Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit Community and Conservation Ecology University of Groningen 1
2
Begrazing in NL Hoofddoel Vergroten heterogeniteit en biodiversiteit Grote variatie tussen gebieden Abiotiek, biotiek, begrazingsvormen Variatie in resultaten Mechanismen? http://www.synbiosys.alterra.nl/begrazing 3
Vandaag Recente studies in vier gebieden: Junner Koeland Oostvaardersplassen (OVP) Noard-Fryslân Bûtendyks (NFB) Kwelders Schiermonnikoog Nieuwe inzichten Toekomst 4
Natuur vs cultuur begrazing natural grazing Vergroten natuurlijke processen en geassocieerde heterogeniteit & biodiversiteit Invloed van mens minimaal cultural grazing Restaureren en beschermen van bepaalde cultuur habitats Invloed van mens essentieel Smit & Putman 2011 (Ungulate Management in Europe) 5
Olff et al 1999 (Plant Biol) Vb. 1 Junner Koeland 6
Relative seedling growth Belang van ruigten grazed exclosure 200% 160% 120% 80% 40% a b b c Bescherming tegen herbivoren Beter groeimilieu 0% Open grassland Sward Smit & Ruifrok 2011 (JVS) 7
Rol van muizen 1 Scheper & Smit 2011 (Acta Oec) 8
Rol van muizen 2 Smit & Verwijmeren 2010 (Plant Ecol) 9
total ramet volume (cm3) Rol van konijnen 3000 no rabbit cattle/rabbit 2000 a 1000 b b 0 1998 1999 2000 Smit et al. 2010 (BAAE) 10
Samenvattend JK Cyclische successie (shifting mosaics) Belang van ruigten Rol kleine herbivoren (niet alleen grote herbivoren!) Natural & cultural grazing (+ overstromingen) Pure natural grazing op kleine schaal mogelijk? 11
Vb. 2: Oostvaardersplassen Nat gedeelte 38 km 2 Droog gedeelte 20 km 2 Runderen Paarden Edelherten 3,300 (170 km -2 ) 360 (18 km -2 ) 1,150 (58 km -2) 12
Exclosure studie Ruigte Grasland 3 levels begrazing bodemverstoring 6 houtige soorten Wilg, Vlier, Meidoorn, Roos, Eik, Es Effecten op overleving en groei? 13
Eind 2012 Foto s: Jasja Dekker 14
Sapling survival % Ruifrok et al (in prep) Resultaten OVP 100 90 80 70 60 50 40 30 20 Sambucus Salix Rosa Crataegus Quercus Fraxinus 10 0 Soil disturbance: Exclosure type: - + - + - + - + half full half full lawn sward 15
Vegetatie hoogte [cm] Ruifrok et al (in prep) Effecten vegetatie Ruigte Grasland 100 Binnen exclosure Buiten exclosure 50 0 Sward Vegetatie type Lawn 16
Samenvattend OVP Verjonging lastig zonder refugium Indirect positief effect herbivoren (grasland) Stekelstruiken hoogste overleving Bodemverstoring voor pioniers (zwijn?) Refugia & heterogeniteit Meer dynamiek herbivoren dichtheid? 17
Voorbeeld 3: FBD Effecten 5 regimes op diversiteit paard, rund (0.5 & 1 GVE), rotatie (1 GVE) Vegetatie, sedimentatie, geleedpotigen, vogels, muizen ( roofvogels) Gestuurd vanuit beheersvraag: optimaal beheer hoge diversiteit kwelder? Ook wetenschappelijk uniek 18
Planten Minste structuur bij paard intensief, meest bij rund extensief Minste bloeiene planten bij paard intensief (zeeaster) Paarden bewegen en eten meer (en lagere kwaliteit, bijv. zeekweek) Opslibbing lager bij paard dan rund (compactie) Rotatiebeheer, langere termijn patronen, diversiteit? Nolte et al 2013 (in prep)
Vogels Nestvertrapping (nepnesten) door paarden het hoogst Tureluurs en Scholekster: nestplekken met veel structuur Vooral bij begrazing runderen Graspiepers: spinnen & rupsen Overwinteraars, nestpredatie, broedsucces langere termijn (na vegetatie verandering)? Mandema et al 2013
Geleedpotigen Intensieve beweiding (paard) minst optimaal Onbeweide percelen (rotatie) gunstig, kolonisatie vandaaruit Sommigen profiteren van beweiding, anderen van stoppen beweiding Rotatie & langere termijn effecten? Van Klink 2013 (in prep)
Muizen Begrazing stuurt vegetatiestructuur muizen roofvogels Zelfde trend als andere groepen? Preliminary results: PI < PE < RI < RE < Rotatie
Samenvattend NFB Paard intensief minst gunstig Structuur verdwijnt (grazen/vertrappen) Rund extensief & rotatiebeheer meest gunstig, maar. Rotatiebeheer te kort voor evaluatie Doorschieten naar zeekweek? 23
Nieuwe inzichten (Schier) Niet alleen grazen Ook bodemcompactie! Afh. van textuur Op klei (niet op zand) minder zuurstof lagere decompositie < macro-bodemfauna feedbacks naar vegetatie Schrama et al 2012 (Oecologia), 2013 (PPEES) 24
Biocompactie vs bioturbatie Processen kwelders Schier ~ savannas Zuid-Afrika? Feedbacks betreding bodem macrofauna vegetatie Howison et al (in prep) 25
Verwijmeren et al 2012 (Oikos) Droogte en begrazing 26
Samenvattend Grote variatie tussen gebieden, dus ook in resultaten Doelen? Rol van kleine grazers Dichtheden en dynamiek (rotatie) Bodemcompactie Begrazing is geen panacee! 27
Toekomst Fluctuaties herbivoren dichtheden, soms onbegraasd laten (rotatie) Interactie begrazing met macro-bodemfauna (& kleine herbivoren) processen & feedbacks vegetatie bodemtypen / abiotiek aanwezige heterogeniteit & schaaleffect Meerwaarde combinatie grazers? Belang van (experimenteel) onderzoek! 28
Dank U! NWO SBB Waddenfonds It Fryske Gea Natuurmonumenten Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit: c.smit@rug.nl Community and Conservation Ecology University of Groningen 29