Wet werk en zekerheid in het onderwijs 1
Wet werk en zekerheid in het onderwijs Door de nieuwe wet wet werk en zekerheid (Wwz) is een aantal regels rondom flexibele arbeid, WW en ontslag ingrijpend veranderd. Deze wet geldt voor het bijzonder onderwijs, maar niet voor het openbaar onderwijs. In deze brochure brengt de AOb de leden alvast op de hoogte van de belangrijkste veranderingen. 3
1. Wat zijn de belangrijkste veranderingen? De wijzigingen kunnen verdeeld worden over 4 onderwerpen: Flexibele arbeid De Wet werk en zekerheid heeft tot doel om onzeker werk tegen te gaan en meer zekerheid te bieden in de regeling van arbeidscontracten, en bij de beëindiging daarvan. Transitievergoeding Werknemers met een dienstverband van tenminste 24 maanden krijgen recht op een vergoeding bij onvrijwillig ontslag of afloop contract. Ontslagroute Voor het onderwijs verandert de ontslagprocedure drastisch. WW Het recht op WW wordt ingeperkt wat betreft duur en opbouw, maar vakbonden en werkgevers hebben afgesproken om dit te repareren in een aanvullende regeling. Let op, de veranderingen gaan niet allemaal tegelijk in: Per 1 januari 2015 verandert al een aantal regels rondom flexibele arbeid. Per 1 juli 2015 verandert de ketenbepaling, dit is een regel voor tijdelijke contracten. Per 1 juli verandert ook het ontslagrecht, er komt een transitievergoeding en het begrip passende arbeid in de WW wijzigt. Vanaf 1 januari 2016 wijzigt in fasen de opbouw en duur van de WW. 2. Flexibele arbeid Oproepcontracten (nul-uren- en min-maxcontracten) Vanaf 1 januari 2015 gelden strengere regels voor nul-urencontracten en min-maxcontracten. Dat zijn contracten waarin de werkgever zijn verplichting om loon door te betalen als er geen werk is, heeft uitgesloten. Dit is het geval bij veel oproepcontracten maar het komt ook voor in uitzendcontracten. Volgens de regels moet een werkgever zijn werknemer altijd doorbetalen, als de oorzaak van het feit dat er niet gewerkt wordt bij de werkgever ligt. 4
De werkgever kan echter voor de eerste 6 maanden in het contract opnemen dat geen loon uitbetaald wordt als er niet gewerkt wordt. Tot 1 januari 2015 kon via de cao deze periode onbeperkt verlengd worden. De nieuwe regels beperken deze mogelijkheid tot afwijking bij cao. Per 1 januari 2015 mag een werkgever na 6 maanden alleen nog maar voor bepaalde functies van de loondoorbetalingsplicht bij geen werk afwijken, als dit in de cao zo geregeld is. Het moet dan gaan om functies waarvan de overeengekomen werkzaamheden incidenteel van aard zijn en geen vaste omvang hebben. Is het oproepcontract vóór 1 januari 2015 tot stand gekomen? Dan kan nog steeds via de cao onbeperkt worden afgeweken van de loondoorbetalingsverplichting. Afspraken hierover die voor 1 januari 2015 in de cao zijn overeengekomen blijven geldig, tot maximaal 1 juli 2016.. Aanzegtermijn bij tijdelijke contracten Vanaf 1 januari 2015 moet je werkgever je uiterlijk een maand voor de overeengekomen einddatum schriftelijk laten weten of je contract wordt voortgezet en zo ja, onder welke voorwaarden. Deze aanzegtermijn geldt niet voor contracten korter dan 6 maanden. De aanzegplicht geldt voor contracten aangegaan op of na 1 januari 2015. Ook geldt de aanzegplicht voor contracten die voor 1 januari 2015 zijn aangegaan en die na 1 februari 2015 eindigen. Verzuimt je werkgever (tijdig) aan te zeggen dan eindigt het contract alsnog op de overeengekomen einddatum, maar dan is je werkgever wel een boete verschuldigd. De boete is maximaal een maandsalaris. Een vordering tot betaling van de boete moet binnen drie maanden* na de dag dat de aanzegplicht is ontstaan bij de kantonrechter worden ingediend, dus neem zo snel mogelijk contact op met de AOb. *dit is binnen een termijn van 2 maanden na einde contract 5
Voor contracten van minder dan zes maanden geldt de aanzegplicht niet, net zomin als voor een arbeidsovereenkomst die eindigt op een tijdstip dat niet op een kalenderdatum gesteld is (bijvoorbeeld einde project, vervanging) en in het geval van een uitzendovereenkomst met een uitzendbeding. Geen proeftijd In een contract van 6 maanden of korter mag je werkgever geen proeftijd meer opnemen. Deze maatregel gaat in op 1 januari 2015. Geen concurrentiebeding Per 1 januari 2015 mag in een tijdelijk contract in principe geen concurrentiebeding meer worden opgenomen. Ketenbepaling bij tijdelijke contracten Voorheen regelde de wet dat je binnen 36 maanden maximaal 3 tijdelijke arbeidsovereenkomsten kon hebben. Bij cao kon hiervan afgeweken worden zodat veel meer tijdelijke contracten mogelijk werden. Als na een contract een onderbreking van langer dan 3 maanden plaatsvond, dan begon de keten (telling van contracten) opnieuw. Deze regeling heet de ketenbepaling. Door de nieuwe wet wordt vanaf 1 juli 2015 deze maximale periode verkort tot 24 maanden. Het maximale aantal contracten blijft 3. Door deze nieuwe bepaling moeten werknemers dus vanaf 1 juli 2015 al na 2 jaar of 3 contracten een vaste baan krijgen. De onderbrekingstermijn waarna de telling weer opnieuw begint, wordt verlengd naar 6 maanden. De regering wil daarmee het draaideureffect tegen gaan. Afwijken bij cao is sterk ingeperkt en aan strengere regels gebonden. Afwijkingen in cao s die op 1 juli 2015 nog lopen, worden wel toegestaan tot het einde van de cao, maar maximaal tot 1 juli 2016. Onderwijs Flexwerken komt ook in het onderwijs steeds meer voor. Onderwijswerkgevers maken steeds meer gebruik van flexibele 6
arbeidsrelaties om normale risico s af te wentelen op de werknemers. Dit maakt dat dit thema voor de AOb een speerpunt is. De volgende regelingen van de Wwz hebben gevolgen voor de onderwijs-cao s: Het uitsluiten van de loondoorbetalingsverplichting bij oproepcontracten kan niet langer dan 6 maanden. De aanzegtermijn bij tijdelijk contract. Geen proeftijd bij tijdelijke contracten korter dan 6 maanden. De aanzegtermijn bij tijdelijk contract in diverse onderwijs-cao s kan gunstiger uitpakken dan de wettelijke aanzegregeling, neem daarom met vragen hierover contact op met het Informatie Adviescentrum van de AOb. Op dit moment bestaan nog afwijkende cao-bepalingen rondom de ketenbepaling in de onderwijs-cao s. In bijvoorbeeld de cao primair onderwijs is het nu nog mogelijk om in drie jaar tijd een groot aantal tijdelijke contracten aan te bieden voordat overgegaan moet worden tot het aanbieden van een vast contract. Bij de nieuwe cao geldt de Wwz. De nieuwe ketenbepaling gaat in vanaf 1 juli 2015. Hoe de uitwerking van de Wwz precies vorm gaat krijgen in de onderwijscao s wordt hopelijk zo snel mogelijk duidelijk. Houd de website van de AOb in de gaten voor het laatste nieuws hierover. 3. Transitievergoeding De Wwz regelt dat bij einde dienstverband na 2 jaar recht bestaat op een transitievergoeding. Vanaf 1 juli 2015 krijgt elke werknemer bij ontslag na minimaal 2 jaar dienstverband zo n vergoeding, met een maximum van 75.000 of maximaal 1 jaarsalaris. De vergoeding wordt berekend naar het aantal gewerkte jaren. Voor de eerste 10 gewerkte jaren krijg je een derde maandsalaris per jaar, voor alle jaren daarna een half maandsalaris. 7
Als werkgevers aantoonbaar investeren in scholing en andere activiteiten om je arbeidsmarktkansen te vergroten, kunnen deze kosten van de transitievergoeding worden afgetrokken. Het moet dan gaan om scholingen en activiteiten die gericht zijn op werk bij een andere werkgever. Voor de verrekening gelden speciale regels. Veelal moet je als werknemer ook schriftelijk instemmen in verband met de verrekening. Onderwijs In het overleg tussen sociale partners in het onderwijs kunnen nadere afspraken worden gemaakt over de toepassing van de regels voor de transitievergoeding in het onderwijs. Houd de website van de AOb in de gaten voor het laatste nieuws hierover. 4. Wat verandert aan het ontslagrecht? Werkgevers dringen al jaren aan op versoepeling van de ontslagbescherming. Die komt er niet. Wel wordt in de Wwz per 1 juli 2015 de ontslagbescherming eenvoudiger, rechtvaardiger en eerlijker. De werkgever moet voor het opzeggen van de arbeidsovereenkomst een redelijke grond hebben. De wet kent acht redelijke gronden. Deze ontslaggronden zijn limitatief. Bovendien dient de werkgever aannemelijk te maken dat de herplaatsing van de werknemer binnen een redelijke termijn, al dan niet met behulp van scholing, in een andere passende functie niet mogelijk is. De route wordt duidelijker: bij ontslag om bedrijfseconomische redenen of bij ontslag vanwege langdurige arbeidsongeschiktheid toetst het UWV. Is er een andere reden dan gaat het via de rechter. Onderwijs Onderwijs kende altijd een eigen ontslagstelsel. Voor het onderwijs gaat ook de UWV route gelden, tenzij bij cao een ontslagcommissie ingesteld wordt. Deze ontslagcommissie kan alleen worden ingesteld als sprake is van bedrijfseconomisch ontslag. Voor het onderwijs wordt door de sociale partners overlegd of 8
een ontslagcommissie ingesteld wordt die, in plaats van het UWV, het ontslag vanwege bedrijfseconomische redenen gaat toetsen. De AOb is hier een voorstander van omdat op deze wijze een zorgvuldiger procedure mogelijk is waarin voor de werknemer meer gelegenheid is tot hoor en wederhoor. Bovendien heeft zo n commissie meer kennis van de onderwijssector. Verder wordt met werkgeversorganisaties overlegd of voor het onderwijs de Commissie van Beroep in stand wordt gehouden om een deel van de procedures via de kantonrechter te voorkomen. De AOb ziet grote voordelen in het in stand houden, omdat de toegang tot de Commissie laagdrempelig is en complex juridisch getouwtrek voorkomt. Houd de website van de AOb in de gaten voor het laatste nieuws hierover. 5. Werkloosheidswet (WW) Vanaf 1 januari 2016 wordt de periode van de werkloosheidsuitkering (WW) stapsgewijs verkort van maximaal 38 naar maximaal 24 maanden. Ook de opbouw wordt ongunstiger. Dit gaat over het wettelijke recht op WW. In het Sociaal Akkoord is afgesproken dat in de cao s afspraken worden gemaakt over de opbouw en de aanvulling na de wettelijke periode van 24 maanden tot 38 maanden. Dit is een harde afspraak en alle vakbonden zetten er op in dat deze reparatie voor 1 januari 2016 wordt geregeld. Onderwijs De AOb wil in de onderwijs-cao s de WW opbouw en duur ook repareren. In het onderwijs is ook nog een boven- en nawettelijke werkloosheidsregeling (voorheen wachtgeld genaamd). In het Sociaal Akkoord zijn ook daarover uitspraken gedaan, namelijk dat de aanpassing van de WW geen gevolgen heeft voor deze regelingen*. Houd de website van de AOb in de gaten voor het laatste nieuws over de werkloosheidsregelingen. *Er kunnen wijzigingen in de regelingen optreden door voorbeeld het opschuiven van de AOW gerechtigde leeftijd 9
6. Openbaar Onderwijs Voor personeel in het openbaar onderwijs geldt de Wwz niet. De AOb wil zoveel als mogelijk gelijke regelingen voor personeel in dienst van het openbaar en bijzonder onderwijs. Dat betekent dat de AOb gelijke afspraken wil maken over de flexbepalingen en de transitievergoeding voor het personeel in het openbaar onderwijs. Voor het ontslagrecht ligt het ingewikkelder. Personeel werkzaam in het openbaar onderwijs is ambtenaar in de zin van de Ambtenarenwet. Daar gelden andere procedures bij ontslag. Het kabinet streeft ernaar om de ambtenaren/het openbaar onderwijs ook onder de Wwz te laten vallen. Dat gaat op zijn vroegst in op 1 januari 2017. Vragen over de gevolgen van de Wwz voor uw eigen situatie? Neem contact op met het Informatie- en Adviescentrum van de AOb 0900-463 62 62 of per mail info@aob.nl 10
Algemene Onderwijsbond Postbus 2875 3500 GW Utrecht Tel 0900 4636262 info@aob.nl Jan 2015