Effecten van alternatieve maatregelen op abiotiek, vegetatie en paddenstoelen Roos Loeb, Emiel Brouwer, Roland Bobbink & Evi Verbaarschot
Problematiek bodem & vegetatie natte heide Sterk vergrast (Pijpenstrootje) Doelsoorten ontbreken Pioniersoorten afwezig Open delen: Grijs kronkelsteeltje
Problematiek bodem & vegetatie natte heide verzuurd te weinig basen, Al-tox te veel stikstof (ammonium) soms teveel P
Maatregelen plaggen: verwijderen vegetatie + bovenste bodemlaag (veel organisch stof, ammonium, ook P), eerste jaar ammoniumpiek ( bekalken) chopperen: verwijderen vegetatie, strooisellaag, klein beetje bodem drukbegrazing: verwijderen deel van voedselrijke vegetatie Bekalken: toevoegen carbonaat, Ca, Mg (dologran, Ca:Mg 1:1)
Effecten op bodemchemie
ph-nacl Effecten op bodembuffering 4,40 4,20 4,00 3,80 3,60 3,40 3,20 3,00 ph-nacl bekalking: n.s. bekalking: n.s. bekalking: * X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 2011 2013 2017
Ca-NaCl (µmol/l bodem) Effecten op bodembuffering 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Ca-NaCl bekalking: n.s. bekalking: * bekalking: * X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 2011 2013 2017
Mg-NaCl (µmol/l bodem) Effecten op bodembuffering 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Mg-NaCl bekalking: n.s. bekalking: * bekalking: * X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 2011 2013 2017
Al-NaCl (µmol/l bodem) Effecten op bodembuffering 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Al-NaCl bekalking: n.s. bekalking: * bekalking: * X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 2011 2013 2017
Al/Ca (mol/mol) Effecten op bodembuffering 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Al/Ca-ratio (NaCl) c bc ab ab ab ab a a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
NH4-NaCl (µmol/l bodem) NO3-NaCl (µmol/l bodem) Effecten op nutrienten 350 300 250 200 150 100 50 0 NH4-NaCl b b a a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 140 120 100 80 60 40 20 0 n.s. NO3-NaCl X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
P-NaCl (µmol/l bodem) K-NaCl (µmol/l bodem) Effecten op nutrienten 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 P-NaCl b b b a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 700 600 500 400 300 200 100 0 K-NaCl c c b a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
Al (mmol/kg dw) Ca (mmol/kg dw) Effecten op plantchemie Gewone dophei 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Al b b a a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 250 200 150 100 50 0 Ca b b a a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
P (mmol/kg dw) C (mmol/kg dw) Effecten op plantchemie Gewone dophei 25 20 15 10 5 0 P b a a a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 46000 45500 45000 44500 44000 43500 43000 42500 42000 41500 41000 40500 ab ab a C X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ b
C/N(g/g) C/P (g/g) Effecten op plantchemie Gewone dophei 70 60 50 40 30 20 10 0 C/N bc ab a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ c 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 C/P b b b a X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
Ca (mmol/kg dw) Zn (mmol/kg dw) Effecten op plantchemie Gewone dophei 120 100 80 60 40 20 0 bekalking: * Mg X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 bekalking: * Zn X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
N/P (g/g) P/K (g/g) Effecten op plantchemie Gewone dophei 30 25 20 15 10 5 0 bekalking:* N/P X- X+ D- D+ C- C+ P- P+ 0,14 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 bekalking: * P/K X- X+ D- D+ C- C+ P- P+
Effecten op bodem- en plantchemie plaggen en chopperen: verwijderen nutriënten, drukbegrazing niet; lager beschikbaarheid N,P,K in de bodem Plaggen, chopperen, drukbegrazing: op middellange termijn geen effect op ph en buffering Drukbegrazing: meer nutrienten in plantmateriaal; lagere C/N en C/P; planten eetbaarder
Effecten op bodem- en plantchemie Bekalken: ph-verhoging van 0,6 eenheid tot 4,0 Bekalken: geen effecten op nutrientenbeschikbaarheid, wel iets lager N/P en hogere P/K in plantmateriaal
Effecten op vegetatie Drukbegrazing Foto: Michiel Wallis de Vries Controle
Effecten op vegetatie Chopperen+kalk Foto: Michiel Wallis de Vries Drukbegrazing+kalk
Effecten op vegetatie
Effecten op vegetatie
Effecten op vegetatie
Effecten op vegetatie
Effecten op vegetatie plaggen Foto: Michiel Wallis de Vries
Bedekking (%) Effecten op vegetatie 100 90 Pijpenstrootje Kronkelsteeltje 80 70 60 50 40 30 20 10 0 X X+ D D+ C C+ P P+ plaggen Foto: Michiel Wallis de Vries
Effecten op vegetatie plaggen+ chopperen: minder Pijpenstrootje, meer tankmos, RL- en doelsoorten uit zaadbank, minder blad- en levermossen Drukbegrazing: meer eutrafente soorten bekalking: meer soorten van gebufferd (heischraal) milieu. Daarnaast ook wat meer eutrafente soorten
Effecten op paddestoelen Donkere knotszwam Plaggen + bekalken Foto: Emiel Brouwer Zwartwordende wasplaat
Aantal fungi Effecten op paddestoelen 40 35 30 25 20 15 10 5 0 X X+ D D+ C C+ P P+ Vochtige heide Strooisel gebufferd Overig Mycorrhiza Mest Humuspakket Heischraal Grasland
Effecten op paddestoelen De oorspronkelijke, vergraste heide was rijk aan paddestoelen; hoge diversiteit Chopperen en m.n. plaggen sterk negatief effect op paddenstoelen, naar 6 jaar nog geen herstel te zien bekalking: meer en diversere paddestoelen; met plaggen meer richting heischrale soorten, controle meer richting vochtige bossen en moerassen Drukbegrazing x kalk: meer vruchtlichamen
Conclusies voor vegetatiedoelen: plaggen en chopperen meest effectief Voor paddestoelen: plaggen en chopperen geven achteruitgang Drukbegrazing: geen goed alternatief om Pijpenstrootje te bestrijden; ook meer eutrafente plantensoorten bekalking: meer soorten planten en paddenstoelen van gebufferd (heischraal) milieu. Bekalken: geen verruigend effect (muv drukbegrazing)