Testamenten lezen en andere notariële zaken Janien Zomer Carina Hudepohl Inleiding en onderwerpen Het opmaken van een testament Wettelijk erfrecht Verschillende soorten testamenten De executeur Erven De rol van de accountant bij erfenissen De ondernemer en zijn testament Digitale nalatenschap Huwelijkse voorwaarden Levenstestament Schenken Tot stand komen van een testament Gesprek onder 4 ogen (Notamail 2015/42) Vaststellen wilsbekwaamheid/ter beoordeling notaris (Notamail 2015/323) Stappenplan wilsbekwaamheid 1
Wettelijk erfrecht Gebaseerd op bloedband Verdeling in groepen met plaatsvervulling 1. echtgenoot en kinderen 2. Ouders, (half)broers- en zussen 3. Grootouders 4. Overgrootouders Voor gehuwden wettelijke verdeling Wettelijke verdeling Alles automatisch naar de langstlevende Kinderen krijgen een vordering ter grootte van erfdeel Vorderingen niet opeisbaar Voordelen wettelijke verdeling Werkt automatisch Langstlevende maximaal beschermd Kinderen kunnen niet worden aangesproken voor schulden 2
Nadelen wettelijke verdeling Werkt automatisch Geen uitsluitingsclausule Geen maatwerk/niet flexibel Redenen om af te wijken van de wettelijke verdeling Groot vermogen (estateplanning) Familieverhoudingen Opeisbaarheidsgronden Renteclausule Afwijkende erfstelling Onderneming/bedrijfsopvolging Familievermogen Benoemen executeur Voogdij/bewind Uitsluitingsclausule Let op: Een testament gaat altijd voor de wettelijke regeling Dus ook als het oud of minder gunstig is! 3
Verschillende soorten testamenten Wettelijke verdeling Ouderlijke boedelverdeling (voor 2003) Vruchtgebruiktestament Wettelijke verdeling WETTELIJKE VERDELING Voor het geval ik ten tijde van mijn overlijden gehuwd ben, bepaal ik dat mijn nalatenschap volgens de wet zal vererven en dat mitsdien ook de wettelijke verdeling van toepassing zal zijn, zodat alle tot mijn nalatenschap behorende goederen door mijn echtgenote worden verkregen terwijl de voldoening van de schulden van de nalatenschap voor haar rekening komt. BIJZONDERE BEPALINGEN Voor deze verdeling geldt, in afwijking/aanvulling van het dienaangaande in de wet bepaalde, het volgende: @etcetera Ouderlijke boedelverdeling ERFGENAMEN Ik benoem tot mijn erfgenamen, mijn echtgenote en mijn kinderen, gezamenlijk en voor gelijke delen, met inachtneming van de regels omtrent plaatsvervulling overeenkomstig het erfrecht ten tijde van mijn overlijden van kracht. OUDERLIJKE BOEDELVERDELING Ik deel toe, bij wijze van boedelverdeling als bedoeld in artikel 1167 Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek, aan: 1. mijn echtgenote: a. alle tot mijn nalatenschap behorende goederen, onder de verplichting om: b. alle tot mijn nalatenschap behorende schulden, alsmede de kosten van mijn begrafenis of crematie en de kosten van boedelafwikkeling, voor haar rekening te nemen en als eigen schulden te voldoen; c. enzovoort; d. enzovoort; e. aan mijn kinderen -met inachtneming van het hierna onder C bepaalde -uit te keren de aan hen toekomende erfdelen, berekend in het saldo van mijn nalatenschap en verminderd met hun aandeel in de door mijn echtgenote betaalde schulden, kosten en successierechten; 2. mijn kinderen: ieder een vordering uitgedrukt in geld op mijn echtgenote, berekend op de wijze als hiervoor bepaald. 4
Vruchtgebruiktestament A. LEGATEN Ik legateer aan mijn echtgenote: 1.KEUZELEGAAT de eigendom van de tot mijn nalatenschap behorende goederen die zij zal verkiezen, onder de verplichting tot inbreng in mijn nalatenschap van een bedrag gelijk aan de waarde daarvan; 2.VRUCHTGEBRUIKLEGAAT het levenslang recht van vruchtgebruik van mijn (overige) nalatenschap of van de goederen daarvan die zij zal verkiezen, alsmede van het eventueel in te brengen bedrag als onder 1. bedoeld. B. ERFGENAMEN Onder bezwaar van voormelde legaten benoem ik tot mijn enige erfgenamen, gezamenlijk en voor gelijke delen, mijn @echtgenote en mijn kinderen, met inachtneming van de regels omtrent plaatsvervulling overeenkomstig het erfrecht ten tijde van mijn overlijden van kracht. Defiscalisering Inkomstenbelasting (5.4 Wet IB 2001) Tussen ouders en kinderen Niet opeisbare geldvorderingen of genotsrecht voor langstlevende (Notamail 2015/135) Vordering/erfdeel wordt bij de kinderen genegeerd, heffing bij degene die over het vermogen beschikt De executeur Benoeming in testament Bevoegd met uitsluiting van erfgenamen Verplicht aangifte erfbelasting te doen Aansprakelijk voor betaling erfbelasting 3 soorten executeurs: - Begrafenisexecuteur (1 ster) - Beheersexecuteur(2 sterren) - Executeur/afwikkelingsbewindvoerder (3 sterren) 5
Erven (1) Erfenis is niet altijd goed nieuws Risico van schulden Keuze: wel of niet aanvaarden - Verwerpen (weigeren) - Beneficiair aanvaarden - Zuiver aanvaarden (de lusten en de lasten) Erven (2) Zuiver aanvaarden door je te gedragen als erfgenaam (Notamails 2015/43/169/132) Wetsvoorstel m.b.t. negatieve nalatenschappen (Notamail 2015/145) Accountant en erfenissen Zorgplicht tot het geven van juiste en volledige informatie Ook als notaris de afhandeling verzorgt Notamail 2015/1 6
Ondernemer en zijn testament Flexibiliteit Bedrijfsopvolging Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten Digitale nalatenschap Digizeker Huwelijkse voorwaarden Voor of tijdens huwelijk Wijzigen tijdens huwelijk - gewijzigde omstandigheden - Belastingbesparing 7
Jaarlijkse verrekening Jaarlijkse verrekening - vaak niet uitgevoerd - geconverteerd in finale verrekening - Beleggingsleer (Notamail 2015/203) Advies: - regel de jaarlijks verrekening voor uw cliënt, of - pas de huwelijksvoorwaarden aan Eindverrekening Bij overlijden - Erfbelasting - Let op: inkomstenbelasting, doorschuiven AB-claim Bij echtscheiding Levenstestament Voor het geval van (wils)onbekwaamheid Werking tijdens leven Gevolmachtigde aanwijzen Bevoegdheden vastleggen Wensen (wonen, huisdieren, voeding enz) Medisch Checklist 8
Schenken Kinderen per kalenderjaar 5.277 Eenmalig verhoogd (18-40 jaar) 25.322 Eigen woning/aflossing hypotheek/dure studie eenmalig 52.752 Anderen per kalenderjaar 2.111 9