De preventie van psychosociale risico s op het werk

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De preventie van psychosociale risico s op het werk"

Transcriptie

1 De preventie van psychosociale risico s op het werk Lieve Ponnet (Adviseur-generaal) Evy Hilderson (attaché jurist) Afdeling normen welzijn op het werk Algemene directie humanisering van de arbeid FOD werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg E. Blerotstraat, 1070 Brussel godelieve.ponnet@werk.belgie.be evy.hilderson@werk.belgie.be

2 1. Wettelijke bepalingen 2. Definities Overzicht 3. Risicoanalyse en preventiemaatregelen 4. De interne procedure: het verzoek tot psychosociale interventie 5. Uitwisseling van informatie 6. Bescherming tegen represailles 7. Rol van de verschillende partijen 8. De externe procedures 9. Overgangsbepalingen

3 1. Wettelijke bepalingen

4 Wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie van psychosociale risico s betreft, waaronder inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Wet van 28 maart 2014 tot wijziging van het gerechtelijk wetboek en de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de gerechtelijke procedures betreft = hoofdstuk Vbis welzijnswet Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk Belgisch Staatsblad van 28 april 2014

5 Inwerkingtreding 1 september 2014 BEHALVE artikel 80 KB Inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk op te nemen in het jaarverslag van de interne dienst => 1 januari 2015

6 2. Definities

7 Psychosociale risico s Kans voor één of meerdere werknemers Psychische schade door blootstelling Kan samen met lichamelijke schade Elementen - Arbeidsorganisatie - Arbeidsinhoud - Arbeidsvoorwaarden - Arbeidsomstandigheden - Interpersoonlijke relaties Objectief gevaar Werkgever heeft impact op elementen

8 Arbeidsorganisatie: Elementen structuur van de organisatie (horizontaal verticaal) wijze waarop de taken worden verdeeld werkprocedures de managementstijl algemeen beleid dat in de onderneming wordt gevoerd - Arbeidsinhoud: aard van de taak complexiteit en variatie van de taken contact met derden psychische belasting lichamelijke belasting duidelijkheid van de taken Arbeidsvoorwaarden: aard van de overeenkomst type werkrooster opleidingsmogelijkheden loopbaanbeheer evaluatieprocedures - Arbeidsomstandigheden: inrichting van de arbeidsplaatsen arbeidsmiddelen lawaai verlichting gebruikte stoffen werkhoudingen Interpersoonlijke relaties: interne relaties (collega s, HL, directe chef) relaties met derden (klanten, leerlingen) communicatie

9 Onrechtmatig geheel Pesterijen Meerdere gelijkaardige of uiteenlopende gedragingen Precisering discriminatiegronden Leeftijd, Burgerlijke staat, Geboorte, Vermogen, Geloof of levensbeschouwing, Politieke of syndicale overtuiging, Taal, Huidige of toekomstige gezondheidstoestand, Handicap, Fysieke of genetische eigenschap, Sociale afkomst, Nationaliteit, Zogenaamd ras, Huidskleur, Afkomst, Nationale of etnische afstamming, Geslacht, Seksuele geaardheid, Genderidentiteit, Genderexpressie

10 3. Risicoanalyse en preventiemaatregelen

11 Risicoanalyse a priori Identificatie van situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s Stress/burn-out Conflicten Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Evaluatie van de risico s (= 5 A s) Samen met werknemers Samen met PAPA interne dienst Indien geen PAPA interne dienst en analyse is complex: samen met PAPA externe dienst

12 Preventiemaatregelen Algemene preventiebeginselen Impact op gevaar Risico s voorkomen, schade voorkomen, schade beperken Materiële en organisatorische maatregelen Specifieke maatregelen in verband met derden Verplichtingen hiërarchische lijn Informatie en opleiding werknemers en informatie comité = advies comité Procedures = akkoord comité Collectieve arbeidsovereenkomst

13 Specifiek element: derden (1) Register van feiten van derden Verklaringen: - Beschrijving van de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag - Data van de feiten - Identiteit enkel wanneer werknemer akkoord Bijgehouden door: - Vertrouwenspersoon of PAPA - PA belast met de leiding van de interne dienst wanneer PAPA extern en geen VP

14 Specifiek element: derden (2) Toegang: - Werkgever - Vertrouwenspersoon en PAPA - PA belast met de leiding van de interne dienst Ter beschikking houden van TWW Bewaring gedurende 5 jaar

15 Risicoanalyse specifieke arbeidssituatie (1) Initiatief: Werkgever Lid van de hiërarchische lijn 1/3 werknemersvertegenwoordigers in comité PBW Uitgevoerd: Samen met werknemers Samen met PAPA interne dienst Indien geen PAPA interne dienst en situatie is complex: samen met PAPA externe dienst Gegevens worden anoniem meegedeeld aan werkgever

16 Risicoanalyse specifieke arbeidssituatie (2) Preventiemaatregelen: Collectief en individueel Impact op gevaar Hiërarchie preventiemaatregelen Advies PAPA indien betrokken bij risicoanalyse Werkgever informeert: Verzoeker Betrokken preventieadviseurs Andere personen die nuttig kunnen zijn Preventiemaatregelen : volledig Resultaten van de risicoanalyse : anonieme gegevens

17 Evaluatie van het beleid Aanpassing aan wijzigingen die blootstelling aan psychosociale risico s beïnvloeden Evaluatie 1 x per jaar Door werkgever met PAPA interne dienst Indien geen PAPA interne dienst en evaluatie is complex: samen met PAPA externe dienst Elementen Verzoek risicoanalyse specifieke arbeidssituatie Verzoek formele psychosociale interventie Informatie van de arbeidsgeneesheer Conclusies van incidenten bij herhaling en voorwerp van informele psychosociale interventie Feiten ten aanzien van derden Gegevens jaarverslag Advies Comité over collectieve preventiemaatregelen

18 4. De interne procedure: het verzoek tot psychosociale interventie

19 Verzoek psychosociale interventie Geen afbreuk aan mogelijkheid om beroep te doen op: Werkgever Lid hiërarchische lijn Lid comité PBW of vakbondsafgevaardigde Interne procedure voor werknemer die meent psychische schade te ondervinden door psychosociale risico s Informele psychosociale interventie Formele psychosociale interventie

20 Fase voorafgaand aan verzoek Eerste contact 10 kalenderdagen Vertrouwenspersoon of PAPA: Hoort de werknemer Informeert de werknemer over mogelijkheden tot interventie Indien persoonlijk onderhoud Document dat onderhoud bevestigt Indien gevraagd door de werknemer Werknemer maakt keuze omtrent type interventie

21 Informele psychosociale interventie = op informele wijze zoeken naar een oplossing door verzoeker en vertrouwenspersoon of PAPA Gesprek Onthaal, actief luisteren Advies Interventie bij andere persoon onderneming Hiërarchische lijn Verzoening tussen betrokken personen Akkoord van partijen Type interventie wordt opgenomen in document

22 Formele psychosociale interventie = werknemer VRAAGT aan werkgever = gepaste COLLECTIEVE EN INDIVIDUELE maatregelen = op basis van: Analyse van specifieke arbeidssituatie Voorstellen van de PAPA opgenomen in advies Specifieke toepassing : Verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk

23 In welk geval? Indiening verzoek (1) Werknemer wenst geen informele interventie De informele interventie leidt niet tot resultaat => Uitdrukkelijke wilsuiting bij PAPA Hoe? Verplicht persoonlijk onderhoud met PAPA Binnen 10 kalenderdagen na wilsuiting PAPA bevestigt in document dat persoonlijk onderhoud heeft plaats gevonden Kopie van document aan werknemer

24 Document Indiening verzoek (2) Beschrijving van problematische arbeidssituatie Verzoek aan werkgever om passende maatregelen te treffen Gedateerd en ondertekend door verzoeker Bezorgd aan PAPA of externe dienst PBW Persoonlijk of verzonden bij brief: ondertekening van kopie die geldt als ontvangstbewijs Of verzonden bij aangetekende brief Weigering door PAPA Situatie houdt kennelijk geen psychosociale risico s in Kennisgeving binnen 10 kalenderdagen na in ontvangst nemen verzoek Geen kennisgeving: het verzoek is aanvaard

25 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter (1) PAPA informeert werkgever en verzoeker over Feit dat een verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter werd ingediend Wijze van behandeling van het verzoek De datum waarop de werkgever een beslissing moet treffen over het gevolg dat hij geeft aan het verzoek De risicosituatie beschreven door de verzoeker (enkel werkgever) Identiteit verzoeker NIET meedelen aan werkgever

26 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter (2) Werkgever beslist over gevolg Kan risicoanalyse uitvoeren van specifieke risicosituatie (volgens artikel 6 KB) Overleg met comité of vakbondsafvaardiging Informatie over de risicosituatie beschreven door de verzoeker (zonder identiteit) Advies over wijze van behandeling van het verzoek Resultaten van risicoanalyse van specifieke risicosituatie Advies over gevolgen aan het verzoek

27 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter (3) Beslissing van de werkgever over gevolg Mededeling van de gemotiveerde beslissing over het gevolg Aan PAPA die verzoeker informeert Aan preventieadviseur interne dienst indien PAPA externe dienst Aan comité of de vakbondsafvaardiging Termijn: Drie maanden vanaf mededeling door PAPA aan werkgever Zes maanden indien risicoanalyse specifieke risicosituatie (volgens artikel 6 KB) Werkgever voert beslissing uit

28 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter (4) Tijdens behandeling van verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter Binnen de drie maanden vanaf de mededeling door PAPA aan werkgever Bepaalt PAPA Preventiemaatregelen met eventueel bewarend karakter Ter voorkoming van ernstige aantasting van de gezondheid van de verzoeker Werkgever voert deze maatregelen uit of treft maatregelen met gelijkwaardig beschermingsniveau

29 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter (5) Toch onderzoek zoals voor een verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter Indien werkgever geen risicoanalyse van de specifieke risicosituatie (volgens artikel 6 KB) uitvoert of Deze niet werd uitgevoerd samen met de PAPA EN Geen gemotiveerde beslissing van de werkgever binnen de gestelde termijn De werkgever beslist geen preventiemaatregelen te treffen De verzoeker meent dat de preventiemaatregelen niet aangepast zijn aan zijn situatie => Akkoord van de verzoeker!

30 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter (6) Termijn Inontvangstneming verzoek door PAPA of externe dienst Aanvaarding verzoek max. 10 kalenderdagen zo snel mogelijk PAPA informeert werkgever over collectief karakter van verzoek max. 3 maanden (verlengbaar met max. 3 maanden indien Werkgever deelt gemotiveerde beslissing mee risicoanalyse artikel 6 KB)

31 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (1) PAPA informeert werkgever Over indiening van het verzoek Hoofdzakelijk individueel karakter ervan Identiteit van de verzoeker Schriftelijk PAPA onderzoekt de arbeidssituatie Volledig onpartijdig Kan personen horen en rekening houden met informatie door hen verstrekt Kan opgenomen worden in gedateerde en ondertekende verklaring (kopie aan gehoorde personen)

32 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (2) PAPA stelt advies op Beschrijving van het verzoek en context Identificatie van gevaren voor Verzoeker Geheel van werknemers Elementen met positieve of negatieve invloed op situatie Eventueel voorafgaande stappen Voorstellen van collectieve en individuele preventiemaatregelen ten aanzien van de specifieke arbeidssituatie en verantwoording Voorstellen van collectieve preventiemaatregelen om herhaling in andere situaties te voorkomen en verantwoording

33 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (3) PAPA deelt advies mee Aan werkgever Met akkoord van verzoeker: aan vertrouwenspersoon die informeel is opgetreden Binnen de drie maanden vanaf aanvaarding van het verzoek Kan 1x verlengd worden met maximum drie maanden Rechtvaardiging door PAPA Schriftelijk meedelen van redenen aan de werkgever, verzoeker en andere betrokkenen Ook advies wanneer de verzoeker niet langer deel uitmaakt van de onderneming tijdens het verloop van de interventie

34 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (4) PAPA informeert Verzoeker en andere betrokken persoon over Datum van mededeling advies aan werkgever De voorstellen van preventiemaatregelen ten aanzien van de specifieke arbeidssituatie + verantwoording om De situatie gemakkelijker te begrijpen De afloop van de procedure te aanvaarden Preventieadviseur interne dienst (als PAPA extern is) over De voorstellen van preventiemaatregelen ten aanzien van de specifieke arbeidssituatie en om herhaling te voorkomen + verantwoording om - Coördinatieopdracht te kunnen uitvoeren

35 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (5) Beslissing werkgever Indien individuele maatregelen ten aanzien van werknemer Voorafgaand en schriftelijk Binnen één maand na ontvangen advies van de PAPA Indien individuele maatregelen die arbeidsvoorwaarden kunnen wijzigen Kopie van het advies van de PAPA Horen van de werknemer Bijstand aan de werknemer door persoon naar keuze

36 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (6) Mededeling van beslissing werkgever PAPA Verzoeker Andere betrokken persoon PA interne dienst, wanneer PAPA behoort tot externe dienst Over gevolgen gegeven aan het verzoek Binnen twee maanden na ontvangen advies van de PAPA Werkgever voert beslissing uit

37 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (7) Termijn Inontvangstneming verzoek door PAPA of externe dienst Aanvaarding verzoek max. 10 kalenderdagen Advies PAPA aan werkgever max. 3 maanden (1x verlengbaar) max. 1 maand Werkgever informeert werknemer over individuele maatregelen max. 2 maanden Werkgever deelt gemotiveerde beslissing mee

38 Specifieke regels ivm grensoverschrijdend gedrag (1) Verzoek inhoud Beschrijving van de feiten constitutief voor geweld, pesterijen en OSGW Ogenblik en plaats van de feiten Identiteit aangeklaagde Verzoek aan de werkgever Geschikte maatregelen nemen Om einde te stellen aan feiten Inontvangstneming van het verzoek Persoonlijk door PAPA of externe dienst Kopie als ontvangstmelding Per aangetekend schrijven

39 Specifieke regels ivm grensoverschrijdend gedrag (2) Weigering van het verzoek door PAPA Situatie houdt kennelijk geen geweld, pesterijen of OSGW in Binnen 10 kalenderdagen na in ontvangst nemen verzoek Geen kennisgeving: verzoek is aanvaard PAPA informeert werkgever dat verzoeker de ontslagbescherming geniet Onderzoek door PAPA Aan aangeklaagde feiten meedelen die ten laste worden gelegd Personen horen Getuigen horen en aan werkgever meedelen dat directe getuige ontslagbescherming geniet

40 Specifieke regels ivm grensoverschrijdend gedrag (3) Bewarende maatregelen Ernst van de feiten Vóór opstellen advies Werkgever informeert PAPA over gemotiveerde beslissing in verband met bewarende maatregelen Advies meedelen Centrum gelijkheid van kansen en racismebestrijding Instituut gelijkheid vrouwen en mannen Schriftelijk verzoek Akkoord werknemer Verbod om advies aan werknemer mee te delen

41 Specifieke regels ivm grensoverschrijdend gedrag (4) Verplicht beroep op TWW door PAPA Voor advies PAPA: werkgever treft geen (geschikte) bewarende maatregelen Na advies PAPA: werkgever treft geen (geschikte) maatregelen en Er is ofwel een ernstig en onmiddellijk gevaar voor de werknemer Ofwel is de aangeklaagde de werkgever of een lid van het leidinggevend personeel

42 5. Uitwisseling van informatie

43 Individueel dossier Informatief onderhoud (eventueel) Type informele psychosociale interventie Verplicht persoonlijk onderhoud vóór verzoek formele interventie Verzoek formele interventie Weigering/aanvaarding verzoek (eventueel) Informatie aan werkgever over indiening verzoek Informatie aan verzoeker over collectief karakter verzoek Verklaringen van gehoorde personen Verlenging termijn onderzoek Advies PAPA Datum mededeling advies PAPA aan werkgever Mededeling van advies PAPA en voorstellen van preventiemaatregelen aan andere personen Gemotiveerde beslissing werkgever Voorstellen van preventiemaatregelen om ernstige aantasting van de gezondheid van de verzoeker te voorkomen (eventueel) Behandeling verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter door PAPA (eventueel)

44 Bijhouden dossier (1) Door PAPA 20 jaar vanaf indiening van het verzoek Bewaring op elektronische drager mogelijk Ter beschikking van de inspectie TWW Verklaringen mogen door TWW of PAPA enkel meegedeeld worden aan openbaar ministerie indien gevraagd en betrokkene voorafgaand toestemt

45 Bijhouden dossier (2) Regeling van dossieroverdracht bij verandering van externe dienst PBW - Dossier in behandeling: Oude PAPA informeert verzoeker en andere betrokken persoon over verandering externe dienst Werkgever deelt aan oude PAPA (op verzoek) coördinaten mee van nieuwe externe dienst Oude PAPA deelt dossier mee aan nieuwe PAPA Nieuwe PAPA informeert verzoeker en andere betrokken persoon over overname behandeling - Afgesloten dossier: kopie van individueel dossier aan nieuwe PAPA wanneer noodzakelijk voor uitvoeren opdrachten

46 Informatie-uitwisseling Beperkt door beroepsgeheim en bescherming van het privéleven Extra beperking: wetten betreffende de openbaarheid van bestuur - Wettelijke regeling noodzakelijk - Toepassing wetten openbaarheid van bestuur uitgesloten Kopie van het advies van de PAPA Documenten van het dossier in bezit van de inspectie

47 Arbeidsreglement Coördinaten PAPA of dienst waarvoor hij zijn opdrachten uitvoert Coördinaten VP Toepasselijke procedures => Termijn voor aanpassing arbeidsreglement: tot 1 maart 2015

48 6. Bescherming tegen represailles

49 Omvang van de bescherming Arbeidsverhouding niet beëindigen Geen nadelige maatregel na het einde van de arbeidsverhouding Behalve om redenen die vreemd zijn aan het verzoek, de klacht, de rechtsvordering of de getuigenverklaring Geen nadelige maatregel tijdens de arbeidsverhouding In verband met verzoek, klacht, rechtsvordering of getuigenverklaring Is niet nadelig : maatregel getroffen om einde te stellen aan feiten die proportioneel en redelijk is

50 Personen die beschermd zijn (1) Werknemer die verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag indient Werknemer die een rechtsvordering instelt of voor wie een rechtsvordering wordt ingesteld wegens feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag Directe getuigen of getuige in rechte

51 Personen die beschermd zijn (2) Werknemer die klacht bij inspectie indient: Werkgever heeft geen PAPA aangeduid Werkgever heeft geen procedure voorzien Verzoek heeft volgens de werknemer niet geleid tot een einde van de feiten De procedure wordt volgens de werknemer niet wettig toegepast Werknemer die klacht bij politie, arbeidsauditeur of onderzoeksrechter indient: Idem + Interne procedure is niet geschikt gelet op de ernst van de feiten

52 Start van de bescherming Verzoek: voorwaarde = aanvaarding Bescherming (retroactief) vanaf in ontvangst nemen van het verzoek door PAPA of externe dienst Getuige: vanaf afleggen getuigenverklaring of oproeping/dagvaarding om te getuigen in rechte Klacht bij inspectie, politie, openbaar ministerie of onderzoeksrechter: vanaf inontvangstneming klacht Rechtsvordering: vanaf betekening dagvaarding of neerlegging verzoekschrift

53 7. Rol van de verschillende partijen

54 Tussenkomende partijen Werkgever Werknemer Hiërarchische lijn Comité PBW Preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPA) Vertrouwenspersoon Preventieadviseur interne dienst PBW Arbeidsgeneesheer

55 Hiërarchische lijn Opsporen van problemen van psychosociale aard via indicatoren (bijv. ziekte, turnover, informatie van werknemers, ) En waken over de tijdige behandeling ervan ( zelf oplossen) Bijv. risicoanalyse van een specifieke arbeidssituatie vragen (artikel 6)

56 Het Comité PBW (1) Voorafgaand advies geven over: - Elementen van 5 A s die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s op het werk - Collectieve preventiemaatregelen om herhaling te voorkomen die opgenomen zijn in advies PAPA Deelname vertrouwenspersonen aan vergaderingen Comité

57 Preventieadviseur psychosociale aspecten (1) Idem als vroeger, maar bevoegdheid uitgebreid tot alle psychosociale risico s Bijkomende onverenigbaarheid : Geen lid zijn van het leidinggevend personeel = personen belast met het dagelijks bestuur van de onderneming of instelling, die gemachtigd zijn om de werkgever te vertegenwoordigen en te verbinden, alsmede de personeelsleden, onmiddellijk ondergeschikt aan die personen, wanneer zij eveneens opdrachten van dagelijks bestuur vervullen.

58 Preventieadviseur psychosociale Individueel dossier: - Ter beschikking van TWW aspecten (2) - Ter beschikking van OM MAAR voor verklaringen is toestemming gehoorde persoon nodig! Noodzakelijke informatie uitwisselen met arbeidsgeneesheer met oog op geschikte maatregelen voor werknemer (mits akkoord) Overleg met VP voor vervullen opdrachten (informatie betreffende interventies) Anonieme gegevens aan PA interne dienst met oog op jaarverslag

59 Vertrouwenspersoon (1) Bevoegdheid uitgebreid tot alle psychosociale risico s MAAR enkel informeel! Aanstelling Op initiatief van de werkgever Op vraag van alle werknemersvertegenwoordigers in het comité PBW Procedure Aanstelling: zoals vroeger Verwijdering uit de functie : Op initiatief van de werkgever en na akkoord alle werknemersvertegenwoordigers in het comité PBW Op vraag van alle werknemersvertegenwoordigers in het comité en na akkoord van de werkgever

60 Vertrouwenspersoon (2) Ten minste één vertrouwenspersoon moet behoren tot personeel onderneming indien PAPA behoort tot externe dienst en werkgever stelt meer dan 20 werknemers te werk Onverenigbaarheden Geen werkgevers- of werknemersvertegenwoordiger in ondernemingsraad of comité PBW Geen lid van de vakbondsafvaardiging Geen kandidaat voor verkiezingen personeelsafgevaardigden Niet behoren tot het leidinggevend personeel Geen preventieadviseur-arbeidsgeneesheer

61 Vertrouwenspersoon (3) Indien geen expliciete aanduiding van vertrouwenspersoon worden opdrachten vervuld door: Preventieadviseur psychosociale aspecten Preventieadviseur van de interne dienst behalve indien: Werkgever zelf de functie van preventieadviseur uitoefent = onderneming met minder dan 20 werknemers Betrokkene dit weigert Het comité PBW dit weigert => informatie verstrekken over mogelijke interventies!! Niet verplicht opleiding te volgen

62 Vertrouwenspersoon (4) Rechten vertrouwenspersoon Oefent functie volledig autonoom uit Hangt functioneel af van interne dienst en heeft toegang tot persoon belast met dagelijks beheer Geen nadeel ondervinden van functie Beschikt over nodige tijd en passend lokaal Werkgever verstrekt hem de pertinente informatie voor vervullen opdrachten Beroep doen op PAPA Verzoek heeft betrekking op werkgever zelf of lid hiërarchische lijn en - Interventie kan zijn autonomie in gedrang brengen - Of interventie kan hem nadeel berokkenen

63 Vertrouwenspersoon (5) Beschikken over vaardigheden en kennis Opleiding binnen twee jaar na aanstelling Verbetering van kennis door supervisies (1 x per jaar) Opleiding Georganiseerd door instellingen die aan wettelijke criteria moeten voldoen Instellingen kunnen zich laten opnemen op lijst website FOD WASO

64 Vertrouwenspersoon (6) Opleiding inhoud: minimum 5 dagen - 3 uur (1/2 d.) : wettelijk kader over rol en statuut vertrouwenspersoon - 3 uur (1/2 d.): psychosociale risico s op het werk - 6 uur (1 d.): gesprekstechnieken - 18 uur (3 d.): psychosociale interventie: beheersen van probleemsituaties

65 Vertrouwenspersoon (7) Opleiding : overgangsregeling Personen die reeds opleiding hebben gevolgd Functie mag verder uitgeoefend worden Personen die nog geen opleiding hebben gevolgd Opleiding volgen binnen twee jaar vanaf 1 september 2014 Nuttige ervaring van 5 jaar als vertrouwenspersoon kunnen aantonen op 1 september 2014

66 Preventieadviseur interne dienst PBW Deelname aan de analyse van de oorzaken van psychosociale risico s Kennis nemen van en advies verlenen over de elementen van de 5 A s die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s (werkgever informeert over wijzigingen) Uitoefening informatieopdrachten VP Onderzoek van ernstige arbeidsongevallen: rekening houden met oorzaken van psychosociale aard

67 Arbeidsgeneesheer 1 x per jaar aan werkgever en PAPA elementen meedelen als gevolg van gezondheidstoezicht die nuttig zijn voor evaluatie van preventiebeleid Aantasting van de gezondheid werknemer Werknemer informeren over mogelijkheid van interventie door PAPA of vertrouwenspersonen Mits akkoord van werknemer Kan zelf de PAPA informeren Overleg met PAPA over mogelijkheid van ander werk of aanpassing van de werkpost indien nodig ingevolge psychosociale risico s Kan advies van PAPA ontvangen

68 8. De externe procedures

69 Schadevergoeding Dader van feiten van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Herstel van materiële en morele schade Vergoeding Werkelijk geleden schade te bewijzen Forfaitair bedrag 3 maanden brutoloon 6 maanden brutoloon indien discriminatie gezagsrelatie tussen dader en slachtoffer ernst van de feiten

70 Schadevergoeding Beperking loongrens arbeidsongevallenwet = 2.911,07 euro per maand op 1/1/2014 Berekening loon zelfstandigen Bruto-belastbaar inkomen aanslagbiljet personenbelasting gedeeld door 12 Niet van toepassing op derden die in het kader van hun privésfeer slachtoffer zijn van feiten vanwege een werknemer

71 9. Overgangsbepalingen

72 Met redenen omklede klachten ingediend voor 1 september 2014 Toepassing van de vroegere procedure en ontslagbescherming MAAR: - Verklaringen toegankelijk voor inspectie - Openbaarheid van bestuur niet van toepassing op Advies PAPA Documenten in bezit inspectie - Toepassing bewaringstermijn individueel dossier Getuigenverklaring afgelegd of rechtsvordering ingesteld voor 1 september 2014 Toepassing van de vroegere ontslagbescherming

73

Psychosociale Risico s en welzijn op het werk. Ing. Christian Halsberghe Sociaal Inspecteur Toezicht Welzijn op het Werk

Psychosociale Risico s en welzijn op het werk. Ing. Christian Halsberghe Sociaal Inspecteur Toezicht Welzijn op het Werk Psychosociale Risico s en welzijn op het werk Ing. Christian Halsberghe Sociaal Inspecteur Toezicht Welzijn op het Werk 1 Overzicht 1. Wettelijke bepalingen 2. Definities 3. Risicoanalyse en preventiemaatregelen

Nadere informatie

De preventie van psychosociale risico s op het werk Wet van 28 april 2014

De preventie van psychosociale risico s op het werk Wet van 28 april 2014 De preventie van psychosociale risico s op het werk Wet van 28 april 2014 Maddy Van Temsche Sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be Inhoud Wetgeving Psychosociale

Nadere informatie

De preventie van psychosociale risico s op het werk: Wat is nieuw in de wetgeving?

De preventie van psychosociale risico s op het werk: Wat is nieuw in de wetgeving? De preventie van psychosociale risico s op het werk: Wat is nieuw in de wetgeving? Maddy Van Temsche Sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be 1. Wettelijke

Nadere informatie

De preventie van psychosociale risico s op het werk: Wat is nieuw in de wetgeving? Toelichting Knipperlichten PSR

De preventie van psychosociale risico s op het werk: Wat is nieuw in de wetgeving? Toelichting Knipperlichten PSR De preventie van psychosociale risico s op het werk: Wat is nieuw in de wetgeving? Toelichting Knipperlichten PSR Maddy Van Temsche Sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be

Nadere informatie

OPLEIDING VERTROUWENSPERSOON ONDERWIJS Wetgeving 2014

OPLEIDING VERTROUWENSPERSOON ONDERWIJS Wetgeving 2014 OPLEIDING VERTROUWENSPERSOON ONDERWIJS Wetgeving 2014 Maddy Van Temsche Sociaal inspecteur Regionale directie TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be 1. Wettelijke bepalingen

Nadere informatie

Typeprocedure op te nemen in het arbeidsreglement

Typeprocedure op te nemen in het arbeidsreglement Typeprocedure op te nemen in het arbeidsreglement Toe te passen procedure voor elke werknemer die meent te lijden op het werk als gevolg van psychosociale risico s, waaronder inzonderheid geweld, pesterijen

Nadere informatie

DOOR DE PREVENTIEADVISEUR PSYCHOSOCIALE ASPECTEN SCHRIFTELIJK MEE TE DELEN INFORMATIE

DOOR DE PREVENTIEADVISEUR PSYCHOSOCIALE ASPECTEN SCHRIFTELIJK MEE TE DELEN INFORMATIE DOOR DE PREVENTIEADVISEUR PSYCHOSOCIALE ASPECTEN SCHRIFTELIJK MEE TE DELEN INFORMATIE IN HET KADER VAN EEN VERZOEK TOT PSYCHOSOCIALE INTERVENTIE DOOR DE WERKNEMER I. FASE VOORAFGAAND AAN HET VERZOEK FASE

Nadere informatie

De wetgeving in verband met psychosociale risico s op het werk vanaf 1 september 2014

De wetgeving in verband met psychosociale risico s op het werk vanaf 1 september 2014 De wetgeving in verband met psychosociale risico s op het werk vanaf 1 september 2014 Het gaat om twee wetten en 1 KB De wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet 4 augustus 1996 betreffende het

Nadere informatie

Artikel 1. Artikel 2. Artikel 3

Artikel 1. Artikel 2. Artikel 3 Wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie van psychosociale risico's op het werk betreft,

Nadere informatie

BIJLAGE. - PROCEDURE VOOR PSYCHOSOCIALE RISICO S

BIJLAGE. - PROCEDURE VOOR PSYCHOSOCIALE RISICO S BIJLAGE. - PROCEDURE VOOR PSYCHOSOCIALE RISICO S 1. DOEL, DEFINITIES EN TOEPASSINGSGEBIED 1.1. Doel Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene wijze om psychosociale

Nadere informatie

FORMELE PSYCHOSOCIALE INTERVENTIE VERZOEK MET EEN HOOFDZAKELIJK INDIVIDUEEL KARAKTER BUITEN GEWELD, PESTERIJEN EN OSGW

FORMELE PSYCHOSOCIALE INTERVENTIE VERZOEK MET EEN HOOFDZAKELIJK INDIVIDUEEL KARAKTER BUITEN GEWELD, PESTERIJEN EN OSGW FORMELE PSYCHOSOCIALE INTERVENTIE VERZOEK MET EEN HOOFDZAKELIJK INDIVIDUEEL KARAKTER BUITEN GEWELD, PESTERIJEN EN OSGW Indien persoonlijk onderhoud: op verzoek van de Wn document ter bevestiging van dit

Nadere informatie

De preventie van psychosociale risico s op het werk : implementatie van de wetgeving naar de praktijk

De preventie van psychosociale risico s op het werk : implementatie van de wetgeving naar de praktijk De preventie van psychosociale risico s op het werk : implementatie van de wetgeving naar de praktijk Maddy Van Temsche sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be

Nadere informatie

De preventie van psychosociale risico s op het werk : workshops onderwijs

De preventie van psychosociale risico s op het werk : workshops onderwijs De preventie van psychosociale risico s op het werk : workshops onderwijs Maddy Van Temsche sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be 1 Inhoud 1. Film over

Nadere informatie

Wet van 28 februari 2014 Wet van 28 maart 2014 KB 10 april 2014 Nieuwe wetgeving en werking Psychosociaal welzijn

Wet van 28 februari 2014 Wet van 28 maart 2014 KB 10 april 2014 Nieuwe wetgeving en werking Psychosociaal welzijn Wet van 28 februari 2014 Wet van 28 maart 2014 KB 10 april 2014 Nieuwe wetgeving en werking Psychosociaal welzijn GDPB 16/10/2014 gdpb@bz.vlaanderen.be www.bestuurszaken.be Voorstelling werking Wettelijk

Nadere informatie

Wat zegt de regelgeving over geweld, pesten en relationele problemen op het werk?

Wat zegt de regelgeving over geweld, pesten en relationele problemen op het werk? Wat zegt de regelgeving over geweld, pesten en relationele problemen op het werk? Maddy Van Temsche sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be Inhoud Wetgeving

Nadere informatie

Psycho-sociaal beleid : Wetgeving & invulling

Psycho-sociaal beleid : Wetgeving & invulling Psycho-sociaal beleid : Wetgeving & invulling 2 Psychosociale aspecten : subjectieve invulling van een objectief gegeven Michigan Model Kahn e.a., 1964 Persoonlijkheid Stressor Gebeurtenis Interpretatie

Nadere informatie

Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk

Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk Afdeling 1 Toepassingsgebied en definities Artikel 1.- Dit besluit is van toepassing op de werkgevers

Nadere informatie

BIJLAGE AAN HET ARBEIDSREGLEMENT

BIJLAGE AAN HET ARBEIDSREGLEMENT BIJLAGE AAN HET ARBEIDSREGLEMENT Maatregelen ter voorkoming van psychosociale risico s op het werk Wet van 28.02.2014, BS 28.04.2014 / Wet van 28.03.2014, BS 28.04.2014 / Koninklijk Besluit van 10.04.2014,

Nadere informatie

Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk (B.S. 28.4.2014)

Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk (B.S. 28.4.2014) Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk (B.S. 28.4.2014) Afdeling 1. - Toepassingsgebied en definities Artikel 1.- Dit besluit is van toepassing

Nadere informatie

Titel. Subtitel + auteur

Titel. Subtitel + auteur Titel Subtitel + auteur 1 De nieuwe verplichtingen op vlak van preventie van stress, burn-out, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 2 Inleiding De psychosociale risico s werden voorheen

Nadere informatie

Bijlage arbeidsreglement

Bijlage arbeidsreglement Bijlage arbeidsreglement (voorbeeld) Procedure voor psychosociale risico s 1. Doel, definities en toepassingsgebied 1.1. Doel Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene

Nadere informatie

De nieuwe pestwetgeving

De nieuwe pestwetgeving De nieuwe pestwetgeving Wat u er zeker over moet weten! Team Psychosociaal Welzijn Brugge: 050/47.47.35 Herentals: 014/84.94.93 Inhoudstafel 1. Wettelijk kader 2. Definities 3. Risicoanalyse en preventiemaatregelen

Nadere informatie

Circulaire 2014 05 PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK

Circulaire 2014 05 PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK Preventie van psychosociale risico s op het werk waaronder STRESS, GEWELD, PESTERIJEN, ONGEWENST SEXUEEL GEDRAG PRINCIPE De werkgever heeft de wettelijke verplichting om iedere werknemer te beschermen

Nadere informatie

Circulaire PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK

Circulaire PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK WAARONDER STRESS, GEWELD, PESTERIJEN, ONGEWENST SEXUEEL GEDRAG PRINCIPE BEGRIP PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK Welzijnswet Werknemers art. 32/1 De werkgever heeft de wettelijke verplichting om iedere

Nadere informatie

Codex over het welzijn op het werk. Boek I.- Algemene beginselen. Titel 3. Preventie van psychosociale risico s op het werk

Codex over het welzijn op het werk. Boek I.- Algemene beginselen. Titel 3. Preventie van psychosociale risico s op het werk Codex over het welzijn op het werk Boek I.- Algemene beginselen Titel 3. Preventie van psychosociale risico s op het werk Hoofdstuk I.- Risicoanalyse en preventiemaatregelen Art. I.3-1. In het kader van

Nadere informatie

Preventie van Psychosociale Risico s KB 10/04/2014. Studiedag Prebes. Psychosociaal departement Heidi Mermans

Preventie van Psychosociale Risico s KB 10/04/2014. Studiedag Prebes. Psychosociaal departement Heidi Mermans Preventie van Psychosociale Risico s KB 10/04/2014 Studiedag Prebes Psychosociaal departement Heidi Mermans Preventiedeskundige psychosociale aspecten Inhoudsopgave Opfrissing regelgeving Inleiding Nieuwe

Nadere informatie

Psychosociale cel. Nieuwe psychosociale wetgeving

Psychosociale cel. Nieuwe psychosociale wetgeving Psychosociale cel Nieuwe psychosociale wetgeving Wettelijk kader Wet 28/02/2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat

Nadere informatie

Addendum arbeidsreglement

Addendum arbeidsreglement Addendum arbeidsreglement Procedure voor psychosociale risico s Ter vervanging van hoofdstuk 9 van het Arbeidsreglement dat werd goedgekeurd door de OCMW-Raad van 24/07/2014 1. Doel, definities en toepassingsgebied

Nadere informatie

bescherming tegen psychosociale risico s op het werk, met inbegrip van stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

bescherming tegen psychosociale risico s op het werk, met inbegrip van stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Gegevens verwijderen WERKGEVER: (HOOFDZETEL): (Naam en adres): Telefoon: E-mail:... AFDELINGS- OF EXPLOITATIEZETEL(S) :. AARD VAN DE BEDRIJVIGHEID: - Hoofdactiviteit: - Bijkomende activiteit: PARITAIR

Nadere informatie

- 91 HOOFDSTUK XV DADEN DIE PSYCHOSOCIALE RISICO S INHOUDEN, MET INBEGRIP VAN STRESS, GEWELD, PESTERIJEN EN ONGEWENST SEKSUEEL GEDRAG OP HET WERK

- 91 HOOFDSTUK XV DADEN DIE PSYCHOSOCIALE RISICO S INHOUDEN, MET INBEGRIP VAN STRESS, GEWELD, PESTERIJEN EN ONGEWENST SEKSUEEL GEDRAG OP HET WERK - 91 HOOFDSTUK XV DADEN DIE PSYCHOSOCIALE RISICO S INHOUDEN, MET INBEGRIP VAN STRESS, GEWELD, PESTERIJEN EN ONGEWENST SEKSUEEL GEDRAG OP HET WERK Artikel 281 - Principe Daden die psychosociale risico s

Nadere informatie

PSYCHOSOCIALE RISICO S. Nota over de wetgeving

PSYCHOSOCIALE RISICO S. Nota over de wetgeving Brussel, 12 mei 2014 PSYCHOSOCIALE RISICO S Nota over de wetgeving Deze nota vat de drie teksten met betrekking tot psychosociale risico s samen die verschenen zijn op 28.04.2014 en van kracht worden op

Nadere informatie

B. Geweld op het werk: Elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk.

B. Geweld op het werk: Elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk. Departement Psychosociale aspecten Preventie van psychsociale risico s op het werk (Wet van 4 augustus 1996 aangepast door de Wet van 28 februari 2014 en 28 maart 2014, KB van 10 april 2014)... engageert

Nadere informatie

GENDERNEUTRALITEIT WETTELIJK KADER EN DEFINITIES PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK IN DE HULPVERLENINGSZONE FLUVIA 1.

GENDERNEUTRALITEIT WETTELIJK KADER EN DEFINITIES PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK IN DE HULPVERLENINGSZONE FLUVIA 1. PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK IN DE HULPVERLENINGSZONE FLUVIA 19 juni 2017. GENDERNEUTRALITEIT In voorliggend document is het gebruik van de mannelijke vorm gemeenslachtig. Voor de leesbaarheid

Nadere informatie

Afdeling I. - Toepassingsgebied en definities

Afdeling I. - Toepassingsgebied en definities Koninklijk besluit van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (B.S. 6.6.2007)

Nadere informatie

Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene wijze om psychosociale risico s te beheersen aan.

Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene wijze om psychosociale risico s te beheersen aan. BIJLAGE ARBEIDSREGLEMENT PROCEDURE VOOR PSYCHOSOCIALE RISICO S 1. Doel, definities en toepassingsgebied 1.1. Doel Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene wijze om

Nadere informatie

Psychosociale risico s. Hoe kan Securex u ondersteunen?

Psychosociale risico s. Hoe kan Securex u ondersteunen? Psychosociale risico s Nieuwe wetgeving Hoe kan Securex u ondersteunen? Inhoudstafel De nieuwe wetgeving 1. Toepassingsgebied 2. Wat zijn psychosociale risico s? Welke maatregelen moet de werkgever treffen?

Nadere informatie

Paritair subcomité voor de haven van Antwerpen, "Nationaal Paritair Comité der Haven van Antwerpen" genaamd

Paritair subcomité voor de haven van Antwerpen, Nationaal Paritair Comité der Haven van Antwerpen genaamd Neerlegging-Dépôt: 24/02/2015 Regist.-Enregistr.: 31/03/2015 W: 126236/CO/301.01 Paritair subcomité voor de haven van Antwerpen, "Nationaal Paritair Comité der Haven van Antwerpen" genaamd Collectieve

Nadere informatie

klachtenprocedure: formele klacht

klachtenprocedure: formele klacht klachtenprocedure: formele klacht Lieve Vermeire Groep IDEWE November 2011 Slide 1 Inhoud toelichting Situering formele klacht binnen de klachtenprocedure Verschil informeel formeel Motieven om formeel

Nadere informatie

1. Inleiding. 2. Algemene bepalingen en wettelijk kader. 3. Preventie van psychosociale risico s een engagement van iedereen

1. Inleiding. 2. Algemene bepalingen en wettelijk kader. 3. Preventie van psychosociale risico s een engagement van iedereen Gemeenschappelijke preventiedienst Psychosociale risico s Advies Onderwijsorganisatie Preventie van psychosociale risico s op het werk Bijlage bij typeprocedure in AR Preventie van psychosociale risico

Nadere informatie

Preventie van Psychosociale Risico s op de Werkvloer. Wet, Wat en Hoe? Bart Vriesacker Psychosociaal departement

Preventie van Psychosociale Risico s op de Werkvloer. Wet, Wat en Hoe? Bart Vriesacker Psychosociaal departement Preventie van Psychosociale Risico s op de Werkvloer Wet, Wat en Hoe? Bart Vriesacker Psychosociaal departement Inhoudsopgave Psychosociale risico s? De nieuwe wetgeving De psychosociale risicoanalyse

Nadere informatie

PARITAIR SUBCOMITÉ VOOR DE HAVEN VAN GENT

PARITAIR SUBCOMITÉ VOOR DE HAVEN VAN GENT Neerlegging-Dépôt: 25/03/2015 Regist.-Enregistr.: 29/04/2015 N : 126756/CO/301.02 PARITAIR SUBCOMITÉ VOOR DE HAVEN VAN GENT Collectieve arbeidsovereenkomst van 6 maart 2015 tot wijziging van de collectieve

Nadere informatie

Typeprocedure 1. ALGEMENE BEPALINGEN

Typeprocedure 1. ALGEMENE BEPALINGEN Typeprocedure Toe te passen procedure voor elke werknemer die meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, op te nemen in het arbeidsreglement 1. ALGEMENE

Nadere informatie

Basisvorming veiligheid niveau 3 Psychosociale risico s op het werk

Basisvorming veiligheid niveau 3 Psychosociale risico s op het werk Basisvorming veiligheid niveau 3 Psychosociale risico s op het werk Ann Goeman Coördinator psychosociale aspecten Gemeenschappelijke preventiedienst GO! Inhoud Wettelijke context en begrippenkader Preventiebeleid

Nadere informatie

HOOFDSTUK I. - Algemene bepaling. Artikel 1

HOOFDSTUK I. - Algemene bepaling. Artikel 1 Wet van 10 januari 2007 tot wijziging van verschillende bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk waaronder deze betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen

Nadere informatie

Aanstelling en verantwoordelijkheden van de actoren in de primaire preventie van psychosociale risico s

Aanstelling en verantwoordelijkheden van de actoren in de primaire preventie van psychosociale risico s Aanstelling en verantwoordelijkheden van de actoren in de primaire preventie van psychosociale risico s Pieter Bolle Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid Arbeid en Sociaal Overleg Algemene Directie

Nadere informatie

Koninklijk besluit van 11 juli 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (B.S

Koninklijk besluit van 11 juli 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (B.S Koninklijk besluit van 11 juli 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (B.S. 18.7.2002) Omzetting in Belgisch recht van de kaderrichtlijn 89/391/EEG

Nadere informatie

JAARVERSLAG VAN DE IDPB DEEL VII Bis : Inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk.

JAARVERSLAG VAN DE IDPB DEEL VII Bis : Inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. JAARVERSLAG VAN DE IDPB DEEL VII Bis : Inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Doel Toelichting Het jaarverslag heeft enerzijds tot doel een samenvatting

Nadere informatie

B. Geweld op het werk: Elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk.

B. Geweld op het werk: Elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk. Departement Psychosociale aspecten Preventie van psychsociale risico s op het werk (Wet van 4 augustus 1996 aangepast door de Wet van 28 februari 2014 en 28 maart 2014, KB van 10 april 2014) Voorbeeldnota

Nadere informatie

School aan de waterkant BuSO Sint-Juliaan Stropkaai Gent Tel. 09/ Fax. 09/

School aan de waterkant BuSO Sint-Juliaan Stropkaai Gent Tel. 09/ Fax. 09/ Klachtenprocedure voor geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag Wanneer een werknemer meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk kan hij een beroep

Nadere informatie

Art. 2 Preventie van psychosociale risico s op het werk, waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Art. 2 Preventie van psychosociale risico s op het werk, waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 1/15 BIJLAGE I: MAATREGELEN TER VOORKOMING VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK (Wet van 04.08.1996, gewijzigd door de Wet van 28.02.2014; Wet van 28.03.2014 en KB van 10.04.2014) Art. 1 Verbodsbepaling

Nadere informatie

Art. 1 Preventie van psychosociale risico s op het werk, waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Art. 1 Preventie van psychosociale risico s op het werk, waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk BIJLAGE I: MAATREGELEN TER VOORKOMING VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK (Wet van 28/2/14, BS 28/4/14; Wet van 28/3/14, BS 28/4/14 en Koninklijk Besluit van 10/4/14, BS 28/4/14) Art. 1 Preventie van

Nadere informatie

Welzijn op het werk - nieuwe regelgeving psychosociale risico's veroorzaakt burn-out bij ondernemers

Welzijn op het werk - nieuwe regelgeving psychosociale risico's veroorzaakt burn-out bij ondernemers Welzijn op het werk - nieuwe regelgeving psychosociale risico's veroorzaakt burn-out bij ondernemers Mrs. Alexia Hoste alexia.hoste@marlex.be Dit zou een titel kunnen zijn van een persbericht dezer dagen.

Nadere informatie

Procedures inzake psychosociale interventies op school

Procedures inzake psychosociale interventies op school DIENST BELEIDSCOÖRDINATIE Brussel, 18 november 2014 contact : (VVKBaO) Sarah Walschot, sarah.walschot@vsko.be, 02 507 06 58 (VVKSO) Maarten Balthau, maarten.balthau@vsko.be, 02 507 06 44 (VVKSO) An De

Nadere informatie

P+O-congres. Al gedacht aan veerkracht? Gunter Van de Wiele

P+O-congres. Al gedacht aan veerkracht? Gunter Van de Wiele P+O-congres Al gedacht aan veerkracht? Gunter Van de Wiele (paps@igean.be) Aan de slag met de psychosociale risicoanalyse (RA PSY) Vragen Waaraan moet een RA PSY voldoen? Wie mag de RA PSY uitvoeren? Hoe

Nadere informatie

INHOUD. 1. Inleiding... 15

INHOUD. 1. Inleiding... 15 INHOUD 1. Inleiding... 15 2. Psychosociale risico s op het werk... 17 2.1. Stress op het werk... 19 2.2. Burn-out... 22 2.3. Ongewenst gedrag en conflicten... 23 2.3.1. Geweld op het werk... 23 2.3.2.

Nadere informatie

Psychosociale risico s: de wettelijke verplichtingen in een notendop

Psychosociale risico s: de wettelijke verplichtingen in een notendop Psychosociale risico s: de wettelijke verplichtingen in een notendop Pascale Swinnen sociaal inspecteur Federale Overheidsdienst Werk, Arbeid en Sociaal overleg Toezicht op het Welzijn op het Werk Kennisdirectie

Nadere informatie

Nieuwe wetgeving ter voorkoming van psychosociale risico s op het werk

Nieuwe wetgeving ter voorkoming van psychosociale risico s op het werk Nieuwe wetgeving ter voorkoming van psychosociale risico s op het werk NEWSLETTER, 2 JUNI 2014 Inhoudstafel Beste lezers, 1 Aanpassing definities... 3 2 Preventieve maatregelen aangepast... 4 3 Finetuning

Nadere informatie

Resultaten campagne 2015: Psychosociale Risico s (PSR) in het buitengewoon onderwijs. Aandachtspunten huidige wetgeving PSR

Resultaten campagne 2015: Psychosociale Risico s (PSR) in het buitengewoon onderwijs. Aandachtspunten huidige wetgeving PSR Resultaten campagne 2015: Psychosociale Risico s (PSR) in het buitengewoon onderwijs Aandachtspunten huidige wetgeving PSR Infodagen preventie en bescherming in het GO! Tom Peerboom Sociaal inspecteur

Nadere informatie

KB preventie van psychosociale risico s op het werk

KB preventie van psychosociale risico s op het werk KB preventie van psychosociale risico s op het werk Bevindingen 1 jaar later Frank Van der Elst Preventieadviseur Psychosociale Aspecten inhoud Deel 1: Stand van zaken wetgeving Omschrijving psychosociale

Nadere informatie

FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG

FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG 1 FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG 10 JANUARI 2007 Wet tot wijziging van verschillende bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun

Nadere informatie

PSYCHOSOCIALE ASPECTEN

PSYCHOSOCIALE ASPECTEN PSYCHOSOCIALE ASPECTEN Welke lessen kunnen we trekken uit de evaluatie van de pestwet? Sofie D Ours, Preventieadviseur Psychosociale IDEWE 20 september 2011 Kursaal Oostende PreBes vzw Diestersteenweg

Nadere informatie

Het kader van het Welzijn op het Werk Toelichting bij de wet van 4 augustus 1996

Het kader van het Welzijn op het Werk Toelichting bij de wet van 4 augustus 1996 Het kader van het Welzijn op het Werk Toelichting bij de wet van 4 augustus 1996 Welzijnsdag 12 november 2012 1 Inhoudsopgave Korte schets wetgeving De risicoanalyse Preventiemaatregelen Rolverdeling in

Nadere informatie

Van reglementering tot tools Evy HILDERSON, juriste Griet VAN MEULDER, attaché

Van reglementering tot tools Evy HILDERSON, juriste Griet VAN MEULDER, attaché Van reglementering tot tools Evy HILDERSON, juriste Griet VAN MEULDER, attaché FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg (FOD WASO) AD Humanisering van de Arbeid Meer dan 20 jaar evolutie in de wetgeving

Nadere informatie

Wetsontwerp tot aanvulling en wijziging van het Sociaal Strafwetboek en verscheidene bepalingen van sociaal strafrecht.

Wetsontwerp tot aanvulling en wijziging van het Sociaal Strafwetboek en verscheidene bepalingen van sociaal strafrecht. 9 februari 2016 Mevrouw, Mijnheer, Wetsontwerp tot aanvulling en wijziging van het Sociaal Strafwetboek en verscheidene bepalingen van sociaal strafrecht. Voorafgaand: Het wetsontwerp tot aanvulling en

Nadere informatie

Concordantietabel boek I Algemene beginselen van de codex welzijn op het werk

Concordantietabel boek I Algemene beginselen van de codex welzijn op het werk Concordantietabel boek I Algemene beginselen van de codex welzijn op het werk Koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun

Nadere informatie

van hun werk. van hun werk;

van hun werk. van hun werk; KONINKLIJK BESLUIT VAN 11 JULI 2002 BETREFFENDE DE BESCHERMING TEGEN GEWELD, PESTERIJEN EN ONGEWENST SEKSUEEL GEDRAG OP HET WERK AFDELING I.- TOEPASSINGSGEBIED EN DE- FINITIES. KONINKLIJK BESLUIT VAN 17

Nadere informatie

Evaluatie wetgeving psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Maddy Van Temsche sociaal inspecteur FOD WASO TWW- directie Oost-Vlaanderen

Evaluatie wetgeving psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Maddy Van Temsche sociaal inspecteur FOD WASO TWW- directie Oost-Vlaanderen Evaluatie wetgeving psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Maddy Van Temsche sociaal inspecteur FOD WASO TWW- directie Oost-Vlaanderen Afkortingen AD HUA: Algemene Diensten Humanisering van

Nadere informatie

Codex over het welzijn op het werk. Boek I.- Algemene beginselen. Titel 2. Algemene beginselen betreffende het welzijnsbeleid

Codex over het welzijn op het werk. Boek I.- Algemene beginselen. Titel 2. Algemene beginselen betreffende het welzijnsbeleid Codex over het welzijn op het werk Boek I.- Algemene beginselen Titel 2. Algemene beginselen betreffende het welzijnsbeleid Omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn 89/391/EEG van de Raad

Nadere informatie

Paritair subcomité voor de haven van Antwerpen, "Nationaal Paritair Comité der Haven van Antwerpen" genaamd

Paritair subcomité voor de haven van Antwerpen, Nationaal Paritair Comité der Haven van Antwerpen genaamd Paritair subcomité voor de haven van Antwerpen, "Nationaal Paritair Comité der Haven van Antwerpen" genaamd Neerlegging-Dépôt: 24/02/2015 Regist.-Enregistr.: 18/03/2016 N": 132309/CO/301.01 Collectieve

Nadere informatie

BETREFT: NIEUWE WELZIJNSWETGEVING IN VERBAND MET PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK

BETREFT: NIEUWE WELZIJNSWETGEVING IN VERBAND MET PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK Nr. 1108 Brussel, 4 augustus 2014 BETREFT: NIEUWE WELZIJNSWETGEVING IN VERBAND MET PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK 1. Wetgeving 1.1. Hoofdstuk Vbis aan de Welzijnswet zoals gewijzigd door: - de Wet

Nadere informatie

11 JULI 2002. - Koninklijk besluit betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (1)

11 JULI 2002. - Koninklijk besluit betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (1) 11 JULI 2002. - Koninklijk besluit betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (1) ALBERT II, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen,

Nadere informatie

Consensus Psychosociale risico s

Consensus Psychosociale risico s Consensus Psychosociale risico s Versie : 23-09-2016 Inhoud Wettelijke basis 3 Afkortingen 3 Consensus 4 1) Wat is de aanpak van de EDPB naar aanleiding van, of voorafgaand aan, een verzoek tot informele

Nadere informatie

Strafbepalingen Wet Welzijn en Codex Sociaal Strafwetboek 1/4

Strafbepalingen Wet Welzijn en Codex Sociaal Strafwetboek 1/4 Strafbepalingen Wet Welzijn en Codex Sociaal Strafwetboek 1/4 Sociaal Strafwetboek Toepassing op Wet en Codex Welzijn op het werk Strafbepalingen uit de Wet Welzijn van 1996 De artikelen 81 t.e.m. 94 zijn

Nadere informatie

2. Hoe kan je de strijd tegen discriminatie aangaan?

2. Hoe kan je de strijd tegen discriminatie aangaan? 2. Hoe kan je de strijd tegen discriminatie aangaan? Om de strijd tegen discriminatie op de werkvloer aan te gaan, kan je als militant beroep doen op een breed wettelijk kader. Je vindt hieronder de belangrijkste

Nadere informatie

6 de verfraaiing van de arbeidsplaatsen; 6 de verfraaiing van de arbeidsplaatsen;

6 de verfraaiing van de arbeidsplaatsen; 6 de verfraaiing van de arbeidsplaatsen; Hoofdstuk II. - Algemene beginselen Art. 4.- 1. De Koning kan aan de werkgevers en de werknemers alle maatregelen opleggen die nodig zijn voor het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

Nadere informatie

Notulen van de raad voor maatschappelijk welzijn van Sint-Katelijne-Waver 18 maart 2015 om 20 uur ===========================

Notulen van de raad voor maatschappelijk welzijn van Sint-Katelijne-Waver 18 maart 2015 om 20 uur =========================== Notulen van de raad voor maatschappelijk welzijn van Sint-Katelijne-Waver 18 maart 2015 om 20 uur =========================== Aanwezig: Van Oosterwyck Dave, voorzitter Kristof Sels, burgemeeszter Knegtel

Nadere informatie

Knipperlichten Psychosociale Risico s : Module 2

Knipperlichten Psychosociale Risico s : Module 2 Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Europees Sociaal Fonds Datum:...................... Knipperlichten Psychosociale Risico s : Module 2 Parameter Cijfermatige gegevens

Nadere informatie

Psychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018

Psychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018 Psychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018 Nieuw arbeidsreglement Er werd een nieuw arbeidsreglement opgesteld Met bijlage 6 Bescherming tegen psychosociale risico s op het werk, met inbegrip

Nadere informatie

Cindy SCHAEFFER Cdt Psy Christophe SIEUW 22 Oct 13

Cindy SCHAEFFER Cdt Psy Christophe SIEUW 22 Oct 13 Cindy SCHAEFFER Cdt Psy Christophe SIEUW 22 Oct 13 1. Wetgeving 2. Preventie a. Preventief luik b. Reactief luik - Informele procedure - Formele procedure 3. Beroepsgeheim 4. In de praktijk? 2 Wet van

Nadere informatie

preventie van psychosociale risico s op het werk: juridische gids

preventie van psychosociale risico s op het werk: juridische gids preventie van psychosociale risico s op het werk: juridische gids Deze publicatie is gratis te verkrijgen: Telefonisch op het nummer 02 233 42 11 Door rechtstreekse bestelling op de website van de FOD:

Nadere informatie

A D V I E S Nr. 1.851 ------------------------------ Zitting van dinsdag 28 mei 2013 --------------------------------------------

A D V I E S Nr. 1.851 ------------------------------ Zitting van dinsdag 28 mei 2013 -------------------------------------------- A D V I E S Nr. 1.851 ------------------------------ Zitting van dinsdag 28 mei 2013 -------------------------------------------- Preventie van psychosociale belasting (waaronder pesterijen en ongewenst

Nadere informatie

COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST NR. 72 VAN 30 MAART 1999 BETREFFENDE HET BELEID TER VOORKOMING VAN STRESS DOOR HET WERK -------------------

COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST NR. 72 VAN 30 MAART 1999 BETREFFENDE HET BELEID TER VOORKOMING VAN STRESS DOOR HET WERK ------------------- COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST NR. 72 VAN 30 MAART 1999 BETREFFENDE HET BELEID TER VOORKOMING VAN STRESS DOOR HET WERK ------------------- Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve

Nadere informatie

HOOFDSTUK I.- Definities. Artikel 1.- Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder:

HOOFDSTUK I.- Definities. Artikel 1.- Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder: Koninklijk besluit van 30 januari 2003 tot vaststelling van de criteria, de voorwaarden en de nadere regels voor de toekenning van de toelage tot ondersteuning van acties die betrekking hebben op de bevordering

Nadere informatie

LICHTE ONGEVALLEN Nota over de wetgeving

LICHTE ONGEVALLEN Nota over de wetgeving VL/NB Brussel, woensdag 23 april 2014 LICHTE ONGEVALLEN Nota over de wetgeving Twee nieuwe KB's bepalen de toepassingsmodaliteiten van het concept 'licht ongeval' in de reglementering betreffende arbeidsongevallen,

Nadere informatie

Psychosociale risico s: een symptoom van onze maatschappij?

Psychosociale risico s: een symptoom van onze maatschappij? Psychosociale risico s: een symptoom van onze maatschappij? Het belang van een preventieve aanpak op het werk Anne Fornoville-Dubois 1 Samenvatting De HR-Manager moet ervoor zorgen dat de werkgever aan

Nadere informatie

NIEUWE REGELS VOOR DE RE-INTEGRATIE VAN ARBEIDS- ONGESCHIKTE WERKNEMERS

NIEUWE REGELS VOOR DE RE-INTEGRATIE VAN ARBEIDS- ONGESCHIKTE WERKNEMERS e-doc NIEUWE REGELS VOOR DE RE-INTEGRATIE VAN ARBEIDS- ONGESCHIKTE WERKNEMERS 2 De werkgever is verplicht eerst na te gaan of de werknemer binnen de onderneming nog aangepast of ander werk kan doen. 3

Nadere informatie

Afdeling 1. Psychosociale risico s op het werk: een prangend maatschappelijk probleem 1. Afdeling 2. en uitdaging voor het (sociaal) recht 2

Afdeling 1. Psychosociale risico s op het werk: een prangend maatschappelijk probleem 1. Afdeling 2. en uitdaging voor het (sociaal) recht 2 INHOUDSTAFEL WOORD VOORAF door Anne Van Regenmortel XI DEEL 1. PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK MET BIJZONDERE AANDACHT VOOR STRESS EN BURN-OUT. OVER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE WERKGEVER EN ANDERE

Nadere informatie

Communicatiekanalen in bedrijven

Communicatiekanalen in bedrijven Communicatiekanalen in bedrijven Valérie Vervliet Federale Overheidsdienst Tewerkstelling, Arbeid en Sociaal Overleg Overleg Comité PBW vakbondsafvaardiging rechtstreekse participatie Advies preventieadviseurs

Nadere informatie

Discriminatie en psychosociale risico s op het werk. Wanneer je ziek wordt van moeilijke situaties op het werk

Discriminatie en psychosociale risico s op het werk. Wanneer je ziek wordt van moeilijke situaties op het werk Discriminatie en psychosociale risico s op het werk Wanneer je ziek wordt van moeilijke situaties op het werk Meer en meer werknemers worden geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag op het werk, met

Nadere informatie

Regelgeving psychosociale risico's (PSR) en evolutie. Resultaten van de campagne TWW Oost-Vl: PSR in het buitengewoon onderwijs (2015)

Regelgeving psychosociale risico's (PSR) en evolutie. Resultaten van de campagne TWW Oost-Vl: PSR in het buitengewoon onderwijs (2015) Regelgeving psychosociale risico's (PSR) en evolutie Resultaten van de campagne TWW Oost-Vl: PSR in het buitengewoon onderwijs (2015) Provinciaal comité Oost-Vlaanderen voor de bevordering van de arbeid

Nadere informatie

Dienst Psychosociale zorg VOEL JE GOED OP JE WERK

Dienst Psychosociale zorg VOEL JE GOED OP JE WERK Dienst Psychosociale zorg VOEL JE GOED OP JE WERK 1 2 Dienst Psychosociale zorg Bij de preventieadviseur psychosociale aspecten (PA/PSY) van de dienst Psychosociale Zorg kan je terecht voor alle vormen

Nadere informatie

Psychosociale risico s en arbeidsongevallen Ir. Pieter de Munck Adviseur-generaal Directiehoofd TWW RD Limburg - Vlaams-Brabant

Psychosociale risico s en arbeidsongevallen Ir. Pieter de Munck Adviseur-generaal Directiehoofd TWW RD Limburg - Vlaams-Brabant Psychosociale risico s en arbeidsongevallen Ir. Pieter de Munck Adviseur-generaal Directiehoofd TWW RD Limburg - Vlaams-Brabant juni 2014 1 Arbeidsongeval Voor de toepassing van de arbeidsongevallenwet

Nadere informatie

4. Het Belgische arbeidsrecht

4. Het Belgische arbeidsrecht 4. Het Belgische arbeidsrecht In het Belgische arbeidsrecht bestaat er een verschil tussen een arbeider en een bediende. Een arbeider verricht in hoofdzaak handenarbeid. Een bediende verricht in hoofdzaak

Nadere informatie

Gender en welzijn op het werk

Gender en welzijn op het werk Gender en welzijn op het werk Wetgevend kader Instituutvoorde gelijkheidvan vrouwen en mannen FOD WASO 03/10/2016 2 Inhoud 1. Inleiding: genderdiscriminatie Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en

Nadere informatie

Afdeling 1. Definities. Artikel 1.- Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder :

Afdeling 1. Definities. Artikel 1.- Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder : Koninklijk besluit van 27 oktober 2009 betreffende de oprichting van een gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het werk (B.S. 16.11.2009) Afdeling 1. Definities Artikel 1.-

Nadere informatie

ZITTING VAN 26 MAART 2015

ZITTING VAN 26 MAART 2015 175 ZITTING VAN 26 MAART 2015 Aanwezig : De heer Patrick De Smedt, De heer Peter Beerens, mevrouw Agnes Lievens, mevrouw Joke Longin, mevrouw Gwendolijn Meskens de heer Roland Mortier, mevrouw Els Van

Nadere informatie

Meten van psychosociaal welzijn

Meten van psychosociaal welzijn Meten van psychosociaal welzijn Welzijn meten op verschillende niveau s: verschillende doelstellingen Wettelijk verplicht Objectiveren en evalueren Dynamisch beleid 2 3 golven in analyse psychosociaal

Nadere informatie

HRM - gemeentepersoneel

HRM - gemeentepersoneel Uittreksel uit het register der beraadslagingen van de Gemeenteraad BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST GEMEENTE ETTERBEEK Aanwezig Verontschuldigd Patrick Lenaers, Schepen-voorzitter ; Marie-Rose Geuten, Rik

Nadere informatie

Onderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België

Onderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België Onderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België Unité de Valorisation des Ressources Humaines Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde 1 Arbeidsongevallen

Nadere informatie

Formele psychosociale interventie. adviesverslag voor de werkgever

Formele psychosociale interventie. adviesverslag voor de werkgever Formele psychosociale interventie adviesverslag voor de werkgever FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG Het hoofdbestuur van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg

Nadere informatie