Exercise training in cancer survivors Ingrid De Backer, MD, PhD 03-09-2012
Overzicht presentatie Ontstaan van het programma Kanker en overleven Kankerbehandeling en fysieke conditie Methode Trainingsprogramma Onderzoek Resultaten van onderzoek Conclusie Vragen en discussie
Ontstaan van het programma Jaren 90 case reports training na kanker 1999 2000 2003 2004 2004 review Courneya et al. Physical exercise and QoL following cancer diagnosis incidenteel patiënten van oncoloog naar sportarts literatuur- en pilot studie met 10 patiënten promotieonderzoek in samenwerking met Universiteit van Maastricht PubMed cancer AND exercise toenemend aantal hits
Kanker en overleven Verbeterde behandeling van kanker: 5-jaarsoverleving * : 46% : 60% -> 30% in 70 -> 45% in 70 Verbetering diagnostiek en screening Toename van cancer survivors in NL: 366.000 (2000) -> 692.000 (2015)* * Werkgroep Prevalentie van kanker, IKC 2005.
Kanker en overleven Aantal overlevenden + lengte overlevingstijd => Aandacht van overleven naar: Ziektevrij overleven Kwaliteit van leven
Bijwerkingen behandeling Fysieke en psychosociale bijwerkingen van kankerbehandeling * : Cardiopulmonaal functioneren Spierkracht Lichaamssamenstelling Depressie Vermoeidheid * Courneya, 2003. Kwaliteit van leven
Kanker en vermoeidheid* Tumorfactoren Humorale factoren (cytokines: IL-1, IL-6, TNFα) Behandeling: immunosuppresiva glucocorticoïden cyclosporine cyclofosfamide radiotherapie E-C koppeling Muscle-mass atrophy Inactiviteit Bedrust *Lucia et al. 2003.
Fysieke training maar hoe? Literatuurstudie: cancer AND exercise Meeste studies aerobe training Korte trainingsprogramma s (<12 weken) Lage intensiteit Klein aantal patiënten (<40 patiënten) Meeste studies borstkanker
METHODE
Fysieke training maar hoe? Trainingsprogramma Onderzoeksmethode Populatie Meetmomenten Uitkomstmaten
Trainingsprogramma Kracht- en intervaltraining 18 weken Week 1-12: 2x per week Week 13-18: 1x per week Groepjes van 5-7 personen Begeleiding door fysiotherapeuten (met opleiding oncologie) Intake en controle: sportarts
Krachttraining 6 oefeningen 2 sets 10 reps Intensiteit: 65-80% 1-RM ACSM richtlijnen (2003) * 2-3 sets van 3-5 reps- >10-12 reps Intensiteit: 50% 1-RM => Hoog-intensief * Schwartz, 2003.
Krachttraining Waarom hoog-intensief (65-80% van 1-RM) krachttraining? Trainingsleer: trainingsprikkel sterk genoeg voor toename in spierkracht * Positief effect op botdensiteit: mamma ca risico op osteoporose door hormonale therapie ** Anti-oestrogeen (Tamoxifen) Aromataseremmers (Letrozol) * Kraemer, 2004; Ott, 2004
Krachttraining 1 x per 4 weken: indirecte 1-RM test Trainingsschema s aangepast Testapparatuur = trainingsapparatuur
Krachttraining Indirect 1-repetition maximum (1-RM) test Brzycki equation 6 strength exercises Leg press Vertical row Abdominal crunch Bench press Pull over Lunge Borst kanker Okselklierdissectie Lymfeoedeem > Chest press > Fly s
Krachttraining Chest press en fly s oefening bij mammaca met okselklierdissectie ivm risico op schouderblessure en lymfoedeem
Okselklierdissectie
Wat wordt weggehaald/kapotgemaakt? Lymfeklieren Vet Vaatjes Zenuwen: nn intercostobrachialis
Sentinel node procedure
Weinig weefsel weg, 1 of 2 lymfebanen kapot, geen nervusletsel
Dus krachttraining
Krachttraining in literatuur * De Backer, 2009
Fietsergometer Intervaltraining* 2 x 8 min interval training week 1-8 -> 8 min: 30 s 65% and 60 s 30% week 9-18-> 8 min: 30 s 65% and 30 s 30% % of maximal short exercise capacity (MSEC) * De Backer, 2007
Intervaltraining Steep ramp test Developed for heart failure patients * Incremental protocol: +25 W / 10 sec * Meyer, 1997
Intervaltraining R 2 = 0.67
Beperkingen steep ramp test radiation, bleomycine vincristine, corticosteroids, cisplatinum antracyclines, cyclophosphamide, trastuzumab
VO 2 max test Beperking bepalen Screenen voor bijwerkingen verschillende behandeling
Onderzoekspopulatie Inclusiecriteria: Chemotherapie In opzet curatieve behandeling 6 weken na laatste chemotherapie Leeftijd: 20-70 jaar
Onderzoekspopulatie
Vraagstelling Wat zijn de effecten van het programma? Op korte termijn Op lange termijn <-> historisch cohort Welke fysieke aspecten bepalend voor QoL
Effecten van het programma MMC Veldhoven Diagnose kanker Behandeling Training 1 jaar follow-up MMC Eindhoven Diagnose kanker Behandeling
Uitkomstmaten Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven
RESULTATEN
Hoe vonden patiënten het programma? Tevredenheidsenquête Nut van het programma voor andere patiënten: 9,3/10 Gemiddeld cijfer voor het totale programma: 9,0/10 Geen uitval door zwaarte van het programma
Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven Spierkracht Korte termijn: 64% toename Spierkracht blijft op lange termijn behouden Spierkracht is gemiddeld 65% hoger dan bij niet-getrainde kankerpatiënten n = 49 ( 9, 40)
Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven Duurconditie Maximale zuurstof opname test: Maximale inspanningstest waarbij volume en samenstelling van uitgeademde lucht wordt gemeten Resultaten op korte en lange termijn: Maximale zuurstofopname Maximaal vermogen Zuurstofopname bij omslagpunt
Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven Duurconditie VO 2 max (ml/min/kg) 24,2 -> 27,3 ml/min/kg +13% 30,7 -> 33,9 ml/min/kg +10% VO 2 VT (ml/min/kg) 18,8 -> 21,3 ml/min/kg +12% 21,4 -> 26,4 ml/min/kg +23% n = 44, p < 0,05, n = 13, p < 0,05
Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven Vermoeidheid Vragenlijst: MVI-20 Algemene vermoeidheid Vermindering in activiteit Mentale vermoeidheid Fysieke vermoeidheid Vermindering in motivatie
Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven Vragenlijst: EORTC-QLQ-C30 Fysiek functioneren Rol functioneren Emotioneel functioneren Cognitief functioneren Sociaal functioneren
Spierkracht Duurconditie Vermoeidheid Kwaliteit van leven Fysiek functioneren Het doen van inspannende activiteiten Boodschappen doen, zich aankleden, wandeling maken Aanzienlijk gedeelte (20%) van fysiek functioneren wordt bepaald door duurconditie en spierkracht
Bewegen na kanker QoL: fysiek functioneren Duurconditie Spierkracht Beweging
Bewegen na kanker QoL: fysiek functioneren Duurconditie Spierkracht Beweging
Beweging en survival Nurses Health Study: * Prospectief observationele studie 2987 vrouwen met mamma ca, stadium I-III, gedurende 20 jaar opgevolgd Mortaliteitsrisico vergelijken met vrouwen < 3 MET-uren per week 3-8,9 MET-uren per week: RR 0,80 9-14,9 MET-uren per week: RR 0,50 15-23,9 MET-uren per week: RR 0,56 * Holmes et al. Physical activity and survival after breast cancer diagnosis. JAMA 2005;293:2479-86.
CONCLUSIE
Conclusie Kracht- en intervaltraining met hoge intensiteit: goed verdragen door kankerpatiënten positieve effecten op spierkracht, duurconditie, vermoeidheid en kwaliteit van leven positieve effecten blijven behouden op lange termijn groot verschil in spierkracht tussen getrainde en nietgetrainde groep Duurconditie en spierkracht voorspellen groot gedeelte van kwaliteit van leven van kankerpatiënten
Recente ontwikkelingen Training tijdens chemotherapie Pre habilitation Fundamenteel onderzoek Spierbiopsie, wat verandert er in de spier na chemotherapie, na training
Achtergrondfoto: Fons van Bindsbergen Vragen en discussie