VOORWOORD Met zijn wereldwijde bestseller De zeven eigenschappen van effectief leiderschap heeft Stephen Covey vele mensen geholpen de regie over hun leven te nemen. In dit boek beschrijft hij de natuurwetten en principes die je helpen om duidelijk te krijgen wat voor jou belangrijk is in het leven. Hij laat zien hoe je samen met anderen een weg kunt bewandelen die leidt tot synergie en hoe je ervoor zorgt dat je jezelf continu blijft vernieuwen. Hij baseerde zijn wijsheid op zijn studie van de literatuur over succes en geluk, van de Oudheid tot het moderne tijdperk. Covey stelt dat je gelukkiger wordt als je proactief leeft. Dat betekent dat je handelt vanuit je cirkel van invloed, en niet vanuit je cirkel van betrokkenheid. Dat zit zo: de obstakels die we tegenkomen in het leven zijn onder te verdelen in drie categorieën - dingen waar we direct invloed op hebben (waar het ons eigen gedrag betreft), dingen waar we indirect invloed op hebben (waar het anderen betreft) en dingen waar we geen invloed op hebben (waar het situaties betreft die voorbij zijn of die zich buiten onze invloedssfeer bevinden). In De zeven 5
eigenschappen van effectief leiderschap zegt Covey dat je de indirecte invloed kunt vergroten met wel dertig verschillende methoden, maar hij beschrijft ze niet. Dat intrigeerde mij en ik besloot uit te zoeken welke methoden hij dan eigenlijk bedoelt. Ik vond ze in een minder bekend boek van hem: Principle-Centered Leadership. Het zijn dertig methoden of regels die weliswaar simpel kunnen lijken, maar lang niet altijd makkelijk vol te houden zijn. Wat opnieuw opvalt bij de denkwijze van Stephen Covey over beïnvloeding is dat hij, net als in zijn andere werk, begint bij jezelf: om anderen te beïnvloeden moet je allereerst zelf beïnvloedbaar zijn. Dat vraagt veel kracht van je. Het vraagt dat je met zelfvertrouwen openstaat voor invloeden van buitenaf, zonder je daarbij onder te laten sneeuwen door wat anderen willen. Maar het levert ook veel op: je kunt een heel nieuw repertoire van beïnvloedingsmethoden toevoegen aan de standaardmethoden die de meeste mensen tot hun beschikking hebben (redelijke argumenten, vechten of vluchten). Probeer het maar eens. Het lezen van dit boek zal je verrijken en zal ervoor zorgen dat je meer invloed en impact hebt op je omgeving. Jan Kuipers, directeur FranklinCovey Nederland 6
INLEIDING We willen allemaal graag een positieve invloed hebben op bepaalde mensen in ons privéleven en op ons werk. Om nieuwe opdrachten binnen te halen, om klanten aan ons te binden, om vriendschappen in stand te houden, om gedrag te veranderen of om liefdes- en familierelaties te verbeteren. Maar hoe doen we dat? Hoe oefenen we op een effectieve en ethische manier invloed uit op het leven van een ander? Ik denk dat er drie basisvormen van beïnvloeding bestaan: 1. Wees een voorbeeld: invloed door wie je bent en wat je doet wat anderen zien 2. Bouw hechte relaties op: invloed door begrip en betrokkenheid wat anderen voelen 3. Wees een mentor: invloed door duidelijke instructies en feedback wat anderen horen De volgende dertig methoden van beïnvloeding vallen elk in een van deze drie categorieën. 7
WEES EEN VOORBEELD INVLOED DOOR WIE JE BENT EN WAT JE DOET
WAT ANDEREN ZIEN
1 HOUD ONAARDIGE OF NEGATIEVE OPMERKINGEN VOOR JE, VOORAL ALS JE GEPROVOCEERD WORDT OF MOE BENT WEES EEN VOORBEELD
Wanneer je geprovoceerd wordt, of gewoon als je moe bent, is het de ultieme vorm van zelfbeheersing om geen onaardige of kritische opmerkingen te maken. Moed is de lakmoesproef voor elke eigenschap. Als we geen rolmodel hebben dat ons laat zien hoe we ons kunnen beheersen, is de kans groot dat we onze frustratie op onze collega s botvieren. We moeten nieuwe rolmodellen vinden en nieuwe voorbeelden om na te volgen. We moeten onszelf leren overwinnen, onze motieven helder krijgen, perspectief en controle zien te ontwikkelen en impulsieve of kwetsende opmerkingen voor ons houden. 11
2 Heb geduld met anderen WEES EEN VOORBEELD
Op stressvolle momenten steekt ons ongeduld de kop op. We zeggen dingen die we niet menen of niet van plan waren te zeggen dingen die totaal niet in verhouding zijn met de werkelijkheid. Of we worden nukkig, geven luid en duidelijk kritische, veroordelende en afwijzende boodschappen af via onze emoties en onze houding in plaats van met woorden te communiceren. Dat levert gekwetste gevoelens en gespannen relaties op. Geduld is de praktische uiting van vertrouwen, hoop, wijsheid en liefde. Het is een zeer actieve emotie, niet te verwarren met onverschilligheid, nukkige lijdzaamheid of berusting. Geduld is emotionele overgave. Wie geduldig is, aanvaardt dat processen zich stapsgewijs voltrekken en dat er natuurlijke groeicycli bestaan. Het leven biedt een overvloed aan kansen om geduld te tonen, om ons emotionele weefsel op te rekken: van wachten op mensen of vliegtuigen met vertraging tot zwijgend luisteren naar de gevoelens en ervaringen van je kind terwijl andere dingen dringend om je aandacht vragen. 13
3 Maak onderscheid tussen de persoon en zijn gedrag of prestaties WEES EEN VOORBEELD
We mogen best onze afkeuring uitspreken over iemands slechte gedrag of functioneren, maar we moeten de ander allereerst het gevoel geven dat hij intrinsiek waardevol is en zijn gevoel van eigenwaarde helpen opbouwen, zonder te vergelijken en te oordelen. Dat zet hem ertoe aan om beter zijn best te doen. Het vermogen om onderscheid te maken tussen de persoon en diens functioneren en om te communiceren dat de ander inherent waardevol is, vloeit automatisch voort uit ons eigen gevoel van eigenwaarde. 15
4 Wees dienstbaar op de achtergrond WEES EEN VOORBEELD
Wanneer we goed doen voor anderen zonder op de voorgrond te treden, groeien ons gevoel van eigenwaarde en ons zelfrespect. Bovendien krijgen we inzicht in de waarde van anderen als we hen dienen zonder daarvoor openlijke dankbaarheid of een beloning te verwachten. Onbaatzuchtige dienstbaarheid is altijd al een van de meest effectieve methoden van beïnvloeding geweest. 17