Integraal Kind Centrum Hengelo Notitie oktober 2013
Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Uitgangspunten Integraal Kind Centrum Hengelo 3 2. Ontwikkeling Integrale Kind Centra in Hengelo 5 3. Opdracht ontwikkeling Integrale Kind Centra Hengelo 6 4. Vervolg 10 Bijlagen 1. Voorwaarden Integrale Kind Centra Hengelo 11 2. Betrokken basisscholen en peuterspeelzalen IKC Hengelo 13 1
Inleiding Kinderen groeien in Nederland positief en gelukkig op. Veel kinderen gaan graag naar school, kunnen buiten spelen in hun eigen buurt, gaan naar sport of muziekles en ontwikkelen zich tot mondige jongeren en zelfstandige burgers. De voorzieningen die ingericht zijn om ouders te ondersteunen in het laten opgroeien van hun kinderen kennen in Nederland een lange traditie. De basis van het huidige primair onderwijs ligt in de leerplichtwet van 1900. De zorg die de jeugdgezondheidszorg biedt via de huidige consultatiebureaus bestaat inmiddels ruim 100 jaar in Nederland. In het dagelijks leven van kinderen en gezinnen zijn de peuterspeelzaal, kinderopvang, de buitenschoolse opvang inmiddels basisvoorzieningen geworden waar veel kinderen gebruik van maken. In veel gezinnen werken beide ouders en lopen opvang, school, clubjes, spelen en werken in elkaar over. In Hengelo wordt sinds 2005 gewerkt vanuit de Brede School Aanpak. Centraal staat dat op de plekken waar kinderen komen, het ritme van hun dag en week de leidraad moet zijn in de onderlinge contacten en de samenwerking tussen betrokkenen bij de Brede School. Een begrip als het kind centraal wordt door ieder beaamd, maar vergt van de afzonderlijke organisaties dat ze in staat zijn het belang van het kind en de ouders echt voorop te stellen. De gemeente en de betrokken partners zien dat nu het moment is een vervolgstap te zetten vanuit de Brede School Aanpak naar de ontwikkeling van Integrale Kind Centra. De partners van de Brede School willen een hechtere, minder vrijblijvende samenwerking en vragen de gemeente dit te ondersteunen. In deze notitie willen we de uitgangspunten voor een Integraal Kind Centrum in Hengelo schetsen en de werkwijze richting de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra toelichten. Vervolg op de Brede School Visie, 2010 Het Integraal Kind Centrum in Hengelo is een vervolgstap in de lijn van de Brede School Visie die in 2010 in Hengelo is vastgesteld. De koers die destijds is gekozen krijgt vervolg in de Integrale Kind Centra. De ambitie en de doelen uit het Jeugdprogramma 2011-2014, Zelf Doen, positief opgroeien en opvoeden in Hengelo worden via de Integrale Kind Centra in de praktijk van alledag vertaald. Waarom nu? Het voorzieningenstelsel wordt met name voor 0-4 jarigen als heel grillig ervaren, mede in verband met de aanhoudende financiële situatie in het land. De transities die voor de deur staan, vragen om stevige basisvoorzieningen. Hierdoor wordt specifieke ondersteuning niet meer ver weg geboden worden, maar dicht bij huis en geïntegreerd in de reguliere voorzieningen als school, dagverblijf of de sportclub. Als de basis stevig is, kan de wens om beter op maat ondersteuning dicht bij huis te bieden, echt invulling krijgen. 2
1. Uitgangspunten Integraal Kind Centrum Hengelo In een meerjarenperspectief gaan we vanuit het huidige voorzieningenstelsel voor 0-12 naar een leefomgeving voor 0-12 jarigen en gezinnen waar het IKC de basisvoorziening voor ontwikkeling en opgroeien is. De huidige basisvoorzieningen ontwikkelingen zich richting een geïntegreerde basisvoorziening. 3
We spreken in Hengelo over een Integraal Kind Centrum als het centrum voldoet aan de volgende uitgangspunten: - Het een integrale voorziening voor alle kinderen van 0-12 jaar is, - Er één aansturing is op de gezamenlijke werkwijze, vanuit het huidige peuterspeelzaalwerk, de kinderopvang (voor 0-4 jarigen en de buitenschoolse opvang voor 4-12 jarigen) en het basisonderwijs; - De deelvoorzieningen in een Integraal Kind Centrum liggen dicht bij elkaar en indien mogelijk kennen ze gezamenlijke locaties, dit is niet noodzakelijk; - Een breed ontwikkelingsprogramma voor de 0-12 jarigen is uitgangspunt van werken en ieder werkzaam in het Integraal Kind Centrum levert hier haar bijdrage aan; - Het brede ontwikkelingsprogramma omvat ontwikkelingslijnen van 0-12 jaar voor o Taal en educatie o Basiszorg en dieptezorg o Extra stimulans voor brede ontwikkeling afgestemd op de behoefte van kinderen en ouders o Opvang naar de behoefte van de ouders - Er is één lijn in afstemming en communicatie met ouders, en ouders en kinderen hebben directe inbreng op het reilen en zeilen in het Integraal Kind Centrum Het doel van het Integraal Kind Centrum is - Optimale ontwikkelingskansen bieden in een vertrouwde, uitdagende omgeving. Educatie en opvang worden in samenhang geboden en vormen in combinatie met vrijetijdsactiviteiten een passend arrangement voor kinderen van 0-12 jaar en hun ouders. Het bieden van ontwikkelingskansen staat al lang op de jeugdagenda van Hengelo, maar nu voeren organisaties dit afzonderlijk van elkaar uit en leveren de overgangsmomenten van de een naar de ander organisatie dikwijls een onderbreking op in de ontwikkelingslijn van kinderen. Integrale Kind Centra kunnen onderling van elkaar verschillen. De variëteit ontstaat door aan te sluiten op de behoeften van kinderen en ouders. Het tempo waarin de verschillende Integrale Kind Centra in Hengelo zich ontwikkelen kan ook verschillen. We zien de volgende voordelen voor kinderen, ouders, personeelsleden in een IKC en overige partners bij de vorming van Integrale Kind Centra: 4
2. Ontwikkeling Integrale Kind Centra in Hengelo Van Brede School 0-12 naar Integrale Kind Centra In het schooljaar 2012 2013 is een stap gezet in de Brede School ontwikkeling in Hengelo. Duidelijk werd dat betrokken partners zelf aan zet wilden zijn en er aan toe waren de ondersteuning die vanuit Brede School samenwerking geboden werd af te bouwen en zelf verantwoordelijk te worden voor de samenwerking in een Integraal Kind Centrum. Zowel het basisonderwijs, het peuterspeelzaalwerk als de kinderopvang gaven aan minder vrijblijvend samen te willen werken op de thema s opbrengstgericht onderwijs en zorg. Uit de drie werkvelden is een werkgroep gevormd die de vervolgstappen richting Integrale Kind Centra, samen met de gemeente, is gaan ontwikkelen. De gemeente heeft aan Scala Welzijn aangekondigd de subsidie voor Brede School Coördinatie aan het eind van het schooljaar 2012-2013 bij Scala te beëindigen. Scala heeft de Brede School Coördinatie in de eerste helft van 2013 in dit perspectief uitgevoerd en in de zomer de overdracht richting gemeente en de werkgroep IKC zorgvuldig verzorgd. In de IKC werkgroep is gediscussieerd over welke partner de trekkende partij in de Integrale Kind Centra zou moeten zijn. Hieruit is naar voren gekomen dat alle partijen het basisonderwijs als trekkende partij zien. De programmaraad Brede School heeft dit in juni 2013 bekrachtigd. De integrale samenwerking vraagt dat de velden peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en basisonderwijs alle drie intensief betrokken zijn, verantwoordelijkheid dragen en expertise leveren. Wel is er behoefte aan een eindverantwoordelijke, namelijk het basisonderwijs. Helder is voor de betrokkenen dat het eindperspectief is toe te werken naar een volledig geïntegreerde samenwerking in één organisatie die voor 0-12 jaar werkt. De weg er naar toe kent de nodige vraagstukken en er is behoefte aan fasering. In overleg met partners is voor de eerste periode, 2013 en 2014, de focus gelegd op de leeftijdsgroep 2-6 jaar. 5
3. Opdracht vorming Integrale Kind Centra van de gemeente Hengelo aan het onderwijs Opdracht ontwikkeling Integrale Kind Centra Hengelo Voor de periode medio 2013 tot eind 2014 zijn in overleg met de betrokken partijen de kaders opgesteld voor de opdracht die de gemeente bij de partners neerlegt, betreffende de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra. De afzonderlijke aandachtspunten bij deze opdracht worden kort toegelicht 1. Inhoudelijke focus In haar voorwaarden (zie bijlage 1) stelt de gemeente dat de partners samen verantwoordelijk zijn voor de leeftijdsgroep 2-6 jarigen om de doelen te bereiken die gesteld zijn voor o Opbrengstgericht onderwijs o Zorg o Brede ontwikkelingsmogelijkheden o Partnerschap met ouders De gemeente vraagt per Integraal Kind Centrum met regelmaat inzicht te geven in de wijze waarop de genoemde thema s planmatig invulling krijgen en of gestelde doelen bereikt worden. 2. Integrale Kind Centra en Voor en Vroegschoolse Educatie In 2011 heeft Hengelo bestuursafspraken gemaakt met het rijk over de kwaliteit en het bereik van de Voor en Vroegschoolse Educatie. De nota Effectief benutten VVE is in de zomer van 2013 door het college vastgesteld en aan de raad verstrekt. De onderwijsinspectie voert in het najaar van 2013 een tweede inspectieronde in Hengelo uit naar de kwaliteit van VVE. De locatiespecifieke aandachtspunten worden binnen de Integrale Kind Centra meegenomen en de aandachtspunten voor de doorgaande lijn en integrale kwaliteitszorg voor VVE zijn voor de Integrale Kind Centra waar VVE uitgevoerd wordt logische aandachtspunten in de uitwerking van het thema opbrengstgericht onderwijs. 3. Wie doen er mee? In Hengelo doen alle peuterspeelzalen en basisscholen mee in de Integrale Kind Centra ontwikkeling. Zoveel mogelijk wordt ook de kinderopvang (0-4 en 4-12) betrokken. Gestart wordt vanuit de Brede School samenwerkingsverbanden die medio 2013 al draaiden. De bestaande samenwerkingsverbanden wordt bewust gevraagd de stap naar een Integraal Kind Centrum te maken, omdat de huidige voorwaarden hen aanzetten nog intensiever de samenwerking aan te gaan. Enkele bestaande Brede school samenwerkingsverbanden zijn opgesplitst in een aantal kleinere eenheden. Op plaatsen waar nog niet direct een voorschoolse partner in beeld is, nodigt het basisonderwijs de belangstellende voorschoolse partners uit zich te presenteren en wordt vervolgens een samenwerkingspartner gekozen. In bijlage 2 is een eerste uitwerking van de Integrale Kind Centra in Hengelo te vinden, wat resulteert in 20 Integrale Kind Centra in Hengelo. De betrokken basisscholen en peuterspeelzalen zijn in beeld gebracht, bij de kinderopvang is dit in ontwikkeling. Gaande weg het proces van de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra moet blijken of de basis van deze indeling juist is, of dat nog bijstelling nodig is. De betrokkenheid van alle basisscholen, alle peuterspeelzalen en veel kinderopvangorganisaties in Hengelo betekent niet dat gestreefd wordt naar een eenheidsbeeld en meer van hetzelfde overal in de stad. De eenheid wordt met name in de vorm en intensiteit van de samenwerking nagestreefd en de inhoudelijke thema s kunnen binnen ieder Integraal Kind Centrum een eigen accent krijgen en ook tegemoet komen aan de wens voor pluriformiteit ( er is wat te kiezen ). 6
4. Wie stuurt het proces aan, binnen een Integraal Kind Centrum? In onderling overleg is besloten dat het basisonderwijs de eindverantwoordelijkheid draagt voor de ontwikkelingen en doelstellingen van het Integraal Kind Centrum. Hierbij zal een schooldirecteur gebruik maken van de expertise en mogelijkheden van alle partners om de juiste aansturing binnen het Integraal Kind Centrum vorm te geven. Voor de periode ligt de focus op 2-6 jaar en ziet het samenwerkingsmodel in het IKC als volgt uit: 5. Wie stuurt het proces aan, stedelijk? Afgesproken is dat het basisonderwijs, het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang in gezamenlijkheid de opdracht krijgen van de gemeente. De trekker van het geheel is het basisonderwijs. Aan één van de schoolbesturen wordt, als penvoerder, het gemeentelijk budget voor ontwikkeling van de Integrale Kind Centra versterkt. In de programmaraad Brede School zijn de drie velden, basisonderwijs, peuterspeelzaalwerk en kinderopvang vertegenwoordigd. De schoolbesturen en de manager van het peuterspeelzaalwerk en een afvaardiging van managers uit de kinderopvang vormen daar de stuurgroep Integrale Kind Centra. Voor het tot uitvoering brengen van de opdracht krijgt de werkgroep Integrale Kind Centra een vervolg. Zij heeft de directe lijn met de integrale kind centra verspreid over de gemeente. De stuurgroep IKC zal in haar eerste overleg haar eigen rol en bevoegdheid verder uitwerken (o.a. wijze van aansturing werkgroep, inzet middelen, wijze van besluitvorming bij verschil van mening in stuurgroep). 7
6. Positie ouders Een van de inhoudelijke speerpunten is partnerschap met ouders. In de sturing per IKC en ook in de stedelijke aansturing is het belangrijk ook dit partnerschap aan te gaan. In overleg met nu al betrokken ouderorganisaties, Platform Alle Ouders en Onderwijs en Ouders en Onderwijs Twente, zal dit verder uitwerking krijgen. 7. Adviseur Integrale Kind Centra Hengelo In de periode 2013-2014 wordt een adviseur betrokken bij de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra in Hengelo. De adviseur heeft als taak de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra kritisch te volgen en te spiegelen aan de betrokken partijen hoe de voortgang richting een Integraal Kind Centrum vorm krijgt. Uit haar gemeentelijke middelen financiert de gemeente de rol van de IKC adviseur. Onderwijs, peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en gemeente gaan gezamenlijk in het najaar van 2013 opzoek naar een IKC adviseur. In deze opdracht wordt meegenomen dat medio 2014 een tussenrapportage verwacht wordt over de voortgang van de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra in Hengelo en een advies voor het vervolg in een meerjarenperspectief. 8. Middelen Integrale Kind Centra In de afgelopen jaren is het budget Brede School vanwege gemeentelijke bezuinigingen bijgesteld. Voor 2013 en 2014 (op basis van goedkeuring van de begroting 2014) zullen de begrote middelen Brede School ingezet op de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra in Hengelo. Deze worden met name ingezet bij de partners zelf, via het onderwijs. Het resterende deel wordt ingezet op de IKC adviseur. Er is grote behoefte bij de betrokken partners de middelen die nu op de thema s van de Integrale Kind Centra ingezet worden binnen onderwijs en voorschools, ook te verbinden met de Integrale Kind Centra. Het gaat dan om de middelen voor o Het peuterspeelzaalwerk o Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) o Schoolbegeleiding o Schakelklas en Verlengde Leertijd 8
o o o Middelen sportstimulering en cultuureducatie, combinatiefuncties en jeugd- en jongerenwerk Zorg in en om de school (CJG: LOES en zorgstructuur AMW en JGZ) Prestatieboxmiddelen die het onderwijs ontvangt 9. Rol gemeente De gemeente wil meer ruimte geven aan de betrokken partners zelf om de onderlinge samenwerking intensiever te maken en effectiever te maken. Ze blijft in haar regierol sturen op de inhoudelijke doelen die ze wil bereiken voor de jeugd via de Integrale Kind Centra als stevige basisvoorziening. 10. Overige aandachtspunten De huidige inrichting van de basisvoorzieningen zal in de ontwikkeling van de Integrale Kind Centra waarschijnlijk ook vraagstukken naar voren brengen rondom de formele inrichting van een nieuwe basisvoorziening; bijv. o Welke toezichtkaders zijn nu van toepassing en sluiten deze onderling aan of niet? o Welke cao s en beroepsprofielen worden gehanteerd en op welke wijze kunnen deze naast elkaar in één organisatie bestaan of niet? o o Kan de formele verantwoordelijkheid bij het onderwijs gelegd worden, of (nog) niet? Kan wel/niet deelnemen aan een Integraal Kind Centrum strijdig zijn met het bestaansrecht van een organisatie? De regering heeft in haar regeerakkoord opgenomen dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en voor- en vroegschoolse educatie op elkaar afgestemd moeten worden. De term Integraal Kind Centrum wordt ook benoemd. Vanuit de ontwikkeling zoals deze ook in Hengelo plaats gaat vinden zal duidelijk worden welke sturing gewenst is vanuit de overheid op de vorming van Integrale Kind Centra. 9
4. Vervolg In deze nota zijn de contouren van wat verstaan wordt onder een Integraal Kind Centrum in Hengelo uitgewerkt. Ook is beschreven hoe we in 2013 en 2014 toewerken naar een Integraal Kind Centrum. Op basis van de ervaringen die opgedaan worden zal de weg richting verdere ontwikkeling naar Integrale Kind Centra vanaf 2015 duidelijk worden. 10
Bijlage 1 Voorwaarden Integrale Kind Centra Hengelo In vervolg op de coördinatie Brede School 0-12 in Hengelo stelt Gemeente Hengelo de volgende voorwaarden aan de ontwikkeling en inhoudelijke opgave voor de Integrale Kind Centra in Hengelo. Inhoud: 1. hoofdpunten in de samenwerking binnen de Integrale Kind Centra Hengelo zijn de komende jaren opbrengstgericht onderwijs zorg in en om de school een stimulans blijven bieden voor brede ontwikkeling (sport, cultuur, ontmoeting) partnerschap van ouders 2. doelstellingen zijn specifiek: voor opbrengstgericht onderwijs zijn de SLO doelen voor begin groep 1 en voor eind groep 2 leidend voor het aanbod voor de 2 tot 6 jarigen zijn de opbrengsten van de peuters en kleuters met regelmaat in beeld door middel van erkende kind-/leerlingvolgsystemen is de analyse van de opbrengsten het uitgangspunt voor het handelen in de groep en in een doorgaande lijn van 2-6 jaar wordt de groep VVE kinderen en de Schakelklasleerlingen specifiek gevolgd in hun ontwikkeling en wordt in de leeftijdsperiode van 2-6 jaar een extra ontwikkelingsgroei (boven de te verwachten groeicurve) zichtbaar voor deze kinderen (via de jeugdmonitor Hengelo wordt dit gevolgd) voor zorg voor alle kinderen is er informatie overdracht en een vorm van warme overdracht van voorschools naar vroegschools om een doorgaande lijn in zorg in en om school te realiseren, te beginnen met de doelgroep VVE per IKC is de analyse van het beroep op (onderwijs)zorg in de leeftijd van 2-6 jaar uitgevoerd en is een plan van aanpak opgesteld waarmee het aantal verwijzingen naar zwaardere (onderwijs)zorg teruggebracht wordt met 5% (via de jeugdmonitor Hengelo wordt dit gevolgd) voor brede ontwikkeling alle kinderen worden in het IKC geïnformeerd en actief gewezen op mogelijkheden voor hun brede ontwikkeling de IKC partners stemmen met de partners voor sport, cultuur en ontmoeting af over een passend arrangement aanvullend op onderwijs en opvang voor ouders ouders zijn vanuit partnerschap betrokken bij en geïnformeerd over de wijze waarop hun kind educatie en zorg (2-6 jaar) aangeboden krijgt en spelen een actieve rol in de ontwikkeling van hun kind 11
ervaren een doorlopend ouderbeleid van voorschools naar vroegschools de oudertevredenheid wordt in ieder IKC gemeten (kan vanuit huidige instrumenten die onderwijs, peuterspeelzaal en kinderopvang inzetten) en gemiddeld wordt minimaal een 7 gescoord 3. de lange termijn visie is gericht op een vorm van samenwerking waarin integratie tussen organisaties voor basisonderwijs, kinderopvang en educatie voor jonge kinderen mogelijk wordt 4. voor 2013 en 2014 ligt de focus in de samenwerking op de 2-6 jarigen 5. mede door de samenwerking in de Integrale Kind Centra worden de bestuursafspraken VVE 2011-2015 gerealiseerd Deelnemers: 6. alle peuterspeelzaallocaties en basisschoollocaties werken mee in de Integrale Kind Centra Hengelo 7. de kinderopvang 0-4 en BSO sluiten aan bij de Integrale Kind Centra 8. iedere basisschoollocatie werkt tenminste samen met een voorschoolse instelling (peuterspeelzaal of kinderopvang) Intensiteit van samenwerking: 9. voor alle teamleden werkzaam met 2-6 jarigen in een IKC betekent de IKC samenwerking minimaal een intensiteit van 4 gezamenlijke contactmomenten per schooljaar 10. per IKC wordt bepaald hoe op de inhoudelijke thema s de gezamenlijke aansturing vorm krijgt Vorm: 11. de kernpartners vormen een bestuurlijke eenheid waar de gezamenlijke opdracht voor de Integrale Kind Centra ontwikkeling opgepakt wordt, zij komen bijeen in de programmaraad Brede School Hengelo 12. de coördinatie kent een onafhankelijk stedelijk adviseur 13. de werkgroep IKC zet de inhoudelijke lijnen en de aansturing in de IKC s uit, het onderwijs zit de werkgroep voor en draagt zorg voor de verslaglegging 14. binnen ieder IKC wordt afgesproken wie het aanspreekpunt is voor de gezamenlijke sturing op de samenwerking in het IKC 15. bij verstrekking van subsidie voor samenwerking in de Integrale Kind Centra aan de kernpartners wordt een jaarlijkse kwaliteitszorg-cyclus doorlopen waarin plan van aanpak, tussentijdse evaluatie en eindevaluatie beschikbaar zijn en aan de gemeente verstrekt wordt via de bestuurlijke eenheid/werkgroep 16. de partners zijn onderling en gezamenlijk verantwoordelijk voor een open en constructieve samenwerking en communicatie 17. in de werkgroep worden afspraken gemaakt over de communicatie naar de betrokkenen bij de IKC s en de overige betrokken partijen 12
Bijlage 2 Gebied BS PSZ Beckum De Bleek t Bisonneke Berflo Es Waarbeekschool Paus Joannes de Vlinder de Peuterjeugd Wingerd (marnixstraat) Binnenstad Titus Brandsma Klein Duimpje Willemschool Klein stationnetje (opgeheven) de Peutertuin/Klein Duimpje Groot Driene Drienermarke de Drienermaatjes Akker t Akkertje Hasseler Es Hengelose Es t Heem t Schoppert De Schothorst Timp Eimink De Bron De Borgh Annie MG Schmidt Hunenborg Wilbertschool Plechelmusschool Kuyperschool Bruintje Beer Het Hasseler Hummeltje Het Hasseler Hummeltje de Kleine Beer t Esje Klein Driene/ Noork Anninksschool Jip en Janneke/ t Vogelkwartier St.Jan Jip en Janneke/ t Vogelkwartier Triangel Vossenbeld/ Slangenbeek Rank de Kikker Europaschool Pippeloentje Telgenkamp Wilderinkshoek Wingerd (Beckumerstraat) de Peutertuin Breemarsschool Esrein Vockerschool K nijntje Don Bosco Woolde Woolderschool Kard.Alfrinkschool de Wip Wap 13