BESLUIT Besuit van de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit as bedoed in artike 37, eerste id, van de Mededingingswet. Zaak nr: 1228 / Stork-Printed Circuit Board Fabriek Nummer: 1228/4 I. MELDING 1. Op 21 januari 1999 heeft de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit een meding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artike 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeed dat Stork N.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artike 27, onder b, van de Mededingingswet, over Printed Circuit Board Fabriek, bedrijfsonderdee van Phiips Medica Systems Nederand B.V.. Van de meding is mededeing gedaan in Staatscourant 16 van 25 januari 1999. Naar aaneiding van de mededeing in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshave zijn vragen gested aan verschiende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Stork N.V. (hierna: Stork) is een naamoze vennootschap naar Nederands recht. Stork staat aan het hoofd van het Stork-concern en heeft een aanzienijk aanta werkmaatschappijen. 3. Stork is actief ten aanzien van: ontwikkeing, productie en verkoop van systeemcomponenten voor het textiedrukproces en van productiesystemen voor de voedingsmiddeenen verpakkingsindustrie. ontwerp, fabricage, testen en modificatie van eektronische printpaten of paneen (hierna: printed circuit boards) en modues en inkoop van daarvoor benodigde materiaen. nieuwbouw, beheer, onderhoud en verwijdering van technische, industrie, infrastructuree of gebouwgebonden instaaties. ontwerp en bouw van industrie instaaties. 4. Printed Circuit Board Fabriek (hierna: PCBF) is een onderdee van Phiips Medica Systems Nederand B.V. (hierna: PMSN). PMSN maakt op haar beurt dee uit van de Phiipsgroep. 5. PCBF is actief op het gebied van de productie van eektronische printpaatsamensteingen die uitsuitend bestemd zijn voor medisch-diagnostische systemen.
III. DE GEMELDE OPERATIE 6. De gemede operatie behest de verkoop van PCBF door midde van een activa/passiva-transactie tussen PMSN en Stork. Naast de voor de activiteiten van PCBF noodzakeijke activa wordt ook het personee door Stork overgenomen. Partijen hebben hieromtrent een Intentieverkaring d.d. 3 december 1998 incusief vijf bijagen overgeegd (hierna: de Intentieverkaring). IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De gemede operatie is een concentratie in de zin van artike 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6, omschreven transactie eidt er toe dat Stork de uitsuitende zeggenschap krijgt over PCBF. 8. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besuit vaststeing formuieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Stork en PCBF. 9. In het onderhavige geva kan de omvang van de interne everingen van PCBF aan PMSN aangemerkt worden as de omzet van PCBF. Op basis hiervan asmede op basis van de bij de meding ter beschikking gestede omzetgegevens van Stork kan worden geconcudeerd dat de gemede concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregede concentratietoezicht vat. V. BEOORDELING A. Reevante markten Reevante productmarkt 10. Partijen zijn van mening dat de door de concentratie benvoede markt de markt voor eektronica-assembage is, weke markt ook we aangeduid wordt as de markt voor printed circuit boards. Printed circuit boards kunnen omschreven worden as eektronische producten die aangewend worden in verschiende eektronische eindproducten, zoas teecommunicatieapparatuur, kopieerapparaten, meet- en regeapparaten, computerapparatuur, vervoermiddeen en medische apparaten. Stork richt zich met name op afnemers in de hafgeeiderindustrie, de vervoersector, de teecommunicatiesector, de meet- en regetechniek-sector en producenten van kopieerapparatuur, machinebouw en medische apparaten. De huidige producten van PCBF zijn uitsuitend bestemd voor medisch-diagnostische systemen. PCBF evert uitsuitend aan PMSN waar zij momentee nog dee van uitmaakt en opereert thans in het gehee niet op de externe markt. 11. Partijen merken op dat binnen de markt voor printed circuit boards een grote mate van (potentie) substitutie aan de aanbodzijde bestaat, aangezien een fabrikant van printed circuit boards in beginse eenvoudig kan
omschakeen van de productie van printed circuit boards die aangewend worden in bijvoorbeed computerapparatuur naar de productie van printed circuit boards voor andere toepassingen, zoas medische apparaten. Dit wordt bevestigd door concurrenten en door de branchevereniging weke aatste er op wijst dat de meeste fabrikanten van printed circuit boards deze paten voor aerei toepassingen maken. 12. Naar het oordee van partijen is er vanwege de in punt 11 bedoede aanbodsubstitutie geen reden om aan te nemen dat er een specifieke productmarkt voor printed circuit boards voor medische (eind)apparatuur bestaat. Ook dit wordt bevestigd door concurrenten en door de branchevereniging. 13. In het onderhavige geva ijkt aannemeijk dat de markt voor de productie en verkoop van printed circuit boards de reevante productmarkt is, maar kan een precieze afbakening van de productmarkt achterwege bijven, omdat de uiteindeijke beoordeing hierdoor niet wordt benvoed (zie punten 16-19). Reevante geografische markt 14. Partijen zijn van mening dat de markt voor printed circuit boards in ieder geva een Europese dimensie heeft. Dat kan in de eerste paats afgeeid worden uit de aanwezigheid in Europa van een aanta weredwijd opererende producenten. In dit verband verwijzen partijen ook naar een rapport van Technoogy Forecasters Inc.. Ook wensen vee afnemers printed circuit boards af te nemen van in het (nabije) buitenand gevestigde producenten, adus partijen. Er is naar het oordee van partijen geen reden om te verondersteen dat de reevante geografische markt keiner zou zijn dan de Europese markt. 15. Een exacte afbakening van de geografische markt kan in het onderhavige geva achterwege bijven, omdat de materie beoordeing hierdoor niet wordt benvoed (zie punten 16-19). In de nauwst mogeijke geografische marktafbakening, zijnde Nederand, bestaat er geen reden om aan te nemen dat de concentratie eidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie die tot gevog heeft dat een daadwerkeijke mededinging op de Nederandse markt of een dee daarvan op significante wijze wordt beemmerd. Deze concusie is bij een ruimere geografische afbakening, de Europese markt, niet anders.b. Gevogen van de concentratie 16. Aangezien PCBF as bedrijfsonderdee van PMSN momentee haar activiteiten uitsuitend ontpooit binnen de eigen groep en haar producten niet op commercie basis aan derden aanbiedt, is er geen sprake van het aanbieden van een product op de markt voor de fabricage van printed circuit boards. Dit impiceert dat de door PCBF met haar activiteiten behaade omzet niet kan worden toegerekend aan het totae marktvoume van de fabricage van printed circuit boards. Door de verkoop van PCBF aan Stork zuen de activiteiten van PCBF gehee verzefstandigd worden en worden toegevoegd aan de markt voor de fabricage van printed circuit boards. 17. Wordt er gekeken naar de positie van partijen op de markt voor de fabricage van printed circuit boards, dan is Stork we op de markt voor de fabricage van printed circuit boards actief, maar is haar positie daarop beperkt: het aandee van Stork op de Nederandse markt zou vogens partijen minder dan 5% bedragen[1]. Het aanta (vaste) medewerkers van PCBF bedraagt 193. Gested dat die werknemers op de externe markt een omzet
zouden genereren van circa f. 80 mijoen zou het marktaandee van PCBF op die externe markt circa 9% bedragen, adus partijen. Het gecombineerde marktaandee van Stork en PCBF zou in die hypothese minder dan 15% bedragen. Zefs indien zou worden uitgegaan van een Nederandse markt voor printed circuit boards specifiek voor medische apparaten bedraagt het aandee van PCBF circa 32% en dat van Stork minder dan 1%, zodat het gecombineerde marktaandee van PCBF en Stork op de meest eng afgebakende markt circa 33% za bedragen. [1] Partijen hebben dit marktaandee geschat aan de hand van het aanta medewerkers per onderneming op de Nederandse markt voor de fabricage van printed circuit boards, zoas opgenomen in de Jaargids Eektronica & Industrie Automatisering. Vogens partijen is bekend dat in deze sector eke medewerker per jaar een omzet van circa f. 300.000,-- genereert. Vogens de branchevereniging en concurrenten zou dit bedrag overigens ager zijn. 18. Voedigheidshave merken partijen op dat de markt voor de fabricage van printed circuit boards concurrerend is en gekenmerkt wordt door een groot aanta daadwerkeijke en potentie aanbieders. Zij steen dat de barrires tot toetreding van deze markt reatief aag zijn, hetgeen onder andere bijkt uit de toetreding van vee nieuwe aanbieders op deze markt in de afgeopen vijf jaar, en dat op de Nederandse markt in meer of mindere mate een aanzienijk aanta buitenandse ondernemingen actief is. Partijen ondervinden op de Nederandse markt concurrentie van verschiende (grotere) internationaa opererende ondernemingen, zoas Neways Eectronics Internationa (1355 medewerkers). De branchevereniging heeft bevestigd dat de markt voor de fabricage van printed circuit boards concurrerend is en gekenmerkt wordt door een groot aanta aanbieders. Voor zover het echter de toetredingsbarrires tot de markt betreft, heeft de branchevereniging er op gewezen dat de Nederandse bedrijfstak in nood verkeert; de prijs op de markt is aag, waardoor weinig nieuwe aanbieders tot de markt toetreden bij gebrek aan kansen. Ook vogens concurrenten zijn de toetredingsdrempes tot de markt thans hoger dan in het vereden, geet op strengere miieu-eisen, gebrek aan personee en grote investeringen, benodigd voor geautomatiseerde systemen, waardoor de afgeopen jaren weinig nieuwe aanbieders tot de markt zijn toegetreden. 19. Geet op het feit dat eerst door de verkoop van PCBF aan Stork de activiteiten van PCBF aan de markt voor de fabricage van printed circuit boards zuen worden toegevoegd, de voornoemde marktaandeen en het grote aanta concurrenten, bestaat er geen reden om aan te nemen dat de concentratie eidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie die tot gevog heeft dat een daadwerkeijke mededinging op de Nederandse markt of een dee daarvan op significante wijze wordt beemmerd. VI. NEVENRESTRICTIES 20. Ingevoge artike 7 van de Intentieverkaring hebben partijen in het kader van de concentratie de vogende afspraken gemaakt: - een afnameverpichting en - een non-concurrentiebeding. Afnameverpichting 21. PMSN en Stork zuen een "Suppy-Agreement" overeenkomen. PMSN
za in het kader van deze overeenkomst gedurende een periode van vier jaar na de overname PCBF-werkzaamheden zoas overgedragen, gedeeteijk uitbesteden aan Stork, [...][2]. [2] vertrouweijke gegevens, gewist voor pubicatie Opvatting van partijen 22. Partijen merken op dat deze overeenkomst ertoe dient PMSN ervan te verzekeren dat zij kan rekenen op continuteit van de evering van printed circuit boards voor haar producten. Voorts is het voor Stork onmogeijk om PCBF as voedig zefredzame organisatie in de markt neer te zetten zonder PMSN-opdrachten, aangezien PCBF zich naar het oordee van partijen tot het moment van overname nimmer concurrerend op de externe markt heeft hoeven begeven en derhave nog onvodoende uitgerust is om een zefstandige positie op die markt te verwerven. 23. Partijen steen zich op het standpunt dat de gemaakte (principe-) afspraken tussen PMSN en Stork een "preferred suppiership" voor Stork inhouden en uitdrukkeijk geen voedige excusiviteitsregeing behezen. Evenas zij in het vereden deed, bijft PMSN vrij om een gedeete van haar behoefte aan printed circuit boards niet te betrekken van PCBF, maar van derden. Ook mag PMSN, indien Stork niet aan de eisen uit de Suppy- Agreement vodoet, haar behoefte aan printed circuit boards gehee of gedeeteijk eders betrekken. 24. Stork heeft in het kader van de Suppy-Agreement voor een periode van 4 jaar na de datum van overdracht (afopende) omzetgaranties van PMSN verkregen. Die omzetgaranties steen Stork in staat haar reatief grote investeringsrisico in verband met het overnemen van een "one-cientcompany" in redeijke mate te beheersen en een zefstandige positie op een concurrerende markt op te bouwen. Tijdens deze periode dient de continuteit van PCBF verzekerd te zijn. Een minder vergaande verpichting biedt Stork onvodoende zekerheid en zou voor Stork aaneiding geweest zijn de transactie niet, of tegen essentiee andere voorwaarden aan te gaan, omdat de risico's dan te groot zouden zijn. Dat gedt ook voor de overeengekomen duur van de afnameverpichting. 25. Partijen merken in dit verband tot sot op dat de mededeing van de Europese Commissie met betrekking tot nevenrestricties de verpichting om vaste hoeveeheden af te nemen aanvaardbaar acht[3]. [3] Mededeing betreffende nevenrestricties bij concentraties, Pb EG C 203/ 5 e.v., pt. III. C. Beoordeing 26. De aanwijzing tot "preferred suppier" voor een periode van vier jaar kan as noodzakeijk voor de verwezenijking van de concentratie worden beschouwd, aangezien PCBF vokomen gentegreerd is in haar huidige opdrachtgever. Redeijkerwijs kan worden aangenomen dat de continuteit van de afzetmogeijkheden van PCBF en van de huidige werkgeegenheid bij PCBF sechts verzekerd is bij een contractsperiode van vier jaar, mede gezien het feit dat PMSN 85% van haar printed circuit boards afneemt van PCBF en PCBF voor 100% van haar omzet afhankeijk is van PMSN. 27. Aannemeijk is dat een aanzienijke periode nodig za zijn om de beoogde
ontvechting tot stand te brengen. Verwacht mag worden dat het nog geruime tijd za duren voordat PCBF kan concurreren conform de eisen van de markt. Juist nu Stork afopende omzetgaranties van PMSN heeft verkregen en Stork as gevog van de concentratie op de Nederandse markt voor de fabricage van printed circuit boards qua productiecapaciteit drie maa zo groot za worden (zie punt 17), kan gezegd worden dat die omzetgaranties Stork in staat steen een zefstandige positie op een concurrerende markt op te bouwen. Non-concurrentiebeding 28. Ingevoge artike 7.f van de Intentieverkaring dient PMSN zich gedurende een periode van drie jaar na de overnamedatum te onthouden van het (direct of indirect) uitoefenen van activiteiten die behoren tot de huidige activiteiten van PCBF, te weten het produceren van printed circuit boards voor intern gebruik. Het is PMSN we toegestaan een onderneming over te nemen die as nevenactiviteit printed circuit boards produceert en verkoopt, mits PMSN de geacquireerde onderneming geen printed circuit boards voor intern (PMSN) gebruik aat produceren (voor zover het printed circuit boards betreft die thans door PCBF worden gemaakt) indien PCBF deze printed circuit boards ook kan maken tegen de condities as vermed in de Suppy Agreement. Opvatting van partijen 29. Partijen zijn van mening dat ook deze verpichting noodzakeijk is voor de totstandkoming van de concentratie en qua duur, territoriae toepassingsgebied en de materie en personee draagwijdte niet verder gaat dan redeijkerwijs nodig kan worden geacht. De op PMSN rustende verpichting dient ertoe te waarborgen dat Stork de voedige waarde van de PCBF-activa verkrijgt en beschermd wordt tegen concurrerende activiteiten van PMSN. Ook deze verpichting is naar het oordee van partijen in het icht van voornoemde mededeing van de Europese Commissie aanvaardbaar. Partijen hebben er uitdrukkeijk op gewezen dat het non-concurrentiebeding niet ziet op het everen door PMSN van printed circuit boards aan derden, maar op het binnen korte tijd na het verkopen van PCBF opnieuw starten van een printed circuit boards-fabriek voor intern (PMSN) gebruik. Van beang hierbij is dat - indien PMSN zich niet aan de omzetgaranties houdt - er (sechts) een beperkte boete door PMSN verschudigd is, weke boete niet geijk is aan het bedrag van de gemiste omzet en ook niet ae kosten van PCBF dekt, adus partijen. Beoordeing 30. Het onderhavige non-concurrentiebeding is niet een zuiver nonconcurrentiebeding in de zin dat het de koper beschermt tegen concurrerend handeen van de verkoper teneinde te garanderen dat de voe waarde van de activa wordt overgedragen. Partijen hebben nadrukkeijk verkaard dat dit niet de intentie van het beding is. Het beding beoogt PCBF (en Stork) te beschermen tegen de mogeijke consequenties van het opnieuw in eigen huis gaan produceren van printed circuit boards door PMSN. Geet op de verpichtingen van PMSN op basis van de Suppy Agreement vat niet in te zien waarom een dergeijke restrictie objectief noodzakeijk is voor de verwezenijking van de concentratie. De steing van partijen dat de consequentie van het niet haen van de omzetgaranties sechts een beperkte financie vergoeding is, die niet de gemiste omzet dekt, vormt daartoe ook geen objectieve motivering. Geet op het bovenstaande kan onderhavig nonconcurrentiebeding, voorzover het een overeenkomst vormt as bedoed in
artike 6 van de Mededingingswet, naar het oordee van de directeur-generaa niet geacht worden objectief noodzakeijk te zijn voor de verwezenijking van de voorgenomen concentratie. VII. CONCLUSIE 31. Na onderzoek van deze meding is de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit tot de concusie gekomen dat de gemede operatie binnen de werkingssfeer vat van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregede concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat as gevog van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevog heeft dat een daadwerkeijke mededinging op de Nederandse markt of een dee daarvan op significante wijze wordt beemmerd. 32. Geet op het bovenstaande deet de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de meding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 33. Geet op de overwegingen 20 tot en met 27 is de directeur-generaa van oordee dat, voorzover de in punt 21 omschreven causue een overeenkomst vormt as bedoed in artike 6 van de Mededingingswet, dat artike ingevoge artike 10 van de Mededingingswet, niet gedt voor deze overeenkomst. Datum: 03-03-1999 De directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontroe Tegen dit besuit kan degene, wiens beang rechtstreeks bij dit besuit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besuit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontenen.