Procedures inzake psychosociale interventies op school

Transcriptie

1 DIENST BELEIDSCOÖRDINATIE Brussel, 18 november 2014 contact : (VVKBaO) Sarah Walschot, sarah.walschot@vsko.be, (VVKSO) Maarten Balthau, maarten.balthau@vsko.be, (VVKSO) An De Martelaere, an.demartelaere@vsko.be, (VVKBuO) Lieve Van Soom, lieve.vansoom@vsko.be, (VVKHO) Bavo Verlackt, bavo.verlackt@vsko.be, (VDKVO) Tim Van Aken, tim.vanaken@vsko.be, auteur : Jaak Palmans Procedures inzake psychosociale interventies op school De regelgeving inzake de preventie van psychosociale risico s op school legt het schoolbestuur op om enerzijds preventieve maatregelen te treffen ter voorkoming van psychosociale risico s op school; deze verplichtingen lichten we toe in een afzonderlijke mededeling 1) ; anderzijds in procedures te voorzien en deze toe te passen in geval van een verzoek om een psychosociale interventie op school; deze verplichtingen lichten we toe in onderhavige mededeling. De procedures die in voege waren sedert 2007 zijn in aanzienlijke mate aangepast en nopen tot een aanpassing van het arbeidsreglement. De nieuwe regelgeving is van kracht sedert 1 september ) en is dus van toepassing voor alle klachten die vanaf die datum ingediend zijn. Uiterlijk op 1 maart 2015 dient het arbeidsreglement dienovereenkomstig aangepast te zijn 3). Indien in de overgangsperiode tussen 1 september 2014 en 1 maart 2015 een verzoek tot psychosociale interventie ingediend wordt, dan dient dit opgevolgd te worden volgens de nieuwe procedures, ook indien het arbeidsreglement nog niet aangepast is en dus de oude procedures vermeldt. Met redenen omklede klachten die vóór 1 september 2014 ingediend werden maar nog niet afgehandeld zijn 4), worden afgehandeld volgens de procedures 5) beschreven in het koninklijk besluit van ) Mededeling M-VVKSO (VSKO/DB/14.13) betreffende de preventie van psychosociale risico s op school. Zie 2) KB Psychosociale risico s, art ) Wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie van psychosociale risico's op het werk betreft, waaronder inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, Belgisch Staatsblad, 28 april 2014, art. 36. Zie 4) Ibidem, art. 34. KB Psychosociale risico s, art ) Koninklijk besluit (opgeheven) van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, Belgisch Staatsblad, 6 juni 2007.

2 2 Inhoud 1 Overzicht van de mogelijke procedures inzake psychosociale risico s Verzoek tot psychosociale interventie Fase voorafgaand aan het verzoek tot psychosociale interventie Ook zonder procedures kan een oplossing mogelijk zijn Opstarten van de interne procedure Verzoek tot informele psychosociale interventie Verzoek tot formele psychosociale interventie Indiening van het verzoek Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter Bescherming tegen geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk Overzicht van de mogelijke procedures inzake geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk Verzoek tot informele psychosociale interventie Verzoek tot formele psychosociale interventie Bijkomende modaliteiten inzake de indiening van het verzoek Bijkomende modaliteiten inzake het onderzoek door de PAPA Bijkomende modaliteiten inzake het advies van de PAPA Bijkomende modaliteiten inzake de opvolging van het advies door het schoolbestuur Bijkomende modaliteiten inzake de bescherming van de verzoeker en de getuigen Bijkomende modaliteiten inzake andere personen op school Overgangsmodaliteiten Externe procedures Een beroep doen op de met het toezicht belaste ambtenaar Een vordering instellen bij de bevoegde rechtbank Aard van de vordering Verloop van de procedure Bescherming van het personeelslid De specifieke rol van enkele actoren De leden van de hiërarchische lijn en het leidinggevend personeel De leden van de hiërarchische lijn Het leidinggevend personeel De met het toezicht belaste ambtenaar Het arbeidsauditoraat en de arbeidsrechtbank De bemiddelaar Sancties Besluit Voor wie zijn welke procedures van toepassing? Bijlage 1 Beknopt overzicht van de procedures inzake psychosociale interventies Bijlage 2 Mededeling van informatie en toegang tot documenten

3 3 1 Overzicht van de mogelijke procedures inzake psychosociale risico s Een personeelslid dat meent schade te ondervinden die het gevolg is van inbreuken op de regelgeving inzake psychosociale risico s, kan enerzijds voor een interne procedure opteren: een oplossing kan nagestreefd worden binnen de gewone sociale verhoudingen (zie hoofdstuk 1) of met behulp van een bemiddelaar (zie punt 5.4); het personeelslid kan een verzoek indienen tot een psychosociale interventie; dit verzoek kan betrekking hebben op een informele psychosociale interventie (zie punt 2.2) of een formele psychosociale interventie (zie punt 2.3); een verzoek tot formele psychosociale interventie heeft ofwel een hoofdzakelijk collectief karakter (zie punt 2.3.2), ofwel een hoofdzakelijk individueel karakter (zie punt 2.3.3); een verzoek tot formele psychosociale interventie met een hoofdzakelijk individueel karakter kan betrekking hebben op pesterijen, geweld of ongewenst seksueel gedrag; in dat geval wordt de procedure door enkele bijkomende modaliteiten verzwaard (zie hoofdstuk 3). Een personeelslid dat meent schade te ondervinden die het gevolg is van inbreuken op de regelgeving inzake psychosociale risico s, kan anderzijds voor een externe procedure opteren: het personeelslid kan zich wenden tot de ambtenaar belast met het toezicht (zie punt 4.1); het personeelslid kan zich wenden tot de bevoegde rechtbank (zie hoofdstuk 4.2). De regelgeving is er op gericht de interne procedures maximale kansen te geven en de externe procedures zo veel mogelijk te vermijden. Dit neemt niet weg dat het personeelslid beslist welke procedure het wenst te volgen. We herinneren er tevens aan dat de personeelsleden zich dienen te onthouden van elk wederrechtelijk gebruik van de interne en de externe procedures 6). Als Bijlage 1 voegen we bij deze mededeling een overzicht van de verschillende stappen bij de interne procedures. Dit overzicht zou de lectuur van deze mededeling moeten vergemakkelijken. Als Bijlage 2 geven we een overzicht van de wijze waarop in het kader van de interne procedures informatie meegedeeld kan worden en wie toegang heeft tot de documenten. 6) Wet welzijn, art. 6, 7.

4 4 2 Verzoek tot psychosociale interventie 2.1 Fase voorafgaand aan het verzoek tot psychosociale interventie Ook zonder procedures kan een oplossing mogelijk zijn De eerste aanspreekpunten voor een personeelslid dat meent schade te ondervinden die het gevolg is van inbreuken op de regelgeving inzake psychosociale risico s, zijn het schoolbestuur of de leden van de hiërarchische lijn die bevoegd zijn een oplossing te bieden voor het gestelde probleem. De leden van het CPBW en de vakbondsafgevaardigden zijn eveneens belangrijke aanspreekpunten waar een personeelslid een beroep op kan doen. Ook externe, gespecialiseerde organisaties kunnen een rol spelen, zoals bijvoorbeeld ISW Limits 7), het Steunpunt Ongewenst gedrag op school van het ministerie van Onderwijs en vorming Opstarten van de interne procedure Indien het personeelslid deze stap niet wenst te zetten of indien het inschakelen van deze personen zonder succes blijft, kan het personeelslid gebruik maken van de interne procedure die leidt tot twee types van interventie, met name de informele psychosociale interventie en de formele psychosociale interventie. De informele psychosociale interventie benadert het probleem eerder vanuit het consensusmodel, de formele psychosociale interventie benadert het probleem eerder vanuit het conflictmodel. Hiertoe dient het personeelslid contact op te nemen, naar keuze met de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPA). Uiterlijk 10 kalenderdagen na dit eerste contact zal de vertrouwenspersoon of de PAPA het personeelslid horen en het personeelslid informeren over de interventies die mogelijk zijn (met name de informele en de formele interventie) 8). Indien deze raadpleging tijdens een persoonlijk onderhoud plaatsvindt (dus bijvoorbeeld niet telefonisch), dan overhandigt de vertrouwenspersoon of de PAPA aan het personeelslid een document ter bevestiging van het persoonlijk onderhoud indien het personeelslid er om vraagt. Als het schoolbestuur geen vertrouwenspersoon aangeduid heeft en de PAPA extern is, dan oefent de gewone preventieadviseur belast met de leiding van de interne dienst deze informatieopdracht in de plaats van de vertrouwenspersoon uit 9). In dat geval is er geen voorafgaand akkoord van het CPBW vereist om deze persoon de tijdelijke hoedanigheid van vertrouwenspersoon te geven en hoeft de betrokkene evenmin een opleiding tot vertrouwenspersoon gevolgd te hebben. Deze manier van werken is enkel toegestaan indien drie voorwaarden gelijktijdig vervuld zijn: (a) het schoolbestuur moet in al zijn scholen samen minstens 20 werknemers tewerkstellen, (b) het CPBW moet met deze procedure akkoord gaan en (c) de betrokken preventieadviseur zelf moet hiermee instemmen. Na deze raadpleging beslist het personeelslid autonoom van welk type interventie (informeel of formeel) het wenst gebruik te maken. Uiteraard kan het personeelslid ook beslissen om af te zien van elke interventie. 7) Zie 8) Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico s op het werk, Belgisch Staatsblad, 28 april 2014 (hierna KB Psychosociale risico s genoemd), art. 13. Zie 9) Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, Belgisch Staatsblad, 18 september 1996 (hierna wet welzijn genoemd), hoofdstuk Vbis, art. 32sexies, 2/2, 1. KB Psychosociale risico s, art. 64.

5 5 2.2 Verzoek tot informele psychosociale interventie Een informele psychosociale interventie 10) houdt in dat de vertrouwenspersoon of de PAPA samen met de verzoeker naar een oplossing zoekt binnen het consensusmodel, bijvoorbeeld door middel van gesprekken die gericht kunnen zijn op het onthaal van de verzoeker, op het actief luisteren of op het formuleren van een advies; een interventie bij een ander personeelslid, bijvoorbeeld bij een lid van de hiërarchische lijn; een verzoening tussen de betrokken personen, indien ze hiermee akkoord gaan. In een document wordt vastgelegd welk type informele psychosociale interventie de verzoeker gekozen heeft. Dit document wordt gedateerd en ondertekend door de verzoeker en door de vertrouwenspersoon of de PAPA. De verzoeker ontvangt een kopie van het document. 2.3 Verzoek tot formele psychosociale interventie Indiening van het verzoek Indien het personeelslid geen gebruik wenst te maken van de informele psychosociale interventie of indien deze niet tot een oplossing heeft geleid, kan het personeelslid tegenover de PAPA (dus niet tegenover de vertrouwenspersoon) zijn wil uitdrukken om een verzoek tot formele psychosociale interventie in te dienen 11). Het personeelslid kan zijn verzoek pas indienen na een persoonlijk onderhoud met de PAPA. Dit onderhoud vindt plaats binnen tien kalenderdagen na de dag waarop het personeelslid zijn wil heeft uitgedrukt om zijn verzoek in te dienen. De PAPA bevestigt in een document dat het verplicht persoonlijk onderhoud heeft plaats gevonden en overhandigt hiervan een kopie aan het personeelslid. Het verzoek tot formele psychosociale interventie wordt opgenomen in een door de verzoeker gedateerd en ondertekend document. Dit document bevat de beschrijving van de problematische arbeidssituatie en het verzoek aan het schoolbestuur om passende maatregelen te treffen. Dit document wordt bezorgd aan de PAPA of aan de externe dienst indien de PAPA extern is. De PAPA ondertekent een kopie van het verzoek en bezorgt deze aan de verzoeker. Deze kopie geldt als ontvangstbewijs. Indien het verzoek bij aangetekende brief werd verzonden, wordt het geacht te zijn ontvangen de derde werkdag na de verzendingsdatum. De PAPA kan het verzoek tot formele psychosociale interventie weigeren wanneer de situatie die de verzoeker beschrijft, kennelijk geen psychosociale risico's op het werk inhoudt 12). De kennisgeving van de weigering of de aanvaarding van het verzoek gebeurt uiterlijk tien kalenderdagen nadat het verzoek in ontvangst genomen is. Als binnen deze termijn geen kennisgeving plaatsgevonden heeft, wordt het verzoek geacht aanvaard te zijn. De wijze waarop het verzoek opgevolgd wordt, verschilt naargelang de PAPA van oordeel is dat het gaat om risico s met een hoofdzakelijk collectief karakter (zie punt 2.3.2) of met een hoofdzakelijk individueel karakter (zie punt 2.3.3). Indien het gaat om een verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag, dan wordt de procedure met enkele bijkomende modaliteiten verzwaard (zie punt 3.3). 10) KB Psychosociale risico s, art ) KB Psychosociale risico s, art ) Wet welzijn, art. 32/2, 3.

6 Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter De PAPA brengt het schoolbestuur zo snel mogelijk schriftelijk op de hoogte van het feit dat een verzoek tot formele psychosociale interventie met een hoofdzakelijk collectief karakter werd ingediend en dat dit verzoek overeenkomstig de wettelijke bepalingen behandeld zal worden 13). Een verzoek tot formele psychosociale interventie met een hoofdzakelijk collectief karakter kan geen betrekking hebben op feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag 14). Voorts beschrijft de PAPA de risicosituatie die door de verzoeker beschreven werd, evenwel zonder de identiteit van de verzoeker mee te delen. Hij vermeldt eveneens de uiterste datum waarop het schoolbestuur zijn beslissing moet treffen betreffende de gevolgen die het aan het verzoek geeft. De PAPA brengt de verzoeker zo snel mogelijk schriftelijk op de hoogte van het feit dat zijn verzoek hoofdzakelijk betrekking heeft op risico s met een collectief karakter en dat dit verzoek overeenkomstig de wettelijke bepalingen behandeld zal worden. Tevens vermeldt hij de uiterste datum waarop het schoolbestuur zijn beslissing moet treffen betreffende de gevolgen die het aan het verzoek geeft. Indien nodig deelt de PAPA onmiddellijk en alleszins binnen drie maanden schriftelijk aan het schoolbestuur voorstellen voor preventiemaatregelen mee, die een bewarend karakter kunnen hebben, om te voorkomen dat de gezondheid van de verzoeker ernstig wordt aangetast. Het schoolbestuur voert de voorgestelde maatregelen of maatregelen met een gelijkwaardig beschermingsniveau zo snel mogelijk uit. Vooraleer te beslissen welk gevolg aan het verzoek gegeven zal worden, kan het schoolbestuur een risicoanalyse van de specifieke arbeidssituatie 15) uitvoeren. Als een CPBW of een vakbondsafvaardiging bestaat, bezorgt het schoolbestuur hen het anonieme document met de beschrijving van de problematische arbeidssituatie en vraagt vooraf hun advies over de wijze waarop het verzoek opgevolgd zal worden. Als het schoolbestuur een risicoanalyse heeft laten uitvoeren, deelt het tevens de resultaten van deze risicoanalyse mee. Tenslotte vraagt het schoolbestuur hun advies over het gevolg dat aan het verzoek gegeven zal worden. Binnen maximum drie maanden of binnen zes maanden indien het schoolbestuur een risicoanalyse heeft laten uitvoeren deelt het schoolbestuur zijn gemotiveerde beslissing schriftelijk mee aan de PAPA. Deze brengt vervolgens de verzoeker op de hoogte. Het schoolbestuur deelt zijn beslissing eveneens mee aan het CPBW of de vakbondsafvaardiging, en aan de leidend preventieadviseur van de interne dienst indien de PAPA extern is. Voorts voert het schoolbestuur de te nemen maatregelen zo snel mogelijk uit. Indien het schoolbestuur geen beslissing zou nemen, of zou beslissen geen maatregelen te nemen, of maatregelen zou nemen die volgens de verzoeker niet aangepast zijn aan zijn individuele situatie, dan zijn er twee mogelijkheden: indien het schoolbestuur een risicoanalyse uitgevoerd heeft samen met de PAPA en de personeelsleden, dan kan de verzoeker een beroep bij de bevoegde ambtenaar (TWW) indienen; indien het schoolbestuur geen risicoanalyse uitgevoerd heeft samen met de PAPA en de personeelsleden, dan behandelt de PAPA het verzoek voortaan als een verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter (zie punt 2.3.3), mits de verzoeker daar schriftelijk mee instemt. De PAPA brengt het schoolbestuur hiervan op de hoogte en deelt de identiteit van de verzoeker mee. 13) KB Psychosociale risico s, art ) Wet welzijn, art. 32/2, 3. 15) Zie mededeling M-VVKSO (VSKO/DB/14.13) betreffende de preventie van psychosociale risico s op school, punt Zie

7 Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter De PAPA onderzoekt het verzoek 16) De PAPA brengt het schoolbestuur schriftelijk op de hoogte van het feit dat een verzoek tot formele psychosociale interventie met een hoofdzakelijk individueel karakter werd ingediend. Hij deelt eveneens de identiteit van de verzoeker mee. De PAPA onderzoekt op volledig onpartijdige wijze de specifieke arbeidssituatie. Hij kan personen horen als hij dat nuttig acht. De informatie die hij aldus verkrijgt, kan opgenomen worden in gedateerde en ondertekende verklaringen. In dat geval ontvangen de gehoorde personen hiervan een kopie. De PAPA opent een individueel dossier en houdt dit bij. De inhoud van dit individueel dossier is nauwkeurig vastgelegd 17). De persoonlijke notities van de PAPA mogen niet voorkomen in dit dossier. Het individueel dossier wordt gedurende twintig jaar door de PAPA bewaard en wordt ter beschikking gehouden van de met het toezicht belaste ambtenaar. Ook de verklaringen van de gehoorde personen worden door de PAPA aan het individueel dossier toegevoegd. Indien het Openbaar Ministerie over deze verklaringen wenst te beschikken, kunnen ze enkel meegedeeld worden indien de gehoorde persoon in zijn verklaring ingestemd heeft met deze overdracht 18). Indien de arbeidsinspectie over deze verklaringen wenst te beschikken, is deze toestemming niet vereist De PAPA brengt een advies uit 19) De PAPA stelt een advies op dat de volgende elementen bevat: de beschrijving van het verzoek en de context ervan; de identificatie van de gevaren voor de verzoeker en voor de andere personeelsleden; de elementen die een positieve of negatieve invloed hebben op de risicosituatie, in het bijzonder wat de 5 A s betreft 20) ; in voorkomend geval, de stappen die reeds werden genomen om het gevaar uit te schakelen of de schade te beperken; de voorstellen voor de nodige collectieve en individuele preventiemaatregelen voor deze specifieke arbeidssituatie, evenals de verantwoording van deze voorstellen; de voorstellen voor collectieve preventiemaatregelen om elke herhaling in andere arbeidssituaties te voorkomen, evenals de verantwoording van deze voorstellen. Binnen maximum drie maanden na de aanvaarding van het verzoek deelt de PAPA het advies mee aan het schoolbestuur en aan de vertrouwenspersoon indien deze op informele wijze tussengekomen is in dezelfde situatie en indien de verzoeker daarmee instemt. Deze termijn kan verlengd worden met maximum drie maanden indien de PAPA deze verlenging kan rechtvaardigen en deze redenen schriftelijk meedeelt aan het schoolbestuur, de verzoeker en de andere rechtstreeks betrokken persoon 21). 16) KB Psychosociale risico s, art ) KB Psychosociale risico s, art ) KB Psychosociale risico s, art. 25; art. 33, 8 ; art ) KB Psychosociale risico s, art , art ) Zie mededeling M-VVKSO (VSKO/DB/14.13) betreffende de preventie van psychosociale risico s op school, punt 1.1. Zie 21) Bedoeld wordt de vermeende dader van de feiten die door de verzoeker als geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag gekwalificeerd worden.

8 8 Vervolgens brengt de PAPA zo snel mogelijk de verzoeker en de andere rechtstreeks betrokken persoon schriftelijk op de hoogte van de datum waarop hij zijn advies aan het schoolbestuur overhandigd heeft. Tevens deelt hij hen de preventiemaatregelen mee die hij voorgesteld heeft. Voor zover de verantwoording van de preventiemaatregelen hen toelaat de situatie gemakkelijker te begrijpen en de afloop van de procedure beter te aanvaarden, deelt de PAPA hen eveneens deze verantwoording mee. Tegelijkertijd brengt de PAPA als hij extern is de leidend preventieadviseur van de interne dienst van het schoolbestuur op de hoogte van de preventiemaatregelen die hij voorgesteld heeft, en hun verantwoording, voor zover deze verantwoording de leidend preventieadviseur van de interne dienst toelaat zijn coördinatieopdracht uit te voeren. Als een personeelslid voorafgaand aan de medische onderzoeken betreffende het gezondheidstoezicht een verzoek tot formele psychosociale interventie heeft ingediend, dan deelt de PAPA, met het akkoord van dit personeelslid, zijn advies mee aan de arbeidsgeneesheer 22). Ook indien de verzoeker niet langer werkzaam is in één van de scholen van het schoolbestuur brengt de PAPA zijn advies uit aan het schoolbestuur Het schoolbestuur geeft gevolg aan het advies 23) Indien het schoolbestuur overweegt individuele maatregelen te nemen ten aanzien van een personeelslid (dat niet noodzakelijk de verzoeker of de aangeklaagde hoeft te zijn), dan deelt het dit voorafgaand en schriftelijk mee aan het personeelslid, uiterlijk een maand nadat het advies van de PAPA ontvangen is. Indien deze maatregelen de arbeidsvoorwaarden van het personeelslid wijzigen, dan bezorgt het schoolbestuur een afschrift van het advies van de PAPA aan het personeelslid. Het schoolbestuur hoort bovendien dit personeelslid, dat zich tijdens het onderhoud kan laten bijstaan door een persoon naar zijn keuze. Uiterlijk twee maanden na het advies van de PAPA deelt het schoolbestuur schriftelijk zijn gemotiveerde beslissing mee betreffende de gevolgen die hij aan het verzoek geeft, aan de PAPA, aan de verzoeker en aan de andere rechtstreeks betrokken persoon, aan de leidend preventieadviseur van de interne dienst wanneer de PAPA deel uitmaakt van een externe dienst. Het schoolbestuur voert zo snel mogelijk de maatregelen uit die hij beslist heeft te nemen. 22) Wet welzijn, art ) KB Psychosociale risico s, art

9 9 3 Bescherming tegen geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk 3.1 Overzicht van de mogelijke procedures inzake geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk Het personeelslid dat meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk heeft de volgende mogelijkheden 24) : bij de vertrouwenspersoon of de PAPA een verzoek indienen tot informele psychosociale interventie (zie punt 3.2); bij de PAPA een verzoek indienen tot formele psychosociale interventie wegens feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk (zie punt 3.3); zich wenden tot de met het toezicht belaste ambtenaar (zie punt 4.1); een vordering instellen bij de bevoegde rechtbank (zie punt 4.2). Zodra feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk ter kennis worden gebracht van het schoolbestuur (ongeacht de bron van deze informatie), treft het schoolbestuur geschikte maatregelen. 3.2 Verzoek tot informele psychosociale interventie Een verzoek tot informele psychosociale interventie wegens feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk onderscheidt zich in niets van een gewoon verzoek tot informele psychosociale interventie. Voor de toelichting bij deze procedure verwijzen we daarom naar punt Verzoek tot formele psychosociale interventie Als het verzoek tot formele psychosociale interventie betrekking heeft op feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, dan gaat het steeds om een verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter. Bovendien zijn dan enkele bijzondere modaliteiten van toepassing bovenop de modaliteiten van een gewoon verzoek. De modaliteiten die we in dit hoofdstuk 3.3 toelichten, moeten dus gelezen worden samen met de gewone modaliteiten die we in hoofdstuk toegelicht hebben Bijkomende modaliteiten inzake de indiening van het verzoek Naast de in punt aangehaalde elementen, moet het door de verzoeker ondertekende document aan enkele bijkomende vormvereisten voldoen. Met name moet het document ook de volgende gegevens bevatten 25) : de nauwkeurige beschrijving van de feiten die volgens het personeelslid constitutief zijn voor geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk; het ogenblik en de plaats waarop elk van deze feiten zich hebben voorgedaan; de identiteit van de aangeklaagde; het verzoek aan het schoolbestuur om geschikte maatregelen te nemen om een einde te maken aan de feiten. 24) Wet welzijn, art. 32nonies; art. 32decies, 1; art. 32 decies, 1/1. 25) KB Psychosociale risico s, art

10 10 Indien het personeelslid na het verplicht persoonlijk onderhoud met de PAPA zijn verzoek persoonlijk overhandigt, neemt de PAPA of de externe dienst indien de PAPA extern is het verzoek in ontvangst, ondertekent een kopie van dit verzoek en overhandigt deze aan de verzoeker. Deze kopie geldt als ontvangstbewijs. Indien het verzoek bij aangetekende brief werd verzonden, wordt het geacht te zijn ontvangen de derde werkdag na de verzendingsdatum. De PAPA weigert de indiening van het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk wanneer de situatie die de verzoeker beschrijft kennelijk geen geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk inhoudt. Het spreekt vanzelf dat de PAPA met de mogelijkheid tot weigering zeer omzichtig dient om te gaan. De kennisgeving van de weigering of de aanvaarding van het verzoek gebeurt uiterlijk tien kalenderdagen nadat het verzoek in ontvangst genomen is. Als binnen deze termijn geen kennisgeving plaatsgevonden heeft, wordt het verzoek geacht aanvaard te zijn. Zodra het verzoek werd aanvaard, brengt de PAPA het schoolbestuur op de hoogte van het feit dat de verzoeker vanaf de datum waarop het verzoek in ontvangst werd genomen, bescherming geniet 26) (zie punt 4.2.3) Bijkomende modaliteiten inzake het onderzoek door de PAPA Naast de in punt aangehaalde elementen zal de PAPA in het kader van zijn onderzoek bovendien 27) : zo spoedig mogelijk aan de aangeklaagde de feiten meedelen die hem worden ten laste gelegd; het verzoek op volledig onpartijdige wijze onderzoeken; de personen horen als hij dat nuttig acht; onmiddellijk aan het schoolbestuur meedelen welke personeelsleden een getuigenverklaring hebben afgelegd en in die hoedanigheid eveneens bescherming genieten 28) (zie punt 4.2.3). De aangeklaagde en de getuigen ontvangen een kopie van hun gedateerde en ondertekende verklaringen. Ook deze verklaringen worden door de PAPA aan het individueel dossier toegevoegd. Voorts dient het individueel dossier aangevuld te worden met enkele bijkomende elementen 29). Indien het Openbaar Ministerie over de verklaringen van de aangeklaagde of de getuigen wenst te beschikken, kunnen ze enkel meegedeeld worden indien de gehoorde persoon in zijn verklaring ingestemd heeft met deze overdracht 30). Indien de arbeidsinspectie over deze verklaringen wenst te beschikken, is deze toestemming niet vereist Bijkomende modaliteiten inzake het advies van de PAPA Naast de in punt aangehaalde elementen zal de PAPA, als de ernst van de feiten het vereist, aan het schoolbestuur bewarende maatregelen voorstellen alvorens zijn advies te overhandigen Bijkomende modaliteiten inzake de opvolging van het advies door het schoolbestuur Naast de in punt aangehaalde elementen deelt het schoolbestuur aan de PAPA zo snel mogelijk schriftelijk zijn gemotiveerde beslissing mee betreffende de opvolging van de voorstellen voor bewarende maatregelen. De PAPA gaat vervolgens na of het schoolbestuur de nodige bewarende maatregelen treft. Als dat niet het geval is, moet de PAPA een beroep doen op de met het toezicht belaste ambtenaar 31). 26) Wet welzijn, art. 32tredecies. KB Psychosociale risico s, art ) KB Psychosociale risico s, art , art ) Wet welzijn, art. 32tredecies. KB Psychosociale risico s, art. 39, 3. 29) KB Psychosociale risico s, art ) KB Psychosociale risico s, art. 39; art. 33, 8 ; art ) Wet welzijn, art. 32septies, 1 en 2. KB Psychosociale risico s, art. 42.

11 11 Wanneer de verzoeker of de aangeklaagde overwegen een rechtsvordering in te stellen (zie punt 4.2), deelt het schoolbestuur hun op hun vraag een afschrift van het advies van de PAPA mee. De PAPA is ertoe gehouden 32) een beroep te doen op de met het toezicht belaste ambtenaar als het schoolbestuur in opvolging van zijn advies geen maatregelen of geen geschikte maatregelen treft en als bovendien ofwel een ernstig en onmiddellijk gevaar voor het personeelslid bestaat; ofwel de aangeklaagde het schoolbestuur is of behoort tot het leidinggevend personeel (zie punt 5.1.2) Bijkomende modaliteiten inzake de bescherming van de verzoeker en de getuigen Onder bepaalde voorwaarden genieten de verzoeker en de personeelsleden die als getuigen optreden, van bescherming tegen nadelige maatregelen. Dit lichten we uitvoerig toe in punt Bijkomende modaliteiten inzake andere personen op school Werknemers van ondernemingen van buitenaf die op school werkzaamheden verrichten (bijvoorbeeld een leverancier, een loodgieter, een PWA er, een onderwijsinspecteur, ), kunnen een beroep doen op de interne procedures van het schoolbestuur (en dus niet van hun eigen werkgever) indien ze menen op school het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk vanwege een personeelslid van de school 33). Als het schoolbestuur individuele preventiemaatregelen moet treffen ten aanzien van zulke werknemers, dan legt het de nuttige contacten met de betrokken werkgever, opdat deze maatregelen daadwerkelijk zouden kunnen getroffen worden. Andere personen die op school aanwezig zijn niet in de hoedanigheid van werkzaamheden te verrichten, bijvoorbeeld leerlingen en ouders kunnen geen beroep doen op de interne procedures van de school. Ze kunnen uiteraard wel een vordering instellen bij de bevoegde rechtbank (zie punt 4.2) Overgangsmodaliteiten De bescherming die personeelsleden reeds genoten op basis van de regelgeving uit 2007, blijft gelden. Indien voor 1 september 2014 een met redenen omklede klacht ingediend werd en deze klacht nog niet afgehandeld is, blijven de modaliteiten van de regelgeving uit 2007 van toepassing 34). 32) Wet welzijn, art. 32septies, 1 en 2. KB Psychosociale risico s, art ) Wet welzijn, art. 32bis. KB Psychosociale risico s, art ) Wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie van psychosociale risico's op het werk betreft, waaronder inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, Belgisch Staatsblad, 28 april 2014, art. 34. Zie

12 12 4 Externe procedures 4.1 Een beroep doen op de met het toezicht belaste ambtenaar Een personeelslid beschikt steeds over de mogelijkheid om zelf een beroep te doen op de met het toezicht belaste ambtenaar, met name de arbeidsinspectie. Deze mogelijkheid staat open ten aanzien van alle psychosociale risico s op het werk. De arbeidsinspecteur zal onderzoeken of de werkgever de regelgeving naleeft 35). Wat klachten betreft, zal de arbeidsinspectie slechts in tweede lijn optreden. Wanneer een personeelslid rechtstreeks een verzoek tot informele of formele psychosociale interventie wenst in te dienen bij de arbeidsinspectie, dient deze het personeelslid te informeren over het bestaan van de interne procedure van het schoolbestuur en door te verwijzen naar de PAPA. 4.2 Een vordering instellen bij de bevoegde rechtbank Aard van de vordering Elk personeelslid kan zich op zijn initiatief tot een bevoegde rechtbank wenden om de naleving af te dwingen van de wettelijke bepalingen inzake de voorkoming van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag 36). Indien echter de arbeidsrechtbank vaststelt dat het schoolbestuur over de wettige interne procedures beschikt voor de behandeling van een verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, dan kan ze het personeelslid bevelen eerst deze procedures toe te passen. In dat geval wordt de behandeling van de zaak opgeschort tot deze procedure is beëindigd. Met andere woorden, voor het schoolbestuur is het erg belangrijk om zijn interne procedures op punt te stellen teneinde externe procedures te vermijden, onder meer door het arbeidsreglement vóór 1 maart 2015 aan te passen. Voorts kan een personeelslid voor de arbeidsrechtbank een schadevergoeding vorderen tot herstel van de materiële en morele schade wegens geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Deze schadevergoeding is verschuldigd door de dader van de gewraakte feiten en omvat naar keuze van het slachtoffer ofwel de (te bewijzen) werkelijke schade, ofwel een forfaitair bedrag. Dit forfaitair bedrag stemt overeen met het brutoloon van het slachtoffer voor drie maanden. Het wordt verhoogd tot het brutoloon voor zes maanden indien de gedragingen verband houden met een discriminatiegrond 37), indien de dader zich in een gezagsrelatie bevindt ten aanzien van het slachtoffer of indien de feiten zeer ernstig zijn Verloop van de procedure De voorzitter van de arbeidsrechtbank stelt het bestaan vast van de feiten en beveelt aan de dader de staking ervan, binnen de door hem vastgestelde termijn, zelfs indien deze feiten onder het strafrecht vallen. De voorzitter van de arbeidsrechtbank kan bevelen dat zijn beslissing wordt aangeplakt tijdens de door hem bepaalde termijn, in voorkomend geval zowel buiten als binnen de scholen van het schoolbestuur en dat zijn vonnis in kranten of op enige andere wijze wordt bekendgemaakt. Dit alles gebeurt op kosten van de dader. Deze openbaarmaking wordt enkel opgelegd indien zij er toe bijdraagt dat de gewraakte daad of het effect ervan ophouden. 35) Wet welzijn, art. 32nonies. 36) Zie mededeling M-VVKSO (VSKO/DB/14.13) betreffende de preventie van psychosociale risico s op school, punt Zie 37) Wet welzijn, art. 32decies.

13 13 Voorts kunnen aan het schoolbestuur maatregelen opgelegd worden die betrekking hebben op de toepassing van de preventiemaatregelen of die er voor zorgen dat er daadwerkelijk een einde wordt gesteld aan de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Als het slachtoffer feiten aanvoert die het bestaan van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk kunnen doen vermoeden, dan valt de bewijslast ten laste van de verweerder 38). Met andere woorden, de vermeende dader dient dan aan te tonen dat er zich geen feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk hebben voorgedaan. Het personeelslid dat de vordering instelt, kan zich op zijn initiatief in rechte laten bijstaan door een aantal instanties, onder meer de representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties, en de representatieve vakorganisaties, evenals vzw s, stichtingen of instellingen die zich beijveren in de bestrijding van discriminatie of van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 39). Deze instanties kunnen evenwel niet tussenkomen zonder het akkoord van de klager. Deze mogelijkheid tot bijstand is niet beperkt tot de externe procedures, maar geldt ook voor de interne procedures inzake geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag. Deze mogelijkheid tot bijstand is evenmin beperkt tot de klager, maar geldt voor alle natuurlijke personen die betrokken zijn Bescherming van het personeelslid Personeelsleden die bij bepaalde procedures betrokken zijn, genieten bescherming tegen nadelige maatregelen die uit revanchisme zouden kunnen voortkomen, ongeacht hun functie of statuut (gesubsidieerd, niet-gesubsidieerd; vast benoemd, TADD, TABD) Waaruit bestaat deze bescherming? 40) Het schoolbestuur mag de arbeidsverhouding van de bedoelde personeelsleden niet beëindigen en het mag evenmin een nadelige maatregel treffen ten aanzien van die personeelsleden na de beëindiging van de arbeidsverhoudingen, behalve om redenen die vreemd zijn aan het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, aan de klacht, aan de rechtsvordering of aan de getuigenverklaring. Bovendien mag het schoolbestuur tijdens het bestaan van de arbeidsverhoudingen ten opzichte van de bedoelde personeelsleden geen nadelige maatregel treffen die verband houdt met het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag, met de klacht, met het instellen van een rechtsvordering of met het afleggen van een getuigenverklaring Wie geniet deze bescherming? 41) De volgende personeelsleden genieten de genoemde bescherming: het personeelslid dat een verzoek tot formele psychosociale interventie heeft ingediend voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk; het personeelslid dat om één van de volgende redenen een klacht heeft ingediend bij de met het toezicht belaste ambtenaar: het schoolbestuur heeft geen PAPA aangeduid; het schoolbestuur heeft niet voorzien in de interne procedures; volgens het personeelslid heeft het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk er niet toe geleid dat een einde werd gesteld aan deze feiten; 38) Wet welzijn, art. 32undecies. 39) Wet welzijn, art. 32duodecies. 40) Wet welzijn, art. 32tredecies, 1. 41) Wet welzijn, art. 32tredecies, 1/1.

14 14 volgens het personeelslid werden de interne procedures niet wettig toegepast; het personeelslid dat om één van de volgende redenen een klacht heeft ingediend bij de politiediensten, bij het openbaar ministerie of bij de onderzoeksrechter: het schoolbestuur heeft geen PAPA aangeduid; het schoolbestuur heeft niet voorzien in de interne procedures; volgens het personeelslid heeft het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk er niet toe geleid dat een einde werd gesteld aan deze feiten; volgens het personeelslid werden de interne procedures niet wettig toegepast; de interne procedure is niet geschikt, gelet op de ernst van de feiten waarvan het personeelslid het voorwerp is geweest; het personeelslid dat een rechtsvordering instelt of voor wie een rechtsvordering wordt ingesteld met het oog op het doen naleven van de bepalingen inzake de voorkoming van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk; het personeelslid dat optreedt als getuige in rechte of dat in het kader van een formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, in een ondertekend en gedateerd document aan de PAPA feiten meedeelt die hij zelf gezien of gehoord heeft en die betrekking hebben op het onderzoek Hoe verneemt het schoolbestuur welke personeelsleden bescherming genieten? 42) In het geval van een verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk deelt de PAPA, zodra het verzoek werd aanvaard, aan het schoolbestuur mee dat het personeelslid dat dit verzoek heeft ingediend of dat het personeelslid dat een getuigenverklaring heeft afgelegd, de bescherming geniet respectievelijk vanaf het ogenblik dat het verzoek in ontvangst werd genomen of vanaf het ogenblik dat de getuigenverklaring werd afgelegd. De getuige in rechte deelt zelf aan het schoolbestuur mee dat de bescherming op hem van toepassing is, vanaf het ogenblik van de oproeping of de dagvaarding om te getuigen in rechte. Wanneer een rechtsvordering wordt ingesteld, geniet het personeelslid de bescherming vanaf het ogenblik van de betekening van de dagvaarding of vanaf het ogenblik van de neerlegging van het verzoekschrift ter griffie. Het komt het personeelslid toe om het schoolbestuur op de hoogte te brengen van het feit dat het de bescherming geniet. In alle andere gevallen is de persoon die de klacht in ontvangst neemt er toe gehouden zo snel mogelijk het schoolbestuur op de hoogte te brengen van het feit dat een klacht werd ingediend en dat de betrokken personen derhalve de bescherming genieten vanaf het ogenblik waarop de klacht in ontvangst wordt genomen Wat als het schoolbestuur toch nadelige maatregelen treft? De maatregelen en de bewarende maatregelen die het schoolbestuur treft in opvolging van het advies van de PAPA (zie punt 3.3.4), worden niet beschouwd als nadelige maatregelen op voorwaarde dat deze maatregelen een proportioneel en redelijk karakter hebben 43). Als het schoolbestuur binnen twaalf maanden na het indienen van een verzoek tot interventie, het indienen van een klacht of het afleggen van een getuigenverklaring de arbeidsverhouding met het betrokken personeelslid beëindigt of nadelige maatregelen ten aanzien van hem of haar neemt, dan berust de bewijslast van de redenen voor deze daad en de rechtvaardiging ervan bij het schoolbestuur. Als het personeelslid een rechtsvordering ingesteld heeft en als binnen drie maanden nadat dit vonnis in kracht van gewijsde gegaan is 44), het schoolbestuur de arbeidsverhouding met het betrokken personeelslid beëindigt of 42) Wet welzijn, art. 32tredecies, 6. 43) Wet welzijn, art. 32tredecies, 1.

15 15 nadelige maatregelen ten aanzien van hem of haar neemt, dan berust de bewijslast van de redenen voor deze daad en de rechtvaardiging ervan bij het schoolbestuur 45). Als het schoolbestuur de arbeidsverhouding beëindigt of de arbeidsvoorwaarden eenzijdig wijzigt in strijd met de wettelijke bepalingen (zie punt ), kan het personeelslid of de werknemersorganisatie waarbij hij is aangesloten, verzoeken hem opnieuw in de onderwijsinstelling op te nemen onder de voorwaarden die bestonden voor de beëindiging of de wijziging. Dit moet gebeuren binnen dertig dagen. Vervolgens moet het schoolbestuur zich binnen dertig dagen volgend op de kennisgeving van de brief over het verzoek uitspreken. Als het schoolbestuur het personeelslid opnieuw in de instelling opneemt of het personeelslid zijn functie laat uitoefenen onder de voorwaarden die bestonden voor de beëindiging of de wijziging, dan moet het schoolbestuur het gederfde loon betalen en de werkgevers- en werknemersbijdragen op dat loon storten 46). Het schoolbestuur moet aan het personeelslid een vergoeding betalen 47) : indien het personeelslid na dit verzoek niet opnieuw wordt opgenomen of zijn functie niet kan uitoefenen onder de voorwaarden die bestonden voor de beëindiging of de wijziging, en de rechter geoordeeld heeft dat het ontslag of de eenzijdige wijziging van de arbeidsvoorwaarden indruist tegen de wettelijke bepalingen (zie punt ); indien het personeelslid het verzoek niet heeft ingediend en de rechter geoordeeld heeft dat het ontslag of de door het schoolbestuur getroffen maatregel indruist tegen de wettelijke bepalingen (zie punt ). Deze vergoeding is, naar keuze van het personeelslid, gelijk aan hetzij een forfaitair bedrag dat overeenstemt met het brutoloon voor zes maanden, hetzij aan de werkelijk geleden schade. In dit laatste geval moet het personeelslid de omvang van deze schade bewijzen. 44) Een vonnis gaat in kracht van gewijsde zodra er geen hoger beroep of cassatie meer mogelijk is en het vonnis niet meer kan worden aangevochten. 45) Wet welzijn, art. 32tredecies, 2. 46) Wet welzijn, art. 32tredecies, 3. 47) Wet welzijn, art. 32tredecies, 4.

16 16 5 De specifieke rol van enkele actoren Ten slotte lichten we de specifieke rol van enkele actoren toe. 5.1 De leden van de hiërarchische lijn en het leidinggevend personeel De leden van de hiërarchische lijn De leden van de hiërarchische lijn zijn alle personen die gezag uitoefenen over één of meer werknemers of gelijkgestelde werknemers. In de context van een onderwijsinstelling gaat het om functies zoals directeur, adjunctdirecteur, technisch adviseur-coördinator (TAC), technisch adviseur (TA), coördinator deeltijds onderwijs (DBSO), internaatsbeheerder 48). Maar ook stagementoren 49) en leraren die toezicht uitoefenen op leerlingen die een vorm van arbeid verrichten (bijvoorbeeld tijdens de praktijklessen) moeten tot de hiërarchische lijn gerekend worden. Elk lid van de hiërarchische lijn kan op zijn niveau en voor zijn bevoegdheden strafrechtelijk (mede)aansprakelijk gesteld worden voor inbreuken op de welzijnswetgeving Het leidinggevend personeel Een bijzondere categorie binnen de hiërarchische lijn vormt het leidinggevend personeel, dit zijn de personen die belast zijn met het dagelijks bestuur van de onderwijsinstelling en die gemachtigd zijn om het schoolbestuur te vertegenwoordigen en te verbinden, evenals de personeelsleden, onmiddellijk ondergeschikt aan die personen, wanneer zij eveneens opdrachten van dagelijks bestuur vervullen. Het gaat dus om de hoogste twee niveaus in de hiërarchie. De regelgeving inzake psychosociale risico s op het werk bevat enkele bijzondere bepalingen met betrekking tot het leidinggevend personeel. Zo gelden er bijzondere bepalingen bij de opvolging van het advies van de PAPA bij een formele psychosociale interventie die betrekking heeft op feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, als de aangeklaagde een lid is van het leidinggevend personeel (zie punt 3.3.4). 5.2 De met het toezicht belaste ambtenaar De regelgeving inzake psychosociale risico s kent een aantal bevoegdheden toe aan de met het toezicht belaste ambtenaar. In de praktijk gaat het om leden van de arbeidsinspectie die het toezicht uitoefenen op de naleving van de wet welzijn en de uitvoeringsbesluiten ervan. Ze ressorteren onder de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de Federale Overheidsdienst voor Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO). De contactgegevens van de externe directies van de arbeidsinspectie vindt u op de website van de FOD WASO 50). 48) Afhankelijk van de afspraken binnen het schoolbestuur kunnen ook andere functies tot de hiërarchische lijn behoren, bijvoorbeeld de algemeen directeur en de graadcoördinator. 49) Stagebegeleiders oefenen in principe geen toezicht uit op de stagiair en behoren dan niet tot de hiërarchische lijn. 50) Surf naar > Over de FOD > Toegang tot de diensten > Toegang tot het Welzijn op het Werk. Of rechtstreeks

17 Het arbeidsauditoraat en de arbeidsrechtbank Het schoolbestuur en de leden van de hiërarchische lijn, evenals de daders van onrechtmatige gedragingen kunnen strafrechtelijk vervolgd worden wanneer zij de verplichtingen die voortvloeien uit de wetgeving betreffende het welzijn van de werknemers niet naleven. De arbeidsauditeur is het lid van het Openbaar Ministerie dat bevoegd is deze inbreuken te vervolgen voor de correctionele rechtbank. Een zaak wordt bij het arbeidsauditoraat aanhangig gemaakt door middel van een pro justitia van de arbeidsinspectie, door middel van een klacht die het personeelslid rechtstreeks bij de arbeidsauditeur indient of door middel van een klacht die het personeelslid bij de politiediensten heeft ingediend. Het auditoraat zal proberen de situatie te regulariseren en zal haar eigen onderzoek voeren. Indien het personeelslid rechtstreeks een klacht heeft ingediend bij het arbeidsauditoraat zonder eerst gebruik te maken van de interne procedure, zal de arbeidsauditeur in de meeste gevallen het personeelslid verzoeken deze procedure te gebruiken aangezien deze beter geschikt is voor het oplossen van psychosociale problemen dan de gerechtelijke procedure. 5.4 De bemiddelaar Een vaak lange en dure gerechtelijke procedure, die tot een uitspraak leidt die aan de partijen wordt opgelegd, kan vermeden worden door een beroep te doen op een erkende bemiddelaar die onafhankelijk en onpartijdig is en gehouden is door het beroepsgeheim 51). De rol van de bemiddelaar bestaat erin de partijen te begeleiden bij het zoeken naar een akkoord dat voor elk van hen aanvaardbaar is. Voor een gedetailleerde toelichting, zie de brochure De bemiddeling > Een alternatief voor de rechtbank van de Federale Overheidsdienst Justitie 52). 51) Wet welzijn, art. 32decies, 1. 52) Surf naar > Informatie en publicaties > Publicaties > B > Bemiddeling. Of rechtstreeks