Samenstellers: J.P. van Spronsen G. Verschoor L. Rietveld N. Timmermans E. Termote HORECA PERSONEELSONDERZOEK 2006 Leiderdorp, 29 december 2006
-2- INHOUDSOPGAVE INLEIDING...3 RESPONDENT IN BEELD...4 SITUATIE OP DE HORECA PERSONEELSMARKT...5 VERVULLING VAN VACATURES...7 BEOORDELING KWALITEIT PERSONEEL...8 BEOORDELING HOEVEELHEID PERSONEEL...9 CONCLUSIE...10 2006 Van Spronsen & Partners horeca-advies. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder uitdrukkelijke toestemming van de rechthebbenden VSP-Groep te Leiderdorp. Niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking. Kantoorgebouw Statenhof, Reaal 5M, 2353 TK Leiderdorp, Postbus 289, 2350 Leiderdorp, Telefoon: 071-5418867, Fax: 071-5418869, e-mail: info@spronsen.com. Website: www.spronsen.com
-3- INLEIDING Naar aanleiding van cijfers van het Bedrijfschap Horeca & Catering en gesprekken met diverse horecaondernemers, waaruit naar voren kwam dat er een personeelstekort zou zijn, heeft horeca-adviesbureau Van Spronsen & Partners uit Leiderdorp onderzoek gedaan naar een personeelstekort binnen de Nederlandse horecabranche. Het personeelstekort is in kaart gebracht en we hebben de ondernemers naar hun mening gevraagd over de kwaliteit van het personeel en de hoeveelheid beschikbaar personeel. Het horeca personeelsonderzoek 2006 is gedurende het derde en vierde kwartaal van 2006 uitgevoerd. Wij hebben een personeelsonderzoek in de Nederlandse horeca (hotels, restaurants en cafés) uitgevoerd. De onderzoeksmethode is gebaseerd op telefonische interviews. In totaal hebben circa 400 ondernemingen meegewerkt aan het onderzoek. Op basis van de gegevens uit deze interviews is dit rapport tot stand gekomen. Gevraagd is naar het aantal medewerkers dat men in dienst heeft, of men op dit moment een personeelstekort heeft, of men de laatste drie maanden nieuw personeel heeft aangetrokken, welke weg zij hierbij hebben bewandeld en wat men vindt van de kwaliteit en het aanbod van horecapersoneel. Het horeca personeelsonderzoek 2006 bestaat uit drie delen. Het eerste deel geeft inzicht in de bedrijven die meegewerkt hebben aan het onderzoek, in welke regio ze zijn gevestigd et cetera. Het tweede deel van het onderzoek bestaat uit de beoordeling van de hoeveelheid beschikbaar personeel door horecaondernemers en waarom zij er zo over denken. Het laatste deel van het rapport bestaat uit de kwaliteitsbeoordeling van het personeelsaanbod door de horecaondernemers. Hier geven de ondernemers aan wat zij vinden van de kwaliteit van huidige horecapersoneel en wat zij als reden hiervoor aannemen.
-4- RESPONDENT IN BEELD Vestiging per regio 11% 6% Van alle bedrijven is 59% gevestigd in de Randstad, 21% in de zuidelijke provincies van het land, 14% is gevestigd in het oosten van het land en 6% in de noordelijke provincies. 23% 60% Randstad Zuid Noord Oost
-5- SITUATIE OP DE HORECA PERSONEELSMARKT Spanning op de horeca-arbeidsmarkt neemt onverminderd toe Aan het einde van het tweede kwartaal van 2006 stonden er in de horeca volgens het CBS 14.000 vacatures open. Dat zijn er bijna 3.000 meer dan aan het eind van het eerste kwartaal van 2006. In het tweede kwartaal kwamen er 26.000 vacatures bij, terwijl er 23.000 werden ingevuld. Bron: CBS.nl 15 november 2006 Tekort Bij 41% van de geïnterviewde bedrijven bestaat een personeelstekort. Zo heeft 53% van de hotels en 28% van de restaurants en cafés een personeelstekort. Personeelstekort De respondenten van het onderzoek is gevraagd waar zich precies de tekorten voordoen, dus op welke afdeling(en). Circa 38% van het personeelstekort vindt plaats in de bediening en achter de bar, 25% van het personeelstekort vindt plaats in de keuken en 17% in de receptie. Dit geeft aan dat het tekortbij de bedrijven zich over alle afdelingen verspreidt. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Cafésector Bij de cafés heeft 45% een tekort aan keukenpersoneel en 46% een tekort aan medewerkers bediening en bar, vrijwel. Bij keukenpersoneel moet gedacht worden aan koks, sous-chefs, keukenhulpen en afwassers. 72% 28% 47% 53% 72% 28% Cafe Hotels restaurant Ja Nee Hotelsector De hotelsector, de sector waarin zich het grootste tekort voordoet, laat in 53% van de gevallen een tekort zien. In 32% van de gevallen is de bediening de meest onderbezette afdeling. Ook de afdelingen receptie (22,1%) en keukenmedewerkers (20,6%) zijn redelijk onderbezet. Restaurantsector De meest onderbezette afdeling in restaurants is de bediening, waarin 70% van de gevallen een tekort zich voordoet. personeelstekort per afdeling 17% 8% 3% 9% 25% 38% Bediening/bar Keuken spoelkeuken receptie Overig Housekeeping
-6- Regio-invloed Uit de resultaten is af te leiden dat zich in het gehele land een tekort aan horecapersoneel voordoet. Nieuw personeel? In het onderzoek is gevraagd aan de respondenten of zij de afgelopen drie maanden personeel aangenomen hebben. Hierbij leidt men af, dat de meeste bedrijven niet stilgezeten hebben. Ruim 78% van de horecabedrijven heeft de laatste drie maanden personeel aangenomen. Bij 92% van alle hotels is de afgelopen drie maanden personeel aangenomen, maar alsnog zijn hier grote tekorten. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat dit te maken heeft met de grootte van het bedrijfstype. Bij de cafés en restaurants hebben respectievelijk 60% en 48% de afgelopen drie maanden personeel aangenomen.
-7- VERVULLING VAN VACATURES Tijdens het horeca personeelsonderzoek 2006 is aan de deelnemers gevraagd op welke manier zij op zoek gaan naar nieuw personeel. Dit was een open vraag en men kon meerdere antwoorden geven. Voorkeursmethoden Het vervullen van vacatures gebeurt bij voorkeur via via, 29% van de bedrijven gebruikt deze methode. Circa 26% van de bedrijven geeft de voorkeur aan het plaatsen van een advertentie. Daarna zijn de eigen website en online vacaturebanken het meest populair met respectievelijk 8,3% en 15,3%. Relatief weinig bedrijven maken gebruik van de mogelijkheden die het CWI 1 8% vervulling van vacatures (8%), uitzendbureaus (6%) en scholen (1%) 6% bieden. 1% 29% Uiteindelijk bleken het plaatsen van een advertentie en via via de meest populaire manieren om aan nieuw personeel aan te komen. Succesvol 26% van de horecabedrijven heeft één of meerdere nieuwe personeelsleden aantrokken die gereageerd hadden op de geplaatste advertentie. Ruim 25% van de bedrijven gaf aan dat zij nieuw personeel hebben gevonden door het gebruik van de mensen om hen heen, via via. Wij vermoeden dat via via de meest populaire methode is vanwege het persoonlijke contact ( ik stel jou voor, dus je moet wel je best doen ) Ondanks het feit dat het CWI in maar in 8% van de gevallen genoemd wordt om een vacature te plaatsen blijkt uiteindelijk toch 12% van de bedrijven daar een nieuw personeelslid gevonden te hebben. Hetzelfde percentage bedrijven heeft nieuwe medewerkers gevonden die gereageerd hadden op een oproep op de eigen website of die gereageerd hebben op een advertentie op het Internet. Leuk om te melden is dat ruim 13,2% van de bedrijven aangeeft dat het nieuwe personeelslid gewoon binnen is komen stappen op zoek naar een baan. Cafés Opvallend hoog is het aantal cafés dat een advertentie zet om nieuw personeel te werven. Ruim 64% van de cafés heeft de afgelopen maanden deze methode toegepast. Restaurants Binnen de restaurantsector is het aantal bedrijven dat via een advertentie nieuw personeel werft hoog. Ruim 76% heeft deze manier de afgelopen drie maanden toegepast. Hotels De hotelsector laat een compleet ander beeld zien. 25% van de bedrijven heeft getracht via via nieuw personeel aan te nemen, 23% heeft een advertentie geplaatst en 31% heeft via het internet kenbaar gemaakt dat er openstaande vacatures waren. 3% 4% 15% 8% 26% via-via advertentie website internet netwerk open scholen CWI uitzendbureau 1 CWI: Centrum voor Werk en Inkomen.
-8- BEOORDELING KWALITEIT PERSONEEL In het horeca personeelsonderzoek 2006 is de respondenten gevraagd hun mening te geven over de kwaliteit van het personeel. Hierbij bestond de keuze uit; slecht, matig, voldoende en goed. Uit het onderzoek blijkt dat van alle ondervraagde bedrijven in totaal 20% aangeeft dat ze tevreden zijn over de kwaliteit van het personeel; 6% beoordeelt de kwaliteit als voldoende en Beoordeling kwaliteit 14% als goed. 100% 7% 7% 14% Het percentage bedrijven dat de kwaliteit 80% 32% 15% 6% 22% van het personeel als matig en slecht 60% 8% 3% 21% beoordeelt is respectievelijk 21% en 29%. 32% 12% 40% Dit betekent dat het merendeel van de horecaondernemers de kwaliteit van de werknemers als onvoldoende beoordeelt. 14% van de hoteliers denkt positief over de kwaliteit van het personeel. Indien gekeken wordt naar de reden(en) van de lage kwaliteit blijkt dat 25% van de respondenten dat wijdt aan de instelling van het personeel Een goede tweede is de motivatie (21%) van het personeel. Andere redenen waarom de kwaliteit laag is volgens de respondenten is de ervaring (18%) en de opleiding (18%) die de personeelsleden hebben. Deze redenen zijn niet te meten aan de hand van criteria, maar zijn volledig gebaseerd op de manier waarop een werkgever de prestaties van zijn of haar personeelsleden beleefd. Hieruit blijkt dus dat de manier waarop een personeelslid overkomt op de werkgever vrij bepalend is voor de beleving van de kwaliteit. Cafésector In totaal beoordeelt 56% van de cafés de kwaliteit als matig of zelfs slecht. Een klein Reden van lage kwaliteit 18% 25% aantal ondervraagden had over dit onderwerp geen mening. Aangezien 64% van de ondervraagden aangeeft dat motivatie en instelling de belangrijkste reden is voor de lage kwaliteit, mogen we aannemen dat vakkennis en opleiding binnen deze sector niet het belangrijkste is. Restaurantsector 27% van de restaurants geeft aan de kwaliteit van het personeel matig tot slecht te vinden. De belangrijkste reden die restaurants gaven om de lage kwaliteit te verklaren waren de ervaring en de motivatie. 20% 0% Hotelsector Het aandeel bedrijven dat tevreden is over de kwaliteit van het personeel blijft steken op 14%. Ruim 38% beoordeelt de kwaliteit als slecht en 22% als matig. Dit betekent dat ruim 60% van de hoteliers ontevreden over het personeel is. Wordt aan de hotels gevraagd naar de reden van de lage kwaliteit dan zijn de meningen vrijwel gelijk verdeeld; instelling, motivatie, opleiding, werkervaring en de aantrekkende economie komen als belangrijkste naar voren. 24% 15% 3% 38% 15% 29% cafe hotel restaurant totaal gewogen slecht matig voldoende goed 18% 21% instelling ervaring motivatie imago economie opleiding
-9- BEOORDELING HOEVEELHEID PERSONEEL Nadat in de interviews gevraagd is naar de beoordeling van de kwaliteit is ook gevraagd naar de beoordeling van de hoeveelheid, de hoogte van het personeelsaanbod. Zo is specifiek aan de ondernemer gevraagd wat men van het huidige aanbod van personeel vindt. 53% van de respondenten geeft aan tevreden te zijn over de hoeveelheid beschikbaar personeel, 20% beoordeelt het aanbod van personeel met een met voldoende en 33% is tevreden over de hoeveelheid. Daarentegen is 19% van de ondernemers ontevreden over het aanbod en 21% is matig te spreken. De meest gehoorde verklaring voor het beperkte aanbod is de aantrekkende economie en het imago van de branche. 100% 80% 60% 40% 20% 0% Beoordeling kwantiteit 20% 44% 34% 33% 23% 20% 16% 20% 8% 35% 19% 21% 24% 13% 19% 19% cafe hotels restaurant totaal gewogen ontevreden matig voldoende tevreden Cafésector Bij de cafés beoordeelt 33% van de ondervraagden de kwantiteit, het aanbod, als goed en 8% als voldoende. Restaurantsector Van de geïnterviewde restaurants heeft 38% het aanbod van personeel matig tot slecht te vinden. Ruim 15% vindt de grootte van het aanbod van personeel voldoende en 34% is tevreden met het aanbod. Reden van kwantiteit's mening horeca 19% 30% Hotelsector Het aandeel hotels dat tevreden is over de kwantiteit is 43%. Ruim 35% van de hotels beoordeelt het aanbod als matig en 13% als slecht. Dit betekent dat ruim 48% als ontevreden aangemerkt mag worden. 10% 2% 23% 16% instelling ervaring motivatie imago economie opleiding
-10- CONCLUSIE Uit het horeca personeelsonderzoek 2006 is naar voren gekomen dat 41% van de horecabedrijven een personeelstekort heeft (het CBS gaf eind juni 2006 aan dat er circa 14.000 vacatures openstonden in de Nederlandse horeca). Uit onderzoek blijkt dat het horeca personeelstekort zich over het gehele land voordoet. De hotelsector is de sector waarin zich het grootste tekort voordoet, in ruim 53% van de gevallen is dit het geval. Toch ruim 92% van alle hotels de afgelopen drie maanden één of meerdere nieuwe werknemers aangenomen. Bovendien kampt 28% van de cafés en restaurants met onderbezetting. Volgens alle drie de bedrijfstypen is de voornaamste reden van de onvoldoende hoeveelheid personeel de aantrekkende economie. Doordat er steeds meer besteed wordt in de horeca en het dus drukker is in de cafés, restaurants en hotels ontstaat er meer vraag naar personeel. Dit veroorzaakt krapte en dus spanning op de horeca personeelsmarkt. Daarnaast menen ondernemers dat het aanbod van goed personeel beperkt is door het gebrek aan motivatie en instelling bij een groot deel van de potentiële werknemers. Wanneer gekeken wordt naar de manier waarop vacatures gevuld worden, dan valt op dat horecabedrijven dit veelal via via (29%) proberen te doen en door het plaatsen van een (kranten)advertentie (26%). Het schort volgens de horecaondernemers ook aan de kwaliteit van het personeel. Circa 20% van de ondernemers beoordeelt de kwaliteit van het huidige horecapersoneel als goed, en ruim 51% is ontevreden tot zeer ontevreden over het horecapersoneel. Bij de hotels zien we een nog grotere ontevredenheid, namelijk 14% is enigszins tevreden en ruim 60% is ontevreden. Binnen de café en restaurantsector vindt respectievelijk 56% en 27% van de ondernemers de kwaliteit van het personeel matig tot slecht. Volgens de ondernemers kan het tekort niet aan het imago van de horeca liggen. Zij vinden de motivatie, instelling, opleiding en ervaring van de personeelsleden belangrijk. De verwachting is dat de krapte voorlopig aan zal houden. Volgens een rapport van het Bedrijfschap Horeca & Catering is de totale vraag naar horecapersoneel in 2010 circa 330.000 personen, tegenover 314.000 in 2006. Opvallend is dat tijdens de telefonische interviews een aantal ondernemingen aangaven dat zij van mening zijn dat er nog een aantal aandachtspunten liggen bij de hotelscholen, voornamelijk om het horecavak niet kwijt te raken.