Kostprijsberekening Cursus voor Hoeveverwerking 28 november 2012 Veerle Serpieters Het innovatiesteunpunt is een initiatief van Boerenbond in partnerschap met Cera
Deze opleiding is onderdeel van een project met volgende partners: Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland
Agenda Inleiding Waarom een kostprijs berekenen? Soorten kosten Welke kosten breng je in rekening? Productiekosten Niet-productiekosten Prijszetting Nabespreking Komt jouw lijstje overeen met wat je allemaal mee moet nemen? 3
Inleiding Ik heb geen idee hoeveel mijn ijsjes mij werkelijke kosten De tijd dat ik werk, moet ik toch niet doorrekenen Indirecte kosten?! Om mijn prijs te bepalen, ga ik naar de Delhaize bij ons in het dorp en zet mijn prijs onder die van hen Onze machine is al 8 jaar oud, moet ik daarvoor nog een kost rekenen? 4
Waarom een kostprijs gaan berekenen? Kostprijsberekening geeft een overzicht van de verwachte kosten Een goed inzicht in de kosten, kan helpen om Een inschatting te maken van de omzet en het bedrijfsresultaat De minimale verkoopprijs te bepalen is een verhoging of verlaging nodig? Het productassortiment samen te stellen Te weten waar veranderingen qua productiemiddelen noodzakelijk zijn Te weten wat uitbesteed kan worden Het marketingbeleid te bepalen Investeringen goed af te wegen en een bedrijfsstrategie op te stellen Gemakkelijk een offerte op te stellen De kostprijs heeft te maken met beslissingen over geld 5
Soorten kosten Directe en indirecte kosten Directe kosten Kosten die rechtstreeks aan het product toegerekend kunnen worden Er bestaat een direct verband tussen de hoogte van de kosten en de kost van het product Indirecte kosten Kosten die je niet rechtstreeks aan een product kunt toerekenen en die meer voor het bedrijf in het algemeen gemaakt worden Er bestaat geen direct verband tussen de hoogte van de kosten en de kost van het product 6
Soorten kosten Vaste en variabele kosten Vaste kosten Kosten die onafhankelijke zijn van de productiegrootte Ook als je niets produceert, blijft de kost bestaan Variabele kosten Deze kosten zullen variëren naargelang de productiegrootte Een stijging (daling) van de productie verhoogt (vermindert) de totale variabele kosten Kostprijs om op de markt te staan 25000 20000 15000 10000 5000 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Productievolume Kostprijs verpakking 50 40 30 20 10 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Productievolume 7
Soorten kosten Oefening Directe kosten Indirecte kosten Variabele kosten Vaste kosten Benzinekost van marktkraam; Boekhouder; Verzekering; Telefoonkost; Grondstoffen; Kost voor machine die voor 1 product gebruikt wordt; Loon bedrijfsleider; Verpakkingskost; Elektriciteitsverbruik in verkoopruimte; Internetabonnement; Marketing voor bedrijf; Loon interim arbeider; Loon arbeider 8
Welke kosten breng je in rekening? Kostprijs = de kosten die nodig zijn om een bepaald product of dienst te leveren Kosten Productiekosten Niet-productiekosten Marketingkosten Materiaalkosten Directe arbeidskosten Machine kosten Indirecte arbeidskosten Administratiekosten Verkoopkosten Grondstoffen Verpakkingsmateriaal Tijd nodig om product te maken Productiemachin es Verpakkingsmac hines Etiketteerder Winkel Administratie Promotie voeren Cursussen volgen Verkoopruimte & materiaal Terras Verbruikers-zaal Marktwagen Logistieke kost Promotiemateriaal Website Reclamebord Bijdrage voor beurzen Certificatie Verzekeringen Lidgelden Opleidingen Kruispunt-bank Boekhouder Water & elektriciteit Computer 9
Praktische oefening productiekost We beginnen met de productiekost Kosten Productiekosten Niet-productiekosten Directe arbeidskosten Machine kosten Indirecte arbeidskosten Administratiekosten Verkoopkosten Marketingkosten Materiaalkosten Dit zijn alle kosten die rechtstreeks met de productie te maken hebben Deze kosten zouden wegvallen indien je een product niet meer zou maken 10
Praktische oefening productiekost Verse fruitmand Het bedrijf Verse fruitmand kweekt appel en peren, maar verwerkt ook ander fruit tot confituur Een van de producten die het bedrijf al jaren verkoopt is aardbeienconfituur Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten Het bedrijf maakt 20 keer per jaar zowel confituur Groenten van hier Het bedrijf Groenten van hier heeft allerhande vollegrondsgroenten en verwerkt deze Een van de producten die het bedrijf al jaren verkoopt is preisoep Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten Het bedrijf maakt 20 keer per jaar zowel preisoep Koedeloe Het bedrijf Koedeloe verwerkt hun eigen melk tot zuivelproducten Een van de producten die het bedrijf maakt, is schepijs, en met name vanille-ijs Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten Het bedrijf maakt 40 keer per jaar zowel vanille-ijs Laten we beginnen met de berekening van de materiaalkost Welke info heb je hiervoor nodig 11
Praktische oefening productiekost: Materiaalkost Nodige informatie Aantal bereidingen per jaar Hoeveel productie per bereiding Hoeveel verlies bij productie Ingrediënten en hun prijs Hoeveelheid qua ingrediënten Kostprijs van verpakking Verpakkingsgrootte Opdracht Bereken de materiaalkost voor aardbeiconfituur, preisoep en vanille-ijs per bereiding en per verpakking 12
Praktische oefening productiekost: Materiaalkost informatie Nodige informatie Aardbeienconfituur Preisoep Ijs Aantal bereidingen per jaar 20 20 40 Gemiddelde productie per bereiding Gemiddeld verlies bij productie 50 kg 100 liter 160 liter 2% 2% 5% Verpakkingsgrootte Potje van 0.250 kg Pot van 1 liter Doos van 1 liter Gemiddelde prijs per ingrediënt Gemiddelde hoeveelheid ingrediënt per bereiding Kostprijs van verpakking Aardbeien 2 / kg Prei 0.8 /kg Melk 0.4 / liter Suiker 1 / kg Aardappelen 0.75 /kg Emulgator 20 / kg Citroen 0.3 /stuk Ajuin 0.6 /kg Suiker 1 / kg Water 0.004 /liter Melkpoeder 3 / kg Bouillonblokjes + kruiden 0.1 /blokje Vanille 0.50 / stuk Aardbeien 150 kg Prei 42 Kg Melk 60 Liter Suiker 150 kg Aardappelen 20 Kg Emulgator 0.9 kg Citroen 50 Stuks Ajuin 23 Kg Suiker 13 kg 0.25 /potje 0.02 /etiket Water 200 Liter Melkpoeder 0.8 kg Bouillonblokjes + kruiden 0.25 /pot 0.02 /etiket 200 Stuks Vanille 60 Stuks 0.2 /doos 0.02 /etiket 13
Praktische oefening productiekost: Arbeidskost Er is tijd nodig om de producten te maken Deze tijd moet ook in de kostprijs meegenomen worden Stel dat je ziek zou worden en je moet iemand te werk stellen om de producten te maken, dan moet je die persoon ook kunnen betalen Voor deze oefening nemen we aan dat een uur werken 15 euro kost Opdracht: Bereken de arbeidskost per bereiding en per verpakking voor aardbeienconfituur, preisoep en vanille-ijs Arbeidskost moet je mee in rekening brengen! 14
Praktische oefening productiekost: Arbeidskost informatie Verse fruitmand Het bedrijf Verse fruitmand heeft vorig jaar een meting gedaan van de tijd die ze spenderen aan het maken van de confituur Gemiddeld duurt het 145 minuten om 10 kilogram confituur te maken Groenten van hier Het bedrijf Groenten van hier heeft eens gemeten hoeveel tijd ze spenderen aan de bereiding van de soep Gemiddeld duurt het 80 minuten om 25 liter soep te maken Koedeloe Het bedrijf Koedeloe heeft eens gemeten hoeveel tijd ze spenderen aan de bereiding van het ijs Ontromen Pasteuriseren Mixen en afvullen Snelvriezen Etiketteren Kuisen 60 min 30 min 240 min 10 min 20 min 15 min Niet iedereen werkt altijd 100% van de tijd (vb. wc-bezoek, eten,...). Indien je uitgaat van de theoretische tijd om iets te bereiden, moet je hiervoor nog een 10% additionele kost meerekenen 15
Praktische oefening productiekost: Machinekost Het is nodig om een oplijsting te maken van alle machines die voor de productie gebruikt worden Voor de kostprijs van een machine moet je de prijs nemen die je zou moeten betalen indien je de machine nieuw aankoopt Kun je makkelijk een 2 de handsmachine aankopen kun je de 2 de handsprijs nemen Je houdt rekening met de afschrijfperiode van de machine Opdracht Bereken de machinekost voor aardbeienconfituur, preisoep en vanille-ijs per bereiding en per verpakking Reken voor de machinekost met de aankoopprijs van een nieuwe machine 16
Praktische oefening productiekost: Machinekost Voor de toerekening van de machinekost hou je rekening met de afschrijvingstijd De toewijzing van de machines kan op verschillende manieren gebeuren neem de methode die het meest een rechtstreeks verband heeft met de werkelijke kost Omzet Gebruik Uit haar berekening, leerde de Verse fruitmand dat de aardbeienconfituur goed is voor 9% van de omzet De preisoep is goed voor 5% van de omzet van het bedrijf Groenten van hier Koedeloe gebruikt alle machines, behalve de etiketteerder enkel om vanille-ijs te maken 17
Praktische oefening productiekost: Machinekost informatie Aardbeienconfituur Machines Aankoopprijs Levensduur % gebruik Kookketel 500 10 9 Mixer 75 10 9 Etiketteerder 100 10 9 Preisoep Machines Aankoopprijs Levensduur % gebruik Kookketel 500 10 5 Versnijmachine 500 7 5 Mixer 500 15 5 Etiketteerder 100 10 5 Vanille-ijs Machines Aankoopprijs Levensduur % gebruik Ijsturbine 10000 20 100 Snelvriezer 6000 15 100 Diepvries 800 20 100 Afvulmachine 600 20 100 Kookketel 1000 25 100 Etiketteerder 100 10 33 18
Na al deze berekeningen, hebben we zicht op de totale directe productiekost Kosten Productiekosten Niet-productiekosten Materiaalkosten Directe arbeidskosten Machine kosten Indirecte arbeidskosten Verkoopkosten Marketingkosten Administratiekosten Productiekost Aardbeiconfitu ur Materiaalkost ingrediënten Materiaalkost verpakking Arbeidskost Machinekost TOTAAL jaar Kost per bereid ing Kost per verpak king Productiekos t Preisoep Materiaalkost ingrediënten Materiaalkost verpakking Arbeidskost Machinekost TOTAAL Kost per jaar Kost per bereidi ng Kost per verpakk ing Productiekos t Vanille-ijs Materiaalkost ingrediënten Materiaalkost verpakking Arbeidskost Machinekost TOTAAL Kost per jaar Kost per bereidi ng Kost per verpakk ing 19
Lessen bij de productiekostberekening Maak een goede oplijsting van alle ingrediënten nodig om een product te bereiden Hou rekening met een verlies aan productie Breng arbeidskost in rekening Wat is de kost als je iemand zou moeten betalen om het werk te doen? Reken met de nieuwe aankoopprijs van een machine Wat is de kost als ik vandaag een nieuwe machine moet kopen? Verdeel de machinekost over een vooraf bepaald aantal jaar 20
Opmerking bij de productiekostberekening In realiteit zal je waarschijnlijk niet alle producten die je gemaakt hebt, verkopen aangezien producten soms ook vervallen In dit geval heb je dus een verlies aan tijd en verpakking = dervingskosten Om dit in rekening te brengen, heb je een aantal mogelijkheden om je hiervoor in te dekken Tel een bepaald % op bij je directe kostprijs Confituur: 3.49 + 2% = 3.56 Prei: 1.94 + 2% = 1.98 Ijs: 1.58 + 2% = 1.61 Reken dit mee in de marge die je neemt op het product 21
Niet-productiekosten Niet-productiekosten zijn kosten die niet meteen verdwijnen wanneer je stopt met het produceren van een bepaald product Voor praktisch gebruik verdelen we deze kosten in 4 groepen Kosten Productiekost Niet-productiekost Marketingkosten Materiaalkosten Directe arbeidskosten Machine kosten Indirecte arbeidskosten Administratiekosten Verkoopkosten Winkel Administratie Promotie voeren Cursussen volgen Verkoopruimte & materiaal Terras Verbruikers-zaal Marktwagen Logistieke kost Promotiemateriaal Website Reclamebord Bijdrage voor beurzen Certificatie Verzekeringen Lidgelden Opleidingen Kruispunt-bank Boekhouder Water & elektriciteit Computer 22
Toewijzing van niet-productie kosten aan meerdere producten Niet-productiekosten kun je niet rechtstreeks aan 1 product doorrekenen Je moet dus een verdeelsleutel bepalen om de kost toch aan de verschillende producten toe te wijzen Er zijn vele mogelijkheden op basis van Productievolume Directe kosten Aantal directe arbeidsuren Omzet De keuze van je verdeelsleutel zal een impact hebben op de finale kostprijs Je kiest best de verdeelsleutel die het meest een rechtstreeks verband heeft met de werkelijke kost 23
Toewijzing van niet-productie kosten Oefening Verse Fruitmand heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten De aardbeienconfituur is goed voor 9% van de omzet Verse Fruitmand heeft beslist om haar indirecte kosten toe te wijzen op basis van de omzet Indirecte arbeid Aantal Eenheid % gebruik Winkel 1432 uur 9% Administratie 70 uur 9% Promotie 46 uur 9% TOTAAL 1548 min Verkoopkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruik Marktwagen 1000 6 9% Benzine 280 1 9% TOTAAL 1280 Marketingkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruik Website 500 5 9% Folder 250 1 9% Sponsering 150 1 9% TOTAAL 900 Administratiekosten Aankoopprijs Levensduur % gebruik Kasboek 25 1 9% FAVV 90 1 9% Labo 50 1 9% Gas 67 1 9% Water 400 1 9% Boekhouder 1500 1 9% Verzekeringen 1500 1 9% Computer 500 5 9% TOTAAL 4132 24
Toewijzing van niet-productie kosten Oefening Groenten van hier heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten Algemeen haalt Groenten van hier 5% van zijn omzet uit de verkoop van preisoep Qua verkoop via de automaat, is de preisoep goed voor 10% van de omzet Groenten van hier heeft de keuze gemaakt om de indirecte kosten toe te wijzen op basis van de omzet Indirecte arbeid Aantal Eenheid % gebruik Winkel 365uur 5% Administratie 150uur 5% Promotie 50uur 5% TOTAAL 565min Verkoopkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruik Automaat 10000 10 10% Buitenafwerking 15000 20 10% Inrichting 12500 20 5% TOTAAL 37500 Marketingkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruik Website 500 5 5% Folder 300 1 5% Borden 100 10 5% TOTAAL 900 Administratiekosten Aankoopprijs Levensduur % gebruik FAVV 90 1 5% Labo 50 1 5% Elektriciteit 1000 1 5% Water 1000 1 5% Boekhouder 1500 1 5% Verzekeringen 2200 1 5% Computer 700 3 5% TOTAAL 6540 25
Toewijzing van niet-productie kosten Oefening Koedeloe heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten Om de indirecte arbeidskost te berekenen is men vertrokken van het gegeven dat Koedeloe 8u per dag en 6 dagen per week in de thuisverwerking actief is. Binnen deze tijd wordt ook alle administratie, promotie, enz. voor de thuisverkoop gedaan Vanille-ijs zorgt voor 62% van de omzet van Koedeloe * Al rekening gehouden met afschrijftijden Assumpties uren per uren per # weken Arbeid week jaar 8u per dag & 6 dagen per week 48 53 2496 Directe min per min per uren per arbeidstijd bereiding jaar jaar Ijs 375 15000 250 Rijstpap 75 3750 63 Pudding 55 2750 46 Totaal 505 21500 358 Indirecte arbeid uren per uren per Kost / uur week jaar per jaar 48 15 2138 32065 Totaal Indirecte kosten op jaarbasis* 40700 Indirecte arbeidskosten 32000 Verkoopkosten 3000 Marketingkosten 700 Administratiekosten 5000 26
Totale kostprijs Het samenbrengen van de directe productiekost en de nietproductiekost, geeft ons de totale kostprijs Productiekosten Materiaalkost ingrediënten Materiaalkost verpakking Arbeidskost Machinekost TOTAAL jaar Aardbeiconfituur Preisoep Vanille-ijs bereid. verpak. jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak. Niet- Productiekosten Indirecte arbeid Verkoopkosten Marketingkosten Administratiekosten TOTAAL jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak. TOTALE KOSTRPIJS 27
Tips bij het berekenen van indirecte kosten Maak een overzicht van alle facturen Facturen van materiaal dat je een aantal jaar gebruikt, schrijf je af over die periode (vb kost om website te maken, logo, tafels, kassa, reclamebord, ) Verdeel de facturen over de 4 blokken Noteer het aantal uren dat je besteedt aan niet-productie Verkoop Administratie Promotie Cursussen volgen Bepaal de verdeelsleutel die je gaat gebruiken om de indirecte kosten toe te wijzen aan de producten 28
Wanneer maak je een kostprijsberekening? Zeker 1 keer per jaar Eventueel indien er nieuwe ontwikkelingen zijn op het bedrijf en je wilt nagaan of de huidige vraagprijs de kosten nog dekt Nieuw product Nieuwe machine Grote verandering in ingrediënten Verbouwing 29
Wat doe je als de kostprijs de verkoopprijs niet dekt? Stel dat je beslist om het product niet meer te maken De directe productiekost valt weg Geen ingrediënten meer aankopen Geen tijd steken in het maken van het product Machines verkopen De indirecte productiekosten blijven Elektriciteit van de winkel blijft gelijk De investering in je website en verkoopruimte moet je nog steeds afschrijven De boekhouder blijf je betalen Je moet de indirecte kosten verdelen over minder producten, waardoor de kost van deze producten zelf ook weer duurder worden 30
Kostprijs vs verkoopprijs Kostprijs = de kosten die nodig zijn om een bepaald product of dienst te leveren Verkoopprijs = het bedrag dat gevraagd wordt om een bepaald product of dienst te leveren De verkoopprijs moet minstens alle kosten dekken = break-even Heb je een verschil, dan bekom je een marge Grondstoffen Arbeid Machines Indirecte kosten Marge Verkoopprijs 31
Wat bepaalt de marge? Exclusiviteit Vraag en aanbod Kwaliteit van product Concurrentie In hoe verre is jouw product uniek en/of exclusief? Hoe unieker, hoe meer marge je kunt rekenen Is er veel vraag naar het product en is het aanbod beperkt? meer marge mogelijk Is er weinig vraag en veel aanbod? minder marge Voor een betere kwaliteit kun je een hogere marge vragen Spelen met een variatie in het assortiment (basis & duurder product) Wat vraagt de concurrentie? Hoe verhoudt hun product zich tot dat van jou? Mogelijke andere zaken De uiteindelijke marge bepaal je zelf! 32
Break-even oefening Innovatiesteunpunt organiseert een avond opleiding over ICT tussen 17 en 22 uur en wil hiervoor 25 euro per persoon vragen Er wordt een maaltijd voorzien van 10 euro per persoon en drankjes voor 5 euro per persoon Om copies te maken van de nota s voorziet men 5 euro per persoon De opleiding wordt in een zaaltje van een café georganiseerd. Het café vraagt hiervoor 50 euro per avond De lesgever die ze hebben uitgenodigd, vraagt 100 euro Hoeveel personen moeten zich inschrijven zodat de opbrengsten de kosten dekken? 33
Welke mogelijkheden heb je om met de prijs te spelen? Spaarkaart Je hoeft de prijs niet te verlagen en geeft enkel een gratis product na x aankopen Voordeel: een spaarkaart zet mensen aan om terug te komen en meerder aankopen te doen Nadeel: voor de klant kan het lang duren Kortingsbon De bon verlaagt de prijs van het product voor 1 eenheid Voordeel: er komen nieuwe klanten naar de winkel Nadeel: de klant is misschien niet het juiste clienteel Volumekorting De prijs van het product wordt lager naar mate de klant een groter volume koopt Voordeel: de klant zal meer producten tegelijk kopen Nadeel: de klant komt misschien niet regelmatig langs Oplopende korting De klant geeft de mogelijkheid om op een product 10, 20 of 30% korting te krijgen Voordeel: de klant heeft het gevoel dat hij zelf zijn korting bepaald Nadeel: je moet heel goed weten wat klanten kopen en hoeveel ze kopen 34
Nabespreking Hoe evalueer je deze sessie? Wat heb je bijgeleerd? Wat ontbrak voor jouw gevoel? Kun je hiermee zelf aan de slag? 35
Wat nu? Meer adviesverlening door Innovatiesteunpunt Marketing Academie Bepaal de juiste prijs 4 december Winkel inrichting Patrick Pasgang patrick.pasgang@innovatiesteunpunt.be Kostprijsberekening Veerle Serpieters veerle.serpieters@innovatiesteunpunt.be www.innovatiesteunpunt.be 36
Nog meer vragen Veerle Serpieters Veerle.serpieters@innovatiesteunpunt.be 016 / 28 61 31 37