Een uitdagende arbeidsmarkt Erik Oosterveld 24 juni 2014
Wat waren de gevolgen van de recessie? Hoeveel banen zijn er verloren gegaan? In welke sectoren heeft de recessie het hardst toegeslagen?
Werkgelegenheid 2008-2013: Ruim kwart miljoen banen minder Sector Banen van werknemers (x 1.000) 2008 2013 Groei Bouwnijverheid 402 326-19% Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling 564 486-14% Verhuur en handel van onroerend goed 73 63-13% Financiële dienstverlening 281 248-12% Specialistische zakelijke diensten 521 476-9% Industrie 930 855-8% Landbouw, bosbouw en visserij 112 105-6% Informatie en communicatie 253 238-6% Cultuur, sport en recreatie 126 121-4% Verhuur en overige zakelijke diensten 124 120-4% Vervoer en opslag 400 386-3% Overige diensten (incl. huishoudens) 145 141-3% Onderwijs 503 489-3% Openbaar bestuur 515 507-2% Schoonmaakbedrijven, hoveniers 186 184-1% Detailhandel (incl. auto's) 830 826-1% Groothandel 484 482 0% Horeca 296 312 5% Zorg en welzijn 1.226 1.346 10% Totaal 7.971 7.710-3% Grootste slachtoffers Uitzendbureaus -78.000 Bouw -76.000 Industrie -75.000 Financiële en zakelijke dienstverlening -82.000 Sectoren die tegen de stroom in groeiden: Zorg en welzijn Horeca
Stelling Het gaat de goede kant op met de Nederlandse economie?
Hoe staan we er conjunctureel Stand voor? van de arbeidsmarkt Einde aan economische recessie 1 e kwartaal 2014: -1,4% dubbele dip economie in 2009 2012/2013 2013: -0,8% 2014 (CPB): 0,75% 2015 (CPB): 1,25% consumentenbesteding overheidsbestedingen export conjunctuurbeeld minder negatief 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% -5% 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015
Hoe staan we er conjunctureel voor? banen werkloosheid Overall beeld minder negatief Orderportefeuille stijgt Consumentenvertrouwen minder negatief Minder faillissementen Arbeidsmarkt? Banen? Werkloosheid?
Vraag Hoeveel werklozen telt Nederland?
800 700 600 500 400 300 200 100 0 Hoe gaat het met de werkloosheid in Nederland? Nederland mei 2014: 8,6% (673.000) 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% werkloze beroepsbevolking (seizoenscorrectie) x 1000 werkloosheidspercentage %
Stelling De daling van de werkloosheid is ingezet.
Ontwikkeling WW-uitkeringen 500 450 400 350 300 250 200 150 100 WW-uitkeringen, ultimo 2008: 171.000 2009: 270.000 2010: 264.000 2011: 270.000 2012: 340.000 2013: 438.000 2014: 460.000 2015: 457.000 50 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015
Hoe is de werkloosheid regionaal verdeeld? 2012 2015
Vraag Wat merkt u al van herstel op de arbeidsmarkt?
Economie herstelt, wanneer volgt de arbeidsmarkt? Zichtbare verbeteringen afgelopen maanden: Minder faillissementen (jan-apr.): -15% t.o.v. 2013 Minder ingediende ontslagaanvragen (jan-apr.): -33% t.o.v.2013 Groei aantal uitzenduren afgelopen half jaar (+3%) Meer ontstane vacatures (Q1): +14% t.o.v. 2013 Meer openstaande vacatures (Q1): +9% t.o.v. 2013 Afvlakking stijging werkloosheid Minder instroom WW, meer uitstroom naar werk
Andere kant van de medaille Minder banen in eerste kwartaal Werkgevers nog erg voorzichtig met aantrekken personeel Focus op efficiëntere bedrijfsvoering Werkloosheid en WW-uitkeringen op zeer hoog niveau Arbeidsmarkt nog steeds zeer ruim Herstel nog in beperkt aantal sectoren, andere sectoren krimpen
Vraag In welke sectoren is de economische groei het eerst zichtbaar? Welke sectoren blijven (nog) achter?
Hoe ontwikkelen de banen zich per sector? 1.600 600 1.400 500 1.200 1.000 400 800 300 600 200 400 200 100 0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 Zorg en welzijn Industrie Groothandel Spec. zak. diensten Detailhandel Uitzendbureaus Openbaar bestuur Vervoer en opslag Onderwijs Bouwnijverheid
Hoe ontwikkelen de banen zich per sector? 350 140 300 120 250 100 200 80 150 60 100 40 50 20 0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 Horeca ICT Overige diensten Financiële dvl. Schoonmaak Cultuur Landbouw Verhuur en ovrg zak. Onroerend goed
Samenvattend: hoe ontwikkelt de vraag naar arbeid zich? Economie groeit: werkgelegenheid reageert met vertraging In 2014 werkgelegenheidsverlies in bijna alle sectoren Wel groei banen in uitzendbranche (inhuur bij productieherstel), geen krimp meer in groothandel en vervoer (exportgeorienteerd) In 2015 werkgelegenheidsgroei in bijna alle sectoren, vooral Uitzendbranche (meest dominant in de groei) Specialistische zakelijke diensten Groothandel en vervoer Bouw Detailhandel (consument gaat meer besteden) Aanzienlijke banenkrimp bij openbaar bestuur en zorg & welzijn
Hoe reageert de vacaturemarkt op economisch herstel? 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% Vacatures x 1.000 (linkeras) Bruto Binnenlands Product (rechteras)
Hoe reageert de vacaturemarkt op economisch herstel? Lichte economische groei 2014-2015 Ontwikkeling aantal vacatures veert mee met de economie Meer dynamiek Groei economie stimuleert vervangingsvacatures - Werknemers durven weer van baan te wisselen - Gepensioneerden laten vacatures achter Aantrekken aantal ontstane vacatures: 2013: - 36 duizend naar 622.000 2014: +91 duizend naar 713.000 2015: +84 duizend naar 797.000 Ruim 1/3e van de vacatures in slechts drie sectoren: detailhandel / zorg / industrie
Samenvattend: hoe reageert de arbeidsmarkt op het prille economische herstel? Economie trekt aan Arbeidsmarktsituatie verbetert in 2014 Werkgelegenheid volgt later Krimp in 2014 maar veel minder dan vorig jaar In 2015 herstel banengroei, groei uitzendwerk overheerst Aantal vacatures Groei in 2014 én 2015 De beroepsbevolking blijft per saldo (in twee jaar) op peil Werkloosheid en aantal WW-uitkeringen Beperkte groei in 2014 In 2015 een lichte afname
Wat zijn de uitdagingen voor de huidige en de toekomstige arbeidsmarkt? Hoe komen werkzoekenden aan een baan? Hoe vullen werkgevers hun personeelsvraag in?
Vraag Wie zijn de werkzoekenden? Uit welke sectoren komen de meeste WW-ers? Wat zijn de meest voorkomende beroepen onder werkzoekenden die bij UWV staan geregistreerd?
Waar zitten kansen en knelpunten op de arbeidsmarkt? Korte termijn (tot eind 2014): Ruime tot zeer ruime arbeidmarkt Hoge werkloosheid Weinig vacatures
Welke beroepen zijn op dit moment kansrijk?
Welke beroepen zijn op dit moment kansrijk?
Welke beroepen zijn op dit moment kansrijk?
Hoe nu verder?
Hoe ziet de middellange termijn eruit? - vergrijzing, ontgroening en schoolkeuze Landbouw, bosbouw en Overige dienstverlening Horeca en catering Financiele instellingen Bouwnijverheid Vervoer en telecom Handel en reparatie Onderwijs Overheid Industrie Zakelijke dienstverlening Zorg en welzijn Binnen 10 jaar 1.000.000 mensen met pensioen in Nederland Overheid en onderwijs sterk vergrijsd Vervangingsvraag Wordt deze vraag ingevuld? Economische ontwikkeling Bezuinigingen Demografische ontwikkeling: Vergrijzing bevolking Ontgroening Grootste knelpunten in zorgsector Zorgvraag groeit Budgetten nemen af Tekorten op hoog niveau, overschotten op laag niveau Tekorten in ziekenhuizen 0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 Overschotten in welzijn, thuiszorg, kinderopvang, jeugdzorg niet vergrijsd gemiddeld vergrijsd sterk vergrijsd
Waar zitten kansen en knelpunten op de arbeidsmarkt? Korte termijn (tot eind 2014): Ruime tot zeer ruime arbeidmarkt Hoge werkloosheid Weinig vacatures Middellange termijn (2018): Doorzetten economisch herstel Kanttekening gevolgen bezuinigingen Problemen invullen vacatures door: Ontgroening Vergrijzing Schoolkeuze Knelpunten / kansen in: Zorg Techniek Verzorging (?) Bouw Industrie Onderwijs 45% van de werkzoekenden staat voor deze beroepen ingeschreven Echter: kwalitatieve mismatch!
Wat is de rol van de uitzendbureaus op deze arbeidsmarkt?
Wat is de rol van de uitzendbureaus voor werkhervatting uit WW? Werkhervatting na WW naar sector 34 40% van alle werkhervattingen via uitzendbaan Uitzendbranche verreweg grootste aandeel in werkhervatting WW
Wat is de rol van de uitzendbureaus voor werkhervatting uit WW? Werkhervattingen WW-ers in 2011 en 2012: 107.000 WW-ers via uitzendbureau aan het werk In 2012-2012 groei rol uitzendbranche met 3%
Tot 2019 blijft het kwakkelen. maar uitzendbranche = banenmotor Sector (Gemiddelde) groei aantal banen per jaar (x 1.000) 2014 2015 2016-2019 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling 19 25 15 Specialistische zakelijke diensten -4 9 9 Bouwnijverheid -7 7 7 Groothandel 1 5 5 Detailhandel (incl. auto's) -6 3 4 Zorg en welzijn -22-13 3 Vervoer en opslag 0 2 2 Horeca 1 1 2 Verhuur en overige zakelijke diensten 0 1 1 Overige diensten (incl. huishoudens) -1 1 1 Schoonmaakbedrijven, hoveniers 0 1 1 Cultuur, sport en recreatie -1 1 1 Informatie en communicatie -2 1 1 Verhuur en handel van onroerend goed -1 0 0 Onderwijs 1 5 0 Landbouw, bosbouw en visserij -1-1 -1 Openbaar bestuur -17-13 -2 Financiële dienstverlening -8-3 -3 Industrie -8-10 -10 Totaal -57 22 36
Tenslotte.. De weg naar herstel op de arbeidsmarkt is ingezet, echter: Langjarig economisch herstel is nodig voor (verdere) afname werkloosheid en WW Veel mensen zullen (voorlopig) geen herstel ervaren Maar, de eerste verbeteringen op de arbeidsmarkt zijn zichtbaar
En de uitzendbranche kan in het herstel een belangrijke rol spelen!..als banenmotor..als aanjager en koploper..als toeleider van uitkeringsgerechtigden en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt
Dank voor uw aandacht Meer informatie>>>> www.werk.nl/werkgevers/arbeidsmarktinformatie @erikoosterveld1