK, C-E

9 Pagina 9 van Tabel 14 toont de gemeenten naar grootteklasse (gedefinieerd als het aantal belijdende leden). 46 % van de gemeenten in de Protestantse Kerk telt minder dan 250 belijdende leden. De evangelisch-lutherse denominatie telt vrijwel geen gemeenten met meer dan 250 belijdende leden. Ingedeeld naar inkomensklassen (tabel 15) blijkt dat ruim 46 % van de gemeenten een inkomen van minder dan heeft (ultimo 2009, het meest recente beschikbare cijfer). In 2008 was dit aandeel ruim 48%, een indicatie van een verdere verbetering van de financiën van gemeenten (zie 3.4) 3.4 Financiën In tabel 16 wordt de ontwikkeling van de inkomsten uit levend geld gepresenteerd, van 2006 t/m Ook in 2009 is het inkomen van de kerk gestegen, hoewel het groeitempo vertraagt. Inmiddels is er wel sprake van een daling van inkomsten bij protestantse en evangelisch-lutherse gemeenten. Uit de inventarisatiestaten van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving (een steekproef bij gemeenten, met recentere resultaten) mag worden afgeleid dat ook in 2010 nog een beperkte stijging van inkomsten uit levend geld mag worden verwacht maar dat in 2011 met een geringe daling gerekend moet worden. Protestantse gemeenten zijn wat groter dan gemiddeld, vandaar dat hun inkomen gemiddeld wat hoger ligt. Evangelisch-lutherse gemeenten zijn kleiner, waardoor ook de inkomsten uit levend geld per gemeente daar lager liggen. Deze gemeenten hebben echter gemiddeld veel middelen uit andere bronnen dan levend geld (bijna de helft, terwijl de gereformeerde kerken juist vrijwel volledig worden gefinancierd uit levend geld). Tabel 17, tenslotte, laat de inkomensverschillen per kerkprovincie zien. Die zijn vanzelfsprekend weer sterk afhankelijk van het aantal leden in de betreffende provincies. Kijken we naar de ontwikkeling van de inkomsten, dan zien we dat in Friesland en Noord-Holland de inkomstenontwikkeling uit levend geld wat achterblijft bij het landelijk gemiddelde. Friesland is overigens voor de financiering van de activiteiten van plaatselijke gemeenten veel minder afhankelijk van levend geld dan de andere provincies, hetgeen dan tevens een mogelijke verklaring is voor het gegeven dat hier de stijging van de bijdrage per belijdend lid wat minder sterk is. Qua niveau van bijdrage per belijden lid scoren Utrecht, Zuid-Holland en Zeeland hoger dan gemiddeld, terwijl Overijssel/Flevoland en Gelderland wat achterblijven.

10

11 Pagina 11 van 4 Tabellenoverzicht 4.1 Tabel 1 Het aantal leden per provincie op 1 januari 2011 Nederland Protestantse Kerk in Nederland inwoners belijdende doopleden subtotaal overige totaal der leden lidmaten en leden leden doopleden ACV aantal aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel Friesland ,7% ,8% ,5% ,5% ,0% Gelderland ,8% ,7% ,5% ,0% ,5% Groningen/Drenthe ,4% ,0% ,4% ,8% ,2% Noord-Brabant-Limburg ,2% ,5% ,7% ,5% ,2% Noord-Holland ,4% ,4% ,8% ,0% ,7% Overijssel/Flevoland ,0% ,9% ,9% ,8% ,7% Utrecht ,6% ,7% ,3% ,7% ,0% Zeeland ,4% ,7% ,1% ,9% ,0% Zuid-Holland ,6% ,1% ,7% ,5% ,1% 1 januari 2011, totaal ,0% ,5% ,5% ,8% ,3% 1 januari ,2% ,6% ,8% ,9% ,6% 1 januari ,3% ,8% ,1% ,0% ,0% 1 januari ,4% ,9% ,4% ,1% ,5% 1 januari ,6% ,1% ,7% ,2% ,9% 1 januari ,7% ,2% ,9% ,4% ,3%

12 Pagina 12 van 4.2 Tabel 2 Ontwikkeling ledental naar denominatie van de gemeente waartoe zij behoren (stand per 1 januari) Absoluut Index, 2006=100 als % van totaal 2011 Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Protestants ,2 804,8 926,8 959,4 35,7% 37,3% 34,7% 34,5% Hervormd ,0 61,6 63,0 54,4 47,4% 40,9% 51,3% 53,8% Gereformeerd ,6 57,6 58,0 55,9 16,4% 21,4% 13,5% 10,9% Luthers ,3 80,5 81,7 77,7 0,5% 0,5% 0,5% 0,8% Totaal ,2 92,0 91,7 81,3 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2010 Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Protestants ,2 780,1 898,7 959,0 33,9% 35,4% 32,9% 32,9% Hervormd ,4 64,8 66,4 58,6 48,8% 42,1% 52,7% 55,4% Gereformeerd ,3 60,4 60,8 58,4 16,7% 22,0% 13,9% 10,8% Luthers ,7 84,4 84,7 80,9 0,5% 0,5% 0,5% 0,8% Totaal ,5 93,9 93,9 85,1 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2009 Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Protestants ,5 532,2 592,5 600,8 22,0% 23,6% 21,2% 19,7% Hervormd ,3 77,0 78,8 74,0 57,2% 49,0% 61,4% 66,8% Gereformeerd ,0 75,4 75,5 70,9 20,3% 26,8% 16,9% 12,6% Luthers ,9 90,4 90,8 92,1 0,6% 0,5% 0,5% 0,9% Totaal ,8 95,9 95,8 89,1 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2008 Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Protestants ,4 251,6 282,7 9,9 10,2% 10,9% 9,9% 9,3% Hervormd ,0 91,6 91,6 88,4 65,5% 57,0% 69,8% 75,7% Gereformeerd ,8 90,5 90,4 83,6 23,7% 31,5% 19,8% 14,1% Luthers ,0 94,4 92,6 95,8 0,6% 0,5% 0,5% 0,9% Totaal ,3 98,1 97,9 93,9 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2007 Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Totaal Belijdend Doop Overig Protestants ,0 100,0 100,0 100,0 3,7% 4,3% 3,4% 2,9% Hervormd ,0 100,0 100,0 100,0 70,1% 61,0% 74,6% 80,4% Gereformeerd ,0 100,0 100,0 100,0 25,6% 34,2% 21,4% 15,8% Luthers ,0 100,0 100,0 100,0 0,6% 0,5% 0,6% 0,9% Totaal ,0 100,0 100,0 100,0 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

13 Pagina 13 van 4.3 Tabel 3 Verdeling van typen leden per provincie en per denominatie op 1 januari 2011 Fr Gld Gr/Dr NBr/Lb NH Ov/Fl Ut Zl ZH Totaal aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal Belijdende leden Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Protestantse Kerk Doopleden Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Protestantse Kerk Subtotaal Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Protestantse Kerk Overige leden Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Protestantse Kerk Totaal Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Protestantse Kerk

14 Pagina 14 van 4.4 Tabel 4 Procentuele verdeling van typen leden per provincie en per denominatie op 1 januari 2011 Fr Gld Gr/Dr NBr/Lb NH Ov/Fl Ut Zl ZH Totaal aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel Belijdende leden Protestants 37% 42% % 44% 69% % 41% 64% 25% 37% Hervormd 25% 45% 32% 37% 19% 50% 42% 27% 52% 41% Gereformeerd 38% 13% 40% 19% 10% 21% 17% 9% 22% 21% Luthers 0% 0% 0% 1% 2% 0% 0% 0% 0% 0% Totaal Protestantse Kerk 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Doopleden Protestants 34% 31% 25% 50% 73% 33% 43% 59% 22% 35% Hervormd 35% 60% 46% 39% 19% 51% 46% 36% 66% 51% Gereformeerd 31% 8% 28% 11% 6% 16% 11% 5% 12% 14% Luthers 0% 0% 0% 0% 2% 0% 1% 0% 0% 0% Totaal Protestantse Kerk 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Subtotaal Protestants 36% 36% 27% 47% 71% 31% 42% 61% 23% 36% Hervormd 30% 53% 39% 38% 19% 50% 44% 32% 60% 46% Gereformeerd 35% 11% 34% 14% 8% 19% 14% 7% 16% 17% Luthers 0% 0% 0% 1% 2% 0% 1% 0% 0% 0% Totaal Protestantse Kerk 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Overige leden Protestants 30% 33% 28% 50% 72% 32% 43% 55% 22% 34% Hervormd 48% 58% 62% 43% 22% 40% 44% 41% 69% 54% Gereformeerd 22% 8% 10% 7% 5% 27% 12% 4% 7% 11% Luthers 0% 1% 0% 1% 0% 0% 0% 0% 2% 1% Totaal Protestantse Kerk 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Totaal Protestants 35% 36% 27% 48% 71% 31% 42% 60% 23% 36% Hervormd 33% 53% 43% 39% 19% 49% 44% 33% 62% 47% Gereformeerd 33% 10% % 13% 8% 19% 13% 6% 15% 16% Luthers 0% 0% 0% 1% 2% 0% 1% 0% 1% 1% Totaal Protestantse Kerk 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

15 Pagina 15 van 4.5 Tabel 5 Procentuele verdeling van typen leden per provincie op 1 januari 2011 Fr Gld Gr/Dr NBr/Lb NH Ov/Fl Ut Zl ZH Totaal aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel aandeel Belijdende leden Protestants 9% 21% 7% 6% 14% 11% 9% 7% 16% 100% Hervormd 6% 20% 7% 5% 4% 18% 8% 3% 30% 100% Gereformeerd 16% 12% 18% 4% 4% 14% 7% 2% 24% 100% Luthers 3% 14% 6% 7% 31% 9% 8% 3% 20% 100% Totaal Protestantse Kerk 9% 19% 9% 5% 8% 15% 8% 4% 23% 100% Doopleden Protestants 7% 17% 6% 9% 15% 11% 11% 7% 17% 100% Hervormd 5% 23% 7% 4% 3% 12% 8% 3% 35% 100% Gereformeerd 18% 11% 17% 5% 3% 13% 7% 1% 24% 100% Luthers 2% 12% 4% 5% 34% 7% 11% 2% 23% 100% Totaal Protestantse Kerk 8% 19% 8% 6% 7% 12% 9% 4% 27% 100% Subtotaal Protestants 8% 19% 7% 7% 14% 11% 10% 7% 17% 100% Hervormd 5% 22% 7% 5% 3% 14% 8% 3% 33% 100% Gereformeerd 17% 12% 17% 5% 3% 14% 7% 2% 24% 100% Luthers 3% 13% 5% 6% 33% 8% 10% 2% 21% 100% Totaal Protestantse Kerk 8% 19% 9% 6% 7% 13% 9% 4% 26% 100% Overige leden Protestants 8% 13% 11% 8% 18% 9% 9% 4% 19% 100% Hervormd 9% 14% 16% 5% 4% 7% 6% 2% 38% 100% Gereformeerd 20% 10% 12% 4% 4% 23% 8% 1% 18% 100% Luthers 0% 17% 4% 8% 5% 2% 4% 1% 59% 100% Totaal Protestantse Kerk 10% 13% 14% 6% 9% 9% 7% 3% % 100% Totaal Protestants 8% 18% 7% 7% 15% 11% 10% 6% 17% 100% Hervormd 6% 20% 9% 5% 3% 13% 8% 3% 34% 100% Gereformeerd 17% 11% 17% 5% 4% 15% 7% 1% 23% 100% Luthers 2% 14% 5% 6% 26% 6% 8% 2% 30% 100% Totaal Protestantse Kerk 9% 18% 10% 6% 8% 12% 8% 4% 26% 100%

16 Pagina 16 van 4.6 Tabel 6 Leeftijdsverdeling van de leden naar type lidmaatschap en denominatie op 1 januari 2011 Aantallen Belijdende leden Doopleden Overige leden Totaal Nederlandse P NH G EL P NH G EL P NH G EL P NH G EL bevolking Totaal Aandelen Belijdende leden Doopleden Overige leden Totaal Nederlandse denominatie P NH G EL P NH G EL P NH G EL P NH G EL bevolking ,1% 0,1% 0,1% 0,5% 26,8%,0% 47,0% 17,8% 13,5% 11,2% 28,4% 4,4% 13,5% 15,8% 20,1% 8,5% 23,5% ,5% 12,9% 9,9% 5,7% 30,9% 25,2% 35,2% 24,7% 20,8% 19,7% 24,7% 15,5% 19,1% 20,0% 20,7% 15,7% 25,0% ,8% 43,9% 51,0% 34,4% 30,8% 31,9% 15,5% 39,8% 40,2% 42,5% 32,3% 45,1% 36,8% 37,9% 36,1% 39,1% 35,9% ,6% 43,1% 39,0% 59,4% 11,4% 13,9% 2,2% 17,7% 25,4% 26,7% 14,7% 35,1% 30,5% 26,3% 23,1% 36,8% 15,6% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Aandelen Belijdende leden Doopleden Overige leden Totaal Nederlandse bevolking P NH G EL P NH G EL P NH G EL P NH G EL bevolking ,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,2% 3,5% 1,5% 0,0% 0,4% 0,5% 0,2% 0,0% 2,5% 3,9% 1,7% 0,0% 100,0% ,5% 1,1% 0,4% 0,0% 2,4% 2,8% 1,0% 0,0% 0,5% 0,7% 0,2% 0,0% 3,4% 4,6% 1,7% 0,0% 100,0% ,2% 2,5% 1,5% 0,0% 1,6% 2,5% 0,3% 0,0% 0,7% 1,1% 0,2% 0,0% 4,5% 6,1% 2,0% 0,1% 100,0% 65+ 6,2% 5,7% 2,7% 0,1% 1,4% 2,5% 0,1% 0,0% 1,0% 1,6% 0,2% 0,0% 8,6% 9,8% 3,0% 0,2% 100,0% Totaal 1,9% 2,1% 1,1% 0,0% 1,9% 2,8% 0,7% 0,0% 0,6% 0,9% 0,2% 0,0% 4,4% 5,8% 2,0% 0,1% 100,0%

17 Pagina 17 van 4.7 Tabel 7 Ontwikkeling ledental naar type en leeftijd, (stand per 1 januari) Aantallen Leden totaal tot/met Totaal Belijdend tot/met NB NB NB NB Totaal NB Dooplid tot/met NB NB NB NB Totaal NB Overig tot/met NB NB NB NB Totaal NB

18 Pagina 18 van 4.8 Tabel 8 Ledental naar geslacht, type lidmaatschap en leeftijd op 1 januari 2011 < 19 jaar jaar > 65 jaar Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Belijdende leden man ,0% ,1% ,2% ,9% vrouw ,0% ,9% ,8% ,1% totaal ,0% ,0% ,0% ,0% Doopleden man ,2% ,1% ,8% ,7% vrouw ,8% ,9% ,2% ,3% totaal ,0% ,0% ,0% ,0% Subtotaal man ,2% ,0% ,7% ,0% vrouw ,8% ,0% ,3% ,0% totaal ,0% ,0% ,0% ,0% Overige leden man ,1% ,8% ,1% ,8% vrouw ,9% ,2% ,9% ,2% totaal ,0% ,0% ,0% ,0% Totaal man ,2% ,4% ,1% ,4% vrouw ,8% ,6% ,9% ,6% totaal ,0% ,0% ,0% ,0%

19 Pagina 19 van 4.9 Tabel 9 Ontwikkeling aantallen predikanten (stand per 1 januari) Aantallen Gemeentepredikanten Bijzondere opdracht Beroepbaar Emeriti Ontheven met bevoegdheid Ontheven zonder bevoegdheid Totaal Index, 2005 = Gemeentepredikanten 91,9 94,1 96,5 98,6 98,3 100,0 Bijzondere opdracht 94,1 93,6 94,4 94,6 98,1 100,0 Beroepbaar 219,4 187,1 187,1 132,3 122,6 100,0 Emeriti 103,6 101,4 100,4 99,3 99,6 100,0 Ontheven met bevoegdheid 95,9 100,8 99,5 101,9 101,6 100,0 Ontheven zonder bevoegdheid 96,0 93,7 92,0 97,1 98,3 100,0 Totaal 97,2 97,5 98,1 98,7 99,1 100,0 Aandeel Gemeentepredikanten 40,9% 41,8% 42,6% 43,3% 43,0% 43,3% Bijzondere opdracht 11,9% 11,9% 11,9% 11,8% 12,2% 12,3% Beroepbaar 1,4% 1,2% 1,2% 0,8% 0,8% 0,6% Emeriti 35,2% 34,3% 33,7% 33,2% 33,1% 33,0% Ontheven met bevoegdheid 7,2% 7,5% 7,4% 7,5% 7,5% 7,3% Ontheven zonder bevoegdheid 3,4% 3,3% 3,2% 3,4% 3,4% 3,5% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

20 Pagina 20 van 4.10 Tabel 10 Predikanten naar geslacht en aard werkzaamheid, 2011, 2010 en 2006 (stand per 1 januari) 2011 Aantallen Aandeel M/V Aandeel in categorie Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Gemeentepredikanten ,1% 22,9% 100,0% 39,7% 45,7% 40,9% Bijzondere opdracht ,6% 41,4% 100,0% 8,8% 24,1% 11,9% Beroepbaar ,7% 35,3% 100,0% 1,1% 2,4% 1,4% Emeriti ,5% 9,5% 100,0% 40,0% 16,3% 35,2% Ontheven met bevoegdheid ,7%,3% 100,0% 6,4% 10,3% 7,2% Ontheven zonder bevoegdheid ,3% 7,7% 100,0% 4,0% 1,3% 3,4% ,5% 20,5% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2010 Aantallen Aandeel M/V Aandeel in categorie Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Gemeentepredikanten ,3% 22,7% 100,0% 40,4% 47,1% 41,8% Bijzondere opdracht ,9% 40,1% 100,0% 8,9% 23,7% 11,9% Beroepbaar ,2% 32,8% 100,0% 1,0% 1,9% 1,2% Emeriti ,3% 8,7% 100,0% 39,2% 14,8% 34,3% Ontheven met bevoegdheid ,2%,8% 100,0% 6,6% 11,2% 7,5% Ontheven zonder bevoegdheid ,1% 7,9% 100,0% 3,8% 1,3% 3,3% ,9% 20,1% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2006 Aantallen Aandeel M/V Aandeel in categorie Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Gemeentepredikanten ,2% 20,8% 100,0% 42,1% 49,1% 43,4% Bijzondere opdracht ,0% 38,0% 100,0% 9,4% 25,6% 12,4% Beroepbaar ,2% 25,8% 100,0% 0,6% 0,9% 0,6% Emeriti ,6% 6,4% 100,0% 37,7% 11,5% 32,9% Ontheven met bevoegdheid ,4% 28,6% 100,0% 6,4% 11,4% 7,3% Ontheven zonder bevoegdheid ,0% 8,0% 100,0% 3,9% 1,5% 3,5% ,7% 18,3% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

21 Pagina 21 van 4.11 Tabel 11 Predikanten naar geslacht en leeftijd, 2011, 2010 en 2006 (stand per 1 januari) 2011 Aantallen Aandeel M/V Aandeel in categorie Leeftijdscategorie Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal t/m 34 jaar ,4% 36,6% 100,0% 2,4% 5,2% 2,9% jaar ,8% 37,2% 100,0% 14,7% 33,6% 18,6% jaar ,0% 23,0% 100,0% 40,5% 46,7% 41,8% ,9% 8,1% 100,0% 42,4% 14,4% 36,7% Totaal ,5% 20,5% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2010 Aantallen Aandeel M/V Aandeel in categorie Leeftijdscategorie Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal t/m 34 jaar ,2% 33,8% 100,0% 2,3% 4,7% 2,8% jaar ,7% 37,3% 100,0% 15,9% 37,6% 20,3% jaar ,4% 21,6% 100,0% 40,6% 44,6% 41,4% ,6% 7,4% 100,0% 41,2% 13,1% 35,6% Totaal ,9% 20,1% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2006 Aantallen Aandeel M/V Aandeel in categorie Leeftijdscategorie Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal t/m 34 jaar ,4% 35,6% 100,0% 2,1% 5,2% 2,7% jaar ,0% 34,0% 100,0% 21,6% 49,6% 26,8% jaar ,6% 17,4% 100,0% 37,1% 34,9% 36,7% ,4% 5,6% 100,0% 39,1% 10,3% 33,8% Totaal ,6% 18,4% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

22 Pagina 22 van 4.12 Tabel 12 Ontwikkeling aantallen gemeenten naar denominatie (stand per 1 januari) Aantallen Protestantse gemeente Hervormde gemeente Gereformeerde kerk Evangelisch-Lutherse gemeente Totaal Index, 2006 = Protestantse gemeente Hervormde gemeente Gereformeerde kerk Evangelisch-Lutherse gemeente Totaal Aandeel % Protestantse gemeente 37,0% 34,0% 31,5% 28,7% 23,9% Hervormde gemeente 40,2% 41,9% 43,8% 45,3% 47,7% Gereformeerde kerk 20,2% 21,4% 22,1% 23,2% 25,6% Evangelisch-Lutherse gemeente 2,7% 2,7% 2,7% 2,8% 2,8% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

23 Pagina 23 van 4.13 Tabel 13 Aantallen gemeenten per provincie op 1 januari 2011 Aantallen Protestantse Hervormde Gereformeerde Evangelisch-Lu- Totaal gemeente gemeente kerk therse gemeente Friesland Gelderland Groningen-Drenthe Noord-Brabant-Limburg Noordholland Overijssel-Flevoland Utrecht Zeeland Zuid-Holland Totaal Aandelen per Protestantse Hervormde Gereformeerde Evangelisch-Lu- Totaal denominatie gemeente gemeente kerk therse gemeente Friesland 18% 13% 15% 2% 15% Gelderland 14% 17% 10% 18% 15% Groningen-Drenthe 11% 13% 20% 11% 14% Noord-Brabant-Limburg 11% 8% 6% 11% 8% Noordholland 13% 5% 4% 18% 8% Overijssel-Flevoland 8% 8% 10% 9% 8% Utrecht 5% 8% 6% 7% 6% Zeeland 9% 5% 4% 4% 6% Zuid-Holland 10% 23% 26% 20% 19% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Aandelen per Protestantse Hervormde Gereformeerde Evangelisch-Lu- Totaal provincie gemeente gemeente kerk therse gemeente Friesland 45% 34% 20% 0% 100% Gelderland 36% 47% 14% 3% 100% Groningen-Drenthe 30% 39% % 2% 100% Noord-Brabant-Limburg 48% 36% 13% 3% 100% Noordholland 59% 26% 9% 6% 100% Overijssel-Flevoland 37% 37% 24% 3% 100% Utrecht 30% 47% 20% 3% 100% Zeeland 52% 34% 12% 2% 100% Zuid-Holland 20% 50% 28% 3% 100% Totaal 37% 40% 20% 3% 100%

24 Pagina 24 van 4.14 Tabel 14 Indeling gemeenten naar aantal belijdende leden, ultimo 2009 Aantallen Protestantse Hervormde Gereformeerde Evangelisch-Lu- Totaal belijdend leden gemeente gemeente kerk therse gemeente minder dan tot tot tot tot tot meer dan Totaal aantal gemeenten gemiddeld ledental Aandeel % Protestantse Hervormde Gereformeerde Evangelisch-Lu- Totaal gemeente gemeente kerk therse gemeente minder dan 50 2% 12% 2% 41% 7% 50 tot 100 9% 12% 7% 25% 10% 100 tot % % 34% 30% % 250 tot % 23% 31% 2% 25% 500 tot % 14% 18% 2% 16% 1000 tot % 10% 9% 0% 13% meer dan % 0% 0% 0% 1% Totaal aantal gemeenten 100% 100% 100% 100% 100%

25 Pagina 25 van 4.15 Tabel 15 Indeling gemeenten naar inkomen aantallen gemeenten Totaal Inkomen Overig aantallen gemeenten Totaal Inkomen Overig inkomen levend geld inkomen inkomen levend geld inkomen minder dan minder dan tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot meer dan meer dan Totaal aantal gemeenten Totaal aantal gemeenten aandelen Totaal Inkomen Overig aantallen gemeenten Totaal Inkomen Overig inkomen levend geld inkomen inkomen levend geld inkomen minder dan ,3% 4,6% 44,4% minder dan ,1% 4,4% 42,5% tot ,8% 26,1% 42,7% tot ,4% 25,5% 42,9% tot ,3% 28,2% 8,9% tot ,8% 28,2% 10,3% tot ,5% 27,9% 3,4% tot ,8% 28,2% 3,7% tot ,4% 8,7% 0,4% tot ,2% 8,9% 0,6% tot ,3% 3,7% 0,1% tot ,3% 4,0% 0,0% meer dan ,3% 0,8% 0,1% meer dan ,4% 0,8% 0,1% Totaal aantal gemeenten 100,0% 100,0% 100,0% Totaal aantal gemeenten 100,0% 100,0% 100,0%

26 Pagina 26 van

27 Pagina 27 van 4.16 Tabel 16 Ontwikkeling van de bijdrage levend geld in de Protestantse Kerk naar denominatie, Absoluut Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Index 2006 = 100 Protestants 100,4 100,9 100,9 100,0 Hervormd 107,9 106,0 102,6 100,0 Gereformeerd 101,3 102,3 101,7 100,0 Luthers 98,4 102,5 100,4 100,0 Totaal 103,2 102,9 101,6 100,0 % aandeel t.o.v. Protestants 80,1% 80,3% 81,6% 82,8% totaal inkomen Hervormd 84,6% 85,0% 85,9% 86,7% (dus inclusief Gereformeerd 94,0% 94,6% 95,7% 96,1% inkomsten uit Luthers 57,5% 56,7% 55,4% 56,4% bezittingen) Totaal 83,7% 84,0% 85,1% 86,0% Per gemeente Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Per belijdend lid Protestants Hervormd Gereformeerd Luthers Totaal Per belijdend lid, Protestants 108,8 106,3 103,6 100,0 index 2006 = 100 Hervormd 112,4 109,1 104,5 100,0 Gereformeerd 105,7 104,7 102,9 100,0 Luthers 108,0 111,8 97,9 100,0 Totaal 109,7 107,1 103,8 100,0

28 Pagina 28 van 4.17 Tabel 17 Ontwikkeling van de bijdrage levend geld in de Protestantse Kerk per provincie, ACV Absoluut Friesland Gelderland Groningen/Drenthe Noord-Brabant-Limburg Noord-Holland Overijssel/Flevoland Utrecht Zeeland Zuid-Holland Totaal ACV Index 2006 = 100 Friesland 100,8 100,4 100,8 100,0 Gelderland 105,3 104,2 102,2 100,0 Groningen/Drenthe 100,6 100,3 102,2 100,0 Noord-Brabant-Limburg 104,3 103,8 103,4 100,0 Noord-Holland 99,2 101,7 99,5 100,0 Overijssel/Flevoland 104,4 104,5 103,3 100,0 Utrecht 106,0 104,6 101,6 100,0 Zeeland 103,7 102,9 102,5 100,0 Zuid-Holland 102,9 102,8 100,8 100,0 Totaal 103,2 102,9 101,6 100,0 ACV % aandeel t.o.v. Friesland 70,5% 71,2% 73,2% 74,0% totaal inkomen Gelderland 84,5% 85,3% 86,6% 87,4% (dus inclusief Groningen/Drenthe 83,3% 84,4% 86,2% 86,8% inkomsten uit Noord-Brabant-Limburg 82,8% 83,0% 84,8% 85,0% bezittingen) Noord-Holland 69,5% 69,2% 70,8% 73,3% Overijssel/Flevoland 90,5% 90,4% 91,1% 91,4% Utrecht 87,9% 87,8% 89,3% 89,8% Zeeland 85,4% 85,9% 87,2% 88,7% Zuid-Holland 89,8% 90,0% 89,8% 90,9% Totaal 83,7% 84,0% 85,1% 86,0%

29 Pagina van ACV Per gemeente Friesland Gelderland Groningen/Drenthe Noord-Brabant-Limburg Noord-Holland Overijssel/Flevoland Utrecht Zeeland Zuid-Holland Totaal ACV Per belijdend lid Friesland Gelderland Groningen/Drenthe Noord-Brabant-Limburg Noord-Holland Overijssel/Flevoland Utrecht Zeeland Zuid-Holland Totaal ACV Per belijdend lid, Friesland 106,5 103,9 102,4 100,0 index 2006 = 100 Gelderland 111,3 108,2 104,3 100,0 Groningen/Drenthe 109,1 105,3 104,3 100,0 Noord-Brabant-Limburg 110,5 107,8 105,5 100,0 Noord-Holland 109,1 108,3 102,4 100,0 Overijssel/Flevoland 109,3 107,6 104,9 100,0 Utrecht 111,8 108,0 103,5 100,0 Zeeland 111,7 108,1 104,7 100,0 Zuid-Holland 109,2 107,2 103,4 100,0 Totaal 109,7 107,1 103,8 100,0