Slotpublicatie van het ZonMw-programma Diversiteit in het Jeugdbeleid juni 2012 RESULTATEN, VOORBEELDEN EN INSPIRATIE INTERCULTUREEL VAKMANSCHAP Bewustwording en sensitiviteit ACADEMISCHE WERKPLAATSEN Praktijk, onderzoek, beleid en onderwijs verbonden SAMENWERKING MIGRANTENORGANISATIES EN JEUGDSECTOR Samen bruggen bouwen
divers 2 3 divers
Resultaten praktijkprojecten 16 Voor jongeren 18-23 Voor ouders 70-75 Preventie 100-105 Verbetering zorgaanbod 128-135 Bruggenbouwers 148-155 INHOUD Onderzoek 106 Onderzoekers zetten tanden in taai probleem 108-113 Samen over de brug 114-115 Opvoeden als netwerken 116-117 Polarisatie tussen groepen jongeren 118-119 Mentoring en migrantenjeugd 120-121 Schoolverzuim onder Romameisjes 122-123 Verankering van Diversiteitsbeleid 124-125 Cijfers! 126-127 Academische werkplaatsen 24 Diversiteit in academische werkplaatsen 24-27 Academische Werkplaats Noord-Brabant 28-37 Kenniswerkplaats Tienplus 38-53 Academische Werkplaats Dwars 54-67 Samenwerking migrantenorganisaties en jeugdsector 156 Met één hand kun je niet klappen! 158-161 Hans Bellaart, Latifa Lamsarouad en Monique Schweitz 162-164 In gesprek 166-169 Intercultureel vakmanschap 78 Diversiteit in vakmanschap 80-83 Training Werken met migrantengezinnen 84-91 Creatief analytisch denken 92-95 Leren, weten, doen 96-98 Divers De visie van Commissieleden 6-15 In je dromen Han de Ruiter 68-69 Ministeries Izalina Tavares en Erica Faber 76-77 Column Wasif Shadid 99 Uitgesproken Trees Pels 136-146 INHOUD 4 5 INHOUD
Tekst Pieter Matthijssen. Foto s Sietske Raaijmakers. Sensitieve oplossingen Het programma Diversiteit in het Jeugdbeleid heeft de aandacht voor de problemen van migrantenouders en hun kinderen een enorme impuls gegeven. Met dank Fawzia Nasrullah is naast directeurbestuurder van Trajectum (een organisatie voor jeugd- en opvoedhulp) voorzitter van de Raad van Toezicht van Pharos. Eerder werkte ze als jeugdarts en manager in onder meer de (jeugd-)ggz en de JGZ. Ze is voorzitter van de ZonMw-programmacommissie Diversiteit in het Jeugdbeleid. aan alle deelnemende kennis- en opleidingsinstituten, gemeenten, zorginstellingen en migrantenorganisaties. Hun gezamenlijke bereidheid om onderling verbindingen te leggen en het thema op verschillende manieren aan te vliegen, leverde naast extra kennis en draagkracht zo n 65 nieuwe initiatieven en instrumenten op. Dat is meer dan ik had gehoopt en vervult me met trots. De basis is gelegd, de boodschap geland. Toch wordt het hard werken om de boodschap te laten beklijven. Zeker in tijden van bezuinigingen. Professionals zullen diversiteit structureel moeten internaliseren in hun werk. Zowel migranten als niet-migranten krijgen te maken met dezelfde universele thema s, maar problematiek en situaties zijn vaak ingekleurd. Dat vraagt om inlevingsvermogen, goede onderlinge afstemming met collega s en vooral specifieke en sensitieve oplossingen. Aan de slag! akademische werkplaatsen Noord Brabant 6 7 de VISIE van
Bewust bekwaam Professionals hebben vaak moeite met allochtone cliënten. Niet uit onwil, maar door gebrek aan inzichten en methodieken. Sommige hulpverleners zijn onbewust onbekwaam, al voelen de meesten de noodzaak voor verbetering. De kunst is om via bewust Nordin Dahhan, voormalig balling en mensenrechtenactivist, werkt als kinderarts in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis en het AMC in Amsterdam. Hij is oprichter van de Mozaïekkinderpoli, een polikliniek voor allochtone kinderen en hun ouders, en lid van de ZonMw-programmacommissie Diversiteit in het Jeugdbeleid. onbekwaam uiteindelijk bewust bekwaam te worden. Een lastige opgave. Maar het kan, zo bewijst het programma. Je kunt ervaren hulpverleners in korte tijd gevoelig maken voor een thema als diversiteit. Ze noodzakelijke deskundigheid bijbrengen, zonder meteen in allerlei antropologische details te treden. De opgedane ervaring leert óók dat migranten gevoelig zijn voor signalen van hulpverleners die aanwijsbaar hun best doen om beter te communiceren. En dat goede communicatie migrantenouders aanzet tot en helpt bij het verbeteren van zelfmanagement. Het bieden van kwaliteitszorg en diversiteit gaan dus prima samen. Ongeacht iemands culturele bagage. En daar is uiteindelijk niet alleen de doelgroep, maar het hele land bij gebaat. de VISIE van 8 9 akademische werkplaatsen Noord Brabant
Dr. Pauline Naber werkte als jeugdonderzoeker bij onder meer de Vrije Universiteit, in de welzijnssector en het bedrijfsleven. Momenteel is ze lector Leefwerelden van Jeugd aan hogeschool InHolland. Ze is lid van de ZonMw-programmacommissie Diversiteit in het Jeugdbeleid. Opleidingsprofielen aanscherpen, curriculum verdiepen De meeste op de jeugdzorg gerichte opleidingen besteden te weinig aandacht aan diversiteit. Zo leren toekomstige professionals niet goed hoe ze in moeten spelen op opvoedvragen en situaties in migrantengezinnen. Terwijl kennis over de invloed van religie op de opvoeding of de taakverdeling tussen vaders en moeders enorm zou helpen. Tijdens de programmaperiode hebben betrokkenen van mbo, hbo en universiteit met elkaar én het werkveld kennis en informatie over diversiteit gedeeld. Ook is uitvoerig met studenten en docenten gesproken. Opgedane inzichten helpen onderwijsinstellingen onder meer opleidingsprofielen aan te scherpen en het curriculum verder uit te bouwen en te verdiepen. Persoonlijk vind ik het erg belangrijk dat diversiteit op een didactisch verantwoorde manier in lesboeken wordt opgenomen en dat opleidingen het nut van blijvende scholing in diversiteit inzien. Om de kloof tussen opleiding en praktijk te dichten. En omdat de studentenpopulatie zélf steeds diverser wordt. akademische werkplaatsen Noord Brabant 10 11 de VISIE van
De eerste stappen zijn gezet Door de stelselwijziging jeugd komt meer nadruk op preventie en de vroegtijdige onderkenning van problemen te liggen. Dus ook bij de benadering van migrantenouders en hun kinderen. Tijdens het programma hebben verschillende Centra voor Jeugd en Gezin buitenlandse moeders geholpen Theo Dhuyvetter werkt ruim 25 jaar binnen de jeugdzorg in verschillende functies bij diverse organisaties. Sinds 2006 is hij regiomanager bij Bureau Jeugdzorg Gelderland. Hij is lid van de ZonMw-programmacommissie Diversiteit in het Jeugdbeleid. via van oorsprong tamelijk westers georiënteerde methodes. Het geheim: de juiste taal op de juiste plek. Hulpverleners legden persoonlijk contact op plaatsen waar de moeders al kwamen, zochten de vrouwen thuis op en toonden oprechte belangstelling. En met succes. Een volgende stap kan zijn om ouders dus ook migrantenouders nog vaker samen te laten praten over de opvoeding van hun kinderen. Ook als er geen problemen zijn. Die stap naar een breder en meer geïntegreerd bereik zou een geweldige stimulans voor de zorgzame samenleving betekenen. Zover is het nog niet, maar de eerste stappen zijn gezet. Op naar een cultuursensitief CJG! de visie van 12 13 akademische werkplaatsen Noord Brabant
Mohamed Aadroun werkte op twee Haagse ministeries, en maakte in september 2011 zijn opwachting als docent Bedrijfskunde aan de Hogeschool van Amsterdam. Hij was daarnaast lange tijd voorzitter van het stedelijk jongerennetwerk Amsterdam en is lid van de ZonMw-programmacommissie Diversiteit in het Jeugdbeleid. Meer aandacht voor talentontwikkeling In de benadering van migrantenjeugd komen steevast twee vragen terug. Hoe hou je ze van de straat? En: hoe krijg je ze weer op het rechte pad? Hiermee culturaliseer je problemen en creëer je exclusief beleid. Terwijl de insteek juist inclusie moet zijn. Hoe bereik je allochtone jongeren en hoe hou je ze erbij? Wat helpt een groter bereik en daarmee betere resultaten te realiseren, is uit te gaan van de talenten van je jeugdige doelgroep. Geef ze instrumenten waarmee ze hun vaardigheden verder kunnen ontwikkelen. Laat ze zelf activiteiten organiseren, eigen verantwoordelijkheid dragen waar mogelijk. Kortom: stel ze in staat om op hun eigen manier een waardevolle bijdrage aan de maatschappij te leveren. Dan leg je meteen een prima basis voor preventief beleid. Dit vergt een omslag in denken; het is iets wat zich moet ontwikkelen. Maar het kan, zo bewijst de lokale aanpak van de academische werkplaatsen. akademische werkplaatsen Noord Brabant 14 15 de visie van
Resultaten praktijkprojecten De projecten zijn gebundeld in vijf blokken: Voor jongeren 18-23 Voor ouders 70-75 Preventie 100-105 Verbetering zorgaanbod 128-135 Bruggenbouwers 148-155 Van eind 2009 tot begin 2012 zijn er in het hele land 31 praktijkprojecten uitgevoerd die lokale initiatieven versterken en de participatie van migrantenjeugd en hun ouders in jeugdzorginstellingen bevorderen. Veel daarvan zijn opgezet door lokale (migranten)organisaties, in samenwerking met gemeenten of reguliere jeugdvoorzieningen. In deze DIVERS staan de projecten met de resultaten beschreven. Het Verwey-Jonker Instituut heeft de opbrengsten van de projecten geanalyseerd en gebundeld. Deze rapportage Opbrengsten lokale initiatieven en participatieprojecten eindigt met aanbevelingen hoe de resultaten van de praktijkprojecten het best geïmplementeerd, verspreid en verankerd kunnen worden. Downloaden en bestellen kan via www.verwey-jonker.nl/publicaties Alle projecten zijn daarnaast te vinden in het Dossier Migrantengezin op de website van het Nederlands Jeugdinstituut: www.nji.nl Resultaten Praktijkprojecten 16 17 Resultaten Praktijkprojecten
Foto Theo van Pelt/Hollandse Hoogte Sportparticipatie van migrantenjeugd Twentse jongeren in beeld Een sportparticipatieproject voor allochtone jongeren en hun ouders in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. Het project stimuleert een sportidentiteit en een gezonde leefstijl. Studenten en docenten van Hogeschool Windesheim en vrijwilligers van sportverenigingen organiseerden sportactiviteiten voor leerlingen van het vmbo, het roc en andere wijkbewoners. De studenten zijn tegelijkertijd succesvolle rolmodellen voor de jongeren uit Kanaleneiland. Resultaten Allereerst kregen studenten en docenten informatie en trainingen en maakte Stichting Nieuw-Welgelegen een plan. Docenten trainden vrijwilligers in sport- en organisatorische vaardigheden. Vervolgens zetten studenten, docenten en vrijwilligers sportactiviteiten op die een bijdrage leverden aan de leefbaarheid en de sociale cohesie in de wijk. De resultaten worden verwerkt in het programma van de sportopleiding en benut bij verder onderzoek. Voor wie? Scholen, welzijnsorganisaties en sportverenigingen die een sportidentiteit bij allochtone jongeren willen ontwikkelen. Interesse? Enkele artikelen en het boek Kleurrijk communiceren zijn gepubliceerd. Vernieuwde methodieken van integratie-, onderwijs- en sportconcepten zijn beschikbaar. Projectleiding: Stichting Samenwerkende Partners Nieuw- Welgelegen www.windesheim.nl (klik op Onderzoek, vervolgens onder het kopje Onderzoeksthema s op bewegen en sport en ten slotte op Bewegen, School en Sport ) Welzijnsorganisatie Scala liet jongeren filmpjes maken over hun eigen leefwereld om inzicht in deze doelgroep te krijgen. Scala wilde met dit project beter aansluiten bij de wensen en behoeften van jongeren. Ook wilde de organisatie de naamsbekendheid en bereikbaarheid van het Centrum voor Jeugd en Gezin onder jongeren vergroten. Resultaten Scala vormde een klankbordgroep van zeven Twentse jongeren in de leeftijd van 14 tot en met 18 jaar en met diverse culturele achtergronden. De jongeren van de klankbordgroep kregen een training in het voeren en begeleiden van groepsgesprekken met andere jongeren. Samen met deze jongeren maakte de klankbordgroep filmpjes om de leefwereld van Twentse jongeren in beeld te brengen. Voor wie? Centra voor Jeugd en Gezin en organisaties die werken met jongeren van 14 tot en met 18 jaar. Interesse? De film met het door de jongeren gemaakte beeldmateriaal, is beschikbaar op dvd en verkrijgbaar via het secretariaat van Scala (info@scalawelzijn.nl). Projectleiding: Welzijnsorganisatie Scala www.scalawelzijn.nl Resultaten Praktijkprojecten 18 19 Voor jongeren
Ontmoetingen tussen jongerengroepen Pet je af voor kinderen in achterstandssituaties YMCA Nederland geeft jeugdgroepen voorlichting over andere culturele jongerengroepen en laat hen met elkaar kennis maken. Het doel is vooroordelen weg te nemen en te werken aan wederzijds begrip en respect. Dit bevordert een harmonieuzere omgang en voorkomt problemen tussen deze groepen op straat. Resultaten YMCA wierf jongerengroepen die mee wilden doen aan het project. Deze deelnemers voerden vier verschillende activiteiten uit: het Leer Ons Kennen spel, And now we present, Theater maken en Camera op pad. Dit vond plaats onder begeleiding van beroepskrachten en stagiaires uit het hbo. De jongeren leerden zo elkaars verschillende levens- en denkwijzen kennen en dat nam hun vooroordelen weg. YMCA heeft de activiteiten inmiddels opgenomen in hun reguliere aanbod. Voor wie? Jongerenwerkers en andere professionals die willen werken aan meer begrip en respect tussen verschillende jongerengroepen. Interesse? De vier spelactiviteiten staan beschreven in handleidingen die te downloaden zijn op de website en beschikbaar zijn op dvd, deze is gratis te bestellen via noordoost@ymca.nl of telefoonnummer 038-4540221. Projectleiding: YMCA Nederland, vrijwilligersorganisatie voor jongerenwerk www.ymcajeugdwerk.nl (klik op professionals, op methodieken en dan op multicultureel ) Stichting Pet je af is een weekendschool voor beroepsoriëntatie en sociale ontwikkeling voor kinderen van tien tot en met veertien jaar uit achterstandssituaties. Pet je af biedt kansen aan kinderen met verschillende achtergronden, om zo problemen als schooluitval te voorkomen. Het concept is in Amersfoort effectief gebleken en werd nu opgezet in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. Resultaten Pet je af inventariseerde eerst mogelijkheden tot samenwerking met lokale organisaties. Ze wierven kinderen en ouders uit achterstandssituaties op (brede) scholen in de buurt. De stichting zorgde voor scholing en intervisie voor de coaches en ontwikkelde een leertraject voor de kinderen. De coaches begeleidden de kinderen, lieten hen onder meer kennis maken met professionals uit allerlei beroepen en betrokken de ouders direct en actief bij het leertraject van hun kinderen. Het project draait inmiddels op zes locaties in vier verschillende steden. Voor wie? Gemeenten en professionals die door beroepsoriëntatie en sociale ontwikkeling kansen willen bieden aan kinderen (10-14 jaar) uit achterstandssituaties. Interesse? Een stappenplan van de Pet je af methode en een evaluatieverslag zijn op te vragen via info@stichtingpetjeaf.nl. Projectleiding: Stichting Pet je af, welzijnsorganisatie www.stichtingpetjeaf.nl Resultaten Praktijkprojecten 20 21 Voor jongeren
Studieondersteuning voor Kaapverdiaanse jongeren Stichting LIZE wil in samenwerking met Stichting Avanço de schoolresultaten van Kaapverdiaanse jongeren verbeteren en het aantal voortijdig schoolverlaters onder hen beperken. Dit doen ze door hun motivatie en werkhouding te stimuleren, hun zelfvertrouwen te vergroten en de participatie van ouders te bevorderen. Resultaten Stichting LIZE en Stichting Avanço wierven Kaapverdiaanse jongeren en coaches/huiswerkbegeleiders. De deelnemende jongeren kregen op structurele basis huiswerkbegeleiding en studieondersteuning van de coaches. Daarnaast organiseerde de stichting groepsdiscussies voor de jongeren, waarbij zij maatschappelijke en actuele thema s bespraken. De jongeren kregen individuele begeleiding om eventuele problemen en hun sterke en zwakke punten te achterhalen. Tijdens ouderavonden kregen ouders informatie over het project en de vorderingen van hun kinderen. Ook vonden er enkele voorlichtingsavonden plaats waarbij jeugd(zorg)- voorzieningen zichzelf aan de ouders presenteerden. Voor wie? Organisaties en professionals die Kaapverdiaanse jongeren (en hun ouders) willen ondersteunen bij hun schoolloopbaan. Interesse? Een methodiekbeschrijving met de werkwijze en resultaten is op te vragen bij Stichting Avanço via info@avanco.nl of 010-4484300. Projectleiding: LIZE - overlegpartner Rijksoverheid Zuid- Europese gemeenschappen www.lize.nl Resultaten Praktijkprojecten 22 Foto Dieter Schütte
Tekst Carel Jansen. Diversiteit in academische werkplaatsen Als wetenschap, praktijk, opleidingen en beleid goed samenwerken, leidt dat tot kennis die beter bruikbaar is in de praktijk en dus tot betere preventie en zorg. Dat is de gedachte achter de academische werkplaatsen : langdurende samenwerkingsrelaties van praktijkinstellingen, een universiteit, hogeschool of kennisinstituut en een beleidspartner, bijvoorbeeld een gemeente. 25
De voordelen van een academische werkplaats: Praktisch aan de slag met wetenschappelijke kennis. Wetenschappelijk onderzoek op basis van praktijkvragen. Opleidingen nauw betrokken bij de actuele praktijk en het nieuwste onderzoek. Beleid op basis van praktische ervaring en wetenschappelijk onderzoek. Praktijkboek Diversiteit in het jeugdbeleid Instellingen en gemeenten hebben een belangrijke opdracht: gelijke kansen voor alle kinderen. Om echt alle kinderen te bereiken is aandacht voor diversiteit wezenlijk. Dit boek beschrijft hoe gemeenten en instellingen diversiteit in het jeugdbeleid kunnen vormgeven en uitvoeren en welke winst er te behalen is met diversiteitgevoelig jeugdbeleid. Het hart van het boek wordt gevormd door meer dan twintig voorbeelden uit de praktijk van de Academische Werkplaatsen Diversiteit in het Jeugdbeleid: Wat werkt en wat niet? Wat zijn de kosten en wat levert het op? De tips en trucs vanuit de praktijkvoorbeelden zijn direct toe te passen. ZonMw financiert negen academische werkplaatsen die zich inzetten om kennis voor de jeugdsector te ontwikkelen. Drie werkplaatsen richten zich op diversiteit in het jeugdbeleid: Tienplus in Amsterdam, Dwars in Rotterdam en de Academische Werkplaats Diversiteit in het Jeugdbeleid Noord-Brabant in Eindhoven en Tilburg. Zij werkten de afgelopen drie jaar aan gelijke kansen voor alle kinderen door versterking van de preventieve jeugdsector. En gaan hier, ook na afronding van het ZonMw-programma Diversiteit in het Jeugdbeleid, in 2012 en 2013 mee door. Het krachtenveld Beroepskrachten in de jeugdsector ondersteunen kinderen en ouders bij opgroeien en opvoeden. Daarvoor moeten ze weten wat werkt en wat niet. Wetenschappers onderzoeken dat, maar hebben vaak weinig zicht op de problemen in de praktijk. Hun onderzoek levert daardoor te weinig direct bruikbare kennis op. Opleidingen kunnen innovaties versnellen, maar zijn vaak niet betrokken in vernieuwingstrajecten. Beleidsmakers kunnen ruimte scheppen voor betere zorg voor de jeugd, maar weten niet altijd hoe. Kortom, de wisselwerking tussen onderzoek, praktijk, beleid en opleidingen is nog niet vanzelfsprekend. De werkwijze In een academische werkplaats wordt kennis uitgewisseld tussen praktijk, onderzoek, beleid en opleidingen. Praktijkinstellingen gaan meer evidence based werken en onderzoeksinstellingen doen meer praktijkgericht onderzoek. Omdat de onderzoekers dicht bij de praktijk werken, gaat de implementatie van de resultaten een stuk makkelijker. Beroepskrachten uit de praktijk helpen beleidsmakers bij de definiëring van de lokale problemen. Studenten doen stages en onderzoek in de praktijk. Opleidingen kunnen de nieuwste kennis snel in hun curricula opnemen. Onderzoekers kijken samen met beroepskrachten of interventies effectief zijn. Zo maken academische werkplaatsen goede en bruikbare producten voor beroepskrachten. En verbetert de kwaliteit van preventie en zorg door wetenschappelijk onderbouwd handelen in de praktijk. De Kleermaeker, M. (red.) (2011). Praktijkboek Diversiteit in het jeugdbeleid. Den Haag: Sdu Uitgevers bv. Kosten: 37,50, bestellen via www.sdu.nl/catalogus/9789012573832. Voor meer informatie over de Academische Werkplaatsen Jeugd bij ZonMw zie: www.zonmw.nl/awpjeugd academische werkplaatsen 26 27 academische werkplaatsen
No ord- Br ab Academische Werkplaats Diversiteit in het Jeugdbeleid Noord-Brabant De Academische Werkplaats Diversiteit in het Jeugdbeleid in Noord-Brabant onderzoekt hoe je in de praktijk migrantenouders en -kinderen beter kunt bereiken en welke rol de zelforganisaties daarin kunnen spelen. Ab van de Wakker is projectleider van de werkplaats. akademische werkplaatsen Noord Brabant 28 29 akademische academische werkplaatsen Noord-Brabant
DJ (BOB) De activiteiten van de werkplaats in Brabant zijn gebaseerd op de formule DJ (BOB) = Diversiteit in Jeugdbeleid via Beleid, Organisaties en Belanghebbenden. Beleidsmakers: (doen) uitvoeren van goed onderzoek en het vaststellen van op dit onderzoek gebaseerd beleid. Directies van organisaties: organisatie- en personeelsbeleid, professionalisering van hun werknemers voor een goed bereik van de doelgroep en het hanteren van de juiste interventies. Zelforganisaties van belanghebbenden: delen van hun kennis en hun netwerk. Foto s Ries van Wendel de Joode Wij brengen kennis dichter bij de praktijk. Veel onderzoeksrapportages hebben een te hoog academisch gehalte. Instellingen kunnen daar niet zo makkelijk mee overweg. Om kennis en nieuwe inzichten in de praktijk te kunnen gebruiken is een vertaalslag nodig. Methoden zijn vaak te omvangrijk. Het invullen van een vragenlijst duurt soms langer dan een consult. Of ze zijn te complex. Geschreven voor academici, terwijl op de werkvloer hbo ers en mbo ers zitten. Die hebben een ander denkkader en andere behoeften. In de praktijk werk je onder grote druk. Iemand die op de stoep staat, moet je helpen. Er zijn fantastische initiatieven van zelforganisaties. Wij maken die soms weer moeilijk door ze te willen standaardiseren. Het idee dat er dan meer mensen gebruik van kunnen maken, pakt dan juist tegengesteld uit. Zo wilde een groep migrantenvrouwen beter Nederlands leren. De eerste cursus, in de eigen wijk, was een succes. Het vervolg werd voor alle migranten tegelijk op een centrale locatie, in een ROC een paar kilometer verderop, gegeven. Daardoor haakten veel mensen weer af. Voor migranten is niet alleen het leren van een nieuwe taal, maar ook het aangaan van nieuwe contacten een hele stap. Die moet je zetten in een vertrouwde omgeving. Dat is dus de praktijk! Ons uitgangspunt is samenwerken met de migranten en hun zelforganisaties. Die betrekken we bij alles wat we doen. Ze kunnen een belangrijke rol spelen bij het scheppen van mogelijkheden en door aan te geven wat wel en niet werkt. Je denkt dat partijen elkaar vanzelf vinden, maar dat is niet zo. Je moet goed kijken of de migrantenorganisaties voldoende toegerust zijn. Er wordt te makkelijk gezegd: Zo, we hebben het geregeld en we zien elkaar volgend jaar wel weer. Contacten moet je juist voortdurend onderhouden! We hebben verschillende instrumenten ontwikkeld en activiteiten opgezet. Daarmee kunnen we de drie partijen beleidsmakers, organisaties en belanghebbenden helpen, zowel op hun eigen werkgebied als om de onderlinge contacten te verbeteren. Binnenkort verschijnt een rapport over welke ontwikkelingen we rond migranten in Tilburg en Eindhoven kunnen verwachten. Aan de hand van twee kernonzekerheden, economie (goed of slecht) en solidariteit (veel of weinig), worden vier scenario s opgesteld. Ook andere gemeenten kunnen deze toekomstscenario s gebruiken. Borging en verspreiding is nu belangrijk. De bezuinigingen maken dat niet gemakkelijk. Je praat over nieuwe initiatieven met mensen die tegelijkertijd bezig zijn met ontslagrondes. Je overlegt over trainingen met praktijkmensen die net gehoord hebben dat ze hetzelfde werk met veel minder mensen moeten gaan doen. Ja, dan zit de aandacht toch ergens anders. Gelukkig zien mensen die verder in de toekomst kijken dat we door moeten gaan. Meer weten? www.dj-brabant.nl academische werkplaats Noord-Brabant 30 31 akademische academische werkplaatsen Noord-Brabant
DJ-i Communiceren met mensen uit andere culturen valt niet altijd mee. In samenwerking met Forum, heeft het PON, kennisinstituut voor sociaal-maatschappelijke vraagstukken en één van de deelnemers van de academische werkplaats, DJ-i ontwikkeld. Een digitaal hulpmiddel bij communicatieproblemen met cliënten. DJ-i geeft een overzicht van valkuilen bij interculturele communicatie en tips om die valkuilen te omzeilen. Er zijn voorbeelden van herkenbare praktijksituaties. En er is achtergrondinformatie voor wie meer wil weten. DJ-i is géén receptenboek. De hulpverlener moet zelf nagaan welke situatie van toepassing is. Zo wordt hij alerter op valkuilen en leert hij beter om te gaan met verschillen. Voorbeeld uit DJ-i Mehmet is 16 jaar en heeft een afspraak met schoolmaatschappelijk werkster Irene over zijn spijbelgedrag. Mehmet is vanuit Turkije naar Nederland gekomen toen hij 10 jaar was. Tijdens het gesprek merkt Irene dat Mehmet haar nauwelijks aankijkt. In toenemende mate irriteert dat haar. Tijdens het gesprek zegt ze daar wat van: Irene: Zeg, Mehmet, luister je wel? Ik krijg de indruk dat het je niet veel interesseert. Je kijkt mij helemaal niet aan. Mehmet: Ik luister wel mevrouw! Ik geef toch gewoon antwoord! Wat is normaal? Normaal is dat gedrag dat aan de norm voldoet. De norm is sterk cultureel bepaald en is meestal wat de meerderheid binnen een bepaalde groep of cultuur als norm stelt. Wat voor de één gewoon is, kan voor de ander raar zijn. Hoe groter de cultuurverschillen, hoe groter de kans op misinterpretaties. Een cliënt kan zijn opgevoed met de vanzelfsprekendheid dat hij respect toont aan mensen met status door hen niet te langdurig aan te kijken. Als zijn vader boos op hem is, moet hij juist naar de grond kijken en nederigheid tonen. Ook hoort het niet dat hij als man een vrouw te lang aanstaart... Probeer DJ-i zelf op: http://dji.dj-brabant.nl Meetinstrument interculturele communicatieve vaardigheden Om goed te communiceren, is het nuttig om ook zelf in de spiegel te kijken. Daarvoor ontwikkelde IVA Beleidsonderzoek en Advies een internettest die je thuis in een kwartiertje kunt doen. Sta je open voor anderen? Hoeveel weet je over migranten? Kun je je openstellen voor andere culturen? De bedoeling is dat hulpverleners de vragen zelf invullen in alle rust en daaruit conclusies trekken. Dus het gaat er niet om hoe goed of slecht ze communiceren, Foto Dieter Schütte maar om te ontdekken waarin ze zich kunnen verbeteren. Vervolgens kijken hulpverleners samen met hun organisatie hoe ze die verbetering kunnen bewerkstelligen. Probeer zelf de scan op: www.dj-brabant.nl > producten > instrumenten (bewustwordingsscan) academische werkplaats Noord-Brabant 32 33 akademische academische werkplaatsen Noord-Brabant
Jongerenkennisteams Instellingen voor jeugdwelzijn maken gebruik van migrantenjongeren om migrantengroepen (jongeren en ouders) kennis te laten maken met onder andere de Centra voor Jeugd en Gezin. De jongeren nemen onbekendheid weg en doorbreken het wantrouwen bij de doelgroep. Het is niet de bedoeling dat ze zelf problemen oplossen, maar dat ze mensen de weg wijzen. Henriëtte Maas, adviseur bij het kennisinstituut PON is enthousiast. Foto s Ries van Wendel de Joode Het idee is afkomstig van een lid van de adviesgroep: instellingen voor maatschappelijk werk en welzijn stellen een team samen van migrantenjongeren die studeren of net klaar zijn met een studie voor hulpverlener. Zij hebben immers al affiniteit met het onderwerp en beschikken over kennis van het aanbod aan ondersteuningsmogelijkheden bij opvoeden en opgroeien. De jongeren zochten de doelgroep op in scholen, in de moskee, of op plekken waar je normaliter niet aan zou denken, zoals de kapper. Omdat de studenten zelf uit de doelgroep kwamen, hadden ze beter zicht op waar de doelgroep te vinden is en vervulden ze tegelijkertijd een voorbeeldfunctie. Dat werkte verrassend goed. We hadden twee teams, één onder begeleiding van de Lumensgroep in Eindhoven en één onder begeleiding van de Twern in Tilburg. Wij verzorgden de coördinatie, keken of de doelstelling werd bereikt en naar wat de twee teams van elkaar zouden kunnen leren. Verder ontwikkelde ieder team zijn eigen werkwijze. De studenten in Tilburg verdeelden de gemeente eerst in gebieden. Per gebied werd bekeken welke instellingen of organisaties bezocht moesten worden. Heel gestructureerd. In Eindhoven gingen de studenten met wijkmaatschappelijk werkers mee. Zo kwamen ze direct in contact met gezinnen met specifieke problemen. Een jongere die uit de doelgroep komt, en de taal spreekt, heeft snel contact. De mensen denken: Die weet hoe wij in elkaar zitten. Het was voor de jongeren wel een uitdaging om hun rol te bewaken. De mensen vertelden soms hun hele hebben en houden. En vroegen de jongere om hulp. Maar de jongeren zijn geen hulpverlener. Daar is zo n team niet voor bedoeld. Wel kunnen ze helpen bij het verhelderen van de vraag, soms ook door simpelweg mee te gaan, of te tolken. Hulpverleners leren dan ook weer van de jongeren. Foto Henriëtte Maas akademische werkplaatsen Noord Brabant 34 35 akademische academische werkplaatsen Noord-Brabant
Niet geheel gelukt, toch leerzaam Bij nieuw onderzoek neem je risico s en pakken zaken soms anders uit dan je van tevoren dacht. Dat ondervond de werkplaats in Brabant bij het opzetten van een diversiteitspanel. Maar ook van iets dat niet helemaal lukt, kun je veel leren. Doel van het diversiteitspanel was het onderzoek naar wensen en behoeften van migrantenjongeren en ouders aan (opvoed)ondersteuning uit te breiden en structureel vorm te geven. Een panel biedt de mogelijkheid om op een snelle manier veel mensen te bevragen. De antwoorden zijn te herleiden naar etnische groepen, terwijl de deelnemers toch anoniem blijven. Dat het panel in een behoefte van de aanbodzijde voorzag, bleek uit de enthousiaste reacties van beleidsmakers en hulpverlenende organisaties. Maar ondanks veel reclame en creatieve werving lukte het niet om voldoende migranten te laten deelnemen. Belemmeringen om deel te nemen: Weinig computervaardigheden. Gebrekkige kennis van de Nederlandse taal. Wantrouwen. Mensen vroegen zich af of hun antwoorden toch naar hen te herleiden zouden zijn. Potentiële deelnemers voelen zich niet allochtoon, of willen in ieder geval niet zo benaderd worden. Aan degenen die zich wel hebben aangemeld, is gevraagd lid te worden van het bestaande Brabantpanel. Leden van dit panel kunnen hun mening geven over belangrijke actuele sociale en maatschappelijke onderwerpen in Brabant. academische werkplaats Noord-Brabant 36 Foto Dieter Schütte 37 akademische werkplaatsen Noord Brabant
Am ste rd Kenniswerkplaats Kenniswerkplaats Tienplus Tienplus in Amsterdam wil het bereik en het effect van opvoedondersteuning voor alle gezinnen in Amsterdam verbeteren. Belangrijk daarbij is de ondersteuning van de eigen kracht van de gezinnen en hun netwerken. Marjan de Gruijter is coördinator van de werkplaats. akademische werkplaatsen Noord Brabant 38 39 KENNISwerkplaats Tienplus
Foto s Ries van Wendel de Joode Drie thema s Om de stad, instellingen, professionals en burgers te ondersteunen bij het realiseren van een inclusief beleid rondom jeugd en gezin, zet de Kenniswerkplaats Tienplus in op drie kernthema s. Het eerste is het ondersteunen van de verbindingen tussen informele en formele circuits rondom jeugd en gezin, met het CJG (in Amsterdam OKC geheten) als knooppunt. Het tweede is professionalisering van beroepskrachten, waarbij het zowel gaat om hun diversiteitsgevoeligheid als om vaardigheden in het werken vanuit de eigen kracht en netwerken en initiatieven van burgers. Het derde thema betreft de kwaliteitsverbetering van interventies, in de zin van bereik, gevoeligheid voor context, verbinding met eigen kracht en netwerken. De academische werkplaats brengt groepen bij elkaar. Laatst gaven we een workshop en iemand vroeg: Het gaat toch gewoon om samenwerken, moet je dat echt zo optuigen? Ja, het blijkt dat het moet. Diversiteitsgevoelig en positief jeugdbeleid vraagt om commitment op alle niveaus. In de werkplaatsen maak je je samen sterk voor een onderwerp dat het individuele instellingsbelang overstijgt. Bij de opzet en uitvoering van het onderzoek van Kenniswerkplaats Tienplus worden professionals, beleidsmakers, ouders en tieners, vertegenwoordigers van vrijwilligersorganisaties, buurtinitiatieven, opleiders en studenten nauw betrokken. tien tot veertien jaar. Juist in deze leeftijdsperiode hebben ouders veel vragen, onder andere door de overstap die kinderen maken van primair naar voortgezet onderwijs. Alles draait om samenwerking. Binnen elk project maak je constellaties van mensen die elkaar moeten vinden. Daarvoor is het belangrijk dat je een groot professioneel netwerk hebt, met contacten in de stad. We werken met dubbelaanstellingen, mensen die in de praktijk van een instelling werken, worden ingezet als onderzoeker in de kenniswerkplaats. Dan krijg je de kruisbestuiving vanzelf. ervaringen hebben geleerd en wat werkzame factoren zijn. Zo ontstaat een soort estafette door de stad. Telkens het stokje doorgeven en op elkaars schouders gaan staan. Zo kom je verder. We werken nauw samen met migrantenorganisaties. Ze weten wat er speelt bij ouders en welke opvoedvragen er leven. Ook hebben ze vaak goed inzicht in wat wel of niet werkt bij het ondersteunen van deze ouders. Daarin ligt de motivatie voor migrantenorganisaties om mee te doen: het biedt een kans om het samen beter te maken en het levert concrete verbeteringen op. Amsterdam telt veel voorzieningen voor ouders en tieners. Maar veel laagopgeleide en migrantenouders weten die niet te vinden. Daardoor stapelen problemen zich soms op totdat ouders of jongeren er zelf niet meer uitkomen. Je wilt die groepen eerder bereiken, want dan kun je veel schade voorkomen. De nadruk bij Tienplus ligt op ondersteuning aan ouders met kinderen van De afgelopen jaren werkten we veel in Nieuw-West en Zuidoost. Wijken met veel migrantengezinnen. Inmiddels zijn we ook in andere delen van de stad actief. De ervaringen die we hebben opgedaan, bijvoorbeeld met het betrekken van migrantenouders bij school, kunnen we hierbij inzetten. Niet door een werkwijze klakkeloos te kopiëren, maar door goed te kijken wat we van eerdere Samen sta je sterk. Ik hoop dat professionals en zelforganisaties elkaar beter weten te vinden in hun gemeenschappelijke streven naar het vergroten van de eigen kracht van burgers. Niet als verkapte bezuiniging, maar vanuit de overtuiging dat je niet zonder elkaar kunt. Professionals werken met hart en ziel om iets goeds te bereiken. Zelforganisaties doen dat ook. Ze hebben elkaar nodig. Meer weten? www.kenniswerkplaats-tienplus.nl KENNISwerkplaats Tienplus 40 41 KENNISwerkplaats Tienplus
Zelforganisaties helpen ouders het OKC te vinden Ouder- en KindCentrum (OKC) Nieuw-West werkt in het project Verbinding en governance nauw samen met migrantenorganisaties, om zo de drempel van het OKC te verlagen. Marokkaanse vrouwen komen makkelijk naar Nisa for Nisa (Vrouwen voor Vrouwen, een zelforganisatie) aldus voorzitter Fatima Sabbah: De kinderspeelruimte is één van onze sterke punten. Moeders zeggen vaak: Ik wil wel komen, maar wat moet ik met de kinderen? Wij zeggen: Neem mee! We hebben een veilige speelplek en oppas. In onze keuken komt dan alles vanzelf op tafel: problemen met kinderen, met mannen. Voordat ik het OKC vraag of ze een bepaalde cursus bij ons willen geven, weet ik al precies wat er speelt. altijd mijn aandacht gehad. Maar dat er een onderzoeker van Tienplus bij kwam, heeft veel uitgemaakt. Zeker ook voor het luisterend oor van de professionals. Fatima is overtuigd van de meerwaarde van samenwerking: Ik zou alle organisaties die te maken hebben met ouders, of het nou moeders zijn of vaders, verplichten om samen te werken met het OKC als het om opvoeden van pubers en kinderen gaat. Juanita Linneman, coördinator opvoedondersteuning OKC, is blij met de samenwerking: Nisa is een huiskamer. Het OKC toch meer een instituut. Je wilt als OKC een plek zijn voor alle ouders. Samenwerking met vrijwilligers heeft Foto Sabine Joosten/Hollandse Hoogte akademische werkplaatsen Noord Brabant 42 43 KENNISwerkplaats Tienplus
Foto Maarten Hartman/Hollandse Hoogte Foto Maarten Hartman/Hollandse Hoogte Foto John Schaffer/Hollandse Hoogte De school als vindplaats Veel onderzoek naar ouderbetrokkenheid gaat over ouders en leerlingen in het basisonderwijs. Maar ook in het voortgezet onderwijs is de participatie van ouders belangrijk. Hoe willen ouders betrokken zijn bij de schoolcarrière van hun kinderen? Hoe zien zij de verhouding tussen school en thuis als het om opvoedkwesties gaat? En hoe kan de school hierop inspelen? Kenniswerkplaats Tienplus deed onderzoek op het Comenius Lyceum, een HAVO/VWO-school in Amsterdam Nieuw-West met hoofdzakelijk allochtone leerlingen. Enkele bevindingen uit het eindrapport. Lastiger om te participeren Voor migrantenouders is het lastiger dan voor autochtonen om betrokken te zijn bij de school van hun kinderen. Bijvoorbeeld omdat ze de taal niet goed beheersen, of niet weten wat de school van hen verwacht. De school kan zelf ook een drempel opwerpen, door het contact met ouders op een te formele manier te organiseren. Sommige ouders ervaren dat er in het voortgezet onderwijs, buiten gestructureerde contactmomenten zoals de ouderavonden, geen duidelijke plaats is voor ouders op school. Migrantenouders willen goede relatie met school De ouders hechten veel waarde aan een goede relatie met de school en een goede schoolcarrière voor hun kinderen. Dat is immers de sleutel voor maatschappelijk succes. De meeste ouders willen sterk betrokken zijn bij de schoolloopbaan van hun kinderen. Veel ouders zien ook een rol voor de school in de opvoeding, bijvoorbeeld bij het overbrengen van normen en waarden. Voor pedagogisch partnerschap de samenwerking tussen ouders en school rondom het welzijn en de opvoeding van het kind is het nodig dat men de wederzijdse verwachtingen met elkaar bespreekt. Dit gebeurt nu nog te weinig. Mogelijkheden voor opvoedondersteuning vaak onbekend Ouders met pubers, zeker migrantenouders, zitten met veel vragen over de opvoeding. Veel ouders blijken niet te weten dat zij met opvoedvragen terecht kunnen bij het Ouder Kind Centrum. Als op school opvoedkwesties bespreekbaar worden, dan is de school een goede plek om ouders laagdrempelige, preventieve opvoedondersteuning te bieden: het OKC op locatie. Lees het hele rapport School en ouders als partners in de opvoeding van tieners en de aanbevelingen op: www.kenniswerkplaats-tienplus.nl > publicaties en presentaties KENNISwerkplaats Tienplus 44 45 KENNISwerkplaats Tienplus
Hoe denken ouders over opvoedondersteuning vanuit de school? Ik wil eigenlijk dat mijn kinderen hoog gaan studeren en een goede opleiding krijgen, dat wil ik altijd. Maar hier in Nederland, de kinderen vinden dat niet belangrijk. Egyptische moeder van een jongen in het eerste jaar. Ze kunnen tips geven. Maar ze moeten ons niet gaan vertellen hoe we onze kinderen moeten opvoeden, dat kan niet hè? Maar als er iets is met ons kind, dan kunnen ze naar ons toekomen en dan gaan we erover praten. Turkse moeder van een jongen in het derde jaar. Een goed contact is alles. En op de hoogte zijn, op tijd. Niet te laat. Laat is niet netjes. Dan wordt het moeilijker. Misschien kunnen we, als een probleem klein is, het misschien nog oppakken. Als het ingewikkelder wordt, wordt het alleen maar moeilijker. Marokkaanse moeder van een meisje in het eerste jaar. Een vader is meer dan 100 meesters De inbreng van vaders bij de opvoeding van kinderen is heel belangrijk. Niet alleen als kostwinner, ook in het leven van alledag. Toch is een actieve rol van vaders niet in alle culturen vanzelfsprekend. Pauline Naber en haar collega s onderzochten hoe migrantenvaders hun rol invullen en hoe zij daarbij ondersteund kunnen worden. Er zijn maar liefst negentig vaderinitiatieven in Amsterdam! Een goede indicatie hoe serieus vaders hun rol nemen. Dat wordt bevestigd door ons onderzoek. Migrantenvaders willen het goed doen. Anders dan hun vaders. Meer betrokken, minder autoritair. Maar ze weten niet altijd hoe dat te doen. Daarom zijn voorbeelden van andere vaders of steun van professionals belangrijk. De vaders voeden hun kind op in de Nederlandse samenleving, maar proberen daarbij ook hun eigen culturele en religieuze waarden over te brengen. Een Marokkaanse vader zei: Ik probeer uit beide culturen de positieve dingen te halen. Bij de vaderinitiatieven helpen vaders elkaar. Met tips over opvoeden, en door elkaar de weg naar professionele hulp te wijzen. Professionals werken samen met vaderinitiatieven. Bijvoorbeeld bij het organiseren van een thema-avond, om samen weer andere vaders te bereiken. Ook school is een goede plek om met vaders in contact te komen. School speelt immers een belangrijke rol als partner in de opvoeding. Sommige scholen organiseren vaderbijeenkomsten waar verteld wordt hoe vaders actief kunnen worden op school en hoe belangrijk dat is voor de ontwikkeling van hun kinderen. Er wordt ingegaan op praktische vragen zoals: Hoe streng kan ik zijn? of Hoe zorg ik ervoor dat mijn kinderen op tijd thuiskomen? Het blijkt goed te werken als een professional uit de eigen cultuur de tips geeft. Maar het belangrijkste is dat de vaders met elkaar in discussie gaan. akademische werkplaatsen Noord Brabant 46 47 KENNISwerkplaats Tienplus
Ik ben een voorbeeld voor mijn vier kinderen. Ze kijken tegen me op. Ik werk hard. Ik rook niet, drink niet, ben nooit in de problemen geweest, heb nooit in de gevangenis gezeten. Ik was een sportman en een serieuze student. Ik werk hard. Surinaamse vader We hebben studenten Pedagogiek op pad gestuurd om migrantenouders te interviewen. Ze waren verrast en enthousiast over de openheid waarmee ouders over hun kinderen spraken. Dat hadden ze niet verwacht. Het is ook in een cultureel diverse klas niet vanzelfsprekend is om over de eigen thuissituatie en opvoeding te praten. Studenten zouden elkaar veel meer moeten bevragen. Wie ben jij? Waar kom je vandaan? Hoe was jouw opvoeding? Daar leer je zoveel van over de ander, over jezelf en over de onzin van hokjes en vooroordelen. Lees het hele rapport op: www.kenniswerkplaats-tienplus.nl > publicaties en presentaties Met de voeten in twee werelden Het Positief Pedagogisch Programma Triple P biedt laagdrempelige opvoedondersteuning aan ouders met kinderen van nul tot zestien jaar. Cecile Winkelman werkt als adviseur voor SO&T, het bureau dat het pedagogisch programma Triple P implementeert in Amsterdam en omgeving. Daarnaast is ze als onderzoeker gedetacheerd bij Kenniswerkplaats Tienplus. Ze staat dus letterlijk met haar voeten in twee werelden. akademische werkplaatsen Noord Brabant 48 49 Foto Bert Spierz/Hollandse Hoogte KENNISwerkplaats Tienplus
Je kan iemand een boek geven, maar als hij niet leest dan heb je er niets aan. Praktijk en uitleg is heel erg belangrijk. Voorbeelden die echt voorkomen, zijn heel goed en heel belangrijk. Marokkaanse vader Foto s Ries van Wendel de Joode Onderzoek en praktijk zijn verschillende werelden. De praktijkwerker wordt direct geconfronteerd met problemen en wil aan de slag. Maar hij moet kunnen verantwoorden wat werkt en wat niet. Daarvoor is onderzoek nodig. Het leuke aan de kenniswerkplaats is de interactie tussen onderzoek en praktijk. De praktijk werkt nu soms op basis van theorieën van twintig, dertig jaar geleden. In de kenniswerkplaats sluiten de onderzoeksvragen direct aan op de praktijk. Aan de andere kant hebben praktijkprofessionals veel stille kennis die onderzoekers helpen expliciteren. Zo dacht men dat Triple P migrantenouders slecht bereikt. De mensen uit de praktijk zeiden: Hoe kan dat nou, wij zien die mensen toch elke dag? Ons onderzoek bevestigde dat, en liet zien wat er in de praktijk al gebeurt om beter aan te sluiten bij de gezinnen. Zo versterk je de positie van de beroepskracht. Mijn dubbelfunctie is heel prettig. Ik werk op heel verschillende niveaus en kan overal meepraten: als adviseur bij stadsdelen, gemeentelijke organisaties en beroepskrachten. Als onderzoeker met wetenschappers, maar ook met opleidingen. We kijken nu welke bagage toekomstige beroepskrachten moeten meekrijgen als het gaat om jeugd en diversiteit. Luisteren, enthousiasme en lef zijn belangrijke vaardigheden, denk ik. Als je iemand integer tegemoet treedt, dan voelt de ander dat. Dan ben je gewoon mensen met elkaar en is het ook veel minder erg als je eens iets een beetje verkeerd doet. Meer informatie over Triple P voor migrantenouders? Lees de brochure Triple P Divers: nog beter aansluiten bij migrantenouders. Te downloaden via www.kenniswerkplaats-tienplus.nl > publicaties en presentaties Triple P Triple P wil emotionele en gedragsproblemen bij kinderen helpen voorkomen door ouders meer opvoedvaardigheden aan te reiken. Het programma is toepasbaar in de hele keten van opvoedondersteuning. Van kinderopvang, Centra voor Jeugd en Gezin tot jeugdzorg. Triple P biedt verschillende interventies, variërend van algemene voorlichtingsavonden tot hulp op maat bij ernstige opvoedproblemen. Inmiddels wordt de opvoedmethode in 165 gemeenten in Nederland aangeboden. Kenniswerkplaats Tienplus onderzocht of het programma ook aanslaat bij migrantenouders. Bereik Triple P in Amsterdam In Amsterdam is 54% van het Triple P-aanbod gevolgd door nietwesterse allochtone ouders. Dat komt ongeveer overeen met het percentage Amsterdamse kinderen van nul tot twaalf jaar met een niet-westerse achtergrond. Het bereik van de verschillende etnische groepen is tamelijk evenredig. Zo zijn er bijvoorbeeld veel Marokkaanse ouders bereikt, een grote bevolkingsgroep in Amsterdam. KENNISwerkplaats Tienplus 50 51 academische werkplaats Noord Brabant
Coach je kind Ouders van Turkse en Marokkaanse afkomst vinden minder goed de weg naar opvoedcursussen en andere opvoedondersteuning. Een deel van hen slaagt er niet in hun kinderen op te voeden en voor te bereiden op de Nederlandse samenleving. Binnen Coach je Kind worden ouders thuis begeleid door gezinscoaches met dezelfde taalen cultuurachtergrond. Kenniswerkplaats Tienplus werkt aan de theoretische onderbouwing van deze interventie. Veel kinderen uit Marokkaanse en Turkse gezinnen groeien op met uiteenlopende (culturele) verwachtingen: die van de ouders en die van de school, ofwel de Nederlandse samenleving. De ouders putten uit de opvoedingsvaardigheden die zij zelf hebben meegekregen. Die vaardigheden voldoen niet altijd in de omgeving waarin hun kinderen opgroeien. Als de kloof te groot wordt, kunnen ouders en kinderen in de problemen raken. Erkennen De kern van Coach je Kind is ouders erkennen, versterken en ondersteunen, zodat zij met meer vertrouwen en kracht kunnen opvoeden. Er is aandacht voor de integratie van cultuurspecifieke waarden van ouders in de samenleving waarin hun kinderen opgroeien. Coach je Kind is een intensieve vorm van ondersteuning. Een gezinscoach begeleidt ouders bij de bewustwording, zelfsturing en het gezamenlijk opvoeden. De training is aan huis en gericht op beide ouders. Spanning Kenniswerkplaats Tienplus en de Universiteit Utrecht maken, in opdracht van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam, een methodiekbeschrijving en handleiding, op weg naar erkenning van Coach je Kind als evidence based interventie. Daarbij lopen de onderzoekers aan tegen een onvermijdelijke spanning. De gezinnen willen graag flexibele, laagdrempelige, allesomvattende hulp via één aanspreekpunt. De gemeente wil afbakening en focus vanuit het streven naar professionaliteit, aangetoonde effectiviteit, herkenbaarheid en taakverdeling. Die twee wensen tot elkaar brengen, is een hele kunst. Lees meer op: www.kenniswerkplaats-tienplus.nl > projecten KENNISwerkplaats Tienplus 52 Foto Dieter Schütte 53 academische werkplaats Noord Brabant
Ro tte rd DWARS Academische Werkplaats Jeugd DWARS is de naam van de academische werkplaats in Rotterdam. Binnen DWARS ligt wat meer nadruk op (grootschalig) onderzoek dan bij de twee andere werkplaatsen, aldus Tinneke Beirens, tot halverwege 2012 coördinator van de werkplaats. academische werkplaats Noord Brabant 54 55 academische werkplaats Dwars
Iedereen benaderen vanuit dezelfde open houding. Foto s Ries van Wendel de Joode De focus op onderzoek ontstond vanzelf. Vanuit de mensen die aan de basis van de werkplaats stonden. De meesten kwamen uit de onderzoekshoek. Dan wordt dat de insteek. Van daaruit ga je verbreden, maar je moet zelf geen dingen doen die helemaal naast je eigen expertise liggen. Daarvoor haal je partners in huis. Natuurlijk hebben we in het begin wel gekeken welke behoeften er lagen en wat er speelde. Vanuit die staalkaart zijn verschillende projecten met elk hun eigen aanpak gestart. Alle projecten hebben een andere trekker. Ieder doet het op zijn eigen manier. Maar contact zoeken en terugkoppelen naar alle partijen speelt overal. Er wordt steeds meer uitgewisseld. Mensen bij hogescholen merkten bijvoorbeeld dat je de link met de praktijk nog veel meer kunt gebruiken. Nu zijn er allerlei lijntjes naar migrantenorganisaties. Je vindt elkaar sneller, ook bij nieuwe projecten. Diversiteit speelt in Rotterdam. Enkele jaren geleden waren migranten niet zo zichtbaar in het beleid, maar dat is de laatste tijd sterk verbeterd. Je moet niet alleen naar etniciteit kijken, maar de mens erachter zien. Migranten zelf geven ook aan dat ze niet primair als migrant bestempeld willen worden. Het feit dat je ouders of grootouders uit het buitenland komen, zegt maar heel beperkt iets over wie jij bent en welke problemen je tegenkomt. Goede zorg voor ieder kind. Dat moet het uitgangspunt zijn bij contacten met migranten én niet-migranten: iedereen benaderen vanuit dezelfde open houding. Pas als etniciteit een duidelijke link met het oplossen van een bepaald probleem heeft, kan je ervoor kiezen om doelgroepen apart te benaderen. Wij proberen die specifieke verbeterpunten boven tafel te krijgen. Wat zijn precies de zaken waar mensen tegen aanlopen? Wie heeft er wel of geen last van? De bevindingen van dat onderzoek koppelen we natuurlijk terug naar professionals en doelgroepen, met vragen als: Herkennen jullie wat we signaleren? Denken jullie dat de aanpak die we willen ontwikkelen zal werken? Ik ben blij verrast hoe veel we hebben bereikt. Het was de afgelopen drie jaar best lastig om al die verschillende groepen bij elkaar te brengen: onderzoekers, professionals, opleidingen en migrantenorganisaties. Met name met een politiek gevoelig onderwerp als diversiteit. Aan de oppervlakte lijken mensen verschillende doelen te hebben. Maar eenmaal echt in gesprek, merk je dat iedereen hetzelfde doel nastreeft: de zorg voor de jongeren verbete- ren. Op die basis kom je tot elkaar. Als je de gemeenschappelijke deler vindt en vertrouwen krijgt in elkaar, ontstaan er prachtige dingen. Daar krijg ik energie van. Meer weten? www.samendwars.nl academische werkplaats Dwars 56 57 academische werkplaats Dwars