18 november 2005-56 e jaargang no. 46

18 november 2005-56 e jaargang no. 46 Met het voornaamste doel zich op de hoogte te stellen van de verrichtingen van de refinery, was Miklos Salamon op donderdag 10 november j.l. te gast bij Paranam Operations. Hij is sinds januari 2002 President Aluminum, Chairman Stainless Steel Materials and Senior Minerals Executive van BHP Billiton. Zijn recente bezoek was het tweede aan Suriname. Toen hij er voor de eerste keer kwam, in januari 2003, was het voor de ondertekening van de MOU (Memorandum of Understanding) tussen enerzijds tussen enerzijds Alcoa en BHP Billiton en anderzijds de Staat Suriname, voor het versneld realiseren van een bauxiet- en aluinaarde-industrie in West-Suriname. Miklos (Mike) Salamon had eerder als President and CEO Minerals mede leiding gegeven aan het team dat integratieactiviteiten in de BHP en Billiton organisaties op de rails zette en uitvoerde. Suralco s Managing Director Warren Pedersen ontving de delegatie van BHP Billiton, waartoe ook behoorden Corporate Operating Officer, Frank Plantenberg, de Managing Director van BHP Billiton Suriname, Edward Scholtz, en de Vice President Operations John Sew Atjon. Van Suralco zaten ook aan Refinery Manager Pieter de Wit en Tweede van rechts is Mike Salamon, President Aluminum, Chairman Stainless Steel Materials and Senior Minerals Executive BHP Billiton. Hij wordt geflankeerd door de Managing Directors van BHP Billiton Suriname en Suralco, resp. Edward Scholtz (uiterst rechts) en Warren Pedersen. Verder op de foto BHP Billiton Corporate Operating Officer South America, Frank Plantenberg (links), Technical Manager Suralco, Irene Tholen, Refinery Manager Suralco, Pieter de Wit, en Vice President Operations BHP Billiton Suriname, John Sew Atjon. Mike Salamon nam met een delegatie van de beide maatschappijen ook een kijkje bij de exploratieactiviteiten te Bakhuis. 1

Technical Manager Irene Tholen. Na een presentatie in de Conference Room van Building 001 verzorgde Production Manager Alumina Michel Pengel een planttour. Mike Salamon, die voor het eerst in Paranam was, zei dat de refinery een favourable impression maakte. Tijdens zijn verblijf in Suriname nam de hoge BHP Billiton functionaris ook een kijkje in het Bakhuisgebied, waar BHP Billiton Suriname als partner in de joint venture met Suralco een exploratieprogramma heeft uitgevoerd.,,door de samenwerking met Conservation International kunnen Suralco en BHP Billiton het milieu in de regio s Lely, Nassau en Brownsberg beter begrijpen. Dit draagt bij tot het nemen van doordachte besluiten in mogelijke toekomstige mijnbouwprojecten in Suriname. Dit zei Suralco s Managing Director Warren Pedersen tijdens een workshop over milieubescherming in Hotel Krasnapolsky in Paramaribo. Conservation International en de beide bauxietbedrijven hebben in de afgelopen week deze workshop georganiseerd en vertegenwoordigers van de overheid, de universiteit en niet-gouvernementele organisaties behoorden tot de deelnemers. De directeur van CI, Wim Udenhout, zei in zijn openingstoespraak dat het van belang is de particuliere sector te betrekken in de CI-missie om biodiversiteit en ecosystemen te beschermen. Het is volgens Suralco s Managing Director niet altijd even gemakkelijk om economische ontwikkeling en biodiversiteit met elkaar in evenwicht te houden. Het werk van CI draagt volgens de Environmental Manager van BHP Billiton Suriname, Andy Witcomb, bij tot de ecologische kennis van de regio s die eerder niet gedetailleerd zijn onderzocht. CI heeft met financiering van de Mining Joint Venture surveys naar de biodiversiteit en socio-economische studies gedaan in de regio s van het Lely- en Nassaugebergte en Brownsberg. Eén van de opmerkelijke resultaten daarvan in de plateaus van het Lely- en Nassaugebergte is de registratie van een record aan vissoorten waarvan eerder slechts bij een onderzoek in Nassau in 1949 melding is gemaakt. Ook zijn zeven, mogelijke nieuwe, amfibiesoorten ontdekt. Bevindingen van de survey en feedback van de workshop zullen gebruikt worden voor strategieën ter bescherming van het milieu in Brownsberg en de plateaus van het Lely- en Nassaugebergte. Een delegatie van de ambassadestaf van Indonesië was op 14 november j.l. in Paranam te gast. Ambassadeur Suparmin Sunjoyo wilde graag een bezoek brengen aan onze Managing Director, Warren Pedersen. Hij gaf de wens te kennen geïnformeerd te worden over het verwerken van bauxiet tot aluinaarde. Ook wilde de Indonesische ambassadeur mogelijkheden bekijken voor zaken doen met zijn land. In de Conference Room van Building 001 werden de ambassadeur en mevrouw Sunjoyo en stafmedewerkers met hun echtgenoten ontvangen door de Managing Director, Refinery Manager, Pieter de Wit, Production Manager Alumina, Michel Pengel, en Chief Public Relations and Communications, Henk Esajas. Er werden inleidingen gehouden over het productieproces, de energievoorziening en de relaties van Suralco met de gemeenschap. De bezoekers waren onder de indruk van het bedrijfsproces, dat ze op afstand ook in de praktijk konden volgen tijdens een planttour. 2

In het proces van voortdurende verbetering van de performance van de shift operations is sinds 1 november j.l. in de Refining divisie een organisatorische wijziging van kracht. Hierbij zijn de functies van Refining Production Coordinator en Plant Shift Coordinator opnieuw ingevoerd. Harold Khedoe Harold Khedoe, tot voor kort Clarification Process Area Supervisor, is nu Plant Production Coordinator. De belangrijkste uitdaging in deze functie is het begeleiden en trainen van een te vormen team van Plant Shift Coordinators. Harold rapporteert aan de Production Manager Alumina, Michel Pengel. Aroen Badal Aroen Badal, tot voor kort Senior Process Engineer in Clarification, is op dezelfde afdeling nu Process Area Supervisor. Aroen rapporteert aan de Area Superintendent Clarification, Alvin Venetiaan. We wensen Harold en Aroen veel succes toe. Salijem Ngadimin Accounting Analyst Accounting 10 november 1980-10 november 2005 Lito Alantee NDE Technician Central Civil Maintenance 3

T.R.R. AAN LICHAAMSDELEN 1995-2004 - SURALCO, PARANAM OPERATIONS AIM staat voor Assessment In Motion. Het is een proces dat Alcoa heeft geïntroduceerd om het aantal lichaamsverwondingen in haar bedrijfslocaties terug te dringen en kwetsuren zelfs te elimineren. Welke lichaamsdelen raken veelvuldig gewond en welke aanvullende programma s tot het voorkómen van verwondingen moeten worden geïmplementeerd? Centrale vragen in Assessment In Motion, gericht op het terugdringen van de Total Recordable Rates (T.R.R.). Suralco - statistieken hebben uitgewezen dat in de periode van 1995 2004 bij de verwondingen aan lichaamsdelen bijna een kwart (24%) van de T.R.R. voorkomt aan handen en vingers. Dit is niet alleen bij Suralco, maar bij de meeste Alcoa bedrijven het geval. Bijna 30% van de T.R.R. aan lichaamsdelen die geleid heeft tot L.W.D.C. (Lost Work Day Cases) in dezelfde periode is toe te schrijven aan verwondingen aan de voeten. Bij Suralco als bedrijf in de Business Unit AWA Atlantic zal binnenkort een pilotproject starten met het AIM programma, gericht op het tegengaan van kwetsuren aan handen en vingers, in het middelpunt. Eerder dit jaar heeft de Senior Safety Consultant van Alcoa, Gary Mlakar, een training verzorgd te Paranam. Omdat er veel gelijkenis is met hetgeen ARGOS (ARbeiders Gedrags Observatie Suralco) al doet, is besloten de leden van het Plant Coordination Team (PCT) van ARGOS nauw te betrekken bij de uitvoering van het pilotproject. T.R.R. AAN LICHAAMSDELEN DIE RESULTEERDEN IN LOST WORK DAY CASES 1995-2004 - SURALCO, PARANAM SPECIFIEK GESELECTEERD LICHAAMSDEEL 4

AIM is een observatieproces dat erop gericht is onveilig gedrag en de mogelijke gevaren voor een specifiek lichaamsdeel tijdens het werken uit te sluiten. ARGOS heeft tot doel onveilig gedrag dat tot ongelukken kan leiden, te elimineren en om te zetten in veilig gedrag. Het team dat het AIM proces bij Suralco moet trekken, krijgt tot taak: - AIM te integreren in de safety-cultuur van EHS, - een continu safetyverbeteringsplan te ontwikkelen dat per kwartaal moet worden geëvalueerd, - Suralco s T.R.R. te reduceren door vermindering/eliminatie van specifieke lichaamverwondingen. Voorafgaand aan het pilotproject zullen bij Paranam Operations awareness sessions worden gehouden om het belang van AIM in het proces van veilig(er) werken te onderstrepen. Aspecten van AIM die hierbij zullen worden belicht, zijn: - het identificeren en implementeren van veilige werkmethoden, - het creëren van gestandaardiseerde, veilige werkprocedures, met de nadruk op specifieke lichaamsdelen, - de noodzaak tot het goedkeuren van tussentijdse tegenmaatregelen voor activiteiten met een hoog risicogehalte. Facilitator van het AIM Team is Steve Mannes. Van ARGOS PCT is voor AIM Moesolino Kasijo team leader en Lesley Pott assistant leader, terwijl de ARGOS PCT leden ook leden van het AIM Team zijn. Team sponsors zijn Michel Pengel en Jan Vandenbergh. We zijn tevreden met de overall uitslag van het CTSS Plus Toernooi en de volgende keer zullen we ernaar streven overall het beste resultaat eruit te halen. Dat was de rode draad tijdens de slotbijeenkomst van deelnemers aan het toernooi. Op vrijdag 11 november j.l. kwamen ze bijeen in de lunchroom van Building 701. HR Manager Caroline Ramdin bedankte zowel de coördinatoren van de verschillende teams als de spelers voor hun enorme inzet, die ertoe leidde dat de andere CTSS participanten voortdurend terdege rekening moesten houden met Suralco. Ook de ondersteuning van supporters die aanzette tot goede resultaten, werd gememoreerd. Sportiviteit en teamspirit voerden de boventoon. Suralco is op geen enkel onderdeel op de laatste plaats geëindigd, zei Jimmy Narain, de overall coördinator van de Life! groep die zich met CTSS bezighield. Bij zwemmen, CTSS Games, Volleybal, Basketbal en Troefcall werden we semi-kampioen, bij dammen demikampioen en onze zaalvoetballers eindigden op de zevende plaats. Aan CTSS namen acht bedrijven deel. Het was voor Suralco de eerste keer dat ze participeerde in dit jaarlijks terugkerend sportevenement.,,voor de eerste keer dit resultaat,... De aanvulling van deze zin brengt met zich mee dat we ons er nu al op voorbereiden de volgende keer nog beter beslagen op de sportvelden te komen. 5

Suralco - werknemers van de Brokopondo Krachtcentrale hopen met een ACTION project een donatie van Alcoa te krijgen om een afdeling van de lagere openbare school in Brokopondo van een nieuw lokaal te voorzien. Op de plek die Baka Liba wordt genoemd, hebben de werknemers, bijgestaan door contractors, alvast tafels en stoelen van de dependence gerepareerd en vernist. Ze hebben deze werkzaamheden op woensdag 9 november j.l. uitgevoerd. De dependence is een hut waarin twee lokalen zijn ondergebracht, één lokaal voor kleuters en het andere voor eersteklassertjes. Op deze afdeling van de OS Brokopondo genieten ongeveer 40 leerlingen onderwijs. Aan het project werkten onder anderen mee: Stanley Frijde, Wilfred Pinas, Rolens Groenveld, Alwin Gorre, Randjietkoemar Koendjbiharie, Milton Tjitrodipo, Romeo Ebiciliodi, Willem Olan, Ashwin Flawtantie, Setoe Boodoe, Manirin Moehamad, Wendell Flu, Rakimoen Atmoredjo en Armand Sariman. De bestuurder van een vrachtwagen zorgde in de bedrijfslocatie Sao Luís in Brazilië voor een major incident. Enkele dagen geleden zette hij zijn truck stil op de parkeerplaats omdat hij naar het toilet moest. Hij liet de motor draaien en schakelde de handrem niet in. De onbewaakt gelaten truck kwam in beweging. Een andere chauffeur op de parkeerplaats zag dat, rende naar de onbestuurde truck, sprong erin en trok aan de noodrem. Het voertuig kwam weliswaar tot stilstand, maar dat gebeurde pas nadat er schade was aangericht aan de muur van het toilettenblok. Er waren gelukkig geen persoonlijke ongelukken. Trek lering uit dit voorval. Parkeer je auto nooit met een draaiende motor. 6

Rode wijn drinken wordt steeds gezonder. Het is niet alleen goed voor hart en bloedvaten, maar zou ook ingezet kunnen worden in de strijd tegen de ziekte van Alzheimer. Het geheim zit in het stofje resveratrol, dat onder andere in druiven en rode wijn voorkomt. Volgens Amerikaanse onderzoekers remt dit stofje de vorming van plaques in de hersenen. Plaques zijn een opeenhoping van eiwitten, die dementie kunnen veroorzaken. Probleem is wel dat u behoorlijk aan de drank moet raken als u dementie wilt voorkomen. De onderzoekers hebben tot nu toe alleen geëxperimenteerd met extreem hoge doses resveratrol in reageerbuisjes, en waarschijnlijk is het bijna onmogelijk een dergelijke hoeveelheid via het nuttigen van wijn of druiven binnen te krijgen. Na de kleinst bespeelbare gitaar hebben Amerikaanse nanowetenschappers weer een nieuw speeltje in elkaar geknutseld: de kleinste auto ter wereld, bestaande uit slechts één molecuul. De wagen meet 3 bij 4 nanometer en is opgebouwd uit een chassis met twee assen en vier koolstofbolletjes als wielen. Een parkeerplaats vinden moet makkelijk gaan, want op de lengte van een luis passen 1 miljoen nanomobielen op een rij. Het mooiste van het onzichtbaar kleine voertuig is dat de auto ècht kan rondrijden, al heb je daar wel een opgewarmd goudoppervlak voor nodig als ondergrond. Met een speciale microscoop konden de onderzoekers aantonen dat de auto niet over het goudoppervlak schuift, maar werkelijk gebruik maakt van zijn draaiende wielen. Onderzoeksleider James Tour van de Rice Universiteit in Houston wil in de toekomst nanovrachtwagens en nanotreinen maken, die materiaal kunnen aanleveren voor meer complexe nanostructuren. Een grootschalige studie onder 6500 Amerikaanse tien- tot veertienjarigen toont het verband aan tussen kijken naar films en beginnen met roken. Het slechte voorbeeld van paffende acteurs geeft op die leeftijd bij ruim eenderde van de jeugdige kijkers de doorslag. Dat meldt een onderzoeksteam van de Dartmouth Medical School (DMS), New Hampshire. De onderzoekers lieten de jongeren op een lijst met 532 films aankruisen welke ze hadden gezien. Pubers die vooral films hadden gezien waarin flink werd gerookt, bleken 2,6 maal meer geneigd te beginnen met roken dan leeftijdgenoten die voornamelijk tabaksvrije films hadden bekeken. Sinds 2001 hebben de onderzoekers in Dartmouth een reeks kleinschalige regionale onderzoeken gedaan om het verband aan te tonen tussen allerlei omgevingsinvloeden en de neiging van pubers om naar sigaretten te grijpen. Daarin bleek ook al dat de rokende filmheld aanstekelijk werkt. Ouders die roken duidelijk afkeuren, hebben juist een remmende werking op vroeg roken. Tien- tot veertienjarigen die onbeperkt mogen kijken naar films voor zestien jaar en ouder, hebben een drie keer grotere neiging te beginnen met roken, dan leeftijdgenoten van wie het kijkgedrag aan strenge restricties is onderworpen. Astronomen vermoeden al lange tijd dat er zich midden in ons melkwegstelsel een reusachtig zwart gat bevindt. De beroemde Britse astronoom Sir Martin Rees opperde dat al in 1971. Sagittarius A*, zoals het zwarte gat is genoemd, is vier miljoen keer zwaarder dan de zon. Om uitsluitsel te geven op de vraag of het echt een zwart gat is of niet, is het van belang om te weten te komen hoe dicht die vier miljoen zonsmassa s op elkaar zijn geperst. Een team astronomen onder leiding van de Chinese onderzoeker Zhi-Qjang Shen is het nu gelukt om de afmetingen van dat zwarte gat te schatten. Ze maakten radio-opnames van het gebied met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA), een netwerk aan elkaar gekoppelde radiotelescopen in de VSA. Daaruit volgde dat het zwarte gat in ieder geval kleiner is dan een astronomische eenheid (AU), en dat is gedefinieerd als de afstand tussen de aarde en de zon: 150 miljoen kilometer. Sagittarius A* zou dus precies tussen de aarde en de zon in passen. Dat betekent ook dat de vier miljoen zonsmassa s die het zwarte gat weegt, extreem dicht op elkaar gepakt zijn. En dat maakt het weer een stukje aannemelijker dat Sagittarius A* inderdaad een zwart gat is. bewerkt naar: Noorderlicht 7

IJzer is een onmisbare voedingsstof: wij hebben ijzer nodig om veel processen te regelen die zich in ons lichaam afspelen en om in goede gezondheid te blijven. Veel mensen krijgen onvoldoende ijzer binnen via de voeding en dat kan een bedreiging zijn voor hun gezondheid. De functie van ijzer In ons lichaam bevindt het meeste ijzer zich in twee eiwitten: hemoglobine en myoglobine. Het eerste komt in de rode bloedcellen voor en het tweede in de spiercellen. Het ijzer in die twee eiwitten is erg belangrijk, omdat het zuurstof uit de longen door het lichaam helpt vervoeren om hem daar af te geven waar er behoefte aan is. Zonder ijzer kan geen hemoglobine worden aangemaakt en kan de zuurstof niet door het lichaam worden vervoerd. IJzer is ook nodig om zogeheten enzymen aan te maken; enzymen zijn weer nodig om eiwitten, hormonen en andere belangrijke stoffen te produceren. Verder helpt ijzer bij het opwekken van energie in de cellen, wat belangrijk is voor een gezond functionerend lichaam. IJzergebrek Een van de meest voorkomende aandoeningen als gevolg van een tekort aan ijzer is anemie (bloedarmoede), die ontstaat als er niet genoeg ijzer in het lichaam is om het eiwit hemoglobine aan te maken. Dan worden onvoldoende rode bloedcellen gevormd en kan de zuurstof niet goed door het lichaam worden vervoerd. Iemand met anemie kan zich moe en slap voelen en weinig energie hebben om zijn of haar dagelijkse bezigheden te doen. Vooral vrouwen in de vruchtbare leeftijd lopen de kans op anemie omdat zij elke maand bloed verliezen tijdens de menstruatie. Tot de verschijnselen van anemie behoren moeheid, bleekheid, een snelle hartslag, kortademigheid, duizeligheid en soms ook hoofpijn en pijn in de borst (angina pectoris). De arts stelt de diagnose anemie aan de hand van een eenvoudig bloedonderzoek. Als de diagnose wordt bevestigd zal hij een ijzerpreparaat voorschrijven. IJzergebreksanemie kan ernstige gevolgen hebben als er niets tegen wordt gedaan. Een zwangere vrouw die aan bloedarmoede lijdt, loopt bijvoorbeeld een groter risico op een baby met een ijzertekort en/of een laag geboortegewicht. Er zijn aanwijzingen dat als een peuter of kleuter anemie heeft, dit zich openbaart in gedragsproblemen of weinig ondernemingszin. Oorzaken van ijzergebrek Onvoldoende ijzer in het eten is de meest voorkomende oorzaak van een ijzertekort bij kinderen, vegetariërs en mensen die aan de lijn doen. Er zit weinig ijzer in plantaardig voedsel en bovendien neemt het lichaam ijzer uit planten minder goed op dan ijzer uit dierlijk voedsel. Mensen uit deze groepen moeten er goed op letten dat hun eten voldoende ijzer bevat. Andere oorzaken Darmaandoeningen kunnen verantwoordelijk zijn voor ijzertekort in het lichaam. Bloedverlies dat optreedt bij een aantal aandoeningen, zoals colitis, aambeien en maagzweren. Hevige bloedingen tijdens de menstruatie, vooral als de ijzerreserve bij de vrouw al laag was. Perioden van snelle groei bij kinderen. In die periode is hun behoefte aan ijzer het grootst; zij moeten in die periode dus veel ijzerrijk voedsel eten. Dit geldt ook voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. IJzergebrek voorkomen U moet er vooral voor zorgen dat u gezond en evenwichtig eet. Er zijn veel voedingsmiddelen waar ijzer in zit en de beste manier om genoeg ijzer binnen te krijgen, is een gevarieerd eetpatroon: Voedsel dat rijk is aan vitamine C structuur van hemoglobine rood vlees, zoals rundvlees en lever, gevogelte, zoals kip en kalkoen, eigeel graanproducten, zoals ontbijtgranen met extra ijzer (kijk op de verpakking), volkorenbrood, bonen en peulvruchten, zoals witte bonen in tomatensaus en spliterwten, donkergroene groente, gedroogde vruchten, zoals rozijnen, citrusvruchten en -sappen, zowel vers als uit pak of blik, bijvoorbeeld sinaasappels, citroenen en grapefruits, vruchtendranken met extra vitamine C (kijk op het etiket), tomaten. De hoeveelheid ijzer die een mens uit het voedsel opneemt, wordt door een aantal factoren beïnvloed: ijzer uit dierlijk voedsel wordt veel beter opgenomen dan ijzer uit plantaardige bronnen; vitamine C kan helpen meer ijzer uit het voedsel op te nemen; van bepaalde stoffen die voorkomen in thee, koffie, granen, peulvruchten en calciumrijk voedsel, zoals melk en kaas, wordt gezegd dat ze de opname van ijzer bemoeilijken. U kunt er dus voor zorgen een zo groot mogelijke hoeveelheid ijzer uit eten te halen. Als u vlees eet, neem daar dan een groene groente bij en een glas vruchtensap of een sinaasappel toe. Drink liever geen thee of koffie bij het eten. Een voeding die rijk is aan ijzer, bevordert de gezondheid en kan anemie voorkomen. CZ Medische Encyclopedie A-Z 8