Bijlage rollend meerjarenprogramma 2012-2013 Overzicht activiteiten beleids-, bewegings- en doelgroepenwerking downloaden via www.bblv > over ons > werkingsprogramma s > 2012 Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw koepel van 140 Vlaamse milieuverenigingen ALGEMENE VERGADERING VAN WOENSDAG 9 NOVEMBER 2011
Inhoudstafel Inhoudstafel... 2 1. Bewegingswerking... 7 1.1. Overleg... 7 1.1.1 Regionaal Beraad...7 1.1.2 Open en thematische overlegfora...7 1.1.3 Overleg sectoruitdagingen...8 1.1.4 Overleg met koepelverenigingen...8 1.2. Vorming en begeleiding... 9 1.2.1 Vorming en begeleiding organisatieontwikkeling...9 1.2.2 Inhoudelijke vorming milieubeleid...10 1.2.3 Ondersteuning lokaal milieu- en natuurbeleid...11 1.3. Bewegingscampagnes... 11 1.3.1 Op maat van lokale en regionale verenigingen...11 1.4. Kenniscentrum en communicatie... 12 1.4.1 Instrumenten organisatieontwikkeling...12 1.4.2 Wetgeving (vzw, vrijwilligers, arbeid) en subsidies...13 1.4.3 Ledencommunicatie...13 1.5. Belangenbehartiging...14 2. Communicatie... 15 2.1 BBL in externe media... 15 2.2 BBL en eigen websites... 15 2.3. BBL en nieuwsbrieven... 16 2.4 BBL en sociale media... 16 2.5 Archiefopbouw van de milieubeweging via samenwerking met Amsab... 17 3. Inhoudelijke activiteiten:... 18 beleid- en doelgroepenwerking... 18 3.1 Duurzame ontwikkeling... 19 3.1.1 Mondiaal...21 3.1.2 Europees...21 3.1.2.1 EU2020-strategie moet slim, duurzaam en inclusief zijn en blijven...22 3.1.3 Federaal...22 3.1.3.1. Ontwikkelen van een lange termijn visie op DO (nieuw)...23 3.1.4 Vlaams...23 3.1.4.1 Vlaanderen in Actie helpen evolueren tot een volwaardige dynamiek van Duurzame Ontwikkeling in Vlaanderen...24 3.1.4.2 De dynamiek van het Pact2020 onderhouden en sturen...25 3.1.4.3 Mee de motor vormen voor het transitienetwerk Middenveld (nieuw)...25 3.1.5 Lokaal...26 3.1.5.1. Lokale Agenda 21 in Leuven zichtbaar houden via concrete en succesvolle activiteiten op het terrein...26 3.1.5.2 Verzelfstandiging van het Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg dat bouwbedrijven en bouwactoren aanmoedigt om duurzaam bouwen in de praktijk te brengen (nieuw)...26 3.1.5.3. ondersteuning van het Vlaams Netwerk van provinciale steunpunten duurzaam bouwen...27 3.2 Doelgroepenbeleid... 28 3.2.1 Milieu & politiek...28 3.2.1.1 Het milieubeleid van de Vlaamse regering evalueren...29 3.2.1.2 Het milieubeleid van de federale regering opvolgen...29 3.2.2 Milieu & bedrijf...29 2
3.2.2.1 Onderhouden van actieve dialoog met bedrijfsfederaties en -koepels....30 3.2.3 Milieu & landbouw...31 3.2.3.1 IJveren voor een transitie naar duurzame landbouw en voeding (nieuw)...32 3.2.3.2 IJveren voor oplossingen die de nitraatvervuiling van het Vlaamse oppervlakteen grondwater terugdringen...32 3.2.3.2 Genetisch gemodificeerde organismen...33 3.2.3.3 Erover waken dat de middelen van het Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling de milieu- en natuurdoelstellingen ten goede komen...33 3.2.3.4 Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid...34 3.2.4 Milieu & burger...34 3.2.4.1 Recht op Recht : naar een aangepast wettelijk kader, zodat verenigingen hun doelstellingen ook via gerechtelijke weg kunnen afdwingen...35 3.2.4.2 Verdrag van Aarhus: betere inspraakmogelijkheden in de wetgeving milieu en ruimtelijke ordening...35 4.2.4.3 Interne staatshervorming: aandacht voor democratisch functioneren, transparantie, efficiëntie en effectiviteit (nieuw)...36 3.2.5 Milieu en consument...37 3.2.5.1 www.milieukoopwijzer.be verstrekt milieuadvies voor aankoopverantwoordelijken en begeleidt leveranciers naar een groener productaanbod...37 3.2.5.2 Groene Sleutel: ecolabel voor toerisme en recreatie...38 3.2.5.3 Blauwe vlag: ecolabel voor kuststranden, zwemvijvers, jachthavens en individuele booteigenaars...38 3.2.5.4 The Big Jump van duizenden mensen in tientallen kanalen en rivieren in Vlaanderen...39 3.2.5.5 Lokale besturen aanzetten tot milieuverantwoord aankoopbeleid...40 3.3. De gereedschapskist milieubeleidsinstrumenten... 41 3.3.1. Vergroening fiscaliteit...41 3.4 Thema s... 42 3.4.1. Milieu & ruimte...42 3.4.1.1 Uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (1): afbakening stedelijke gebieden, buitengebied en bedrijvenzones...43 3.4.1.2 Uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (2): AGNAS Afbakening natuurlijke en agrarische structuur...44 3.4.1.3 Beleidsplan Ruimte Vlaanderen: voorstellen formuleren voor de herziening van het RSV...45 3.4.1.4 OpenRuimte AdemRuimte...45 3.4.1.5 Strategische havenplannen en afbakeningsplannen voor havens met aandacht voor economische inbreiding, ruimte voor leefbare woonkernen en natuurbehoud...46 3.4.2. Duurzame productie en consumptie - duurzaam materialenbeheer...47 3.4.3 Transport en mobiliteit...51 3.4.3.1 Beleidsvoorstellen formuleren voor een luchthavenbeleid dat rekening houdt met de draagkracht van de omgeving...52 3.4.3.2 Naar een rationele oplossing voor de missing links...53 3.4.3.3. Elektrische mobiliteit als hefboom tot duurzame mobiliteit...54 3.4.3.4 transportfiscaliteit die stuurt naar duurzame mobiliteit...54 Timing: doorlopend 2012-2013...55 3.4.3.5. Biobrandstoffen...55 Timing: doorlopend 2012-2013...55 3.4.3.6 Mobimix: platform efficiënt vlootbeheer en eco-driving...56 3.4.3.7 Met Belgerinkel naar de Winkel: meer dan honderdduizend klanten kiezen bewust voor de fiets...56 3.4.3.8 Cycle Chic...57 3
3.4.3.9. Ik kyoto: honderden werkgevers stimuleren hun werknemers om duurzaam naar het werk te pendelen...58 3.4.3.10 Mobiliteitsbudget Werkt!: proefproject onderzoekt alternatieven voor de bedrijfswagen (nieuw)...59 3.4.4 Klimaat & Energie...59 3.4.4.1 Naar een ambitieuzer Europees klimaatbeleid...59 3.4.4.2. Opvolgen en adviseren van het Belgische en Vlaamse klimaatbeleid...60 3.4.4.3 Garanderen van het behoud van de kernuitstap...60 3.4.4.4 Opvolgen en adviseren van het actieplan hernieuwbare energie (nieuw)...61 3.4.4.5 Opvolgen en adviseren bij de uitbouw van een slim elektriciteitnetwerk (nieuw)...62 3.4.4.6 Biomassa duurzaam!...62 3.4.4.7 Scarabee: lokaal sluiten van biomassastromen in Vlaamse bio-energiedorpen of -regio s....63 3.4.4.8 Pleiten voor een ambitieus Europees energiebesparingsbeleid...64 3.4.4.9 Inzetten op een ambitieus Belgische en Vlaams energiebesparingsbeleid...64 3.4.4.10 Omslag naar een energiezuinigere industrie (nieuw)...65 3.4.4.11 De krachten bundelen tegen energiearmoede...65 3.4.4.12 Strategische advisering van de netbeheerder Infrax...66 3.4.4.13 Ecobouwers: onafhankelijke informatie over duurzaam bouwen door milieubewuste bouwheren...66 3.4.4.14. Ecobouwers Basis stimuleert de drie essentiële ingrepen om energie te sparen (nieuw)...67 3.4.4.15 Gemeenten maken werk van lokaal klimaatbeleid: BBL zet in op de Covenant of Mayors (nieuw)...68 3.4.4.16 De Energiejacht blijft geopend...68 3.4.4.17 Energiekampioen: welke gemeente scoort best rond hernieuwbare energie? (nieuw)...69 3.4.4.18 Topten website toont de zuinigste toestellen (nieuw)...70 3.4.4.19 Energy neighbourhoods2...70 3.4.5 Hinder...70 3.4.5.1 Werken op de doorwerking van de Europese richtlijn geluid...71 3.4.5.2 Nacht van de Duisternis: gemeenten sensibiliseren m.b.t. duurzame, energiezuinige en milieuvriendelijke verlichting...72 3.4.6 Water...72 3.4.6.1 Beleid integraal waterbeheer: kwalitatieve en tijdige implementatie kaderrichtlijn water in Vlaanderen...72 3.4.6.2 Afvalwaterbehandeling: volledige zuivering Vlaams huishoudelijk afvalwater...73 3.4.6.3. Ontwikkelingsschets Schelde-estuarium: waken over de tijdige en kwalitatieve uitvoering van natuur- en veiligheidsprojecten...73 3.4.7. Milieu & Gezondheid...74 3.4.7.1. Beleidsvoorstellen uitwerken voor een gedegen Europees kader ozon en fijn stof...75 4. Externe vertegenwoordiging van BBL... 76 4.1 BBL als gesprekspartner in advies- en overlegorganen... 76 VLAANDEREN...76 4.1.1 Minaraad Strategische adviesraad...76 Timing: doorlopend...77 4.1.2 Strategische adviesraad Ruimtelijke Ordening - Onroerend Erfgoed (met onder haar vleugels de Vlaamse Commissie Ruimtelijke Ordening)...77 4.1.3 Mobiliteitsraad Vlaanderen strategische adviesraad...78 4.1.4 Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij Strategische adviesraad...78 4.1.5 Vlaamse adviesraad bestuurszaken strategische adviesraad...79 4
4.1.6 Technische werkgroep Nutriënten...79 4.1.7 Rijn Schelde Delta (RSD)...80 4.1.8 SIGMA-plan: klankbordgroep en werkgroepen...80 4.1.9 Vlaamse Luchthavencommissie (VLC)...81 4.1.10 De transitiearena Duurzaam materialenbeheer, PlanC...81 4.1.11 Overlegplatform Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Huishoudelijke Afvalstoffen...81 4.1.12 overlegplatform bouwmaterialen...82 FEDERAAL...82 4.1.13 Federale Raad Duurzame Ontwikkeling...82 4.1.14 Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG)...83 4.1.15 Technisch Comité voor de flexibele mechanismen...83 4.1.16 Adviesgroep pesticiden...84 4.1.17: Raadgevend Comité van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen...84 PROVINCIAAL...85 4.1.18 Provinciale en gemeentelijke commissies ruimtelijke ordening...85 4.1.19 Overlegcommissies luchthavens Zaventem en Deurne...86 4.1.20 Stuurgroep Gentse Kanaalzone ( Subregionaal Overleg )...86 4.2 BBL binnen de Belgische en internationale milieubeweging... 87 BELGIË...87 4.2.1 Vier (gewestelijke) milieufederaties als coördinatieorgaan inzake federale en intergewestelijke milieudossiers en belendende beleidsdomeinen...87 4.2.2. Klimaatcoalitie...87 4.2.3 Trage Wegen vzw, samenwerken rond buurtwegen met diverse sectoren uit het Vlaamse middenveld...88 EUROPEES...89 4.2.4 Climate Action Network Europe, onze Europese koepelvereniging inzake klimaat en energie...89 4.2.5 Transport and Environment (T&E), onze Europese koepelvereniging inzake Europees transportbeleid...89 4.2.6 European Environmental Bureau (EEB), onze Europese koepelvereniging inzake opvolging en beïnvloeding van het globale Europese leefmilieubeleid...90 4.2.7 European environmental citizens organisation in standardisation (ECOS)...90 4.2.8 Pesticides action network Europe (PAN Europe)...91 4.2.9 Grenzeloze Schelde vzw...91 INTERNATIONAAL...92 4.2.10 International Foundation for Environmental Education (FEE) in Vlaanderen drager van de campagnes Groene Sleutel, Blauwe Vlag, logo 3 Groene School en LEAF....92 4.3 Deelname in niet-gouvernementele netwerken buiten de milieubeweging... 93 4.3.1 Verenigde Verenigingen (en Samen vzw), het brede samenwerkingsverband van het Vlaamse middenveld...93 4.3.2 Arbeid en Milieu vzw, samenwerken met vakbonden...94 4.3.3 Komimo vzw, samenwerken met mobiliteitsverenigingen...94 4.3.4 Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (Vodo)...95 4.3.5 Netwerk Bewust Verbruiken (NBV), samenwerken met consumentenorganisaties...95 5
Deze activiteitenbijlage is een annex van het rollend meerjarenprogramma 2012 2013 van Bond Beter Leefmilieu. Beide documenten kunnen elektronisch afgehaald worden via www.bblv.be > over ons > jaarprogramma s > 2012-2013 De activiteitenbijlage kwam tot stand dankzij de medewerking van: An Jamers; Bea Lootens; Benedicte Swennen; Benjamin Clarysse; Bernard Govaert; Bram Dousselaere; Corinna Schäke; Danny Jacobs; Dirk Knapen; Erik Grietens; Geert Jespers; Gerda de Laat; Jan Vanhee; Jeroen Gillabel; Johan Niemegeers; Jouri Naessens; Julie Vandenberghe; Jurgen Naets; Karlien Vandecasteele; Kris Asnong; Kris Van Rossem; Kristel Maasen; Kristof Debrabandere; Lieze Cloots; Lode Conings; Marc Steens; Mathias Bienstman; Melinde De Groote; Mike Desmet; Nicolas De Baere; Patrick Van de Walle; Roel Vanderbeuren; Sara Van Dyck; Sarah Vandenbroucke; Stefaan Claeys; Stefaan D'Hauwers; Stefan Vanthuyne; Tom Juresic; Yanti Ehrentraut; Yves Dumarey Redactie : Lieze Cloots en Stefaan Claeys Eindredactie: Danny Jacobs BBL vzw, 9 november 2011 6
1. Bewegingswerking 1.1. Overleg 1.1.1 Regionaal Beraad Strategische doelstelling: Uitwisseling van informatie en bevordering van onderlinge betrokkenheid en afstemming tussen de regionale verenigingen onderling en tussen hen en Natuurpunt en BBL. Deze informatiedoorstroming en afstemming over beleidsthema s en dossiers leidt tot een betere beleidswerking, zowel op verenigings- als sectorniveau. Operationele doelstelling: Zesmaandelijks nodigen BBL en Natuurpunt de 25 regionale verenigingen en provinciale koepels uit op een regionaal beraad, bij wijze van structureel contactpatroon tussen regionale verenigingen en de koepel. Activiteiten: Organisatie van minimaal twee bijeenkomsten per jaar (één in het voorjaar en één in het najaar) met professionals en vrijwilligers van de regionale verenigingen en provinciale koepels. Op de agenda van het Regionaal Beraad staan voornamelijk inhoudelijke als ook bewegingsgerichte punten. Op de vergadering in het najaar worden steeds de beleidsprioriteiten uit de werkingsprogramma s van BBL/Natuurpunt en de regionale organisaties geagendeerd. Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs en Yanti Ehrentraut. Type activiteit: ondersteunen van aangesloten regionale verenigingen en provinciale koepels, informatie uitwisseling Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Natuurpunt, regionale verenigingen, provinciale koepels en streekgebonden verenigingen actief in de stadsgewesten aangesloten bij BBL Vlaanderen vzw Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: minstens twee bijeenkomsten per jaar 1.1.2 Open en thematische overlegfora Strategische doelstelling: Stimuleren van intervisie, kennisopbouw, netwerking en frontvorming met lidverenigingen rond de drie inhoudelijke sporen van BBL en eventueel andere milieubeleidthema s die leven bij onze achterban (en actiegroepen). Dit moet leiden tot een sterkere beleids- en projectwerking, zowel op vereniging- als sectorniveau. Operationele doelstelling: Organiseren van open en thematische overlegfora rond de drie inhoudelijke sporen van BBL: ruimtelijke ordening, klimaat, energie en duurzaam materialenbeheer. Opzet van deze fora is intervisie, overleg en gezamenlijke beleidsacties of projecten met onze lidverenigingen (en actiegroepen) faciliteren. Activiteiten: 1. meewerken aan het betrekken van lidverenigingen bij het visietraject 2020-2050 van de milieubeweging. 2. meewerken aan de organisatie van overlegfora rond duurzaam materiaalbeheer (in uitvoering van gelijknamig beleidsproject), Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (opvolger RSV), klimaat/energie, transitiethema s en overige relevante beleidsthema s 3. meewerken aan de organisatie van lunchcauserieën over onderwerpen die onze lidverenigingen aanbelangen. 7
4. organisatie van thematische provinciale overlegfora in provincies waar geen provinciale koepels actief zijn en op vraag van lidverenigingen actief in deze provincies Verantwoordelijke intern: betrokken beleids- en projectmedewerkers en Nicolas De Baere Type activiteit: ondersteunen van aangesloten verenigingen (en actiegroepen) Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: betrokken lidorganisaties en actiegroepen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold, maar gewijzigd Timing: permanent en op aanvraag 1.1.3 Overleg sectoruitdagingen Strategische doelstelling: Stimuleren van reflectie en uitwisseling van ervaringen en goede praktijken rond de sectoruitdagingen. Dit moet resulteren in een slagkrachtige verenigingswerking, op individueel en sectorniveau. Operationele doelstellingen: Via diverse overleginstrumenten en minstens één maal per jaar nodigt BBL al zijn lidverenigingen uit voor een focusdag rond een sectoruitdaging. Opzet is het uitwisselen van info, goede ervaringen en praktijken, detectie vormingsbehoeften, en ook reflectie en samenwerking ter zake stimuleren. Activiteiten: 1. Stuurgroep of collegagroep per uitdaging voor afbakening, verkenning en uitwerking traject 2. Focusdag: In 2012 hangen we deze sectordag op aan het thema modern verenigingen vrijwilligersmanagement (uitdaging 2). Verantwoordelijke intern: Kristel Maasen en Nicolas De Baere. Type activiteit: ondersteuning van aangesloten verenigingen. Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen. Partners: Natuurpunt, regionale verenigingen, provinciale koepels en streekgebonden verenigingen actief in de stadsgewesten aangesloten bij BBL Vlaanderen vzw Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend; focusdag: 1 bijeenkomst per jaar (mei/juni) 1.1.4 Overleg met koepelverenigingen Strategische doelstelling: Uitwisseling van informatie en bevordering van onderlinge betrokkenheid en afstemming tussen BBL, de provinciale koepels en gewestelijke lidverenigingen, en tussen BBL en de koepels waarin BBL participeert. Deze informatiedoorstroming en afstemming draagt bij tot een sterke koepelwerking van zowel deze provinciale als gewestelijke verenigingen als van BBL zelf. Operationele ambitie: BBL overlegt op structurele basis met provinciale en gewestelijke verenigingen met het oog op informatie-uitwisseling, afstemming werking en uitbouw koepelwerking,. Activiteiten: 1. Limburgse Milieukoepel en de West-Vlaamse Milieufederatie en van Vogelbescherming Vlaanderen als koepel van de VOC s: In een samenwerkingsovereenkomst hebben beide partijen er zich toe verbonden om elkaar te versterken. De provinciale koepels zorgen ook voor een provinciale vertaling van de BBL koepelfunctie naar hun regio of achterban. In 2012 worden de bestaande samenwerkingsovereenkomsten geëvalueerd en waar van toepassing de nodige afspraken gemaakt. 8
2. Verenigde Verenigingen: BBL participeert mee aan de werking van de Verenigde Verenigingen en promoot actief de werking naar zijn achterban. 3. JNM: BBL komt 3 maal per jaar samen met JNM met op de agenda de onderlinge afstemming van de werking en de afdelingsondersteuning en dossiers streekverenigingen van de afdelingen. 4. Komimo: BBL onderhoudt nauw contact met Komimo, de koepel van de mobiliteitsverenigingen, en neemt de nodige initiatieven tot afstemming waar nodig. 5. Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk (VSV vzw): BBL zet zijn bestuurdersmandaat in het VSV vzw voort en blijft verder de acties van het VSV promoten in functie van het aansterken van een modern vrijwilligersmanagement bij zijn lidverenigingen. 6. Klimaatcoalitie: BBL zetelt in Raad van Bestuur van Klimaatcoalitie en ondersteunt de publieks- en evenementenwerking van de coalitie naar zijn lidverenigingen. Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere, Kristel Maasen en Danny Jacobs Type activiteit: ondersteuning van aangesloten verenigingen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Limburgse Milieukoepel, West-Vlaamse Milieufederatie, Vogelbescherming Vlaanderen, Verenigde Verenigingen, Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk, Komimo, JNM Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: permanent Timing: permanent 1.2. Vorming en begeleiding 1.2.1 Vorming en begeleiding organisatieontwikkeling Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben via BBL toegang tot vorming, begeleiding en ervaringsuitwisseling ter ondersteuning van verbeteracties inzake organisatieontwikkeling. Verenigingen gebruiken dit in de praktijk en dit leidt tot verbeteringen in de verenigingswerking en resultaten op terrein. Operationele doelstelling: BBL organiseert cursussen en momenten voor ervaringsuitwisseling en biedt begeleiding aan. De nadruk ligt hierbij op de sectoruitdagingen: inspelen op eco-activiteit (uitd1), eigentijds vrijwilligersengagement (uitd2), alternatieve financiële middelen (uitd3), mensen mobiliseren voor beleidsbeïnvloeding (uitd4), aansluiten bij nog niet bereikten (uitd5). Indicatoren: tevredenheid, gebruik en resultaat van vormingen en begeleidingen; algemene deelname aan en tevredenheid met BBL ondersteuningsaanbod. Activiteiten: 1. Organisatie van een 10-tal cursussen, collega-groepen en andere collectieve vormingsmomenten per jaar: cursussen rond vrijwilligerswerking voor lokale achterban (voorjaar en najaar) of hen beter toeleiden naar reeds bestaand ruim vormingsaanbod in het brede sociaal-culturele veld (uitdaging 2) cursus(sen) rond alternatieve financiering indien hier vraag naar is binnen het traject met regionale en gewestelijke lidverenigingen (uitdaging 3) cursus rond multidimensionele beleidsbeïnvloeding: interactieve probleemanalyse/netwerkanalyse en uitwerking actieplan, (uitdaging 4) cursussen rond draagvlakontwikkeling: bijvoorbeeld inzetten van nieuwe media en sociale actie, hoe een actie opzetten die mensen trekt, (uitdaging 4) collega-groep rond afweging maken bij milieubeleidbeïnvloeding (uitdaging 4) 9
infosessie over eco-activiteit en transitie in onze samenleving: wat, wie en hoe hier op inspelen vanuit de eigen thematische werking van de vereniging (uitdaging 1) cursussen over het gebruik van nieuwe media voor verenigingswerking, actievoeren en aantrekken van nieuwe groepen (uitdaging 1, 3 en 4) - collega-groep voor verzameling van activiteitmodellen en praktijkvoorbeelden om netwerking tussen lokale achterban en eco-actieve groepen te bevorderen, alsook de inhoudelijke ondersteuning van hun werking door onze lokale beweging (uitdaging 1) collega-groep rond een of meerdere thema s van vrijwilligerswerking (uitdaging 2) collega-groepsbijeenkomsten om kennis, ervaringen en mogelijkheden te bekijken rond alternatieve financiering voor gewestelijke en regionale verenigingen (uitdaging 3) aangevuld met andere onderwerpen die van bijzonder belang zijn voor milieu- en natuurverenigingen 2. Begeleiding van individuele verenigingen op aanvraag: algemeen aanbod: meerjarenplanning, architectuur van de organisatie, visie en missie/inhoudelijke denkdag, zelfevaluatie en opzetten verbeteringsplan, begeleiding bij crisis en herstructurering opzetten van een meer systematisch aanbod rond begeleiding (begeleidingskader en thema s) tien begeleidingen van lokale lidverenigingen rond modern vereniging- en vrijwilligersmanagement (hulpmiddel Verenigingskompas) (uitdaging 2) begeleiding van een aantal verenigingen rond het opstellen van een inkomstendiversiteitsplan (uitdaging 3) andere begeleidingen op aanvraag 3. Detectie van vormings- en begeleidingsbehoeften: jaarlijkse behoeftebevraging, signalen via persoonlijke contacten met verenigingen, sectoruitdagingen. Verantwoordelijke intern: Kristel Maasen, Nicolas De Baere (vormingen en begeleiding), Danny Jacobs, Bram Dousselaere Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Nieuw/doorgerold: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent 1.2.2 Inhoudelijke vorming milieubeleid Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben via BBL toegang tot vorming en intervisie rond milieubeleidthema s. Verenigingen gebruiken dit in de praktijk en dit leidt tot een betere beleidswerking, zowel op individueel vereniging- als sectorniveau. Operationele doelstellingen: BBL organiseert structureel een inhoudelijk vormingsaanbod en uitwisselingsmomenten rond milieubeleidthema s. Activiteiten: 1. Organisatie van een aanbod cursussen en uitwisselingsmomenten per jaar: vorming en collegagroepen met het oog op de vertaling van de visie 2020-2050 van de milieubeweging naar programmatie in de projectwerking en dagelijkse praktijk van lidverenigingen. belangrijke milieubeleidthema s: verkiezingen 2012 andere cursussen of collega-groepen over onderwerpen die van bijzonder belang zijn voor milieu- en natuurverenigingen (kernenergie, transitie, ) 2. Detectie van vormings- en begeleidingsbehoeften: jaarlijkse behoeftebevraging, signalen via persoonlijke contacten met verenigingen. 10
3. Samenwerking zoeken met vormingsaanbieders binnen en buiten de sector die ook voor onze achterban interessante vormingen verstrekken Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere, Yanti Ehrentraut, betrokken beleidsmedewerkers Type activiteit: ondersteuning van aangesloten lidverenigingen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: CVN, Natuurpunt Studie Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent 1.2.3 Ondersteuning lokaal milieu- en natuurbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Versterken van het lokaal natuuren milieubeleid Operationele doelstellingen: Steden en gemeenten zijn op de hoogte van het aanbod (campagnes en acties) en aanbevelingen van de natuur- en milieubeweging. Lokale natuur- en milieuraden maken gebruik maken van een aanbod aan cursussen, vormingen en handleidingen om hun praktische en inhoudelijke competenties te versterken. Activiteiten: Bond Beter Leefmilieu en CVN werken samen een aanbod uit aan cursussen, vormingen en handleidingen om de competenties van lokale milieuraden te versterken. BBL en CVN werken een nieuwe nieuwsbrief en website uit specifiek voor lokale milieuraden. De vroegere Tandemwebsite blijft online. Hier kunnen lokale natuur- en milieuverenigingen inspiratie vinden voor lokale natuur- en milieuprojecten. Via de Tandemnieuwsbrief blijven de lokale actoren op de hoogte van de natuur- en milieucampagnes. Verantwoordelijke intern: Yanti Ehrentraut Type activiteit: project Type financiering: gemeenten, provincies en eigen middelen. Partners: BBL en geïnteresseerde gewestelijke milieuverenigingen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent 1.3. Bewegingscampagnes 1.3.1 Op maat van lokale en regionale verenigingen Strategische doelstelling: Via een gecoördineerde campagnewerking ondersteunt BBL de frontvorming in de sector rond enkele milieu(beleids)thema s met extra aandacht voor ruimtelijke ordening, klimaat/energie en duurzaam materiaalbeheer. Dit ondersteunt de beleid- en projectwerking van de lokale/regionale lidverenigingen en een betere draagvlakontwikkeling bij het brede publiek. Operationele doelstelling: voor sterk en breed gedragen milieucampagnes in de sector zetten we minder of niet meer in op de klassieke bewegingscampagnes en investeren we in flexibele campagne en actieformules met onze lidverenigingen (beperkt in tijd en thema). Hiervoor gaan we samenwerkingsverbanden aan met onze lidverenigingen gericht op het promoten van hun campagnes of acties naar lidverenigingen en andere doelgroepen, mediaondersteuning, en mee zoeken naar financiering en sponsoring, enz. Activiteiten: 2012: BBL stopt de campagnecoördinatie van Dag van de Aarde in Vlaanderen en investeert in meer flexibele campagneformules met zijn lidverenigingen. Zo gaan we een samenwerkingsverband aan met Natuur.koepel en eventueel andere partners 11
rond het project Sol Suffit. Dit project wordt gepromoot en ondersteund als de globale actie vanuit de milieubeweging tijdens het tweede jaar van de klimaatcampagne van 11.11.11 en BBL. Big Jump en Nacht van de Duisternis: BBL neemt deel aan de campagnewerkgroepen en promoot de campagnes naar zijn achterban. Voor de Big Jump werkt BBL een vernieuwd en grootschaliger campagne- en sponsormodel uit. 2013: Nog in overleg met onze lidverenigingen te bepalen Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere en beleid- en projectmedewerkers Type activiteit: ondersteuning van aangesloten verenigingen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: lidorganisaties Bond Beter Leefmilieu Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: de campagnemomenten van Nacht van de Duisternis, Big Jump en andere nieuwe sectorcampagnes in 2012-2013 1.4. Kenniscentrum en communicatie 1.4.1 Instrumenten organisatieontwikkeling Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben via BBL toegang tot praktische kennis, tips en instrumenten om zelf aan de slag te gaan rond organisatieontwikkeling. Verenigingen maken hier gebruik van en dit leidt tot verbeteringen in de verenigingswerking. Operationele doelstelling: BBL biedt handige infofiches en instrumenten aan ivm de verenigingswerking via de ledenpagina en bij ondersteuningsvragen. Indicator: diversiteit en nuttigheidswaarde van infofiches en instrumenten, algemene tevredenheid met BBL ondersteuningsaanbod, gebruik van infofiches en instrumenten (wordt niet gemeten). Activiteiten: 1. Bestaande infofiches en instrumenten blijven aanbieden: infofiches inzake volgende domeinen: besturen, beleid en strategie, leden- en vrijwilligersbeleid, personeelsbeleid, opzetten van activiteiten, financiële middelen, netwerken. instrumenten: het Kwaliteitshandboek en het Verenigingskompas (zelfevaluatie), eenvoudige kasboekhouding, stappenplan erkenning als VZW, snelscan ledentijdschriften/website/e-zine. 2. Nieuwe infofiches en instrumenten ontwikkelen en promoten: verder promoten van het gebruik van het Verenigingskompas infofiches over thema s van de cursussen organisatieontwikkeling infofiches over de thema s van de sectoruitdagingen introductie van eigen of ondersteuningsinstrumenten uit andere sectoren (uitdaging 2) 3. Onderzoek en verkenning onderzoek naar de interesse en financieringsmogelijkheden voor het gezamenlijk ontwikkelen van een aanbod gericht op eco-actieve groepen (genre buurtbox) waarmee lokale vrijwilligers ook deze groepen kunnen aanspreken en ondersteunen in hun werking (uitdaging 1). onderzoek van de evolutie in het huidige vrijwilligersengagement en profiel van de nieuwe vrijwilliger binnen de milieusector (i.s.m. Natuurpunt, Velt, ). Op basis van de onderzoeksresultaten acties en tips ontwikkelen die lidverenigingen ondersteunen in het aantrekken en behouden van de nieuwe vrijwilliger (uitdaging 2) verkenning mogelijkheden alternatieve financiering voor gewestelijke en regionale lidverenigingen (uitdaging 3) 12
verder verkennen en verzamelen van nieuwe vormen van actievoeren, en uitwerken van een methodiek voor afwegingsproces beleidsbeïnvloeding (uitdaging 4) Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere en Kristel Maasen Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Nieuw/doorgerold: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent 1.4.2 Wetgeving (vzw, vrijwilligers, arbeid) en subsidies Strategische doelstelling: Lidverenigingen zijn in orde met de VZW-, vrijwilligers- en arbeidswetgeving en dienen een correct dossier in voor reguliere subsidies bij de Vlaamse Overheid, departement LNE. Operationele doelstelling: BBL brengt lidverenigingen op de hoogte van belangrijke wijzigingen. BBL biedt lidverenigingen een antwoord op hun vragen rond wetgeving en subsidieregelgeving. Indicator: tevredenheid met de kwaliteit van de ontvangen informatie, algemene tevredenheid over het BBL ondersteuningsaanbod (wordt niet gemeten). Activiteiten: BBL volgt de evoluties inzake wetgeving en subsidieregelgeving en brengt lidverenigingen op de hoogte van belangrijke wijzigingen Helpdesk waar lidverenigingen terecht kunnen met hun vragen. Indien te specifiek of te complex worden ze doorverwezen. BBL kijkt de subsidiedossiers van lokale verenigingen na en dient ze in bij de administratie. Verantwoordelijke intern: Bram Dousselaere (vzw-wetgeving, arbeidswetgeving), Kristel Maasen (vzw-wetgeving, subsidies gewestelijke en regionale verenigingen); Nicolas De Baere (vrijwilligerwetgeving, subsidies streekverenigingen) Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Sociare en Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk Nieuw/doorgerold: doorgerold Timing: permanent 1.4.3 Ledencommunicatie Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben toegang tot informatie over het BBL-ondersteuningsaanbod en voor de sector interessante thema s en acties Operationele doelstelling: BBL informeert lidverenigingen over verschillende relevante thema s op verschillende manieren. Indicator: regelmatige en toegankelijke communicatie Activiteiten: 1. Lidverenigingen op de hoogte brengen van het BBL-ondersteuningsaanbod: kalender (2x/jaar) met de geplande activiteiten brochure over het ondersteuningsaanbod verspreiden onthaaldag (2x/jaar) organiseren voor nieuwe professionele medewerkers in de sector bezoek aan nieuwe lidverenigingen 2. Informatie verzamelen en verspreiden over voor de sector interessante thema s en acties: 13
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012-2013 e-zine bewegingsbabbel (2-wekelijks) met vaste rubrieken: sectornieuws; campagnes en acties van BBL, lidverenigingen en derden; beleidsinformatie; projectsubsidies; vormingen en informatie over organisatieondersteuning, enz communicatie en interactie met betrekking tot het visietraject 2020-2050 van BBL en de milieubeweging campagnes zoals Week van de Vrijwilliger en Prijs voor het Vrijwilligerswerk actief promoten naar lokale achterban (uitdaging 2) goede praktijken, methodieken, activiteit- en projectmodellen om eco-actieve groepen aan te spreken of te ondersteunen vanuit de sector en daarbuiten (uitdaging 1) in kaart brengen van goede vrijwilligerspraktijken (databank/brochure Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk) en vertalen naar de sector (uitdaging 2) goede voorbeelden mobiliseren van mensen rond beleidsbeïnvloeding verzamelen en verspreiden, ook nieuwe instrumenten gemeentedecreet verder bekend maken (uitdaging 4) medewerking aan innovatieblog Wereldverbeteraars 8.0 om verenigingen en mensen te inspireren om hun doel sneller, beter en met meer plezier te bereiken, via interactieve webtoepassingen (uitdaging 1, 2 en 4) 3. BBL-ledenpagina als bron van nuttige informatie In 2011-2012 volledige reorganisatie van de ledenpagina met aandacht voor gebruiksvriendelijkheid Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere en Kristel Maasen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Nieuw/doorgerold: doorgerold Timing: permanent 1.5. Belangenbehartiging Strategische doelstelling: De belangen van lidverenigingen als subsidieontvanger en als werkgever worden behartigd via de koepel BBL. Operationele doelstelling: BBL volgt de evoluties en behartigt de belangen van de milieusector inzake werkgeverszaken en inzake gewestelijke overheidssubsidies. Activiteiten: BBL behartigt de belangen van de sector naar de subsidiegever toe en volgt subsidiedossiers op indien nodig (Vlaamse overheid departement LNE en andere waar van toepassing). BBL vertegenwoordigt (samen met Natuurpunt) de sector natuur en milieu binnen Sociare, de enige werkgeversorganisatie in het Paritair Comité 329. BBL volgt tevens de sociale fondsen op. BBL is verantwoordelijk voor het eigen sectoroverleg en organiseert infomomenten wanneer er zich relevante ontwikkelingen voordoen. In 2011-2012 gaat bijzondere aandacht naar de ontwikkeling van de VIA4-akkoorden. Verantwoordelijke intern: Bram Dousselaere en Danny Jacobs Type financiering: lidgelden betaald door onze aangesloten verenigingen aan Sociare Partners: Natuurpunt, Sociare Nieuw/doorgerold: doorgerold Timing: permanent 14
2. Communicatie 2.1 BBL in externe media Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de mediawerking zorgt ervoor dat onze beleidsmedewerkers bij persoonlijke gesprekken met het beleid of bedrijven meer gewicht in de schaal kunnen werpen. Onze optredens in de media scheppen een beeld waardoor beleidsmakers en andere actoren gevoeliger zijn voor onze standpunten. De doelgroepen- en bewegingswerking van BBL toont in de media op een positieve manier dat iedereen kan bijdragen aan een beter milieu en informeren over hoe je dat kunt doen. Operationele ambitie: het permanent werken aan een goede aanwezigheid in de geschreven, de audiovisuele en de online media. Het opbouwen van een goede relatie met die media door snel en accuraat te reageren op vragen en kansen. Omschrijving activiteit: De mediawerking volgt de opdeling doelgroepenwerking/beleid/beweging binnen BBL. Voor de doelgroepenwerking richten we ons vooral op lokale pers en online media, maar er wordt voor een aantal sleutelmomenten getracht om nationale media te bereiken. Met originele concepten trekken we de persaandacht. De concrete resultaten van campagnes maken we tastbaar. De perswerking ter ondersteuning van de beleidswerking van BBL volgt een andere strategie. Via persacties wil BBL manifest naar buiten treden als spreekbuis van de Vlaamse milieubeweging. We werken aan de persvaardigheden van de (vele nieuwe) beleidsmedewerkers. Dat doen we door ad hoc coachen en door maandelijks intern in groep te oefenen, om te leren van elkaar. De persaandacht genereren we door de publicatie van inhoudelijke dossiers, persberichten en persconferenties. We testen of aanwezigheid op twitter meer nieuwe kansen kan bieden of bestaande contacten kan verdiepen. Onze persrelaties kennen ons nu hoofdzakelijk van milieuhygiënische zaken zoals wateren luchtkwaliteit. Wij brengen hen nu ook op de hoogte van de drie thema s waar wij onze werking nu op toespitsen. Verantwoordelijke(n) intern: Kris Van Rossem en Lieze Cloots Type activiteit: beleidsbeïnvloeding, informeren over publieks- en doelgroepgerichte campagnes en projecten. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: permanente werking. 2.2 BBL en eigen websites Strategische doelstelling of overkoepelend doel: De BBL-website is het centrale informatiekanaal over de werking en de standpunten van BBL en schets een beeld van de milieubeweging in Vlaanderen. De milieuactualiteit staat centraal. De websites van de verschillende projecten en campagnes zijn gebruiksvriendelijk en moeten herkenbaar zijn als BBL-websites en ondersteunen zo ons imago. Operationele ambities: 1. Via een continue stroom aan nieuwsberichten en analyses profileert de BBL-website zich als referentie over milieu, -beweging en -beleid in Vlaanderen. 2. We verzamelen op alle BBL websites adresgegevens van de gebruikers in een centrale database (Civicrm). Dit stelt ons in staat om deze mensen ook op de hoogte te brengen van andere BBL informatie. 15
3. Tegelijkertijd wordt de veiligheid en de stabiliteit en de uniformiteit van de BBL-sites verbeterd door over te schakelen op Drupal. We evalueren per website of het opportuun is deze naar Drupal om te zetten 4. Bij het ontwikkelen van websites staat de surfer steeds centraal. Onze website zijn gebruiksvriendelijk. Omschrijving: De hoofdwebsite www.bblv.be is de portaalsite van de BBL-campagnes en de BBL-beleidswerking. De agenda en vacatures verzamelen informatie van de hele milieubeweging. Leden van de milieubeweging kunnen zelf agendapunten en vacatures op de website zetten. In 2012-2013 zetten we de BBL-site om naar Drupal. Hierbij hebben we extra aandacht voor het beter integreren van de beleidswerking met de doelgroepenwerking in de website. Verantwoordelijke intern: Kris Van Rossem en Stefan Vanthuyne. Partners: de Vlaamse milieubeweging. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. 2.3. BBL en nieuwsbrieven Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Met onze nieuwsbrieven brengen we het milieunieuws naar de mensen toe. Waar mogelijk en nuttig trachten we met onze nieuwsbrieven mensen naar onze websites te krijgen. Operationele ambities: We willen de gegevens die we in Civicrm verzamelen gebruiken om geïnteresseerden aan ons te binden. We onderzoeken of we de onderstaande nieuwsbrieven daarvoor moeten herprofileren. Omschrijving: - Via de Milieub@BBeL informeert BBL de achterban over wat er reilt en zeilt in de Vlaamse milieubeweging. Nadruk ligt op acties die binnen de beweging gevoerd worden, op vacatures, publicaties, activiteiten, overzichten, aankondigingen, - De Beleidsb@BBeL behandelt dossiers met een rechtstreekse impact op het Vlaamse milieubeleid. Dat gaat van Europese, over federale, en Vlaamse tot lokale dossiers. Bedoeling is dat beleidsmakers, milieuprofessionals en milieujournalisten de Beleidsb@BBeL krijgen. Om de Beleidsb@BBeL een gezicht te geven, zullen de auteurs van de artikels vaker zelf aan bod komen via de Milieublog. In die laatste staan de standpunten en de analyses van BBL over het milieubeleid centraal. Verantwoordelijke intern: Kris Van Rossem en Stefan Vanthuyne. Partners: de Vlaamse milieubeweging. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: nieuw. 2.4 BBL en sociale media Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Via de BBL facebookpagina brengen we het milieunieuws naar de mensen toe. Via twitter trachten we beleidsmakers, journalisten en opinion leaders te bereiken. Operationele ambities: BBL twitter account opstarten. Omschrijving: Via facebook berichten we wat er reilt en zeilt op vlak van milieu in zeer brede zin. De nadruk ligt op leuke of belangwekkende berichten. We brengen nieuws over de beleidswerking en de doelgroepenwerking, maar beperken ons daar niet toe. Via twitter zetten we onze mening in de kijker. Kris volgt ook veel journalisten om voeling te houden met hun interesses en meningen. Verantwoordelijke intern: Kris Van Rossem en Stefan Vanthuyne. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: nieuw. 16
2.5 Archiefopbouw van de milieubeweging via samenwerking met Amsab Strategische doel of overkoepelend doel: erfgoed van de milieubeweging in Vlaanderen veilig stellen en onderzoek naar de sociale en historische betekenis van de natuur- en milieubeweging mogelijk maken. Operationele ambitie: overdracht statisch archief, geordend dynamische archief, digitale archivering Omschrijving activiteit: Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis is zowel een archief, een bibliotheek als een onderzoekscentrum. Het verzamelt bronnen over progressieve sociale bewegingen. Niet alleen de klassieke bewegingen zoals de socialistische arbeidersbeweging en de kleinlinkse partijen komen in beeld. Ook de nieuwe sociale bewegingen rond thema s als vrede, milieu, vrouwenemancipatie, migranten en de derde wereld vinden de weg naar Amsab-ISG. In de zomer van 2002 sloten Amsab-ISG en BBL een samenwerkingsakkoord om het historisch erfgoed van de milieukoepel en aangesloten verenigingen veilig te stellen voor de toekomst. In 2012 en 2013 werken we verder aan de uitwerking van de samenwerkingsovereenkomst. Er zal een sterke nadruk gelegd worden op duurzaam archiveren van digitale documenten. Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs Type activiteit: ondersteunen van aangesloten verenigingen, verzamelen en beheren van het archief Type financiering: subsidie houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Amsab Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold 17
3. Inhoudelijke activiteiten: beleid- en doelgroepenwerking De inhoudelijke werking van BBL wordt geschraagd door de beleids- en projectploeg, die hun werking steeds verder trachten te integreren rond gezamenlijke beleidslijnen. Het inhoudelijk werkingsprogramma onderscheidt (1) een geïntegreerde werking rond duurzame ontwikkeling op mondiaal, Europees, federaal, Vlaams en lokaal niveau; (2) een werking gericht naar specifieke doelgroepen zoals politiek, bedrijfsleven, burgers, consumenten en landbouw; (3) een werking rond de verdere ontwikkeling van horizontale (d.w.z. voor meerdere milieuproblemen geldende) milieubeleidsinstrumenten en (4) een werking m.b.t. specifieke milieuthema s zoals milieu & ruimte, afval & duurzaam materialenbeheer, transport & mobiliteit, energie & klimaat, hinder, water, milieu& gezondheid. De taakverdeling binnen ziet er als volgt uit: Beleidsveld Verantwoordelijke beleidsmedewerker Medeopvolging door directielid, teamcoördinator doelgroepen 3.1 Duurzame ontwikkeling 3.1.1 Mondiaal Lieze Cloots 3.1.2 Europees Lieze Cloots Stefaan Claeys 3.1.3 Federaal Lieze Cloots 3.1.4. Vlaams Lieze Cloots Danny Jacobs 3.1.5. Lokaal Yanti Ehrentraut Stefaan Claeys 3.2 Doelgroepenbeleid 3.2.1 Milieu & politiek Lieze Cloots Danny Jacobs 3.2.2 Milieu & bedrijf Jeroen Gillabel/Lieze Stefaan Claeys Cloots 32.3 Milieu & landbouw Jeroen Gillabel Stefaan Claeys 3.2.4. Milieu & burger Erik Grietens 3.2.5. Milieu & consument Jeroen Gillabel Stefaan Claeys 3.3 Gereedschapskist - milieubeleidsinstrumenten 3.3.1 Leefmilieubegroting Danny Jacobs 3.3.2 Milieuaansprakelijkheid Erik Grietens 3.3.3 Milieuhandhaving Erik Grietens 3.3.5 Milieueffectenbeoordeling Erik Grietens 3.4 Thema s 3.4.1 Milieu&ruimte Erik Grietens/Karlien Vandecasteele 3.4.2 Duurzame productie en Jeroen Gillabel Stefaan Claeys consumptie Materialen en afvalstoffen Gevaarlijke stoffen en producten 3.4.3 Transport&mobiliteit Mathias Bienstman/Erik Grietens Roel Vanderbeuren, Stefaan Claeys 3.4.4 Energie&klimaat Sara Van Dyck/ Mathias Bienstman Mike Desmet, Stefaan Claeys 18
3.4.5 Hinder Erik Grietens 3.4.6. Water Karlien Vandecasteele 3.4.7 Milieu & gezondheid Erik Grietens In voorliggend inhoudelijk werkingsprogramma, vertrekken we per beleidsveld van een strategisch visiestukje dat zowat onze eigen doctrine weergeeft waar we onze werking aan ophangen. Daarna volgen de acties, waarbij per actie wordt weergegeven wie er intern verantwoordelijk voor is, om welk type activiteit het gaat, wanneer ze wordt uitgevoerd, wat het beoogd resultaat is, en met welke partners het geheel wordt uitgevoerd. 3.1 Duurzame ontwikkeling Er bestaan diverse invalshoeken om met het concept duurzame ontwikkeling (D.O.) aan de slag te gaan. D.O. kan bekeken worden vanuit de internationale dimensie. Daarbij ligt de nadruk op het woord ontwikkeling, zoals we het kennen uit ontwikkelingssamenwerking. Het concept is ook vanuit de internationale dynamiek ontstaan. Het werd op de Conferentie van de Verenigde Naties over Milieu & Ontwikkeling (UNCED, Rio de Janeiro, 1992) boven de doopvond gehouden. Het gaat hierbij in se over een rechtvaardiger spreiding van de welvaart over de wereldbevolking. Een andere invalshoek is de milieu-invalshoek. Hierbij wordt aandacht gevraagd voor de blijvende schade die sommige productie- en consumptiepatronen aan het ecosysteem aarde aanrichten. Vermits dat ecosysteem ons huis is en de voornaamste bron van onze welvaart, moeten we er zorgvuldig mee omspringen. Het volstaat dus niet om aan de huidige generaties te denken, we moeten ook de volgende generaties beschermen. Het krachtige aan het concept D.O. is dat het vertrekt vanuit de premisse dat combinatie van twee doelstellingen mogelijk is: de rechtvaardige spreiding van de welvaart over de huidige generaties valt te rijmen met het beschermen van onze natuurlijke rijkdommen voor de komende generaties. In het concept D.O. is zorg voor het huis dus ook zorg voor haar bewoners. De huidige en de toekomstige. Bond Beter Leefmilieu is zeer actief op vlak van Duurzame Ontwikkeling, maar doet dat vanuit haar eigen invalshoek: wij willen er toe bijdragen dat welvaartsopbouw gepaard gaat met de bescherming van het ecosysteem aarde tegen blijvende schade. Wij waken er dus in de eerste plaats over dat de opbouw van onze welvaart hier en nu geen roofbouw pleegt op de natuurlijke voorraden die nodig zijn voor de volgende generaties. Wij zijn minder actief op het vlak van de rechtvaardige spreiding van de opgebouwde rijkdom in eigen land en wereldwijd. Niet dat wij deze dimensie van D.O. minder belangrijk zouden vinden. Wel omdat wij erkennen dat onze kennis en bijdrage op dat vlak meer beperkt is dan deze van sociale organisaties of Ontwikkelingsorganisaties. Wij ondersteunen wel sterke samenwerkingsverbanden die de sociale en ecologische invalshoek willen integreren. Wij doen dit ondermeer op vlak van energiearmoede. Terwijl de institutionele (politieke) dynamiek rond duurzame ontwikkeling vandaag weinig interesse kan opwekken bij de beleidsdomeinen waarop ze gericht is en weinig effec- 19
tieve impact heeft op het reële beleid, zien we wel een maatschappelijke dynamiek die wel de positieve richting lijkt uit te gaan. Vooral het bedrijfsleven besteedt de laatste tijd aandacht aan Duurzame Ontwikkeling. Ze doet dat ten dele maar zeker niet uitsluitend - om haar imago op te poetsen. Meer en meer bedrijfsleiders zijn het belang van Duurzame Ontwikkeling gaan inzien. Zij ervaren dat er vandaag reeds signalen zijn dat de economische ontwikkeling wordt bedreigd door een aantal niet-duurzame tendensen. Zij gaan op zoek naar een andere wijze van produceren, waarbij de milieugebruiksruimte als belangrijke productiefactor wordt erkend en waarbij de fysieke grenzen ervan worden ervaren. Die tendens is nieuw. Ze heeft echter een belangrijk potentieel, dat door de milieubeweging niet mag worden veronachtzaamd: voor het eerst wordt vanuit een economische logica erkend dat milieuzorg bijdraagt of kan bijdragen tot economische ontwikkeling. In de klassieke school werd milieuzorg altijd als hinderlijk voor de economische ontwikkeling ervaren. Die klassieke benadering vormt trouwens nog steeds de basis voor het economisch beleid, waarbij het meenemen van de milieudimensie van in de conceptfase van het beleid nauwelijks of niet wordt overwogen. Toch ligt het debat open. Economische tinktanks zoals Econopolis of Itinera wijzen steeds vaker op de nood aan weloverwogen integratie in een vroeg stadium van de besluitvorming van niet klassiek economische elementen in de economische planning. Ook binnen de milieubeweging gaat steeds meer aandacht uit naar het economische en de integratie van ecologie en economie. Niet alleen binnen de bedrijfswereld maar ook binnen het brede middenveld is de groeiende aandacht voor duurzame ontwikkeling een constante. Het Transitienetwerk Middenveld (TNM) werd in juni 2010 opgericht met als doel de transitie naar een duurzame samenleving en economie op sociaal-rechtvaardige en democratische wijze te laten verlopen. Het TNM vormt een open platform van diverse middenveldorganisaties uit diverse hoeken van de samenleving, bedrijven en geëngageerde journalisten. Concreet wil het TNM bestaande transitieprocessen kritisch beoordelen en zo mogelijk bijsturen in een meer sociaal-rechtvaardige richting, beleidsvoorstellen en beleidsvisies toetsen op hun sociale rechtvaardigheid en in diverse overleg- en adviesraden het rechtvaardige transitiedenken binnenbrengen. Daarnaast zet het TNM zich in om een draagvlak te creëren bij ieders achterban voor het transitiedenken tout court en de sociale rechtvaardigheid ervan in het bijzonder. Bond Beter Leefmilieu wil ertoe aansporen dat productie- en consumptieprocessen grondig worden omgebogen. Dit wil niet zeggen dat wij economische groei verwerpen (al vormt het gehanteerde meetinstrument voor deze groei, het BNP, geen adequaat instrument). Zonder economische groei/ontwikkeling/welvaartsstijging (termen die dezelfde lading dekken) is er geen hoop voor het gros van de wereldbevolking. Maar binnen de huidige economische groei is deze hoop er evenmin. Een project voor duurzame ontwikkeling veronderstelt in de eerste plaats dat milieubescherming een integrerend bestanddeel wordt van het ontwikkelingsproces. Daarbij worden niet alleen direct in geld waardeerbare goederen geacht bij te dragen aan de welvaart en ontwikkeling, maar ook milieugoederen zoals biodiversiteit, zuiver water, een stabiel klimaat, gezonde lucht, enz. Het integreren van milieubekommernissen in alle beleidsdomeinen is een belangrijke voorwaarde voor duurzame ontwikkeling en een voortdurend streefdoel van BBL. Daarbij is het de taak van BBL om te wijzen op het potentieel van marktgebaseerde instrumenten (zie ook vergroening fiscaliteit ), van maatregelen inzake eco-efficiëntie en van culturele omschakelingen. De visie van BBL op D.O. is dus veel ruimer dan wat de federale en Vlaamse regering naar voren schuiven als een apart beleidsdomein of een aparte strategie. Zolang er tus- 20