Kleine woningaanpassingen voor ouderen De huidige woning beter geschikt maken Voor gemeenten en corporaties zijn verschillende ontwikkelingen met betrekking tot het wonen van ouderen van belang: het aantal ouderen neemt toe en ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen en functioneren. Hiervoor is het nodig dat de woning geschikt is of wordt gemaakt voor degene die erin woont. Ouderen verhuizen echter maar in beperkte mate: van de 55-plussers tot 80 jaar is ongeveer de helft na het 55 e levensjaar verhuisd. Het is dus van belang dat de huidige woningen van ouderen aangepast worden. In deze brochure leest u wat wij - RIGO Research en Advies, ContinYou Advies en Harting-Bank Revalidatiehulpmiddelen - voor uw gemeente of uw corporatie kunnen betekenen als het gaat om kleine woningaanpassingen die de woningen van veel van uw senioren beter geschikt maken.
Ouderen zijn dus maar beperkt geneigd om naar een geschikte woning te verhuizen. Daarbij valt een op de drie zelfstandig wonende 65-plussers minstens één keer per jaar, bij ouderen boven de 80 jaar is dat zelfs de helft. Bijna altijd valt iemand door een combinatie van factoren. De hoge leeftijd bijvoorbeeld, maar ook omgevingsfactoren als gladde vloeren of drempels. Voor een flink aantal ouderen geldt dat de huidige woning geschikt moet worden gemaakt, zodat zij zich hier veilig in kunnen bewegen en functioneren. De VNG en Aedes hebben in dit kader recent de handreiking Geschikt wonen het aanpassen nú aanpakken opgesteld. Vaak zijn enkele kleine woningaanpassingen en hulpmiddelen al voldoende. Maar wat is de juiste aanpak om te bewerkstelligen dat ouderen hun huis veiliger (laten) maken? Voorlichtingsprojecten of bewustwordingsprojecten hebben vaak niet of in beperkte mate het gewenste effect. Men wil niet als oud aangemerkt worden, het gaat toch nog goed. Er moet daarom een aanpak worden gezocht die wel werkt, waarmee de huidige woningen van ouderen beter geschikt worden gemaakt, zodat val- en andere incidenten worden voorkomen. Omdat het aantal ouderen toeneemt, komt voor veel gemeenten en corporaties de vraag op hoe dit zo doelmatig en effectief mogelijk bereikt kan worden. Wat kan een gemeente of corporatie doen? Het afbakenen van de doelgroep. Voor een succesvolle benadering is het noodzakelijk om de doelgroep helder af te bakenen, want de inhoud van de boodschap, de manier waarop de boodschap bij deze doelgroep komt en de inhoud van het aanbod zullen alle moeten worden toegesneden op de doelgroep. Mogelijkheden om de doelgroep af te bakenen zijn: Naar leeftijd, bijvoorbeeld 75-plussers Naar woonsituatie, bijvoorbeeld eigenaren van koopwoningen of bewoners van huurwoningen Naar problematiek, bijvoorbeeld mensen met geheugenproblemen / beginnende dementie Combinaties van het bovenstaande, bijvoorbeeld huurders boven de 75 jaar Het formuleren van een duidelijke boodschap. Wat wilt u precies dat de doelgroep gaat doen en waarom? Hoe kan zij dat doen? Welke ondersteuning biedt de gemeente / de corporatie? Belangrijk hierbij is om bij foldermateriaal teksten seniorenproof te maken: een wat groter lettertype, ondersteunende illustraties en niet te veel tekst. Mogelijke inhoud boodschap (persoonlijk) advies veiligheid in en om de woning informatie over de Wmowoonvoorziening informatie over (kleine) woningaanpassingen
Zorgen dat de boodschap de doelgroep bereikt. Alleen een folder verspreiden is niet voldoende. Het is belangrijk dat de boodschap via verschillende kanalen bij de doelgroep komt, zodat het belang vanuit verschillende personen of organisaties wordt onderschreven. Ook wordt op deze manier de boodschap voor de doelgroep een of meerdere malen herhaald. Bij een dergelijk project is het aan te raden gebruik te maken van de bestaande netwerken voor ouderen. Het gaat hierbij niet alleen om professionele organisaties zoals Stichting Welzijn Ouderen en thuiszorginstellingen, maar ook om ouderenbonden, kerken, de Zonnebloem, het Rode Kruis etc. Zij kunnen uw boodschap mede uitdragen tijdens huisbezoeken, in hun bladen en nieuwsbrieven, op hun websites en op bijeenkomsten. Het bieden van een aantrekkelijk aanbod. Uit eerdere ervaringen (o.a. Handreiking opplussen woningen van oudere eigenaar-bewoners, VROM/VNG 2006) blijkt dat het moeilijk is om ouderen te overtuigen van de noodzaak van woningaanpassingen. Belangrijk hierbij is een aantrekkelijk aanbod, een teaser waarbij bijvoorbeeld een aantal kleine woningaanpassingen gratis of tegen een kleine vergoeding wordt aangeboden en het ouderen zo gemakkelijk mogelijk wordt gemaakt om de woningaanpassingen aan te (laten) brengen. Dat betekent dus niet dat het alleen om subsidiëring of een financiële tegemoetkoming gaat. Zeker voor ouderen boven de 70 jaar is het belangrijk om hen werk uit handen te nemen en voor hen te zorgen dat de woningaanpassingen worden aangebracht. Naast woningaanpassingen m.b.t. het vergroten van fysieke veiligheid kan ook worden gedacht aan hulpmiddelen die mensen met geheugenproblemen in staat stellen om langer zelfstandig te wonen en de mantelzorgers ontlasten. Mogelijke media brief folder/brochure affiches (in gemeentehuis, bij huisartsen, kerken, bibliotheek etc.) bericht in huis-aan-huisblad netwerkorganisaties (huisbezoeken, bladen, bijeenkomsten, mond-totmondreclame) Mogelijk aanbod informatie en advies pakket woningaanpassingen, gratis of met financiële tegemoetkoming, b.v. o wandbeugels o extra trapleuning o drempelhulp / verwijderen drempels o douchestoel o toiletverhoger o bediening bovenraam uitvoering van de woningaanpassingen regie en bewaking kwaliteit bij uitvoering woningaanpassingen pakket demonstratiemateriaal samenstellen, b.v. hulpmiddelen bij geheugenproblemen zoals o kalenderklok o dagkalender o fototelefoon o vloeralarm o sleutelvinder o eenvoudige afstandsbediening
Gratis en handig, woon langer zelfstandig Woningaanpassingen voor 75-plussers in Pijnacker-Nootdorp Aanleiding Zoals overal in Nederland neemt het aantal ouderen in Pijnacker-Nootdorp toe. De gemeente bereidt zich hierop voor door geschikte woningen te realiseren in de nieuwbouw. Daarnaast wil de gemeente ook de bestaande voorraad woningen geschikt maken voor ouderen, mede in de wetenschap dat veel ouderen niet willen verhuizen en wonen in woningen die eigenlijk niet zo geschikt zijn. Daarbij bestond het vermoeden dat een grote groep ouderen de weg niet vond naar het Wmo-loket om woningaanpassingen aan te vragen. Hier zouden ook zogenaamde kwetsbare ouderen tussen zitten: ouderen die eigenlijk wel hulp en ondersteuning nodig hebben, maar die nog nergens in beeld zijn. Het project Alle 75-plussers, zowel in huur- als koopwoningen hebben een brochure gekregen met een aanvraagformulier voor een viertal kleine woningaanpassingen: wandbeugels, een extra trapleuning, een drempelhulp bij voor- of achterdeur en een raamopener voor een bovenraam met afstandsbediening. Deze woningaanpassingen zijn vergoed vanuit de Wmo en men kon deze gedurende de projectperiode zonder indicatie verkrijgen. Gedurende het project was een Wmo-consulent vanuit ContinYou Advies werkzaam bij de gemeente om de aanvragen af te handelen. Ook heeft deze consulent 140 aanvragers thuis bezocht nadat de woningaanpassingen waren aangebracht i.v.m. de evaluatie van het project. De woningaanpassingen werden aangebracht door Harting-Bank. De informatiecampagne werd uitgevoerd in samenwerking met twintig maatschappelijke organisaties: netwerkorganisaties die contact hebben met ouderen. Daarnaast zijn er diverse gemeenteberichten over het project verschenen in de huis-aanhuisbladen en is er aandacht geweest vanuit de overige lokale pers. De resultaten Bijna een kwart van de ouderen heeft gebruikgemaakt van het aanbod. Via de netwerkorganisaties zijn veel ouderen bereikt en overtuigd van de noodzaak van de woningaanpassingen. Daarbij bleek dat de ouderen alleen die woningaanpassingen hebben aangevraagd die men nodig vond en niet het gehele pakket. Uit de nabezoeken bleek een grote tevredenheid over de dienstverlening van de gemeente en Harting-Bank. Ook bleek dat 26% van de aanvragers vervolgens nog een andere aanvraag heeft ingediend bij het Wmo-loket: voor huishoudelijke hulp, vervoer etc. De informatiedoelstelling van het project is daarmee gehaald. Maar zijn daarmee ook de kwetsbare ouderen bereikt? Tijdens de nabezoeken is één op de zeven bezochte ouderen doorverwezen naar de ouderenadviseur van de SWOP, het Wmo-loket, de thuiszorg, het alzheimercafé etc. Dat betekent dat het aanbod van woningaanpassingen tevens als instrument heeft gewerkt om deze doelgroep in beeld te krijgen en toe te leiden naar de benodigde zorg of hulp.
Wat wij u kunnen bieden Wij zijn RIGO Research en Advies, ContinYou Advies en Harting-Bank Revalidatiehulpmiddelen. In projecten in de gemeente Pijnacker-Nootdorp (zie tekstkader) hebben wij intensief samengewerkt met als doel het realiseren van een aanzienlijk aantal kleine woningaanpassingen voor 75-plussers in hun huidige (eengezins)woningen. Deze samenwerking is ons bijzonder goed bevallen, en belangrijker: de behaalde resultaten overtroffen de verwachtingen van de opdrachtgever en de andere betrokken partijen. Wij kunnen u integrale projectleiding en projectuitvoering bieden, waarbij wij op maat kunnen ondersteunen bij: de voorbereiding intern en extern: oriëntatie en inventarisatie doelstellingen, afbakening van de doelgroep, inhoud van de boodschap, knelpunten, eerdere initiatieven, draagvlak, wensen en overige aandachtspunten opstellen van projectplan afspraken maken met eventuele andere betrokken partijen de uitvoering project/werkstructuur instellen administratie opzetten / invoeren in bestaande administratie foldermateriaal ontwikkelen en communicatietraject uitvoeren behandelen en eventueel beoordelen aanvragen woningaanpassingen leveren en aanbrengen de evaluatie presentatie resultaten procesevaluatie conclusies en aanbevelingen RIGO draagt zorg voor de algehele projectleiding en de voorbereiding van het project. ContinYou Advies biedt deskundigheid rond advisering en indicering van woningaanpassingen en neemt de uitvoering op zich voor wat betreft de afhandeling van de aanvragen. Harting-Bank tenslotte levert de woningaanpassingen, brengt deze aan en biedt service en nazorg. Hiervoor heeft zij een speciaal team beschikbaar dat ervaring heeft met de doelgroep. Contact Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: RIGO Research en Advies Froukje van Rossum, onderzoeker/adviseur t. 020 5221192 Froukje.van.Rossum@rigo.nl www.rigo.nl ContinYou Advies Lieke Schellekens, adviseur/bewegingstechnoloog t. 06 424 73 554 info@continyou-advies.nl www.continyou-advies.nl Harting-Bank Revalidatiehulpmiddelen Harold van der Weide, projectmanager t. 070 383 81 00
h.v.d.weide@harting-bank.nl www.harting-bank.nl