Lokaal Opleidings Plan Dermatologie Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch
Inleiding Dit document betreft het Lokale OpleidingsPlan van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) afdeling dermatologie. Het plan bestaat uit drie delen. In deel A wordt een toelichting gegeven op de opleiding tot dermatoloog. De verschillende onderdelen daarvan zoals competenties, thema s, leermiddelen, vaardigheden en toetsen worden daarin uitgelegd. Deel B geeft een toelichting op het portfolio, een belangrijk instrument voor een goede opleiding. Daarnaast bevat dit deel een beschrijving van de diverse leermiddelen. Tot slot deel C, een bijlage met de nodige formulieren zoals die gebruikt worden tijdens de opleiding in het JBZ. Dit opleidignsplan vormt samen met het opleidingsplan dermatologie UMCN het regionale plan. Monique Andriessen, beoogd opleider Adrienne van Geest, beoogd plaatsvervangend opleider Corry den Rooyen, onderwijskundige s-hertogenbosch, september 2011 dermatologie JBZ 2
Inhoudsopgave DEEL A... 4 OPLEIDINGSPLAN DERMATOLOGIE JBZ... 4 1. Inleiding... 5 1.1 De afdeling dermatologie van het JBZ... 5 1.2 De opleidingsgroep... 5 1.3 Organisatie, taken en verantwoordelijkheden... 5 1.4 Communicatie... 6 2 De opleiding... 8 2.1 De functie van het specialisme Dermatologie en de dermatologie opleiding in het JBZ... 8 2.2 Opbouw van de opleiding... 8 2.3 Competenties, thema s en stages... 8 2.4 Voortgang en beoordelen... 10 2.5 Wetenschap... 10 2.6 Cursorisch onderwijs... 11 3. Stage JBZ... 12 3.1 Stagebeschrijving JBZ... 12 3.2 Toetsmatrix... 14 3.3 Overzicht stage JBZ... 15 3.4 Maandrooster AIOS JBZ 2011... 18 3.5 Toelichting verschillende besprekingen... 19 DEEL B... 21 PORTFOLIO... 21 1. Portfolio... 22 1.1 Inleiding portfolio... 22 1.2 Introductiegesprek... 24 1.3 Eindgesprek stage... 25 1.4 Toetsinstrumenten... 26 1.5 Het beoordelen van het portfolio... 34 DEEL C... 35 BIJLAGE FORMULIEREN... 35 3
Deel A Opleidingsplan Dermatologie JBZ
1. Inleiding 1.1 De afdeling dermatologie van het JBZ Het JBZ is een groot opleidingsziekenhuis dat in de nieuwbouw één afdeling dermatologie met een aanzienlijke patiëntentoestroom zal hebben. Het adherentiegebied voor de vakgroep Dermatologie is ongeveer 550.000 mensen. Dit waarborgt dat het vakgebied in de volle breedte en in al zijn aspecten uitgeoefend kan worden. Het meest uitgesproken aandachtsgebied is de oncologie, één van de speerpunten van het JBZ. Daarnaast zijn de flebologie en de cosmetische dermatologie grote aandachtspunten binnen de dermatologie van het JBZ. 1.2 De opleidingsgroep In het JBZ werken in 2011 vier dermatologen. Alle dermatologen zijn vakinhoudelijk breed georiënteerd op alle aspecten van de eindtermen van de opleiding en velen hebben daarnaast een specifiek verantwoordelijk. De maatschapsleden zijn: - Dr. R.J. Greebe (Rens): opleider tot 2011 - Dr. P.M. Andriessen (Monique): beoogd opleider vanaf 2011 en plaatsvervangend opleider tot 2011 - Dr. J. van Ulsen (Jose) - Drs. A. van Geest (Adrienne): beoogd plaatsvervangend opleider vanaf 2011 De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor de kwaliteit, inhoud en vormgeving van de opleiding tot dermatoloog in het JBZ. Alle specialisten werken actief samen voor de gewenste kwalitatief hoogstaande opleiding. Hierin hebben een aantal specialisten extra taken en verantwoordelijkheden. 1.3 Organisatie, taken en verantwoordelijkheden Dr MPM Andriessen is de beoogd opleider. Tot heden is zij plaatsvervangend opleider. Zij is primair verantwoordelijk voor alle zaken die de opleiding betreffen: - Introductie/eindgesprek tijdens de stage; - stagerooster c.q. individueel opleidingsplan AIOS; - eerstverantwoordelijke en aanspreekpunt bij problemen van AIOS betreffende de opleiding; - stuurt de opleidingsgroep aan en bewaakt het nakomen van afspraken gemaakt in het lokaal opleidingsplan; - onderhoudt de contacten met regionale en landelijke gremia betreffende de opleiding; - lid centrale opleidingscommissie JBZ; - voorzitter opleidingsvergaderingen van de vakgroep; - opstellen en implementeren van het nieuwe opleidingscurriculum; - ontwikkelen en implementeren van nieuwe kwaliteitsinstrumenten ter verdere verbetering opleiding; - samenstelling onderwijsrooster; - monitoren en bijhouden van de voortgang van de opleiding van de individuele AIOS door: o controle portfolio s AIOS o houden van gesprekken en toetsingsmomenten conform regelgeving CCMS/MSRC; - aanvragen en voorbereiden van de opleidingsvisitatie. Drs AJ van Geest is de beoogde plaatsvervangend opleider. Zij neemt de verantwoordelijkheid van de opleider over waar deze niet in staat is deze in te vullen door afwezigheid of ziekte. Daarnaast is zij medeverantwoordelijk voor de voortgangsgesprekken. 5
Daarnaast is ze als specialist-manager, samen met Felicia Barbierie (clustermanager) en Henk Rijken (unithoofd), verantwoordelijk voor de aansturing van het cluster en borging kwaliteit van de geleverde zorg. Drs. J van Ulsen - lid opleidingsgroep en verantwoordelijk voor de begeleiding van de co-assistenten Dr RJ Greebe: - lid opleidingsgroep - opleider tot 2011 Alle dermatologen superviseren de AIOS bij poliklinische activiteiten en nemen actief deel aan overdrachten en onderwijsmomenten. Hiertoe hebben zij allen de Teach the Teachers nascholingsprogramma s gevolgd. De opleidingsgroep bewaakt de (individuele) medisch-inhoudelijke en professionele voortgang van de AIOS en begeleiden hem/haar tijdens de opleiding. De supervisoren worden door de opleider gehoord en waar nodig betrokken bij de beoordelingen en toetsmomenten van de AIOS. De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor het implementeren en bewaken van het lokale opleidingsplan. Dit opleidingsplan is afgeleid van het landelijk opleidingsplan van de opleiding tot dermatoloog. Het voldoet aan de daarin gestelde eisen en aan de regelgeving met betrekking tot het specialisme Dermatologie (kaderbesluit en specifiek besluit CCMS, KNMG, 2010). In afstemming met de regio is dit plan tot stand gekomen. 1.4 Communicatie Om de organisatie, de uitvoering en de kwaliteit van de opleiding vorm te geven is het noodzakelijk om met verschillende partijen op bepaalde momenten te overleggen en af te stemmen. Hieronder staan de verschillende overlegmomenten genoemd, inclusief doel, aanwezigen, frequentie, deelnemers en plaats waar notulen zijn te vinden. Regionaal Opleidersoverleg Doelen: - Volgen ontwikkeling AIOS over regionale instellingen heen - Toetsing en afstemming opleidingsschema s regionale opleidingsinstellingen - Toetsing en afstemming lokale opleidingsplannen aan regionaal opleidingsplan - Toetsing en aanscherping regionaal opleidingsplan aan landelijke kaders - Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in regionaal verband Frequentie: 3 x per jaar alle (plv) opleiders. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden aangedragen (o.a. regionaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, verdeling instroom dermatologen i.o., voortgang AIOS, selectie AIOS voor wetenschappelijk onderzoek). Notulen en vergaderstukken worden elektronisch verspreid en gearchiveerd. Centrale Opleidings Commissie (COC) van het JBZ Doel: Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in JBZ-verband met als doel om met elkaar de kwaliteit van de opleiding tot medisch specialist vorm te geven, te bewaken en te bevorderen conform de regelgeving CCMS (Kaderbesluit 2010). Frequentie: 5x per jaar op maandag van 17.00 18.30 uur. Tweemaal per jaar vindt de zogenaamde ZIN-bijeenkomst plaats. Dewze avond is van 1700-2200 en is bedoeld om met elkaar verdiepend inhoudelijke thema s cq onderwerpen te bespreken en te delen. 6
Deelnemers: Opleiders JBZ of plaatsvervangend opleiders JBZ, afgevaardigde AIOS, afvaardiging Raad van Bestuur, manager Leerhuis en afhankelijk van de agenda inhoudsdeskundigen (op uitnodiging). Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal generiek opleidingsplan, discipline overstijgend onderwijs). Notulen: door secretaresse Jeroen Bosch Academie, die ook zorgt voor de archivering. Opleidingsvergadering Doel: Lopende opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) worden besproken. Frequentie: 3 x per half jaar Deelnemers: aios, opleider Notulen: worden gestuurd naar de aios en supervisoren. Maatschapvergadering Doel: Alle relevante zaken betreffende de organisatie van de maatschap worden besproken, inclusief opleidingszaken als vast agendapunt. Frequentie: 12 x per jaar. Deelnemers: alle maatschapsleden. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt Notulen: zie maatschapsvergaderingsnotulen. In te zien via M Andriessen. 7
2 De opleiding 2.1 De functie van het specialisme Dermatologie en de dermatologie opleiding in het JBZ Het specialisme dermatologie en venerologie houdt zich bezig met de diagnostiek, de behandeling en het onderzoek van de ziekten van de huid, de huidaanhangsels en de direct aan de huid grenzende slijmvliezen. Huidziekten zijn weliswaar zelden levensbedreigend, maar de invloed op de kwaliteit van leven van chronische inflammatoire huidaandoeningen als constitutioneel eczeem en psoriasis is groot en vergelijkbaar met reumatoïde artritis en hartinfarct. Het invaliderend effect en de arbeidsongeschiktheid bij de eveneens veelvoorkomende handeczemen is aanzienlijk. Daarnaast zijn de prevalentie en incidentie van huidmaligniteiten groeiende. Huidmaligniteiten vormen wereldwijd absoluut gezien het grootste aandeel binnen de oncologie. Dermatologie kenmerkt zich door een integrale benadering van patiënten, waarbij het professionele handelen zo veel mogelijk is gebaseerd op evidence-based medicine en vigerende pathofysiologische en farmacotherapeutische concepten. Ook psychosociale aspecten en maatschappelijke verwachtingen komen tot uitdrukking in het handelen van de dermatoloog. Acute en chronische ziektebeelden op haar terrein kunnen zich presenteren in klinische, poliklinische en consultatieve setting. Bij de diagnostiek en behandeling van patiënten met dermatologische aandoeningen maakt de dermatologie gebruik van de diensten van andere intramurale poortspecialismen en ondersteunende specialismen. Dermatologie en venerologie is een ongedeeld poortspecialisme, waarbij het specialisme door de beoefenaren in de volle breedte in een inmiddels vrijwel uitsluitend intramurale poliklinische setting en in maatschapverband wordt uitgeoefend. De dermatoloog werkt direct of indirect samen met verpleegkundigen, functieassistenten, administratief medewerkers, alle in het ziekenhuis aanwezige specialisten en huisartsen. Continuïteit en coördinatie van medische zorg zijn sleutelbegrippen als het om de rol en positie van de dermatoloog gaat. De dermatoloog handelt volgens de in het JBZ vastgestelde medische kaders en houdt rekening met de specifieke omstandigheden van de patiënt en zijn begeleiders. De dermatoloog ziet erop toe dat zij zich bekwaamt en blijft bekwamen in kennis en vaardigheden die van haar in de uitoefening van haar functie worden verwacht. De dermatoloog participeert in de voor haar relevante overlegstructuren. Voorts zorgt zij voor onderlinge afstemming en overleg met collega dermatologen en draagt bij aan de ontwikkeling van het vakgebied. In onderling overleg worden richtlijnen voor behandelingen opgesteld. 2.2 Opbouw van de opleiding De totale opleiding tot dermatoloog duurt 5 jaar, waarvan de AIOS maximaal 6-12 maanden stage loopt in het JBZ. In de opleiding krijgen de AIOS de gelegenheid zich de competenties van de dermatoloog eigen te maken, in samenwerking met de opleidingsregio Nijmegen. 2.3 Competenties, thema s en stages De 5-jarige opleiding dermatologie en venerologie is ingedeeld in thema s of stages (opleidingseenheden), die voor de AIOS logisch gekozen zijn en die aansluiten op de opleidingseisen (eindtermen, omvang) en de praktijksituatie. Deze eenheden vormen gedeelten van het vakgebied, die op basis van een portfolio beoordeelbaar zijn en op basis van de beoordelingen een groei in competentieniveau kunnen aantonen. Uiteindelijk dient de AIOS het thema zelfstandig te kunnen verrichten en ontvangt dan als bewijs een bekwaamheidsverklaring. Voor de opleiding dermatologie en venerologie werd gekozen voor 8 enkelvoudige thema s en 1 groot 8
koepelthema algemene polikliniek dermatologie met 9 deelthema s, waardoor er in totaal 17 thema s en deelthema s onderscheiden worden. Inhoudelijk komt in de diverse stages een groot deel van de dermatologische problematiek aan bod. Binnen elke stage wordt echter gefocusseerd op specifieke competenties die binnen de betreffende stage met name aanbod komen. Deze focussering betekent echter niet dat andere elementen tijdens die stages onvoldoende aan bod zullen komen. Thema s dermatologie: 1. Algemene polikliniek dermatologie 1.1 Eczemateuze dermatosen 1.2 Psoriasis, erytrodermie en papulosquameuze dermatosen 1.3 Urticaria, erythemen, pruritus 1.4 Huidinfecties en infestaties 1.5 Acne, andere aandoeningen van de huidaanhangsels, slijmvliesaandoeningen; pigmentstoornissen en atrofieën 1.6 Immunodermatosen en systeemziekten 1.7 Tumoren, nod(ul)euze dermatosen 1.8 Huidafwijkingen bij kinderen; genodermatosen 1.9 Psychodermatologie 2. Klinische werkzaamheden (+ dagopname w.v.t.) 3. Flebologie, lymfologie, proctologie 4. Dermato-oncologie 5. Lichttherapie en fotodermatologie 6. Allergologie 7. Venerologie Tabel 1 Overzicht leermiddelen en toetsen Opleidingsactiviteit Toetsen Introductie Leerhuis / opleider aanwezigheid Statusvoering Fiatteren status door supervisor, KPB Gesprek met patiënten / familie KPB Brieven KPB Consult / aanvullend onderzoek aanvragen KPB Multidisciplinaire specialistenoverleg KPB Poli-overleg aanwezigheid Overelg met clustermanager/directeur patientenzorg aanwezigheid PA- bespreking KPB CAT Probleempatiënt bespreking KPB CAT / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking CAT KPB CAT / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking Refereerbijeenkomst KPB CAT / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking Artikel/voordracht Acceptatie/uitvoering Protocollen maken/bijstellen Beoordeling resultaat en werkwijze Kwaliteitsproject (patientenfolder oid) Beoordeling resultaat en werkwijze Klinische les verpleegkundigen Beoordeling resultaat en werkwijze, KPB Cursorisch onderwijs aanwezigheid Discipline overstijgend onderwijs Leerhuis/BMS/PAOG certificaat Bijeenkomsten wetenschappelijke vereniging certificaat 9
Het opleiden vindt met name op de werkplek plaats, tijdens de patiëntenzorg. Op elk moment kan er dan ook geleerd worden. De AIOS neemt tijdens de stages deel aan de relevante opleidingsmomenten. Sommige activiteiten zullen specifiek aandacht aan het leren besteden, dit zijn m.n. de onderwijsmomenten. Tijdens deze opleidingsactiviteiten komen verschillende zaken aan de orde die door een supervisor beoordeeld kunnen worden. Voor de ontwikkeling van kennis en wetenschap wordt onder andere gebruik gemaakt van referaten, probleempatiëntbespreking en CAT. In Deel B worden de verschillende instrumenten toegelicht. Door de groeicurve van de AIOS gedurende de gehele opleiding wordt het niveau van een medisch specialist bereikt voor alle competenties. Deze groei wordt bewaakt in de voortgangsgesprekken tussen opleider en AIOS. Verslaglegging en documentatie ten aanzien van deze groei zijn terug te vinden in het portfolio van de AIOS en zijn in bezit van de perifere opleider. De AIOS bespreekt de voor hem geldende leerdoelen met de opleider/supervisor in een introductiegesprek. Bijzondere aandacht dient hierbij uit te gaan naar het individuele leerdoel (POP = Persoonlijk Opleidings Plan). Deze individuele leerdoelen worden vastgesteld tijdens het voortgangsgesprek met de opleider. Zo wordt niet nodeloos veel energie gestoken in competenties die al op het nodige niveau blijken te zijn ontwikkeld en slechts periodiek onderhoud behoeven. Tevens wordt extra aandacht besteed aan achterblijvende competenties, zodat een evenwichtig competentieprofiel ontstaat tijdens de opleiding. Van de AIOS wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden. 2.4 Voortgang en beoordelen Middels zelfreflectie op basis van de ervaringen van de afgelopen periode en het portfolio vindt het gesprek plaats met de opleider of plaatsvervangend opleider. Om de ontwikkeling en voortgang van de AIOS tijdens de stages te monitoren en bij te stellen zullen regelmatig gesprekken worden gevoerd. Deze gesprekken hebben als doel de totale vorderingen van de AIOS te bespreken. Op basis van het portfolio (en de directe beoordeling van supervisoren middels KPB s) wordt de voortgang besproken. Het einde van de stage wordt afgesloten met een beoordelingsgesprek en vind de overdracht naar de academie plaats. 2.5 Wetenschap Het JBZ is een STZ waarin naast opleiden wetenschap een belangrijke rol speelt in het verzorgen van topklinische zorg. Daarvoor is er een wetenschapsbureau opgericht met een secretaris en epidemioloog. De opleidingsgroep begeleidt de AIOS bij het verrichten van onderzoek, verwerken van gegevens en schrijven van een artikel en/of voorbereiden van een presentatie. Het is voor de afronding van de opleiding vereist dat de AIOS in een onderzoeksproject tenminste één publicatie in een peer- reviewed tijdschrift gepubliceerd heeft of een voordracht houdt op een internationaal congres. Naast het doen van onderzoek worden er voldoende opleidingsmomenten gecreëerd waarin aandacht is voor het wetenschappelijk denken en werken. Tweemaal per jaar doen de AIOS (in eerste jaar 1 maal) een CAT, zijn er refereeravonden en worden aan de hand van probleempatiëntbesprekingen en richtlijnbesprekingen het evidenced based denken en werken gestimuleerd. De verschillende supervisoren die de bijeenkomsten begeleiden c.q.aanwezig zijn geven de AIOS met name feedback op het wetenschapscomponent (zie KPB CAT/referaat/probleempatiëntbespreking). Daarnaast worden er door het Leerhuis verschillende cursussen aangeboden waarmee AIOS bepaalde onderzoeksvaardigheden kunnen ontwikkelen. 10
2.6 Cursorisch onderwijs Cursorisch onderwijs is onderwijs dat zich buiten de patiëntenzorg afspeelt, maar wel een duidelijk verband heeft met de patiëntenzorg. Het gaat hierbij om onderwijs op het gebied van algemene kennis, vakinhoudelijke kennis, vaardigheden en gedrag (waar mogelijk te realiseren deels met behulp van e-learning). Tijdens de stage wordt naar aanleiding van casuïstiek cursorisch onderwijs gegeven. Daarnaast zijn er de landelijke cursusdagen die volgens planning worden gevolgd. Het discipline overstijgend onderwijs (DOO, JBZ-breed, georganiseerd door het Leerhuis, Brabant Medical School en PAOG Nijmegen) is toegankelijk voor de AIOS (zie hiervoor generiek opleidingplan JBZ). Deelnamecertificaten en behaalde resultaten worden opgenomen in het portfolio. 11
3. Stage JBZ 3.1 Stagebeschrijving JBZ Duur 6 maanden. Leerdoelen Basisdoelen, zoals beschreven in het stageoverzicht enkele pagina s verderop, gemodificeerd naar het landelijk opleidingsplan Verdiepingsmogelijkheid JBZ o Cosmetische dermatologie o Lasertherapie (pigment-, ontharings- en vasculaire-) o Flebologie Zelfstandig duplex onderzoek Müller flebectomie Echo (foam)sclerose o Operatieve dermatologie Opleidingsactiviteiten - introductie JBZ Academie / opleider - statusvoering - gesprek met patiënten en familie. - consult aanvragen - onderzoek aanvragen - zelfstudie nav casuïstiek - brieven verwijzers - realiseren van een protocol/kwaliteitsonderzoek - klinische les verpleging - begeleiden van co-assistenten - elke 3 weken onderwijs aan co-assistenten Onderwijsmomenten-en besprekingen - Probleempatiënt/complicatie- bespreking - PA-bespreking - Richtlijnbespreking - JBZ breed discipline overstijgend onderwijs (woensdagmiddag onderwijs) - Bespreking met unit hoofd, teambespreking, poli-bespreking, RVEmanager/directeur patientenzorg Verplicht: - Landelijk onderwijs cf planning - Deelname aan 1 thema in het kader van Discipline Overstijgend Onderwijs (DOO) georganiseerd door: het Leerhuis, Brabant Medical School PAOG Nijmegen.
- Bijeenkomsten wetenschappelijke vereniging - 6 KPB verdeeld over de verschillende competenties. - Introductie- tussen- en eindgesprek met opleider. Vaardigheden - Alle vaardigheden zoals beschreven in het landelijk opleidingsplan - Daarnaast JBZspecifiekere vaardigheden zoals o Duplex onderzoek o Müller flebectomie o Echo (foam)sclerose o Indicatiestelling en gebruik cosmetische fillers o Indicatiestelling en uitvoering Botox o Indicatie en gebruik pigment-, ontharings- en vasculaire lasertherapie o Indicatie en gebruik gefractioneerde Co2 fraxel- en ablatievelaser (rimpels en acnelittekens) Toetsen zie toetsmatrix volgende pagina Polikliniekpatienten Worden onder strikte supervisie begeleid waarbij de nieuwe patiënten ook door de supervisor worden gezien. De nieuwe patiënten krijgen een controleafspraak bij de AIOS zodat deze in staat is de patiënt tijdens het gehele behandeltraject te vervolgen. Tijdens dit vervolgtraject ligt de instigatie tot supervisie in eerste instantie bij de AIOS. Kliniekpatiënten, dagbehandeling en klinische consulten Alle patiënten die door AIOS worden opgenomen worden, onder strikte supervisie, door de AIOS zelf begeleid. Dit geldt ook voor de patiënten in dagbehandeling. 13
3.2 Toetsmatrix Toetsing Stagebeoordeling Alle competenties KPB i Alle competenties OSATS Medisch handelen, communicatie CAT (Critical Appraised Topic) Kennis en wetenschap, organisatie Probleempatiënt/complicatie/kwaliteitsbespreking Medisch handelen, kennis en wetenschap Statusvoering Medisch handelen, communicatie Referaat Kennis en wetenschap, organisatie Cursorisch onderwijs Alle competenties Voordracht Kennis en wetenschap Artikel Kennis en wetenschap Half jaar 1 x 6 x 2 x 1 x Wekelijks Fiattering cf eisen 1 x (UMCN) Woensdagochtend in UMCN Wetenschappelijke vereniging Discipline Overstijgend Onderwijs (JBZ) 1 x 1 x Groen: Formatieve toets Oranje: de competenties die met betreffende instrument kunnen worden getoets 14
3.3 Overzicht stage JBZ Jaar 2 Stage Activiteiten Inhoudelijke focus Toetsing jaar per BN Portfolio (jaarlijks) Algemene poliklinieklijn Thema 01 Nadruk op deelthema van op dat moment aan bod zijnde centraal cursorisch onderwijs (bijlage A) polikliniek consulten supervisor bespreken nieuwe patiënten probleemoplossende besprekingen overdracht cursorisch onderwijs: onderdelen cyclisch onderwijs Eczemateuze dermatosen Psoriasis, erythrodermie en papulosquameuse dermatosen, Urticaria, erythemen, pruritus, huidinfecties en infestaties, acne, aandoeningen, huidaanhangsels, pigmentstoornissen en atrofieën, mmunodermatosen en systeemziekten, tumoren, nod(ul)euze dermatosen, huidafwijking kinderen, genodermatosen, psychodermatologie 8 KPB 1 CAT voortgangstoetsing 2/3 Flebologoieblok 1 e deel Thema 03 Dermatochirurgielijn Thema 09 speciële poliklinische consulten diagnostische verrichtingen (duplex) wondbehandeling instellen therapeutische behandelingen ((echo)sclero(foam)ct, Muller) cursorisch onderwijs: onderdelen cyclisch onderwijs behandelkamer/ok eenvoudige dermatochirurgische ingrepen cursorisch onderwijs: onderdelen cyclisch onderwijs Patient met (gemengd) ulcus cruris Patient met varices van oppervlakkige systeem Organisatie van het diagnostisch en behandeltraject van een patient met insufficientie van het diepe systeem Opstellen behandelplan Adequate uitleg behandeling en complicaties Reflectie op eigen complicaties / fouten 2 KPB 1 2 OSATS voortgangstoetsing 3/4 2 KPB 2 OSATS voortgangstoetsing 2/3 2x voortgangsgesprek 1x geschiktheidbeoordeling 2 x modelbrief bespreking 2x status beoordeling 12 KPB s 4 x OSAT 2 x CAT 2 x klinische presentatie / referaat 2 x zelfreflectie Cursorisch onderwijs plus toets Dermatopathologielijn Thema 08 coupebeoordeling (zelfstandig en peer) clinicopathologische correlaties plenaire nabespreking cursorisch onderwijs: onderdelen cyclisch onderwijs Discrepantie tussen kliniek en histologie Eigen interpretatie van coupes 2/3 Cursorisch onderwijs Lokaal DOO: communiceren Zie opleidingsplan 15
Groei algemene competenties Jaar 1-2 Jaar 3-4 Jaar 5-6 Dermatologische diagnostiek AIOS neemt kennis van de systematiek en het vertalen van de (dermatologische) diagnose. AIOS neemt kennis van de analyse en uitleg m.b.t. de (dermatologische) diagnostiek AIOS neemt kennis van de verschillende diagnosemethoden AIOS kan zelfstandig na voorbespreking met een supervisor een (dermatologische) diagnose opstellen. AIOS kan zelfstandig na voorbespreking met een supervisor een (dermatologische) diagnose uitleggen aan de patiënt AIOS kan in overleg met de supervisor de verschillende diagnostische methoden toepassen AIOS kan zelfstandig een (dermatologische) diagnose opstellen en verantwoorden naar een supervisor AIOS is in staat de systematiek van de (dermatologische) diagnostiek over te dragen naar een co-assistent of collega arts. AIOS kan zelfstandig een (dermatologische) diagnose uitleggen aan de patiënt AIOS is in staat de systematiek van de (dermatologische) diagnostiek te communiceren naar een coassistent of collega arts. AIOS kan volledig zelfstandig de verschillende diagnostische methoden toepassen AIOS is in staat op supervisor niveau uitleg te geven over de verschillende diagnostische methoden Opstellen/ uitvoeren behandelplan AIOS kan voor een behandelplan de benodigde medische gegevens verzamelen en ordenen. AIOS kan onder supervisie de inhoud en doel van een enkelvoudige behandeling aan de patiënt uitleggen AIOS kan onder supervisie de inhoud en doel van een enkelvoudige behandeling coördineren AIOS krijgt supervisie over de kosten en effectiviteit van het behandelplan AIOS kan onder supervisie aan de hand van de verzamelde gegevens een globaal behandelplan opstellen,evalueren en bijstellen AIOS kan onder supervisie de globale inhoud en doel van een multidisciplinaire behandeling aan de patiënt uitleggen AIOS kan onder supervisie de globale inhoud en doel van een multidisciplinaire behandeling coördineren. AIOS betrekt onder supervisie de kennis over de kosten en effectiviteit bij het opstellen van het behandelplan AIOS kan onder supervisie dan wel zelfstandig aan de hand van de verzamelde gegevens een behandelplan het SMART doelen opstellen, evalueren en bijstellen AIOS kan onder supervisie de specifieke (SMART) inhoud en doel van een multidisciplinaire behandeling aan de patiënt uitleggen AIOS kan onder supervisie de specifieke (SMART) inhoud en doel van een multidisciplinaire behandeling coördineren uitleggen AIOS kan zelfstandig de specifieke (SMART) inhoud en doel van een multidisciplinaire behandeling coördineren AIOS stelt het behandelplan onder supervisie dan wel zelfstandig op met kennis van de kosten en effectiviteit hiervan Slecht nieuwe gesprek Voert onder supervisie een patiënteninformatiegesprek; woont een slechtnieuwsgesprek bij Verzamelt onder supervisie de benodigde informatie voor het gesprek Kijkt met supervisor mee hoe binnen de afdeling gesprekken voorbereid en georganiseerd worden Voert zelfstandig een patiënteninformatiegesprek; voert onder supervisie het slechtnieuwsgesprek uit. Verzamelt zelfstandig de informatie die benodigd is voor het gesprek Draagt onder supervisie zorg voor de voorbereiding en organisatie van het gesprek Voert zelfstandig dan wel superviseert slecht nieuwsgesprek en draagt zorg voor verslaglegging Draagt er zelfstandig zorg voor dan wel superviseert dat alle benodigde informatie aanwezig is Bereidt zelfstandig dan wel superviseert de bespreking voor en zorgt dat organisatie geregeld is. 16
Groei algemene competenties Jaar 1-2 Jaar 3-4 Jaar 5-6 Overdracht en teambesprekingen Voert onder supervisie een overdrachtsbespreking uit Verzamelt onder supervisie de juiste informatie en draagt er (onder supervisie) zorg voor dat informatie op goede plek terecht komt Zorgt er onder supervisie zorg voor dat de organisatie omtrent overdracht en nazorg geregeld zijn (administratief en benodigde zorg en hulpmiddelen) Voert onder globale supervisie een overdrachtsbespreking uit Verzamelt met supervisie achteraf de juiste informatie en draagt er (onder supervisie) zorg voor dat informatie op goede plek terecht komt Zorgt met supervisie achteraf voor de organisatie dat overdracht en nazorg geregeld zijn (administratief en benodigde zorg en hulpmiddelen) Voert zelfstandig dan wel superviseert overdrachts- en teambespreking uit. Draagt zelfstandig zorg dan wel superviseert voor de overdracht van informatie op maat voor alle relevantie partijen Draagt zelfstandig dan wel superviseert de zorg voor de organisatie van overdracht en nazorg Wetenschappelijk onderzoek AIOS neemt kennis van de verschillende aspecten van het wetenschappelijk onderzoek zoals epidemiologie en statistiek en maakt een keuze voor het eigen onderzoek AIOS communiceert over de verschillende aspecten van het wetenschappelijk onderzoek zoals epidemiologie en statistiek en tevens zijn eigen onderzoeksplannen AIOS maakt een onderzoeksvoorstel dat zo nodig door de METC wordt behandeld en gehonoreerd AIOS kan zijn onderzoeksvoorst el presenteren voor een onderzoekscomm issie (evt. en zonodig een METC) AIOS voert het onderzoek uit in de zin van data verzameling en analyse AIOS rapporteert over de uitkomsten van het verrichte wetenschappelijk onderzoek in een verslag, presentatie of een manuscript bedoeld voor publicatie AIOS is in staat betreffende het eigen onderzoek te communiceren naar zijn begeleidingscommissie en daarbuiten. AIOS is in staat de resultaten van het eigen onderzoek te presenteren op een (inter)nationaal symposium/ congres of middels een paper te publiceren 17
3.4 Maandrooster AIOS JBZ 2011 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag Inloop (O) POK (M) Vrij (O) Poli (M) Poli (A) Vrij (O) JBZonderwijs ** Poli (O) Flebo (M) Complicatie/kwaliteits/incidenti e bespreking* Cosmetisch spreekuur (O) Poli (M) Inloop (O) POK (M) Vrij (O) Poli (M) Poli (A) Vrij (O) JBZonderwijs ** Poli (O) Flebo (M) Richtlijnbespreking* Cosmetisch spreekuur (O) Poli (M) Inloop (O) POK (M) Vrij (O) Poli (M) Poli (A) Vrij (O) JBZonderwijs ** Poli (O) Flebo (M) Patientbespreking/CAT* Cosmetisch spreekuur (O) Poli (M) Inloop (O) POK (M) Vrij (O) Poli (M) Poli (A) Vrij (O) JBZonderwijs ** Poli (O) Flebo (M) PAbespreking* Cosmetisch spreekuur (O) Poli (M) Toelichting * Onderwijs van 17-18 u waarin oa richtlijnbespreking, incidentsbespreking, casuistieken ** Disciplineoverstijgend JBZ breed onderwijs. Van 16-18u. O = ochtend M = middag A = avond 18
3.5 Toelichting verschillende besprekingen In de volgende paragrafen worden de verschillende overlegmomenten/besprekingen besproken hoe deze optimaal gehanteerd kunnen worden voor het leerproces van de AIOS. Het betreft de volgende activiteiten: 1. Patiëntbespreking/CAT 2. Bespreking met de patholoog 3. Complicatie/kwaliteits/incident bespreking 4. Richtlijnbespreking 5. Referaat Refereeravonden worden met grote regelmaat door het UMCN georganiseerd. AIOS nemen hieraan deel vanuit de centrale opleiding. De vakgroep dermatologie van het JBZ organiseert dit niet. De AIOS die in het JBZ stage loopt is vanzelfsprekend uitgenodigd om een casuistiek uit het JBZ in Nijmegen te presenteren. Ad 1 Patiëntbespreking/CAT Eenmaal per maand is er op de donderdagonderwijsnamiddag een probleempatiënt bespreking. De bedoeling is dat de AIOS de casus presenteert, waarbij het van belang is eerst het probleem te benoemen. Daarna worden de relevante gegevens uit de anamnese verteld, evenals de bevindingen bij lichamelijk onderzoek. In overleg met de aanwezigen wordt een differentiaal diagnose opgesteld. Vervolgens worden de laboratoriumgegevens (Mirador) en eventuele foto s getoond. Tot slot wordt in samenspraak met de aanwezigen een plan van aanpak vastgesteld. NB In belang van het leerproces is het relevant om in een latere fase terug te komen op de casus, zeker als er een diagnose gesteld wordt. Eenmaal per half jaar wordt er een CAT besproken. Voor uitleg over de inhoud en het maken van een CAT: zie deel B Toetsinstrumenten Ad 2 Bespreking met de patholoog Een maal per maand vindt er op de donderdagnamiddag een bespreking plaats met de afdeling pathologie. Hierin worden met de maatschapsleden dermatologie van het JBZ en Bernhoven interessante en/of ingewikkelde histologische casus besproken die zich de afgelopen maand op de poli hebben gepresenteerd. 19
Leerdoel AIOS Vergroten van de histologische kennis van relevante dermatologische ziektenbeelden. Hiermee wordt het interpreteren van het PA verslag verbeterd. Daarnaast wordt de kennis omtrent het invullen van de PA-aanvraag vergroot. De AIOS wordt tevens uitgenodigd om enkele malen met de assistent patholoog zelfgekozen histologische beelden te bestuderen. De AIOS neemt hiertoe zelf van tevoren contact op met de afdeling pathologie (telefoon 2750/1; mailadres pathologie@jbz.nl), om een afspraak te maken met de assistent patholoog. Ad 3 Complicatie/kwaliteits/incident bespreking Eenmaal per maand wordt er op de donderdagnamiddag gesproken over de zorg aan de patient. Vragen als Zijn er complicaties geweest, hoe is de kwaliteit van zorg en zijn er zaken waar je met je persoonlijkheid tegen aan loopt Deze bespreking wordt voorgezeten door een van de leden van de opleidersgroep die samen met de AIOS mede verantwoordelijkheid draagt voor de voortgang van de bespreking. Ad 4 Richtlijnbesprekingen Eenmaal per maand wordt op de donderdagnamiddag een richtlijnbespreking gevoerd waarbij de bestaande dermatologische richtlijnen worden ge-evalueerd. Hierbij wordt gekeken naar zowel de inhoud van de richtlijn als de evidence-based ratio erachter. De keuze van de richtlijn gebeurt door AIOS in samenspraak met de opleider. De richtlijn wordt voorbereid door de AIOS en gepresenteerd voor de vakgroep. 20
Deel B Portfolio 21
1. Portfolio 1.1 Inleiding portfolio Overeenkomstig de richtlijnen is de AIOS verplicht een verzameling bij te houden van documenten waarin op systematische wijze de voortgang in de opleiding wordt gedocumenteerd. Het portfolio en het voortgangsgesprek hangen nauw met elkaar samen. Het portfolio levert de informatie op basis waarvan het voortgangsgesprek wordt gevoerd. Daarmee vormen zij een leidraad in de opleiding. Het portfolio is een verzameling van informatiebronnen en beoordelingsgegevens op basis waarvan leerdoelen geformuleerd kunnen worden en reflectie op het functioneren van de AIOS door zichzelf en anderen kan plaatsvinden. Tevens worden verplichte onderdelen hierin afgetekend en toetsuitslagen verzameld. Aan het eind is een schema opgenomen dat laat zien wat er op welk moment in de opleiding minimaal in het portfolio opgenomen moet zijn. Daarin is tevens een overzicht opgenomen met de minimale toetsing gedurende de opleiding. Het portfolio van de AIOS omvat ten minste de volgende onderdelen: - een individueel opleidingsplan (IOP) inclusief opleidingsschema - reflectieverslagen - de documenten ten behoeve van de toetsing/beoordeling van de AIOS (KPB, CAT, verslagen voortgangs- en beoordelingsgesprekken etc.) - stagebeoordelingen - de gehouden voordrachten en/of referaten - de gepubliceerde artikelen - de gevolgde cursussen, inclusief certificaten - deelname certificaten lokale, regionale en landelijke onderwijsdagen Individueel opleidingsplan vs opleidingsschema Bij aanvang van de opleiding stelt de AIOS in samenspraak met de opleider een individueel opleidingsplan (IOP) op. In een begeleidend opleidingsschema worden de verschillende stages aangegeven. Daarnaast zijn in het IOP de individuele leerdoelen van de AIOS opgenomen. De inbreng van de AIOS in het individueel opleidingsplan (IOP). De AIOS dient over zijn ontwikkeling te reflecteren. Dit kan enerzijds aan de hand van de gekregen feedback (KPB, CAT), maar daarnaast is het noodzakelijk dat de AIOS bijhoudt welke ervaringen aan de ontwikkeling van de competenties gedurende de stages hebben bijgedragen. De doorgemaakte ontwikkelingen dienen in een IOP bijgehouden te worden. Hierin dient de AIOS per stage aan te tekenen hoe er aan is gewerkt: bijvoorbeeld welk soort patiënten of pathologie er is gezien, wat er is geleerd en hoe dit is ervaren. Naast de toetsingsverslagen (KPB, CAT etc.) reflecteert de AIOS middels het IOP over de vorderingen in de opleiding en bespreekt dit met de opleider tijdens de voortgangsgesprekken. 22
De AIOS is zelf verantwoordelijk voor het bijhouden van zijn eigen portfolio. Zoals eerder gezegd is het portfolio een middel om tot een gefundeerd oordeel te komen, het is geen doel op zich. Daarom zijn slechts minimumeisen opgesteld waaraan de inhoud van het portfolio moet voldoen Naar eigen wens en noodzaak kan de opleider dit (laten) uitbreiden. Overzicht begeleiding individuele AIOS tijdens zijn opleiding Onderstaande figuur geeft de globale structuur weer van de begeleiding van de individuele AIOS gedurende zijn opleiding. Kennismakingsgesprek met de opleider IOP Bespreken: - CV - Stagebijzonderheden - Modelinstructie AIOS - Verwachtingen - opleidingsactiviteiten - Leerdoelen voor de komende periode - Begeleiding (KPB, OSAT etc.) Tijdens introductiegesprek stage afspreken conform plan: - Thema s - Begeleiding b. - Overzicht Toetsing van het Eindgesprek bespreken: - KPB s - OSAT s - CAT - Thema s - Briefbeoordelingen - Reflectiegesprek - Leerklimaat Afspreken: - Leerdoelen - IOP - bijstelling Opleidingsactiviteiten: - Stage 6 KPB s/ 2 OSATs - Uitvoering taken - Onderwijs - Referaat etc. 23
1.2 Introductiegesprek Zie introductiegespreksformulier in deel C Doel Afspraken te maken tussen de AIOS en opleider over wederzijdse verwachtingen ten aanzien van het functioneren op de afdeling. Wanneer Bij de start van de stage Werkwijze Afgesproken wordt, afhankelijk van de voorgeschiedenis van de AIOS, welke leerdoelen in de komende periode aan bod zullen komen en getoetst zullen gaan worden. Zowel stagespecifiek (zie stageomschrijving) en stage onafhankelijke leerdoelen. Ook het aantal Korte Praktijk Beoordelingen (KPB) en brief beoordelingen wordt afgesproken. Richtlijn is dat per AIOS per maand één KPB wordt afgenomen tot een totaal van 12 KPB s per AIOS/ jaar. De AIOS en opleider bewaken beide of er tijdens de komende periode ook nog andere beoordelingen dienen te worden gegeven (360 o feedback, CAT, vaardigheidstoetsen etc.). Aandachtspunten introductiegesprek - Wat waren de sterke en zwakke punten van de AIOS in de voorafgaande periode. - Wat zijn de leerdoelen van de AIOS in deze periode. - Wat kan de AIOS leren in komende periode. Hierbij moet niet alleen gedacht worden aan medisch handelen, maar ook aan andere competenties als communicatie, samenwerking en organisatie. - Afspraken over welke leerdoelen worden getoetst. - Afspraken over hoeveel KPB s worden afgenomen. Ook worden afspraken gemaakt over het inhoudelijk domein waar de KPB s over gaan. - Afspraken over hoeveel briefbeoordelingen zullen worden afgenomen. - Afspraken over het eventueel gebruik van andere beoordelingsinstrumenten tijdens de stage. Tijdstip van eerstkomend voortgangsgesprek. - Alle gebruikte formulieren van de introductiegesprekken dienen te worden opgenomen in het portfolio. 24
1.3 Eindgesprek stage Zie voortgangsformulier in deel C Doel De AIOS en opleider bespreken het functioneren van de AIOS van de afgelopen periode en meer specifiek: de voortgang en het niveau van de verschillende competenties die de AIOS ontwikkelt. Het gesprek kan beschouwd worden als een tussentijdse evaluatie gericht op specifieke leermomenten voor de komende periode. Wanneer Aan het eind van de stage. De aios krijgt op basis van de voortgang (met input van supervisoren, afdelingsmedewerkers, verpleegkundigen, etc) een terugkoppeling op de groei als medisch specialist. De uitkomst wordt door de opleider en aios vastgelegd op de daartoe ontwikkelde formulieren. Werkwijze De AIOS en opleider bereiden beiden het gesprek voor. De opleider stelt de agenda samen, mede op basis van de punten die door de AIOS worden aangedragen. Vraagt na bij leden opleidingsteam en andere medewerkers hoe de betreffende AIOS functioneert. De AIOS levert uiterlijk 1 week van tevoren de volgende stukken bij de opleider in: 1 Agendapunten gesprek 2 Portfolio waaronder: a Zelfbeoordeling competenties (algemeen en specifiek); b Individueel Ontwikkelings Plan; c Leerdoel stageperiode; d Beoordeling KPB s; e Andere beoordelingen; f informatie met betrekking tot relevante activiteiten op één of meerdere competentiegebieden; g reflectie op eigen functioneren op basis van voorafgaande informatie. 3 Leerklimaat 4 Toekomst Aandachtspunten - Identificeren sterke en zwakke punten. - Vastleggen op welke wijze zwakke punten kunnen worden verbeterd. - Bespreken van zelfreflectie en mate van overeenkomst en eventuele discrepanties met het oordeel van de opleidingsgroep - Bespreken leerklimaat voor de AIOS - Alle verslagen dienen te worden opgenomen in het portfolio - De opleider ziet erop toe dat er van het gesprek een schriftelijke verslag gemaakt wordt dat zowel door de opleider als door de AIOS ondertekend wordt. Dit verslag wordt aan het portfolio toegevoegd. - De academische opleider krijgt van dit verslag een kopie (voortgangsrapportage). 25
1.4 Toetsinstrumenten Korte Praktijk Beoordelingen (KPB) Zie diverse KPB formulieren Doel Het vastleggen en het nabespreken van het functioneren van AIOS op onderdelen van competenties door middel van observatie m.b.v. een gestructureerd beoordelingsformulier. Wanneer Op ieder moment tijdens de opleiding kan een AIOS geobserveerd worden op onderdelen van het functioneren. Dat betekent dat de observatiemomenten primair worden bepaald door de mogelijkheden die de bedrijfsvoering biedt. Binnen deze conditie verdient het aanbeveling de observatiemomenten zoveel mogelijk te spreiden. Zwakkere onderdelen kunnen dan vaker geobserveerd worden om te beoordelen of er verbetering is opgetreden. Werkwijze Het initiatief tot het afnemen van een KPB kan zowel door de AIOS als door de opleider/supervisor genomen worden. Als regel geldt dat bij elke AIOS eenmaal per maand een KPB wordt afgenomen minimaal 6 per half jaar. Waarover de KPB gaat wordt deels bepaald door wat de AIOS wil leren en deels door de klinische presentaties en de voor de opleiding relevante activiteiten van de betreffende stageplek. De inhoud van een KPB beperkt zich tot het beoordelen van een beperkt aantal competenties. Mogelijkheden voor KPB - poli/afdeling consult (KPB algemeen) - overdracht (KPB overdracht) - status (fiattering door supervisor) - brief (KPB brief) - patiënt/familie/-gesprek (KPB gesprek) - slecht nieuwsgesprek (KPB gesprek) - probleempatienbespreking/voordracht/referaat/cat (KPBCat/referaat/probleempatientbespreking) - vaardigheden Aandachtspunten bij de beoordeling van de KPB - Bepaal welke activiteiten waardevol zijn om AIOS te observeren en feedback te geven. - Houdt bij de observatiemomenten rekening met de leerdoelen van de AIOS genoemd in het introductie- en voortgangsgesprek. - Spreek tijdens introductie- of voortgangsgesprek al af wanneer en over welke taken in ieder geval een KPB wordt afgenomen. - Beoordeel AIOS op een beperkt aantal competenties. - Bespreek de observatie direct na met de AIOS. - Alle gebruikte formulieren dienen te worden opgenomen in het portfolio. - Neem tijd voor de toetsing en de aansluitende bespreking van de resultaten. - Een onvoldoende oordeel dient in het dossier dat de opleider van de AIOS heeft opgenomen te worden. 26
Critically Appraised Topic (en critical appraisal of literature) Doel De Critical Appraisal of Literature en Critically Appraised Topic (CAL/CAT) zijn vormen om de algemene competentie kennis en wetenschap te ontwikkelen. De principes van evidence based medicine met het kritisch beschouwen van de verschillende onderdelen van wetenschappelijke publicaties wordt hiermee beoordeeld. Daarnaast is het een instrument om de vakkennis te verbreden en de deskundigheid van collega en andere professionals in de gezondheidszorg te bevorderen. Uitwerking De aanleiding voor een CAT is een patiëntencontact, naar aanleiding waarvan een vraag gerezen is met betrekking tot de directe medische zorg aan die patiënt. Een CAT bestaat uit zeven onderdelen, zoals hieronder weergegeven. Een CAT bestaat uit zeven vaste onderdelen zoals weergegeven in figuur 1.2 Patiënt (Praktijk) 1 Klinisch scenario Vertaalslag (expert) Trefwoorden Wetenschap (literatuur) 2 Klinische vraag 3 Literatuur search 4 Kritisch beoordelen artikel 7 Bottom line 6 Commentaar: besluitvormings proces EBM 5 Evidence table 1. Klinisch scenario Voor het beschrijven van een goed scenario is het noodzakelijk dat de patiënt helder en bondig wordt gepresenteerd en dat duidelijk wordt waarom het probleem relevant is. Het beschrijven van zo n patiëntenpresentatie kan goed ondersteund worden met behulp van een lijst met noodzakelijke onderdelen: - naam - geslacht - leeftijd - anamnese - lichamelijk onderzoek 27
- uitslag diagnostische tests - aandoening (of verdenking daarop) - specialisatie arts en setting - belangrijke aspecten uit medische voorgeschiedenis (o.a co-morbiditeit en medicatie - relevante leefstijlfactoren (roken, bewegen, alcohol, voeding etc) - verwachting patiënt - voorkeur patiënt en arts - klinisch dilemma/spanningsveld waaraan klinische vraag zijn relevantie ontleent. 2. Klinische vraag De vragen kunnen betrekking hebben op de diagnose, prognose, therapie en evaluatie van het gevoerde beleid betreffende een specifieke patiënt. Voor het vinden van het juiste antwoord is het van belang dat de vraag is opgebouwd uit concrete meetbare elementen, waardoor voor aanvang van de search duidelijk is wat belangrijk is bij de selectie van een artikel. 3. Literatuur search Het bewijs dat men zoekt moet verkregen zijn binnen een kwalitatief goed wetenschappelijk onderzoek (best evidence), om met voldoende zekerheid het antwoord op de klinische vraag te kunnen onderbouwen. 4. Kritisch beoordelen artikel In welke mate is een gevonden resultaat (een schatting van de werkelijkheid) reproduceerbaar als dat onderzoek opnieuw wordt uitgevoerd en binnen welke marges bevindt zich, met een bepaalde mate van zekerheid, werkelijke waarde van die uitkomstmaat (zie beoordelingsformulieren). 5. Evidence table Samenvatten en interpreteren van relevante cijfers uit een wetenschappelijke publicatie. Methodologische kwaliteit hoog of laag; geldigheid voor de patiëntencasus hoog of laag. 6. Commentaar De weging van alle componenten is een complex proces, evenals het goed verwoorden hiervan het leggen van de juiste accenten daarbij. 7. Bottom line Terugvertalen van conclusies uit het besluitvormingsproces naar de patiënt uit de klinische vraag. Wanneer Eenmaal in de stage wordt een onderwerp uitgekozen dat door een AIOS wordt uitgewerkt en op een donderdagmiddag gepresenteerd. Praktische aanpak in het kort: CAT s zijn bedoeld als oefening in het wetenschappelijk denken over het klinisch handelen (aanvraaggedrag, therapiekeuze). Een CAT omvat de volgende stappen. - Beschrijving van een klinisch scenario. - Formuleren van een relevante klinische vraag naar aanleiding van dit scenario. - Beschrijven van het zoekproces met databronnen, sleutelworden en inclusiecriteria voor de gevonden artikelen. - Beschrijven van opzet en uitvoering van een wetenschappelijk onderzoek en beoordeling van de 28
kwaliteit ervan. - Weergeven van de mate van evidence. - De CAT voorzien van commentaar en conclusie over het toepassen van de bevindingen voor het geschetste scenario. - Middels een PowerPointpresentatie van maximaal 15 minuten wordt het resultaat gepresenteerd. De presentatie wordt bewaard en verspreid onder alle a(n)ios en leden opleidingsteam. De CAT s hebben betrekking op vier klinisch relevante domeinen: - Diagnostiek - Prognose - Therapie en (contra)indicaties - Evaluatie van het gevolgde beleid Toets Supervisor en overige aanwezigen vullen naar aanleiding van de presentatie het KPB-formulier CAT in. De AIOS neemt dit op in zijn portfolio. Literatuur: Training critical appraisal of a topic. Een onmisbare handleiding in het tijdperk van Evidence Based Medicine. CPM de Brouwer, IJ Kant, LJM Smits, AC Voogd. Mediview BV, Maastricht augustus 2009. ISBN 978-90-77201-31-2. 29
Beoordelingsformulier CAT Diagnostiek Onderdeel CAT Beoordeling Opmerking Klinisch scenario: Relevante onderdelen aanwezig? (o.a. lft, sexe, kenmerken/symptomen patiënt, relevante risicofactoren, setting, range van priorkansen + bronvermelding) O V G Is het klinisch probleem/dilemma goed benoemd? (focus gelegd bij een of meer van de volgende punten; risico missen diagnose, O V G risico ten onrecht behandelen, kosten, belasting, plaats in diagnostisch traject) Goed geformuleerd? (helder, beknopt, juiste medische/epidemiologische terminologie O V G Klinische vraag: Bevat vraag alle elementen: belangrijke symptomen en patiëntenkenmerken, die bepalend zijn voor prior-range, test, aandoening, gouden standaard en is vraag helder geformuleerd? O V G Sluit de vraag goed aan bij klinisch scenario en klinisch probleem/dilemma? O V G Search: Sluiten zoektermen goed aan bij klinische vraag? O V G Is gekozen zoekstrategie goed opgebouwd? O V G Is de motivering van keuze artikel toegelicht? (Diagnostiek: gouden standaard, patiëntenpopulatie, omvang populatie, O V G primair artikel, taal, evt. datum+argumenten voor datum) Is het gekozen artikel een relevant artikel gezien het voorafgaande klinische probleem O V G Beoordeling artikel: Zijn de belangrijkste sterke en zwakke methodologische punten uit de bijdrage hier genoemd? O V G Zijn de belangrijkste methodologische criteria, zoals uitgebreid besproken in de bijlage, beknopt weergegeven en O V G geïnterpreteerd in de CAT Evidence table: Zijn de belangrijkste uitkomsten samengevat in een tabel? O V G Commentaar: Is een samenvattend oordeel over de methodologische kwaliteit van het beschreven onderzoek enerzijds en de methodologische O V G kwaliteiten van de test anderzijds gegeven? Is kritische gekeken naar de bruikbaarheid van de test (kosten, belasting,behandelbare aandoening, invloed op beleid door O V G toegenomen zekerheid over aan/afwezigheid aandoening? Zijn de overeenkomsten en verschillen tussen onderzoekspopulatie uit artikel en patiënt uit het scenario O V G bediscussieerd? Zijn de DW+ en/of DW- zoals gevonden voor de patiënt vertaald in termen van medisch handelen? O V G Bottomline: Wordt in de bottomline een zinvol antwoord geformuleerd op O V G de klinische vraag? Is de formulering van de bottom line kort, krachtig en toch O V G volledig? Totaal CAT: Eindoordeel CAT*: O V G U Beoordeling CAT: *als >6 O: onvoldoende, <=2 0 en 7-10 G: goed, als > 10 G en <=1 O: uitstekend, anders: voldoende 30
Beoordelingsformulier CAT therapie Naam student: Beoordelaar: ID: Cluster: Run: Onderdeel CAT Beoordeling Opmerking Klinisch scenario: Relevante onderdelen aanwezig? (o.a. lft, geslacht, aard en ernst aandoening, klinische setting, moment van presentatie, beschrijving therapeutisch probleem en met de interventie na te O V G streven doel) Volledig en beknopt geformuleerd? O V G Klinische vraag: Bevat vraag alle elementen: patiënt, intervention, control, outcome, time (PICOT)? O V G Is de vraag als een goed lopende vraag geformuleerd? O V G Sluit de vraag goed aan bij klinisch scenario? O V G Search: Sluiten zoektermen goed aan bij klinische vraag? O V G Relevante combinatie van (voldoende) methodologische en O V G medische zoektermen? Is de motivering voor keuze artikel gegeven? (Past patiënt in patiëntenpopulatie, interventie, uitkomst, lengte follow-up, O V G omvang populatie, primaire literatuur, redenen van eliminatie overige artikelen) Beoordeling artikel: Zijn de belangrijkste sterke en zwakke methodologische punten van het artikel hier genoemd? O V G Zijn de belangrijkste methodologische criteria, helder, volledig en beknopt gepresenteerd en geïnterpreteerd? O V G Evidence table: Zijn de voor de prognostische vraag belangrijkste uitkomsten en effectmaten op heldere wijze weergegeven? O V G Bondig samengevat O V G Commentaar m.b.t. toepasbaarheid: Is aangegeven in hoeverre de methodologische kwaliteit de bruikbaarheid van het artikel beïnvloedt? O V G Is kritisch gekeken naar de bruikbaarheid van het artikel voor de patiënt (t0, setting, uitvoering interventie, co-interventies, O V G subgroepanalyses)? Heeft student gekeken naar eventuele praktische toepasbaarheid, kosten-effectiviteit, juridische en/of ethische O V G dilemma s? Bondig geformleerd? O V G Bottomline: Wordt in de bottomline een relevant antwoord geformuleerd op O V G de klinische vraag? Is de bottomline kort, krachtig en volledig geformuleerd? O V G Eindoordeel CAT*: O V G U Toelichting: Beoordeling CAT:*als > 4 O: onvoldoende, als 9-12 G en geen O is goed, als > 12 G en geen O: uitstekend, anders: voldoende 31
Format presentatie specifiek naar onderwerp Artikel over prognose I. Are the results in the study valid? Primary Guides Was there a representative and well-defined sample of patients at a similar point in the course of the disease? Was follow-up sufficiently long and complete? Secondary Guides Were objective and unbiased outcome criteria used? Was there adjustment for important prognostic factors? II. What are the results? How large is the likelihood of the outcome event(s) in a specified period of time? How precise are the estimates of likelihood? III. Will the results help me in caring for my patients? Were the study patients similar to my own? Will the results lead directly to selecting or avoiding therapy? Are the results useful for reassuring or counseling patients? Artikel over therapie I. Are the results of the study valid? Primary Guides: Was the assignment of patients to treatments randomized? Were all patients who entered the trial properly accounted for and attributed at its conclusion? Was follow-up complete? Were patients analyzed in the groups to which they were randomized? Secondary Guides: Were patients, health workers, and study personnel "blind" to treatment? Were the groups similar at the start of the trial? Aside from the experimental intervention, were the groups treated equally? II. What were the results? How large was the treatment effect? How precise was the estimate of the treatment effect? III. Will the results help me in caring for my patients? Can the results be applied to my patient care? Were all clinically important outcomes considered? Are the likely treatment benefits worth the potential harms and costs? Artikel over diagnostische test. Are the results in the study valid? Primary Guides Was there an independent, blind comparison with a reference standard? Did the patient sample include an appropriate spectrum of patients to whom the diagnostic test will be applied in clinical practice? Secondary Guides Did the results of the test being evaluated influence the decision to perform the reference standard? Were the methods for performing the test described in sufficient detail to permit replication? 32
II. What are the results? Are likelihood ratios for the test results presented or data necessary for their calculation provided? III. Will the results help me in caring for my patients? Will the reproducibility of the test result and its interpretation be satisfactory in my setting? Are the results applicable to my patient? Will the results change my management? Will patients be better off as a result of the test? Artikel over kwaliteit van leven I. Are the recommendations valid? Primary Guides 1. Have the investigators measured aspects of patients' lives that patients consider important? 2. Did the HRQL instruments work in the way they are supposed to? Secondary Guides 3. Are there important aspects of HRQL that have been omitted? 4. If there were tradeoffs between quality and quantity of life, or an economic evaluation, have they used the right measures? II. What are the results? 1. What was the magnitude of effect on HRQL? III. Will the results help me in caring for my patients? 1. Will the information from the study help me inform my patients? 2. Did the study design simulate clinical practice? 33
1.5 Het beoordelen van het portfolio Doel Inzicht krijgen in en zicht krijgen op alle competenties van de AIOS Dermatologie. Werkwijze Het portfolio is het verzamelpunt van alle informatie die over de AIOS beschikbaar is. De AIOS is verantwoordelijk voor deze informatie. Het portfolio wordt gebruikt als onderliggend document bij het voortgangsgesprek. Het portfolio dient naast andere formulieren (zie voortgangsgesprek) een week van tevoren te worden ingeleverd zodat de opleider de tijd heeft deze informatie te bekijken en nog om aanvullende informatie te vragen. De hieronder vermelde aandachtspunten vormen voor een belangrijk deel de agenda van het voortgangsgesprek. Aandachtspunten - Is het portfolio op tijd ingeleverd? (Zegt iets over de competenties organisatie en timemanagement.) - Bevat het portfolio minimaal de volgende informatie: o Zelfbeoordeling algemene competenties; o Individueel Ontwikkelings Plan; o Beoordelingen KPB; o Andere beoordelingen; o Informatie met betrekking tot relevante activiteiten op één of meerdere competentiegebieden; o Reflectie op eigen functioneren op basis van voorafgaande informatie. - Het bespreken van discrepanties in de beoordeling van de opleider/supervisor o De kwaliteit van de reflectie wordt beoordeeld: o Goede aansluiting met sterke en zwakke punten; o Juiste conclusies uit reflectie; o Er worden toetsbare voornemens gemaakt. o Identificeren sterke en zwakke punten. o Vastleggen op welke wijze zwakke punten kunnen worden verbeterd. o Vastleggen hoe deze verbetering getoetst wordt. - Wat is de kwaliteit van het totale portfolio. De opleider dient de informatie ten opzichte van elkaar te wegen. Is er twijfel over de kwaliteit van het portfolio dan is het wenselijk leden van de opleidingsgroep in het oordeel te betrekken. - Hoe ervaart de AIOS het leerklimaat op de afdeling? - Komen de afspraken gemaakt bij het introductiegesprek overeen met de werkelijk verrichte activiteiten? - Wat dient voor de volgende keer te worden afgesproken? En hoe kan dit getoetst worden? - Neem tijd voor de bespreking van de resultaten (minimaal 30 minuten). - Alle verslagen dienen te worden opgenomen in het portfolio. - Een onvoldoende oordeel dient in het dossier dat de opleider van de AIOS heeft opgenomen te worden. 34
Deel C Bijlage Formulieren 35
Introductiegesprek Introductiegesprek Naam AIOS Stage Naam supervisor Datum gesprek Periode/jaar Samenvatting gesprek Leerdoelen/competenties uit vorige stages Leerdoelen/competenties bij komende stage Te toetsen leerdoelen/competenties binnen deze stage, inclusief hoe Opmerkingen 36
Toelichting Introductiegesprek AIOS/Opleider 1. IOP bespreken 2. CV ingeleverd, gedateerd en gesigneerd? Arbeidscontract geregeld? 3. Introductiepakketje derma JBZ ontvangen met praktische info omtrent werken op poli derma JBZ. 4. Toewijzen persoonlijk emailaccount en geven van aanwijzingen tot gebruik: wens om eigen JBZ emailadres te gebruiken voor correspondentie. 5. Werktijden en reeds geplande vakanties. 6. Wat te doen bij ziekte. 7. Verwachtingen mbt : a. verslaglegging, statusvoering, brieven b. overleg met dagsupervisor. Alle NP aan supervisor laten zien. c. volgen JBZ -onderwijs woensdagmiddag en derma-donderdagmiddagonderwijs 8. Eenmaal per 3 weken co-assistenten onderwijs geven. 9. Wat te doen bij: a. Problemen b. Een klacht c. Prikaccidenten d. Agressieve patiënten 10. Uitreiken a. Lokaal opleidingsplan b. Toetsinstrumenten bespreken : zie LOP c. PA-bespreking en mogelijkheid tot coupes bekijken met assistent PA Besprekingen (zie LOP) 11. Voortgangsgesprekken: melding van voorbereiding hierop middels invullen zelfbeoordelingformulier en formulier tav beoordeling opleiding. 37
Eindgesprek Competentiekaart ingevuld door AIOS Naam AIOS: datum: Handtekening AIOS:. Toelichting bij de beoordeelde competenties Medisch handelen Communicatie Samenwerking Organisatie Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap Professionaliteit - bezit kennis en vaardigheid naar de stand van het vakgebied - past het diagnostisch en therapeutisch arsenaal van het vakgebied goed toe - levert effectieve en ethisch verantwoorde patiëntenzorg - vindt snel de vereiste informatie en past deze goed toe - bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op - luistert goed en verkrijgt efficiënt relevante patiënteninformatie - bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie - doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus - overlegt doelmatig met collegae en andere zorgverleners - verwijst adequaat - levert effectief intercollegiaal consult - draagt bij aan effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg - verdeelt uw energie goed tussen patiëntenzorg, opleiding en andere activiteiten - besteedt de beperkt beschikbare middelen voor de gezondheidszorg verantwoord - werkt effectief en efficiënt in een gezondheidszorgorganisatie - gebruikt ICT adequaat voor optimale patiëntenzorg en voor het eigen leerproces - kent en herkent de belangrijkste determinanten van ziekte - draagt bij aan een betere gezondheid van patiënten en de gemeenschap als geheel - handelt volgens de relevante wettelijke bepalingen - treedt adequaat op bij incidenten in de zorg - beschouwt medische informatie kritisch - bevordert de verbreding en ontwikkeling van wetenschappelijke vakkennis - ontwikkelt en onderhoudt een persoonlijk bij- en nascholingsplan - bevordert de deskundigheid van studenten, collegae, patiënten en andere betrokkenen bij de gezondheidszorg - levert hoogstaande patiëntenzorg op integere, oprechte en betrokken wijze - vertoont adequaat persoonlijke en interpersoonlijk professioneel gedrag - kent de grenzen van de eigen competentie en handelt daarbinnen - oefent de geneeskunde ethisch uit naar de normen van het beroep 38
Toelichting De competentiekaart ingevuld door AIOS Naam AIOS: Naam opleider(s): Datum: Competentie Medisch handelen/zelfreflectie AIOS Competentie Communicatie/Zelfreflectie AIOS Competentie Samenwerking/Zelfreflectie AIOS Competentie Organisatie/Zelfreflectie AIOS Competentie Maatschappelijk handelen/zelfreflectie AIOS Competentie Kennis en wetenschap/zelfreflectie AIOS Competentie Professionaliteit/Zelfreflectie AIOS Handtekening AIOS: Handtekening opleider: 39
Eindgesprek Competentiekaart ingevuld door opleider Naam opleider: datum: Naam AIOS: Handtekening AIOS:. Handtekening opleider:. Toelichting bij de beoordeelde competenties Medisch handelen Communicatie Samenwerking Organisatie Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap Professionaliteit - bezit kennis en vaardigheid naar de stand van het vakgebied - past het diagnostisch en therapeutisch arsenaal van het vakgebied goed toe - levert effectieve en ethisch verantwoorde patiëntenzorg - vindt snel de vereiste informatie en past deze goed toe - bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op - luistert goed en verkrijgt efficiënt relevante patiënteninformatie - bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie - doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus - overlegt doelmatig met collegae en andere zorgverleners - verwijst adequaat - levert effectief intercollegiaal consult - draagt bij aan effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg - verdeelt uw energie goed tussen patiëntenzorg, opleiding en andere activiteiten - besteedt de beperkt beschikbare middelen voor de gezondheidszorg verantwoord - werkt effectief en efficiënt in een gezondheidszorgorganisatie - gebruikt ICT adequaat voor optimale patiëntenzorg en voor het eigen leerproces - kent en herkent de belangrijkste determinanten van ziekte - draagt bij aan een betere gezondheid van patiënten en de gemeenschap als geheel - handelt volgens de relevante wettelijke bepalingen - treedt adequaat op bij incidenten in de zorg - beschouwt medische informatie kritisch - bevordert de verbreding en ontwikkeling van wetenschappelijke vakkennis - ontwikkelt en onderhoudt een persoonlijk bij- en nascholingsplan - bevordert de deskundigheid van studenten, collegae, patiënten en andere betrokkenen bij de gezondheidszorg - levert hoogstaande patiëntenzorg op integere, oprechte en betrokken wijze - vertoont adequaat persoonlijke en interpersoonlijk professioneel gedrag - kent de grenzen van de eigen competentie en handelt daarbinnen - oefent de geneeskunde ethisch uit naar de normen van het beroep 40
Toelichting De competentiekaart ingevuld door opleider Naam AIOS: Naam opleider(s): Datum: Competentie Medisch handelen Competentie Communicatie Competentie Samenwerking Competentie Organisatie Competentie Maatschappelijk handelen Competentie Kennis en wetenschap Competentie Professionaliteit Handtekening AIOS: Handtekening opleider: 41
Eindgesprek Gezamenlijke evaluatie van competenties Naam AIOS: Naam opleider(s): Datum: Belangrijke discrepanties Aandachtspunten Afspraken Handtekening AIOS: Handtekening opleider:.. 42
KPB Algemeen of Vaardigheid Naam AIOS: Supervisor: Datum: Type Patiënt: Focus van het contact: Wat is er goed? Wat kan er beter? Wat is er goed? Wat kan er beter? Handtekening gezien AIOS: Handtekening gezien supervisor 43