Preventie van Psychosociale Risico s KB 10/04/2014 Studiedag Prebes Psychosociaal departement Heidi Mermans Preventiedeskundige psychosociale aspecten
Inhoudsopgave Opfrissing regelgeving Inleiding Nieuwe wettelijke bepalingen Aanpassing definities Meer focus op psychosociale risicoanalyse en preventiemaatregelen Van regelgeving naar praktijk + CASE Aanpassing rol verschillende partijen Aanpassing interne procedures Mogelijke ondersteuning psychosociale dienst
Opfrissing regelgeving
De juridische gids http://www.werk.belgie.be/publicationdefault.aspx?id=43108 4
Evolutie wetgeving psychosociale domein Welzijnswet 4 aug 1996 KB 11 juli 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag KB 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk 5 19/06/15
Vertrekpunt aanpassing wetgeving 6 19/06/15
Doelstelling KB 10 april 2014 7 19/06/15
Nieuwe wettelijke bepalingen Wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie van psychosociale risico s betreft, waaronder inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Wet van 28 maart 2014 tot wijziging van het gerechtelijk wetboek en de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de gerechtelijke procedures betreft = hoofdstuk Vbis welzijnswet Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk 8
Nieuwe wettelijke bepalingen KB treedt in voege vanaf 1 september 2014 Uitzonderingen: Aanpassingen arbeidsreglement interne procedures vanaf 1/3/2015 Artikel 80 KB mbt inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk op te nemen in het jaarverslag van de interne dienst pas vanaf 1/01/2015 9
Aanpassing definities
Psychosociale risico s: definitie Kans voor één of meerdere werknemers Op psychische schade door blootstelling Kan samengaan met lichamelijke schade Als gevolg van elementen: - Arbeidsorganisatie - Arbeidsinhoud - Arbeidsvoorwaarden - Arbeidsomstandigheden - Interpersoonlijke relaties Die objectief gevaar inhouden En waarop werkgever impact heeft 11
Oorzaken / risicobronnen Arbeidsorganisatie Arbeidsorganisatie
Definitie pesten wordt aangepast Onrechtmatig geheel Meerdere gelijkaardige of uiteenlopende gedragingen Ook verdere precisering discriminatiegronden conform aan lijst Europese bepalingen.
Inhoudsopgave Meer focus op psychosociale risicoanalyse en preventiemaatregelen
Versterken belang psychosociale risicoanalyse De psychosociale risicoanalyse dient deel uit te maken van het globale preventiebeleid Opname in JAP (Jaarlijks Actie Plan) en GPP (Globaal Preventie Plan) 2 soorten: Globale risicoanalyse Op niveau van een specifieke arbeidssituatie
In kaart brengen 5 domeinen Analyse op basis van 5 domeinen (vroeger 4) Arbeidsorganisatie
Globale risicoanalyse Identificatie van situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s Stress/burn-out Conflicten Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Evaluatie van de risico s (= 5 A s) Samen met werknemers Samen met psychosociale preventieadviseur interne dienst Indien geen psychosociale preventieadviseur interne dienst en analyse is complex: samen met Externe Preventieadviseur Psychosociale Aspecten (EPA)
Nieuw: risicoanalyse specifieke situatie Initiatief: Werkgever Lid van de hiërarchische lijn 1/3 werknemersvertegenwoordigers in comité PBW Uitgevoerd: Samen met werknemers Samen met psychosociale preventieadviseur interne dienst Indien geen psychosociale preventieadviseur interne dienst en situatie is complex: samen met EPA Gegevens worden anoniem meegedeeld aan werkgever
Nieuw: risicoanalyse specifieke situatie Preventiemaatregelen: Collectief en individueel Impact op gevaar Hiërarchie preventiemaatregelen Advies EPA indien betrokken bij risicoanalyse Werkgever informeert: Verzoeker Betrokken preventieadviseurs Andere personen die nuttig kunnen zijn Preventiemaatregelen : volledig Resultaten van de risicoanalyse : anonieme gegevens
Meer focus jaarlijkse evaluatie beleid Indien wijzigingen die blootstelling aan psycho-sociale risico s beïnvloeden dient men te her-evalueren Evaluatie 1 x per jaar door werkgever met psychosociale preventieadviseur interne dienst of EPA obv: Verzoek risicoanalyse specifieke arbeidssituatie Verzoek formele psychosociale interventie Informatie van de arbeidsgeneesheer Conclusies van incidenten bij herhaling en voorwerp van informele psychosociale interventie Feiten ten aanzien van derden Gegevens jaarverslag Advies Comité over collectieve preventiemaatregelen
Inhoudsopgave Van Regelgeving naar bruikbare tools
Van Regelgeving naar bruikbare tools Van RegVan Regelgeving naar bruikbare tools Knipperlichtmethode Het instrument richt zich tot alle ondernemingen: grote, middelgrote en kleine bedrijven vanaf 20 werknemers. De ondergrens van 20 werknemers is echter geen scherpe limiet. De knipperlichten zijn ook bruikbaar in kleinere ondernemingen, maar misschien zullen hier en daar aanpassingen moeten worden aangebracht. http://www.werk.belgie.be/moduledefault.aspx?id=42177 De knipperlichten-benadering gaat ervan uit dat de tabel ingevuld wordt door een groep die bij voorkeur wordt samengesteld uit personen afkomstig uit de verschillende beroepscategorieën van de onderneming: werknemers of hun afgevaardigden, vertegenwoordigers van de werkgever en leden van de hiërarchische lijn. 22
Van Regelgeving naar bruikbare tools Participatieve risicoanalyse - Semi gestructureerd interview - Steekproef (marginaal nut) - Volledige populatie 23 - Mijn job - Mijn werkplek - Mijn hiërarchie - Mijn collega s - Mijn arbeidsvoorwaarden - Stress - Wat geeft energie / wat neemt energie - Oplossingen?
Van Regelgeving naar bruikbare tools Kwantitatieve risico analyse : S-ISW SIMPH (Vroeger: RATOG) Sobane Strategie (vrij beschikbaar) Opsporing Observatie Analyse Expertise 24
Van regelgeving naar bruikbare tools Wat zijn de voor- en nadelen van de verschillende methodieken? Wat zijn de voor- en nadelen om deze al dan niet in huis te organiseren? 25
Casus A. Globale risico analyse Groot bedrijf: 650 medewerkers SIMPH methode bevraging over alle medewerkers in 2011 Obv de resultaten: organiseren van een worldcafé oefening Obv deze initiatieven: opmaken van actieplan 2015: nieuwe risico analyse SIMPH ter vergelijking van de resultaten en impactmeting in het bedrijf. B. Specifieke risicoanalyse Spaak lopen van een teamdynamiek Gezamenlijke oefening in groepjes en telkens draaien van de groepen per thema (zonder leidinggevende) Terugkoppeling naar de groep door moderator incl leidinggevende Bepalen van prioriteiten en opmaken van actieplan 26
Inhoudsopgave Betrokken partijen en hun rol
Betrokken partijen en hun rol Werkgever Eindverantwoordelijkheid (psychosociaal) welzijn op het werk Werknemers Op positieve wijze bijdragen tot preventiebeleid Mogelijkheid beroep doen op nieuwe interne procedures (zie verder) Hiërarchische lijn Kunnen nu risicoanalyse specifieke arbeidssituatie aanvragen
Rol Comité PBW Voorafgaand advies geven over: Elementen van 5 A s die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s op het werk Collectieve preventiemaatregelen die voortvloeien uit risicoanalyse a priori en evaluatie Collectieve preventiemaatregelen om herhaling te voorkomen die opgenomen zijn in advies EPA Keuze om opdrachten aan interne of externe psychosociale preventieadviseur toe te vertrouwen Wijze van behandeling van en gevolgen die worden gegeven aan verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter
Preventieadviseur psychosociale aspecten Meeste is ongewijzigd gebleven Wel bevoegdheid uitgebreid naar alle psychosociale risico s Bijkomende onverenigbaarheid = geen lid zijn van leidinggevend personeel (eng gedefinieerd = top van de organisatie) Beroepsgeheim blijft maar: Bij formele psychosociale interventies wel advies aan werkgever en vertrouwenspersoon (indien die informeel betrokken was). Ook verantwoording preventiemaatregelen aan verzoeker, andere betrokken persoon en interne PA (om zo herhaling te voorkomen) Noodzakelijke informatie uitwisselen met arbeidsgeneesheer (mits akkoord werknemer) om geschikte maatregelen te treffen
Aanpassingen vertrouwenspersonen Bevoegdheid ook uitgebreid naar alle psychosociale risico s Maar enkel informele interventies Nieuw: aanstelling en verwijdering vertrouwenspersonen kan op vraag van alle werknemersvertegenwoordigers in het comité PBW (naast initiatief door werkgever) Nieuw: Ten minste één vertrouwenspersoon moet behoren tot personeel onderneming indien PAPA behoort tot externe dienst en werkgever stelt meer dan 20 werknemers te werk.
Aanpassingen vertrouwenspersonen Nieuwe onverenigbaarheden Geen werkgevers- of werknemersvertegenwoordiger in ondernemingsraad of comité PBW Geen lid van de vakbondsafvaardiging Geen kandidaat voor verkiezingen personeelsafgevaardigden Niet behoren tot het leidinggevend personeel Indien geen aanduiding vertrouwenspersoon, opdrachten vervuld door: Preventieadviseur psychosociale aspecten Preventieadviseur van de interne dienst behalve indien: Werkgever zelf de functie van preventieadviseur uitoefent = onderneming met minder dan 20 werknemers Betrokkene dit weigert Het comité PBW dit weigert = informatie verstrekken over mogelijke interventies
Aanpassingen vertrouwenspersonen Nieuwe opleidingsvoorwaarden Opleiding binnen twee jaar na aanstelling Opleiding van 5 dagen Verbetering van kennis door supervisies (1 x per jaar) Overgangsregeling: Personen die reeds opleiding hebben gevolgd Personen die nog geen opleiding hebben gevolgd Opleiding volgen binnen twee jaar vanaf 1 september 2014 Nuttige ervaring van 5 jaar als vertrouwenspersoon kunnen aantonen op 1 september 2014
Mensura aanbod 5- daagse opleiding bevat volgende modules: Inleiding in de psychosociale risico s Wie wat hoe? Rollen en verantwoordelijkhedne Gespreksvoering Conflicthantering Trauma intervisie Zelfzorg Bijscholing: Bemiddeling Actief luisteren Supervisie: verscheidene thema s zie website 34
Preventieadviseur interne dienst Deelname aan de analyse van de oorzaken van psychosociale risico s Kennis nemen van en advies verlenen over de elementen van de 5 A s die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s (werkgever informeert over wijzigingen) Uitoefening informatieopdrachten vertrouwenspersoon Bij onderzoek van ernstige arbeidsongevallen: rekening houden met oorzaken van psychosociale aard
Arbeidsgeneesheer 1 x per jaar aan werkgever en psychosociale preventieadviseur elementen meedelen als gevolg van gezondheidstoezicht die nuttig zijn voor evaluatie van preventiebeleid Indien aantasting van de gezondheid werknemer Werknemer informeren over mogelijkheid van interventie door EPA of vertrouwenspersonen Mits akkoord van werknemer Kan zelf de EPA informeren Overleg met EPA over mogelijkheid van ander werk of aanpassing van de werkpost indien nodig ingevolge psychosociale risico s Kan advies van EPA ontvangen
Inhoudsopgave Aanpassing interne procedures
Mogelijkheid tot verzoek psychosociale interventie Nog steeds: zo veel mogelijk problemen trachten intern aan te pakken Werkgever Hiërarchische lijn Lid CPBW of vakbondsafgevaardigde Meer focus op (zo veel mogelijk) collectief problemen aanpakken
Welke interventies zijn mogelijk? 1. Informele psychosociale interventie 2. Formele psychosociale interventie: collectief of individueel 3. Formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesten of ongewenst seksueel gedrag
Welke interventies zijn mogelijk? 1. Informele psychosociale interventie 2. Formele psychosociale interventie 3. Formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesten of ongewenst seksueel gedrag
Keuze voor de informele weg Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Bij de VP of EPA 1 e contact Horen van de WN + informatie over interventie door EPA of VP
Welke interventies zijn mogelijk? 1. Informele psychosociale interventie 2. Formele psychosociale interventie COLLECTIEF 3. Formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesten of ongewenst seksueel gedrag
Keuze voor de informele weg Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Bij de VP of EPA 1 e contact Horen van de WN + informatie over interventie door EPA of VP cv Bij mislukking Keuze voor de formele weg Bij de EPA Fase van de indiening van het verzoek 1. Verplicht persoonlijk onderhoud 2. Indiening van het document 3. Inontvangstname Weigering Aanvaarding
Keuze voor de informele weg Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Bij de VP of EPA 1 e contact Horen van de WN + informatie over interventie door EPA of VP cv Bij mislukking Keuze voor de formele weg Verzoek met collectief karakter Bij de EPA Fase van de indiening van het verzoek 1. Verplicht persoonlijk onderhoud 2. Indiening van het document 3. Inontvangstname Verzoek met individueel karakter + Geweld, pesterijen, OSGW Weigering Aanvaarding
Indien nodig: EPA stelt maatregelen voor om een ernstige aantasting van de gezondheid van de WN te voorkomen WG voert een risicoanalyse uit samen met de WNs en de EPA WG beslist geen maatregelen te nemen WG neemt geen beslissing Volgens WN: maatregelen niet aangepast Beroep bij TWW mogelijk Verzoek met collectief karakter Indien comité of vakbond: verplicht overleg Volgens WN: maatregelen aangepast WG beslist geen maatregelen te nemen Einde WG voert geen risicoanalyse uit samen met de WNs en de EPA WG neemt geen beslissing Volgens WN: maatregelen zijn niet aangepast
Indien nodig: EPA stelt maatregelen voor om een ernstige aantasting van de gezondheid van de WN te voorkomen WG voert een risicoanalyse uit samen met de WNs en de EPA WG beslist geen maatregelen te nemen WG neemt geen beslissing Volgens WN: maatregelen niet aangepast Beroep bij TWW mogelijk Verzoek met collectief karakter Indien comité of vakbond: verplicht overleg Volgens WN: maatregelen aangepast WG beslist geen maatregelen te nemen Einde WG voert geen risicoanalyse uit samen met de WNs en de EPA WG neemt geen beslissing Volgens WN: maatregelen zijn niet aangepast c v
Welke interventies zijn mogelijk? 1. Informele psychosociale interventie 2. Formele psychosociale interventie INDIVIDUEEL 3. Formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesten of ongewenst seksueel gedrag
c v Verzoek met individueel karakter + Geweld, pesterijen, OSGW EPA informeert WG + info mbt bescherming + voorstellen bewarende maatregelen Analyse door EPA + info mbt bescherming getuigen Mededeling advies en informeren van de partijen cv WG brengt WN op hoogte van individuele maatregelen WG deelt beslissing mee + eventueel beroep op TWW door EPA
Termijnen formele psychosociale interventie met collectief karakter 1 2 3 4 Inontvangstneming verzoek door EPA Aanvaarding verzoek EPA informeert werkgever over collectief karakter van verzoek Werkgever deelt gemotiveerde beslissing mee Max 10 dagen Zo snel mogelijk Max 3 maanden
Termijnen formele psychosociale interventie met individueel karakter 1 2 3 4 5 Inontvangstneming verzoek door EPA Aanvaarding verzoek Advies EPA aan werkgever Werkgever informeert werknemer over individuele maatregelen Werkgever deelt gemotiveerde beslissing mee over gevolgen gegeven aan onderzoek Max 10 dagen Max 3 maanden (1X verlengbaar) Max 1 maand Max 2 maanden
Specifiek voor formele psychosociale interventies geweld, pesten en OSGW De enige interventie met ontslagbescherming Bij ernstige feiten dienen bewarende maatregelen voorgesteld te worden De psychosociale preventieadviseur dient na te gaan of de voorgestelde maatregelen werden opgevolgd en geeft dit eventueel door aan Toezicht Welzijn op het Werk
Gerechtelijke wijzigingen Bij formele psychosociale interventie geweld, pesten en OSGW kan een schadevergoeding geëist worden: Bewijzen van werkelijk geleden schade Vordering van een forfaitaire schadevergoeding brutoloon voor drie maanden maximum het brutoloon voor zes maanden
Externe procedure Indien Via dienst Toezicht Welzijn op het Werk - Via arbeidsrechtbank Via correctionele rechtbank => Niet anoniem Ontslagbescherming enkel indien: Interne procedure niet bestaat Verzoek tot formele procedure heef tniet tot gewenst resultaat geleid geen PAPSY aangeduid onwettige procedure
Inhoudsopgave Mogelijke ondersteuning psychosociale dienst
Mogelijke ondersteuning psychosociale departement Mensura Psychosociale risicoanalyses Beleidsmatige ondersteuning Opleidingen Individuele en team ondersteuningen
Informatie CID-nummer Contactnummer ingeval zich een kritisch incident voordoet binnen een onderneming : 02/549.71.59 (NL) - 02/549.71.58 (FR) Enkel te gebruiken ingeval van kritisch incident, d.w.z. een plotse gebeurtenis waarbij de mogelijkheid bestond dat mensen overlijden, zwaar gewond raken, in levensgevaar zijn of ook waarbij hun lichamelijke integriteit of die van iemand anders geschonden werd. Werkgevers kunnen inlichtingen en organisatiehulp per telefoon krijgen van 8 u tot 20 u, zes dagen per week (ma t/m za). Ingeval van kritisch incident waarborgen wij een interventie binnen de 72 uur na de melding : - individuele psychologische opvang voor slachtoffers en/of betrokkenen - psychologische opvang via groepssessies.
Wat aandacht krijgt, groeit 58 19/06/15