Programma Vrijdag 14 november 2008
Inhoud Programma 3 Voorwoord 5 Programma Kennis voor de Stad Workshops & profielen workshopbegeleiders 6 Gedragsbeïnvloeding in het verkeer: wat werkt en heeft ook nog draagvlak? 8 Duurzame ontwikkeling in structuur en ambitie 10 Zelfredzaamheid: op eigen benen staan, met óf juist zonder de overheid? 12 Ruimtelijk economische agenda en schaalvergroting 14 Naar een integrale aanpak van de gezondheidsproblemen in de Vogelaarwijken 16 Jeugdzorg Kinderen eerst 18 Ambities voor de nieuwe media sector 20 Sport & Bewegen 22 Fotoimpressie Kennis voor de Stad 2007 24 Colofon Profielen (zie ommezijde brochure) 2 UvA, VU, UMC s en Gemeente Amsterdam werken samen Kennis voor de Stad: de praktijk 4 Kennis maak je samen 6 Gewaarwordingen van een kennisambassadeur 10 Verslag masterclass: Organisatieontwikkeling en veranderstrategie 12 Verslag masterclass: Burgerparticipatie Feiten & Cijfers 14 Universiteit van Amsterdam 16 Academisch Medisch Centrum 18 Vrije Universiteit 20 VU medisch centrum 22 Contractonderwijs 24 Contactgegevens 1
2
Voorwoord Een jaar geleden vond de eerste editie van Kennis voor de Stad plaats, als experiment, om uit te vinden wat de Gemeente Amsterdam en de twee universiteiten elkaar op het gebied van de onderlinge kennisuitwisseling te bieden hebben. Kennis voor de Stad biedt de Gemeente Amsterdam als kennisintensieve organisatie de mogelijkheid om bij haar eigen werk optimaal gebruik te maken van de kennis die in beide universiteiten en AMC en VUmc aanwezig zijn. In een breder verband maakt Kennis voor de Stad deel uit van de ambitie om Amsterdam en zijn kennisinstellingen tot een van de topwereldsteden te ontwikkelen. Het verhaal is bekend: Amsterdam wil een stevige positie in de top vijf van Europese vestigingssteden bereiken en de twee universiteiten kunnen de stad helpen die ambitie te verwezenlijken. Andersom kunnen VU en UvA profiteren van de samenwerking met de Gemeente. In het afgelopen jaar hebben die drie partijen samen het nodige bereikt: Amsterdam University College gaat volgend collegejaar van start, de Duisenberg School of Finance opende in september haar deuren. En in november vindt dus een tweede editie van Kennis voor de Stad plaats. Ook met dat laatste ben ik blij. Ten eerste omdat het experiment van vorig jaar vraagt om herhaling. Maar ook omdat we de lat dit jaar hoger kunnen leggen. Deel één was kennismaking: zien of de wereld van de wetenschapper raakvlakken heeft met die van de beleidsmaker. De tweede editie staat wat mij betreft in het teken van samenwerking. Dat begint met te verkennen of de onderlinge raakvlakken groot genoeg zijn om samen te bouwen aan een bestendige samenwerkingsrelatie. Die samenwerking kan ontstaan op veel terreinen, van duurzaamheid tot creatieve stad, van ruimtelijke economie tot het sociale domein. Eén raakvlak hebben de wetenschappers en de beleidsmakers in ieder geval gemeen: wij worden allemaal gedreven door Amsterdam en haar inwoners. Een prachtige stad, kleurrijk, dynamisch en inspirerend. Een stad die we samen nog beter kunnen maken. Ik hoop dan ook dat Kennis voor de Stad ook dit jaar weer tot mooie ontmoetingen tussen wetenschappers en ambtenaren leidt. Mr. M.J. Cohen, Burgemeester van Amsterdam 3
4 Kennis voor de Stad 14 november 2008 Stadhuis, Boekmanzaal Amstel 1, Amsterdam
Programma 12.30 uur Ontvangst 13.00 13.30 uur Over samenwerking gesproken Wethouder Lodewijk Asscher in gesprek met Karel van der Toorn (voorzitter College van Bestuur UvA) en Lex Bouter (rector magnificus VU) over de samenwerkings relatie tussen de gemeente en de beide universiteiten. Gespreksleider: Erik Gerritsen (kennisambassadeur) 13.45 15.45 uur Workshops 1. Gedragsbeïnvloeding in het verkeer: wat werkt? Fokko Kuik (Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer), Luca Bertolini (UvA), Erik Verhoef (VU) 2. Duurzame ontwikkeling in structuur en ambitie Ronald Prins (Dienst Milieu en Bouwtoezicht), Mark van der Veen (UvA), Frans Berkhout (VU) 3. Zelfredzaamheid: op je eigen benen staan, met óf juist zonder de overheid? Nienke Jansen (Stadsdeel Zeeburg), Evelien Tonkens (UvA), Theo van Tilburg (VU) 4. Ruimtelijk economische agenda en schaalvergroting Herman van Vliet (ProjectManagement Bureau), Bas Beekman (Dienst Ruimtelijke Ordening), Robert Kloosterman, (UvA), Piet Rietveld (VU) 5. Naar een integrale aanpak van de gezondheidsproblemen in de Vogelaarwijken Arnoud Verhoeff (GGD Amsterdam), Karien Stronks (UvA), Willem van Mechelen (VU) 6. Jeugdzorg Kinderen eerst Norbert Krijnen (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling), Geert Jan Stams (UvA), Hans Koot (VU) 7. Ambities voor de nieuwe media sector Lucas Hendricks (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling), Edwin Oskam (Economische Zaken), Arnold Smeulders (UvA), Peter Vorderer (VU) 8. Sport & Bewegen Coos van Meurs (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling), Cees Vervoorn (HvA), Peter Beek (VU) 15.45 16.15 uur Pauze 16.15 16.45 uur Plenaire terugkoppeling 16.45 17.15 uur Afsluiting door Lodewijk Asscher 17.15 18.00 uur Borrel 5
Workshop 1 Gedragsbeïnvloeding in het verkeer: wat werkt en heeft ook nog draagvlak? Gedragsbeïnvloeding in het verkeer is een vaak hun aantrekkingskracht. De wetenschap kan terugkerend thema. Na een periode waarin het hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Vragen adagium was mobiliteit mag is er door de actualiteit rond luchtkwaliteit en de klimaatveranderin- indivi duele en collectieve belangen zijn immers omtrent gedragsbeïnvloeding en het verenigen van gen weer behoefte aan meer sturend beleid. voort durend terugkerende thema s in zowel theorievorming als empirisch onderzoek. De vraag is wat nu eigenlijk het beste werkt: verleiding of dwang, financiële prikkels of normen, voorlichting? In de workshop zullen de volgende vragen In het proces rond het Actieplan voor de Gezonde centraal staan: Stad (VGS) heeft een zoektocht plaatsgevonden In hoeverre is het dagelijkse keuzegedrag van naar een pakket aan verkeersmaatregelen die reizigers te beïnvloeden? èn op korte termijn effectief zijn èn op draagvlak Wat zijn de belangrijkste factoren waarop de kunnen rekenen. Een moeizame tocht, omdat voor overheid invloed kan uitoefenen? effectieve middelen zoals hogere parkeertarieven Wat is meer effectief: straffen of belonen? vaak weinig draagvlak is en omdat populaire Zijn opgelegde gedragsveranderingen structureel of vervalt men al snel weer in gewoonte- maatregelen zoals goedkoop openbaar vervoer veelal weinig effect hebben. gedrag? Hoe kan draagvlak voor verandering vergroot Het debat en de ervaringen in Amsterdam zijn worden? niet uniek. Vele andere steden, in binnen- en Wat kunnen we leren van buitenlandse voorbeelden en hoe overdraagbaar zijn die ervaringen? buitenland, worstelen met dezelfde dilemma s. Hoe steden hiermee leren omgaan, wordt naar Welke inzichten leveren theoretisch en empirisch wetenschappelijk onderzoek verwachting een steeds belangrijker aspect van op? 6
Dr. Luca Bertolini Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Trefwoorden: planologie, verkeer, vervoer, infrastructuur Profiel: Luca Bertolini (1963) is hoogleraar Planologie. Hij houdt zich in het bijzonder bezig met de integratie tussen de domeinen van stedelijke en regionale planning en van verkeer, vervoer en infrastructuur. Kenmerkende vraagstukken van deze integratie zijn de ontwikkeling van regionale stelsels van locaties en vervoersnetwerken in samenhang, de identificatie van strategieën voor duurzame mobiliteit in steden en regio s, en de planning van grootschalige infrastructuurprojecten. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is de spanning tussen de uiteenlopende wederzijdse afhankelijkheden tussen ruimte en mobiliteit aan de ene kant en de grote fragmentatie van het daarbij horende maatschappelijk handelen aan de andere kant. Kennis voor de stad: De aantrekkelijkheid van een stad heeft niet alleen te maken met de kwa- liteit van de plekken in de stad zelf maar ook, en steeds meer, met de kwaliteit van de toegang die de stad tot plekken in de regio en in de rest van de wereld biedt. Recente trends en ontwikkelingen, zoals de congestie- of de emissieproblematiek, betekenen dat de bereikbaarheid van de stad steeds meer onder druk is komen te staan. Om hiermee om te kunnen gaan zijn uitgekiende combinaties van ruimtelijk en mobiliteitsbeleid essentieel. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Interactie tussen planologische wetenschap en planningspraktijk is essentieel voor de vooruitgang van de discipline. De Gemeente Amsterdam is hierin vaak een belangrijke partner: in het bieden van onderkomen aan studenten bezig met stages of scripties, maar ook in het samenwerken binnen wetenschappelijke onderzoeksprojecten. Een recent voorbeeld van het laatste betreft onderzoek naar het vormgeven en ondersteunen van beleidsontwerpprocessen op het raakvlak van ruimtelijk en verkeer en vervoerplanning. Contact: l.bertolini@uva.nl Prof. dr. Erik Verhoef Vrije Universiteit Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Trefwoorden: vervoerseconomie, ruimtelijke economie Profiel: Erik Verhoef (1966) is hoogleraar Ruimtelijke economie aan de Vrije Universiteit. Hij studeerde economie aan de Rijksuniversiteit Groningen en verwierf de doctorsgraad aan de VU op een dissertatie over de regulering van externe effecten in het wegverkeer. Hij is research fellow van het Tinbergen Institute en het Netherlands Network of Economics (NAKE). Zijn onderzoek richt zich op efficiëntie- en verdelingsaspecten van ruimtelijke externaliteiten en hun regulering, in het bijzonder verkeers-, stedelijke- en ruimtelijke systemen. Zijn interesses en expertise liggen op de terreinen van stedelijke economie en welvaarts-, micro-, vervoers- en milieueconomie. gezonde oplossingen voor actuele maatschappelijke problemen in complexe ruimtelijke- en netwerksystemen. Kennis voor de stad: Een groot aantal stedelijke problemen betreft wat economen aanduiden als externe effecten, een centraal begrip in mijn onderzoek. Belangrijke voorbeelden zijn verkeerscongestie en files, milieuvervuiling en geluidsoverlast, kennis spill-overs, en agglomeratieeffecten tussen bedrijven. De markt faalt wanneer externe effecten optreden, en de economische wetenschap biedt belangrijke inzichten in hoe dit falen met beleid geadresseerd kan worden. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Ik voer geen concrete projecten uit, maar ik heb wel regelmatig informeel contact. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is het vinden van economisch Contact: everhoef@feweb.vu.nl 7
Workshop 2 Duurzame ontwikkeling in structuur en ambitie In 1987 publiceerde de Commissie Brundtland het In de workshop staan de volgende vragen rapport Our common future waarbij het begrip centraal: duurzame ontwikkeling breed werd geïntroduceerd. Rond de UN-conferentie over Milieu in 1992 duurzame ontwikkeling borgen in de structuur- Hoe kan Amsterdam op een goede manier in Rio de Janeiro kwam het thema duurzaamheid visie en andere visiedocumenten en -processen opnieuw omhoog en werd het in ieder geval stevig zodat een wenkend duurzaam perspectief omarmd door de milieubeweging. Duurzame ontwikkeling is duidelijk meer dan milieu en vraagt stad wordt geboden en tegelijkertijd voldoende ontstaat, een kader voor de toekomst van de om een integrale, visionaire benadering als het ruimte bieden om te anticiperen op toekomstige nieuwe ontwikkelingen? gaat om de toekomst van Amsterdam als duurzame stad. Een duurzame benadering waarin ecologie èn de sociale en economische aspecten een om de ecologische, economische en sociale Hoe kunnen we de structuurvisie benutten rol spelen, biedt Amsterdam het podium om een ontwikkeling van de stad in onderlinge samenhang te versterken gegeven een tijdshorizon voorbeeldfunctie te vervullen. Zo kan het unieke karakter van de stad zowel nationaal als internationaal worden uitgedragen. Op welke wijze kan de overheid haar Maat- van 20 tot 30 jaar? schappelijk Verantwoord Ondernemerschap intern optimaal organiseren en daarin een voorbeeldfunctie vervullen? En welke bijdrage kan dat leveren aan de duurzame ontwikkeling van de stad als geheel en van het regionale bedrijfsleven in het bijzonder? 8
Dr. Mark van der Veen Universiteit van Amsterdam Amsterdam Business School Trefwoorden: maatschappelijk verantwoord ondernemen, strategisch management Profiel: Mark van der Veen (1964) is directeur van de deeltijdopleiding Bedrijfskunde en docent Sustainable Management. Hij is gepromoveerd op een onderzoek naar de samenwerking tussen afdelingen bij het ontwikkelen van groene producten. In onderzoek, onderwijs en advisering benadert Van der Veen duurzaamheid vanuit een bedrijfskundige invalshoek. Hij deed eerder onderzoek naar trends in rapportages over duurzaamheid en was betrokken bij diverse Europese projecten op het terrein van milieumanagement. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is om kennis van strategie, marketing en communicatie in te zetten om maatschappelijk verantwoord ondernemen tot een succes te maken. Kennis voor de stad: Ik ben er niet voor om een stad te vergelijken met een bedrijf en gruw van allerlei SWOT-analyses als basis voor gemeentelijk beleid. Maar consumenten zijn ook burgers, dus wellicht heeft de stad wat aan kennis van consumentengedrag als het gaat om het stimuleren van milieuvriendelijk gedrag. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Mijn samenwerking heeft zich tot nu toe beperkt tot Europese projecten met het gemeentelijk havenbedrijf. We hebben met succes een Europese standaard voor milieumanagement in havens opgezet en ik ben adviseur van de stichting Ecoports. Contact: m.l.vanderveen@uva.nl Prof. dr. Frans Berkhout Vrije Universiteit Amsterdam Instituut voor Milieuvraagstukken Trefwoorden: innovatie, klimaat, onderzoek Profiel: Frans Berkhout (1961) is hoogleraar Innovatie en duurzaamheid. Hij is aan de Vrije Universiteit tevens directeur van het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM). Zijn onderzoek richt zich op de interactie tussen technologische innovatie en milieubeleid. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is het combineren van wetenschappelijke excellentie en maatschappelijke impact. Kennis voor de stad: Amsterdam kan een voorbeeld worden als duurzame stad. Het is een multiculturele, dicht bebouwde, kleine stad waar mensen veel fietsen en experimenteren met lifestyles. De gemeente is ook bezig met experimenten met nieuwe duurzame technologieën, zoals de brandstofcelbus. Amsterdam kan echter nog veel meer doen op dit gebied en zichzelf veel beter profileren als duurzame stad. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Het IVM doet verschillende onderzoeksprojecten over energie in de bebouwde omgeving in Amsterdam. Contact: frans.berkhout@ivm.vu.nl www.vu.nl/ivm 9
Workshop 3 Zelfredzaamheid: op eigen benen staan, met óf juist zonder de overheid? Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ben, of verwachten dat deze tot de taak van de ondersteuning (WMO) in werking getreden. De overheid behoren. WMO vraagt ook om een cultuurverandering binnen de civil society. Bewoners WMO is niet alleen een herschikking van wetten, taken en middelen, maar is vooral ook een en organisaties worden meer gewezen op hun vernieuwende manier van kijken naar welzijn en eigen verantwoordelijkheid voor zichzelf, voor hun zorg. De wet stelt zelfredzaamheid en eigen naasten en voor hun directe leefomgeving. verantwoordelijkheid steeds meer op de voorgrond. Uitzondering daarbij zijn bewoners die In de workshop staan de volgende vragen niet alleen of met zorg van naasten zelfstandig centraal: kunnen leven. Deze groep bewoners moet altijd Wat is zelfredzaamheid en wat kan een burger kunnen rekenen op een vangnet van de overheid. van de overheid vragen? Wat is bepalend voor zelfredzaamheid? De huidige praktijk is dat burgers en organisaties Op welke ontwikkelingen zou de gemeente moeten inspelen? Welke rol kan de gemeente daarin de overheid benaderen voor allerhande kwesties, omdat zij zelf de vaardigheden daartoe niet heb- nemen? 10
Prof. dr. Evelien Tonkens Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Trefwoorden: burgerschap, WMO, zorg Profiel: Evelien Tonkens (1961) is bijzonder hoogleraar Actief burgerschap bij de afdeling Sociologie en Antropologie. Ze houdt zich bezig met actieve betrokkenheid van burgers bij de publieke zaak en verricht voornamelijk kwalitatief onderzoek naar praktijken en idealen van actief burgerschap, ook in Amsterdam. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is de mogelijkheid om bij te dragen aan een kritische reflectie op hedendaagse idealen en praktijken van burgerschap. Kennis voor de stad: Actief burgerschap staat centraal in het beleid van de stad, van prachtwijken- en integratiebeleid tot en met burgerinitiatieven en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Onderzoek vanuit het WMOonderzoeksnetwerk van de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam heeft geresulteerd in twee publicaties. Ik ben een van de auteurs van Op zoek naar weerkaatst plezier. Samenwerking tussen mantelzorgers, vrijwilligers, professionals en cliënten in de multiculturele stad. Daarnaast ben ik betrokken bij een onderzoeksconsortium, waarin onder meer ook de afdeling Sociologie van de UvA, de Gemeente Amsterdam en kennisinstituut Nicis deelnemen. Contact: e.h.tonkens@uva.nl Prof. dr. Theo van Tilburg Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Sociale Wetenschappen Trefwoorden: persoonlijke netwerken, eenzaamheid, sociale isolatie, informele zorg, ouderen Profiel: Theo van Tilburg (1956) is hoogleraar Sociologie en sociale gerontologie. Hij is leider van het onderzoeksprogramma The social context of aging waarin veranderingen in persoonlijke relaties geanalyseerd worden in de context van een veranderende samenleving. Hij is medeverantwoordelijk voor de uitvoering van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) waarin het fysiek, cognitief, emotioneel en sociaal functioneren van ouderen in Amsterdam en andere regio s sinds 1992 wordt gevolgd en geanalyseerd. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is de dynamiek van het sociaal functioneren van mensen ons inzicht in het heden is vaak al achterhaalde kennis. Kennis voor de stad: Het aantal ouderen met hulpvragen neemt toe. Informele netwerken zijn de belangrijkste kaders voor hulp aan ouderen. Mantelzorg staat echter onder druk, terwijl het beleid (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) een toename van deze zorg veronderstelt. Kennis over de ontwikkeling van informele netwerken is daarom van belang. De verbinding met lokale omstandigheden kan ontwikkeld worden. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: In persoon: geen. Vanuit het onderzoeksprogramma is in 2006 in opdracht van de GGD-Amsterdam een studie verricht getiteld Ouderen in Amsterdam: Omvang en risicofactoren van depressie, sociaal isolement en verlies van regie over eigen leven. Contact: TG.van.Tilburg@fsw.vu.nl 11
Workshop 4 Ruimtelijk economische agenda en schaalvergroting Amsterdam heeft de ambitie zich te ontwikkelen zichten geschilderd die een beeld geven van hoe als internationaal aantrekkelijke en milieuvriendelijke metropool. Metropoolvorming betekent Het traditionele stadscentrum (het gebied binnen we het nieuwe Amsterdam kunnen vormgeven. voor Amsterdam ook een schaalsprong van het de Singelgracht) wordt groter en vindt zijn grens denken over de stad naar het denken in een veel bij de ring A10. In de notitie wordt uitgegaan van grotere context: de stedelijke regio. negen nieuwe metropolitane plekken die deze ontwikkeling moeten bespoedigen en bevorderen. Het begint bij de vraag: wat voor soort metropool Bereikbaar, flexibel, innovatief en attractief zijn willen we zijn? En het is duidelijk dat er ruimtelijkeconomische voorwaarden zijn die Amsterdam litane plekken. belangrijke trefwoorden voor die nieuwe metropo- en de regio metropolitaan maken: zonder Schiphol geen prominente plek in de internationale In de workshop staan de volgende vragen netwerken van goederen, diensten, kapitaal, centraal: personen, informatie en cultuur. Zonder faciliteiten op topniveau geen internationale hoofdkan- Ambitie wordt in deze workshop gediscussieerd Aan de hand van de Ruimtelijk Economische toren, zonder een passend woningaanbod, geen over de vraag hoe je de metropool tot een succes instroom van getalenteerde kenniswerkers, zonder tolerantie geen innovatieve nieuwkomers. Hoe ziet de stad er over twintig jaar uit? kunt maken. Wat zijn bedreigingen en kansen? In de Ruimtelijk Economische Ambitie (REA) heeft Wat kunnen we daaraan doen en met wie gaan de strategiegroep Metropool een aantal verge- we dat doen? 12
Prof. dr. Rob Kloosterman Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Trefwoorden: geografie, economie, planologie Profiel: Robert Kloosterman (1955) is hoogleraar Economische geografie en planologie. Hij houdt zich vooral bezig met de vraag naar de relatie tussen plaats en economische activiteiten, meer in het bijzonder tussen stedelijke milieus en nieuwe activiteiten in met name de cultural industries. In zijn oratie ging hij in op de vraag waarom specifieke cultural industries een hechte band hebben met een bepaalde plaats. Drijfveren: De UvA heeft groot belang bij goede en intensieve contacten met de stad. Ooit was er een Chicago School of Sociology; een Amsterdam School of Urban Studies zou mooi kunnen zijn en daar hebben we ook de stad hard voor nodig. En, natuurlijk, Amsterdam is een prachtstad. Kennis voor de stad: We menen verstand te hebben van concrete economische processen en hun lokale inbedding. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Ik zit in de commissie Kansen voor West, die onder meer een sterke kenniseconomie voor Amsterdam en de rest van het Landsdeel West nastreeft. Ik heb de gemeente bovendien geïnformeerd over zogenoemde cultural industries en broedplaatsen. Contact: R.C.Kloosterman@uva.nl Prof. dr. Piet Rietveld Vrije Universiteit Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfswetenschappen Trefwoorden: vervoer, economie, fileproblematiek Profiel: Piet Rietveld (1952) is sinds 1990 hoogleraar Vervoerseconomie. Zijn promotieonderzoek richtte zich op het ontwikkelen van methoden om conflicterende belangen in het ruimtelijke beleid af te kunnen wegen. In zijn oratie sprak hij onder meer over infrastructuur, mobiliteit en economie, en hield hij een pleidooi voor het doorberekenen van de kosten van files aan de consument. Drijfveren: Mijn vakgebied is zeer actueel. Bijna dagelijks staat er in de krant wel iets over een transportthema: files, Schiphol, openbaar vervoer, de NS. Bij deze problemen word ik echt uitgedaagd om de economische concepten en methoden op een innovatieve manier toe te passen. En daarbij ontdek ik dat je soms breder moet kijken dan de grenzen van je eigen wetenschap om goede antwoorden te geven. Kennis voor de stad: Vervoerseconomie is bij uitstek geschikt om de economische gevolgen van ruimtelijke ordeningsvraagstukken in kaart te brengen. Ruimtelijke economie en vervoerseconomie zijn van groot belang bij de vraag of investeren in de Zuidas nuttig is, en of de nadelen van Schiphol opwegen tegen de economische voordelen ervan. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: In 1999 heb ik onderzoek uitgevoerd in samenwerking met de dienst Ruimtelijke Ordening. Ik vond dat leuk en nuttig, omdat je merkt dat je onderzoeksresultaten op die manier ook buiten de wetenschap toegepast worden. Daarnaast doe ik regelmatig onderzoek voor partijen als het Havenbedrijf, Schiphol, NS, die natuurlijk ook heel nuttig kunnen zijn voor de Gemeente Amsterdam. Contact: prietveld@feweb.vu.nl 13
Workshop 5 Naar een integrale aanpak van de gezondheidsproblemen in de Vogelaarwijken De veertig krachtwijken van minister Ella Vogelaar Maar hoe pak je dat aan? Deze workshop is speciaal bedoeld voor beleidsmakers die vragen hebben zijn de afgelopen maanden intensief bezig geweest met het schrijven van wijkactieplannen, waarin over een aanpak van de gezondheidsproblemen in hun visie op de problemen en kansen in de wijken de Vogelaarwijken. Dat kunnen vragen zijn die uiteenlopen van sociaal-economische gezondheids- wordt weergegeven. In de wijkactieplannen staan de belangrijkste resultaten die gemeenten, bewoners en vragen (de relatie tussen armoede en gezondheid), andere partijen willen bereiken en wat zij daarvoor sociaal-fysieke vragen (de relatie tussen bewegen nodig hebben. Deze plannen (WAP s) zijn in het en gezondheid) tot de fysieke inrichting van de wijk najaar van 2007 aan Minister Vogelaar gepresenteerd. In de zomer van 2008 zijn de laatste charters wijk). (de relatie tussen bewegen en de inrichting van de getekend, waarin de steden, wijken en de overheid overeengekomen zijn hoe de samenwerking moet De workshop zal worden ingevuld aan de hand leiden tot verbetering van de positie van de bewoners van de vragen die u aanlevert. Prof. dr. Karien van de krachtwijken. De wijken gaan nu verder met Stronks (AMC) en prof. dr. Willem van Mechelen het opstellen en uitvoeren van buurtactieplannen. (VUmc) maken een selectie uit de vragen en bespreken deze in de workshop van 14 november. Het is duidelijk dat de aanpak van gezondheidsproblemen hierin een belangrijke plaats verdienen: de Arnoud Verhoeff (GGD/UvA). De workshop staat onder leiding van Prof. dr. bewoners van deze wijken kampen met relatief veel gezondheidsproblemen, en deze gezondheidsproblemen kunnen bovendien de maatschappelijke partici- gezondheidsproblemen in de Vogelaarwijken? Heeft u ook een vraag over de aanpak van de patie van bewoners in de weg staan. Gezien de verwevenheid van maatschappelijke omstandigheden w.vanmechelen@vumc.nl/ K.Stronks@amc.uva.nl/ Mailt u deze dan vóór 1 november aan: en gezondheid, is een geïntegreerde aanpak vereist. AVerhoeff@ggd.amsterdam.nl 14
Prof. dr. Karien Stronks Universiteit van Amsterdam Academisch Medisch Centrum Trefwoorden: volksgezondheid, preventie, maatschappij en gezondheid vraagt. Ik denk daarbij onder meer aan volkshuisvesting, sociale zekerheid en onderwijs. Profiel: Karien Stronks (1964) is sinds 2006 hoogleraar Sociale geneeskunde. Haar promotieonderzoek richtte zich op de vraag hoe het komt dat mensen uit lagere sociaal-economische klassen nog steeds ongezonder zijn dan die uit hogere. In haar oratie pleitte zij ervoor meer aandacht te geven aan de fundamentele oorzaken van ongezondheid in onze maatschappij: ongeletterdheid, armoede en migratieprocessen. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is dat het zich op het grensvlak van de geneeskunde en de maatschappij beweegt. Het is mijn overtuiging dat een verdere verbetering van onze volksgezondheid, en met name een verdere verkleining van gezondheidsverschillen, vooral om maatregelen buiten de gezondheidszorg Kennis voor de stad: Mijn onderzoek kan een belangrijke bijdrage aan de stad leveren omdat het richting geeft aan maatregelen om de gezondheid van de inwoners van de stad te verbeteren, met name van lagere sociaal-economische groepen. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: In de Academische Werkplaats, een samenwerkingsverband tussen AMC en GGD Amsterdam, hebben we al veel contacten met de gemeente. Het is inspirerend om te zien wat er uiteindelijk met onze onderzoeksresultaten gebeurt, en het geeft aanleiding tot interessante onderzoeksvragen. Contact: K.Stronks@amc.uva.nl Prof. dr. Willem van Mechelen Vrije Universiteit Medisch Centrum Faculteit der Geneeskunde Trefwoorden: sport, arbeid, omgeving, leefstijl, fitheid, gezondheid, arbeidsongeschiktheid, arbeidsproductiviteit Profiel: Willem van Mechelen (1952) is sinds 1999 hoogleraar Sociale geneeskunde met als leeropdracht de bedrijfs- en sportgeneeskunde. Daarvoor was hij werkzaam in het Amsterdamse openbaar onderwijs en als bedrijfsarts bij de Amsterdamse GGD. Zijn promotieonderzoek (1992), uitgevoerd bij Amsterdamse Gemeenteambtenaren, richtte zich op het effect van warming-up, rekoefeningen en cooling-down op het vóórkomen en voorkomen van hardloopblessures. Van Mechelen sprak in zijn oratie onder meer over het belang van lichaamsbeweging voor de (volks) gezondheid, zowel op het werk als daarbuiten. Drijfveren: Wat mij uitdaagt in mijn vakgebied is de relatie tussen leefstijl en gezondheid, maar met name de wijze waarop leefstijl op een pragmatische wijze gunstig beïnvloed kan worden, opdat daarmee sociaal-economische gezondheidsverschillen verkleind worden. Kennis voor de stad: Ik denk dat mijn onderzoek een belangrijke bijdrage aan de stad kan leveren door een verbetering van leefstijlgerelateerde gezondheid. Het gaat daarbij om interventies en onderzoek op wijkniveau, maar ook op school en in de gezondheidszorg, alsmede op de werkplek. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: De afdeling Sociale geneeskunde van VUmc werkt op projectbasis regelmatig samen met de GGD Amsterdam in het kader van De Gezonde Wijk, Jump-In (www.jumpin.nl) en de Academische Werkplaats Jeugdgezondheidszorg. Daarnaast bestaan goede werkcontacten met de Amsterdamse Sportraad, DMO, DRO en de Stichting Openbaar Basis Onderwijs Westelijke Tuinsteden. Contact: w.vanmechelen@vumc.nl www.bodyatwork.nl 15
Workshop 6 Jeugdzorg Kinderen eerst Amsterdam wordt regelmatig geconfronteerd tieve en curatieve interventies, en onderwijsvormen die werken. Die gewenste informatie komt met lastige vraagstukken in de (preventieve) jeugdzorg en het onderwijs. Van bestuurders en maar moeizaam op de plek waar hij gebruikt beleidsmakers wordt een adequaat antwoord kan worden. Wetenschappers weten niet waar verwacht op vragen over de inrichting van Ouder/ en hoe ze hun, vaak specialistische kennis, kunnen omzetten in bruikbare kennis voor de stad. Kind centra, vroege en voorschoolse educatie, het belang van taalvaardigheid en leren lezen, Beleidsmakers weten veelal niet wie ze moeten de kwaliteit van zowel het primair als voortgezet benaderen voor de gewenste informatie. De stad en mbo onderwijs, vroegtijdig schoolverlaten of kan leren van de wetenschap, de wetenschap kan multiprobleemgezinnen. Bij elk van deze kwesties leren van de stad. spelen ook vragen over etnische diversiteit, of een specifiek doelgroepenbeleid verstandig is en zo ja, Met deze workshop beogen we een voortdurende hoe dat er uit moet zien. uitwisseling van kennis op gang te brengen Daar kom je als bestuurder of beleidsmaker niet tussen de Amsterdamse universiteiten en de altijd uit: waar zet je geld op in, wie moet verbeterslagen organiseren? Vaak wordt geld besteed Gemeente Amsterdam. in de waan van de dag en wordt de opbrengst van In deze workshop komen de volgende twee inspanningen onvoldoende zichtbaar. Waar haal thema s aan bod: je de kennis vandaan die nodig is om effectiever Hoe richten we een goed beleid in voor preventieve jeugdzorg en onderwijs? te kunnen investeren? Wetenschappers hebben uitstekende toegang tot Welke programma s zijn bewezen effectief voor een bijna eindeloze stroom van informatie over de aanpak van problemen in gezin, school en de ontwikkeling van de jeugd, effectieve preven- de openbare ruimte? 16
Dr. Geert Jan Stams Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen schappers en mensen uit de praktijk met elkaar samenwerken om de kansen van kinderen en jongeren (met achterstanden) te vergroten. De universele rechten van het kind en maatschappelijke participatie vormen hierbij de leidraad. Kennis voor de stad: Hoe dienen we in Amster - dam om te gaan met kinderen en jongeren bij wie justitieel ingrijpen dreigt (voorkomen van ernstige gedrags- en opvoedingsproblemen) of bij wie justitieel ingrijpen plaatsvindt, zoals jeugdige delinquenten? Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Ik heb exploratief onderzoek gedaan naar het verhoren van minderjarige verdachten bij de politie van Amsterdam. Ik heb daarnaast ook de omgang met overlastgevende jongeren door toezichthouders bestudeerd voor de Dienst Stadstoezicht. Contact: G.J.J.M.Stams@uva.nl Prof. dr. Hans Koot Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Psychologie en Pedagogiek Trefwoorden: sociale en emotionele ontwikkeling, psychopathologie, preventieve interventies, 0-30 jaar Profiel: Hans Koot (1950) is hoogleraar Ontwikkelingspsychologie en Ontwikkelingspsychopathologie. Hij is leider van het onderzoeksprogramma Social and Emotional Development waarin de normale en abnormale sociaal-emotionele ontwikkeling van personen tussen 0 en 30 jaar onderzocht wordt en de invloed daarop van aanleg en sociale omgeving. Hij is onder meer verantwoordelijk voor het Zuid-Holland Preschool to Adulthoodproject en het RADAR-project (12-25 jaar) waarin kinderen en jongeren gedurende enkele decennia gevolgd worden. Drijfveren: Ik wil door grondig onderzoek naar de invloeden van aanleg (genen, neuropsychologische mogelijkheden) en sociale omgeving (gezin, school) op de sociaal-emotionele ontwikkeling bijdragen aan het begrip van de processen die daarin een rol spelen. Op die manier wil ik meewerken aan Trefwoorden: jeugdzorg, jeugdcriminaliteit Profiel: Dr. Geert Jan Stams (1959) is universitair hoofddocent Forensische Orthopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam. Forensische Orthopedagogiek bestudeert ernstige ontwikkelings- en opvoedingsproblemen die vragen om justitieel ingrijpen, strafrechtelijk of civielrechtelijk. Geert Jan Stams is (mede)-projectleider van een groot aantal onderzoeksprojecten, zoals validering van een risicotaxatie-instrument voor jeugdige recidive, onderzoek naar de effectiviteit van het jeugdreclasseringsprogramma Nieuwe perspectieven bij terugkeer en Spirit Spoedhulp, waarbij onderzoek wordt gedaan naar crisisinterventie bij gezinnen met ernstige opvoedingsproblemen. Drijfveren: Het daagt mij uit om een brug te slaan tussen de theorie en praktijk van de (justitiële) jeugdzorg. Ik wil hiermee een basis leggen voor een academische jeugdzorg, waarin wetende verbetering van interventies bij kinderen, jongeren en hun omgeving. Kennis voor de stad: In de stad valt een verbeterslag te maken op het gebied van jeugdzorg, signalering en begeleiding van risicogroepen, schoolprogramma s ter bevordering van sociaal-emotionele ontwikkeling en de kwaliteit van het basis- en voortgezet onderwijs. Mijn faculteit produceert veel relevante kennis op dit gebied, die nu al via het Amsterdams Centrum voor Kinderstudies (ACK) wordt verspreid, maar nog te weinig gericht door de stad wordt benut en waarvan het belang nog sterk zal toenemen door de oprichting van AZIRE, het VU-instituut voor onderzoek voor het onderwijs. Eerdere samenwerking met de Gemeente Amsterdam: Deelgenomen aan discussies over de inrichting van de Amsterdamse jeugdzorg samen met GGD, Bascule, Jeugdzorg, scholen en politie. Verantwoordelijk voor samenwerking VU en Bascule. Contact: jm.koot@psy.vu.nl 17
Workshop 7 Ambities voor de nieuwe media sector Onmiskenbaar heeft Amsterdam een sterke In deze workshop staan de volgende vragen positie op het terrein van de nieuwe media. Om centraal: die reden behoort dit terrein tot de speerpuntsectoren van zowel het Programma Amsterdam damse nieuwe media sector en waar liggen de Wat zijn de sterke punten van de Amster- Topstad als van de Amsterdamse Innovatiemotor. Via het in 2007 door het college vastgestelde Welke ambities moet de stad formuleren voor mogelijkheden om deze beter te benutten? Programma Creatieve Industrie wil de gemeente dit deelsegment van de creatieve industrie? In ook de positie van de nieuwe media sector verder hoeverre kan de gemeente de ontwikkelingen versterken middels een aantal generieke en specifieke acties. Deze acties liggen op verschillende Welke aanvulling is gewenst op de huidige in deze sector stimuleren? niveaus: lokaal, regionaal, maar ook nationaal of gemeentelijke beleidsinzet, die bestaat uit een zelfs internationaal. basis van generieke maatregelen en een aantal Op dit moment wordt er in het kader van de meer specifieke initiatieven t.b.v. de nieuwe voorbereiding van het Uitvoeringsprogramma media sector? van het Programma Creatieve Industrie voor Welke rol kunnen de universiteiten spelen bij 2009 tussen de raad en de verantwoordelijke de verdere versterking van de nieuwe media wethouders een discussie gevoerd over het ambitieniveau voor de creatieve sector? industrie. 18
Prof. dr. ir. Arnold Smeulders Universiteit van Amsterdam Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica Trefwoorden: multimedia-informatie verwerking Profiel: Arnold Smeulders (1952) is hoogleraar op het terrein van de verwerking van multimediainformatie. Smeulders bestudeert digitale taal- en beeldtechnologie bijvoorbeeld toepasbaar in de camerabeveiliging, het browsen van blogs, voor het forensisch instituut, voor digitale tv, het doorzoeken van tekstarchieven zonder sleutelwoorden, voor de expressie op gezichten, het besturen van mobiele robots, het ijken van kleuren, mensmachine interactie met camera s, thuisvideo voor de gezondheidszorg, videodagboeken bijvoorbeeld van sporters. Hij werkt aan de ontwikkeling van zoekmachines van met name grote bestanden van digitale beelden en video, of vraag- en antwoordsystemen van tekstbestanden. Drijfveren: Wat mij vooral uitdaagt in mijn vakgebied is de wil tot weten met betrekking tot de digitale media, de automatische ontsluiting van informatie en de cognitieve en maatschappelijke impact van die wetenschap. Kennis voor de stad: Middels het Centrum voor Creatie, Content en Technologie CCCT een samenwerkingsverband tussen alfa televisie & media wetenschappen, bèta-instituut voor informatica, en gamma communicatie wetenschappen studeren wij op de maatschappelijke impact van (digitale) informatie, kennis, media, en communicatie. We hebben vele contacten met profit en non-profit organisaties zoals FabChannel, Logica, Beeld en Geluid, Ilse Media en het NFI. Mede door het Informatica Innovatieplatform CREATE voor de creatieve industrie helpen we mee aan de vorming van een door high-tech, en dus blijvend, ondersteund eco-systeem van internationale allure. Contact: arnoldsmeulders@uva.nl Prof. dr. Peter Vorderer Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Sociale Wetenschappen Trefwoorden: Nieuwe media, nieuwe technologie, communicatie Profiel: Peter Vorderer (1959) is wetenschappelijk directeur van het interfacultaire onderzoeksinstituut Center for Advanced Media Research Amsterdam (CAMeRA) en tevens hoogleraar communicatiewetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij is redacteur van het wetenschappelijk tijdschrift Media Psychology, heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan en diverse onderzoekssubsidies ontvangen met betrekking tot thema s zoals Exposure to Communication Content, Media Effects, (Interactive) Entertainment, en Video Games. ling van nieuwe elektronische media, dat brengt ook een ingrijpende verandering teweeg op het gebied van onze communicatie, interactie, educatie en amusement. Wat dit betekent voor onze levensstijl, in het bijzonder de kwaliteit van het leven en het welzijn van het individu, is nog verre van duidelijk en vormt één van mijn voornaamste aandachtsgebieden. Kennis voor de stad: CAMeRA biedt interdisciplinaire expertise met betrekking tot de visie op en het beheer van de creatieve industrie en nieuwe mediabedrijven in de regio Amsterdam, van communicatie tot informatica en van educatie tot cultuur. Drijfveren: Een van de belangrijkste innovatiebronnen in dit informatietijdperk is de ontwikke- Contact: am.te.slaa@camera.vu.nl www.camera.vu.nl 19