30 juni 2015 Corr.nr. 2015-26.263, FC Nummer 49/2015 Zaaknr. 580325 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Begroting 2016 (geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016). 1. Samenvatting De Begroting 2016 is een nadere uitwerking van de voornemens zoals wij deze in het Collegeakkoord 2015-2019 alsmede in de Voorjaarsnota 2015 aan u hebben voorgelegd. Sinds het verschijnen van de Voorjaarsnota 2015 heeft zich een verbetering van het financiële perspectief voorgedaan, waarover wij u inmiddels hebben geïnformeerd. 2. Doel en wettelijke grondslag De begroting geeft aan welke beleidsvoornemens de provincie heeft, hoeveel middelen daarmee zijn gemoeid en uit welke bronnen die middelen afkomstig zijn. De begroting wordt door uw Staten vastgesteld en heeft vier functies: 1. Autorisatiefunctie: Provinciale Staten machtigen Gedeputeerde Staten tot het doen van uitgaven. 2. Keuzefunctie: Provinciale Staten kiezen met welke middelen welke doelen worden nagestreefd. 3. Beheersfunctie: In de begroting wordt de basis gelegd voor een rechtmatig, doelmatig en doeltreffend beheer. 4. Verantwoordingsfunctie: Op basis van de begroting leggen Gedeputeerde Staten verantwoording af over het door hen gevoerde bestuur. In artikel 194 van de Provinciewet is vastgelegd dat Gedeputeerde Staten jaarlijks, tijdig voor de vaststelling door Provinciale Staten een ontwerp aanbieden voor de begroting met toelichting van de provincie en een meerjarenraming met toelichting voor ten minste drie op het begrotingsjaar volgende jaren. In artikel 195 is bepaald dat Provinciale Staten de begroting binnen twee weken na de vaststelling, doch in ieder geval vóór 15 november van het jaar voorafgaande aan dat waarvoor de begroting dient, zenden aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In artikel 2 van de financiële verordening provincie Groningen is vastgesteld dat Provinciale Staten in ieder geval bij de aanvang van de nieuwe zittingsperiode van Provinciale Staten een programma-indeling vaststellen. 3. Procesbeschrijving en planning In onderdeel 2 van deze Statenvoordracht hebben wij het doel en de wettelijke grondslag van de Begroting aangegeven. Binnen de huidige bestuurlijke Planning- en Controlcyclus is de Begroting een nadere uitwerking van de voornemens die in ons nieuwe Collegeakkoord 2015-2019 en in de Voorjaarsnota 2015 aan u zijn voorgelegd en in meerderheid zijn vastgesteld. De voorbereiding van de Begroting 2016 is in het voorjaar van 2015 gestart. Daarbij is gestart met het actualiseren van de Begroting op basis van het aanvaard beleid, waarbij wij rekening hebben gehouden met de bekende en de te voorziene externe ontwikkelingen en alle sinds de Integrale Bijstelling 2014 genomen besluiten. Als laatste stap hebben wij bij het opstellen van de Begroting 2016 rekening gehouden met uitwerking van ons nieuwe Collegeakkoord 2015-2019 en is de besluitvorming van uw Staten met betrekking tot de Voorjaarsnota 2015 verwerkt. 49-1
4. Begroting Het betreft hier de toedeling van de voor 2016 beschikbare middelen aan de programma s en de daartoe behorende thema s. Een en ander gebeurt binnen een structureel sluitende begroting, waarbij er jaarlijks een flexibel budget van tenminste 2 miljoen beschikbaar is. 5. Inspraak/participatie In de informatiepagina in de huis-aan-huisbladen wordt de inwoners de mogelijkheid geboden om te reageren op de Begroting 2016. Zij kunnen tot medio september 2015 hun reactie per e-mail of brief naar uw Staten sturen. Uw Staten kunnen deze reacties dan meenemen bij de behandeling van de Begroting 2016 op 23 september 2015. 6. Nadere toelichting 6.1. Financieel perspectief en financieel beleid op hoofdlijnen In het financiële perspectief is sinds de presentatie Voorjaarsnota 2015 een aantal wijzigingen opgetreden. Daardoor neemt de gemiddelde begrotingsruimte in de periode 2016-2019 per saldo toe met gemiddeld 0,37 miljoen per jaar tot gemiddeld 2,37 miljoen per jaar. De belangrijkste oorzaken van deze toename zijn: de meevaller met betrekking tot onze uitkering uit het Provinciefonds en een beperkte tegenvaller in de toerekening van de apparaatskosten 2016, waarover wij u al in onze brief van 16 juni 2015, nr. 2015-24.434/25/A.11, FC, afzonderlijk hebben geïnformeerd. een incidenteel surplus bij de invulling van de taakstellingen uit het Collegeakkoord 2015-2019. aanvullende voorstellen nieuw beleid. aangenomen moties bij behandeling Voorjaarsnota 2015. In onderstaande grafiek maken wij deze ontwikkeling van het financiële perspectief inzichtelijk. Financieel perspectief 2016-2019 3.000 2.500 (bedragen x 1.000) 2.000 1.500 1.000 VJN2015 BG2016 500 0 2016 2017 2018 2019 In de jaren 2016 tot en met 2019 zal er volgens de huidige inzichten jaarlijks sprake zijn van een begrotingsruimte van gemiddeld 2,37 miljoen per jaar. Alle voornemens uit ons Collegeakkoord 2015-2019 (beleidskeuzes, taakstellingen), inclusief het in de Begroting 2016 voorgestelde aanvullende nieuw beleid, zijn in financiële zin nu volledig gedekt. Wij hebben nog wel nadere ambities (Provinciale Meefinanciering, Bedrijfsverplaatsingsfonds, Fonds particuliere woning- en bedrijfsvoorraad, Eems-Dollard en Lauwersoog e.d.). 49-2
Wij zullen in beeld brengen welke bedragen hiermee gemoeid zijn en zodra dit bekend is, zullen wij een en ander via de Voorjaarsnota 2016 aan u voorleggen. In deel 4 van de Begroting 2016 gaan wij nader in op het begrotingsbeeld 2016 en de financiële vooruitzichten voor de periode 2017-2019. De gehanteerde uitgangspunten bij het opstellen van de financiële meerjarenramingen 2016-2019 treft u aan in bijlage M bij de Begroting 2016. 6.2. Resterend flexibel budget De nog niet ingevulde begrotingsruimte bedraagt voor de jaren 2016-2019 gemiddelde 2,37 miljoen per jaar. Het begrotingsbeeld voor 2016 tot en met 2019 is met de nodige onzekerheden omgeven. Met name externe ontwikkelingen kunnen leiden tot hogere lasten en/of lagere baten (kapitaallasten, ontwikkeling cao vanaf 2016, integratie middelen DU-Natuur en Verkeer en vervoer etc.). Daarnaast hebben wij in ons Collegeakkoord 2015-2019 voorstellen gedaan die nog nader moeten worden ingevuld en op geld moeten worden gezet. Verder hebben wij op een aantal beleidsterreinen knelpunten geconstateerd, zoals met betrekking tot de benodigde middelen voor Provinciale Meefinanciering, Waddenkust en Fonds particuliere woning- en bedrijfsvoorraad. Hiervoor zullen nog (aanvullende) middelen moeten worden gevonden. Wij stellen voor eventuele meevallers in het flexibel budget volgens onderstaande prioriteitstelling in te zetten voor de hierboven genoemde beleidskeuzes, die nog niet op geld zijn gezet en voor de inmiddels geconstateerde knelpunten. Voor zover er in de jaren, volgend op het lopende begrotingsjaar, sprake is van een flexibel budget van tenminste 2 miljoen per jaar, stellen wij voor om toekomstige structurele meevallers als volgt te prioriteren: 50% van de structurele meevallers zal worden ingezet voor een structurele verhoging van het budget Provinciale Meefinanciering. Deze verhoging wordt beperkt tot maximaal 3 miljoen per jaar. Daardoor kan het budget Provinciale Meefinanciering oplopen tot maximaal 7,5 miljoen per jaar. Op deze manier kunnen wij op termijn een eerdere uitname (tot en met 2018) uit dit budget voor de dekking van de bijdrage aan spoor 4 Gaswinning compenseren en ervoor zorgen dat er voldoende cofinancieringsmiddelen beschikbaar zijn om economische programma's zo goed mogelijk te benutten. De overige 50% van de structurele meevallers zal tot en met 2019 worden ingezet voor onderwerpen zoals Bedrijfsverplaatsingsfonds, Woningbouwfonds, Eems-Dollard en Lauwersoog. Gelet op bovengenoemde onzekerheden, de nu nog niet ingevulde p.m.-ramingen uit het Collegeakkoord 2015-2019 en de al voorziene knelpunten, doen wij nu geen nadere voorstellen voor een verdere invulling van de resterende begrotingsruimte 2016-2019. 6.3. Uitwerking beleidskeuzes Collegeakkoord 2016-2019 Wij zijn voornemens om medio september 2015 door middel van een separate brief informatie aan uw Staten te verstrekken over die beleidskeuzes, waaraan op dat moment al een nadere invulling kan worden gegeven. Uw Staten kunnen deze brief dan betrekken bij de behandeling van de Begroting 2016 in de Statencommissies en in Provinciale Staten. 6.4. Overzicht van incidentele lasten en baten Om vast te kunnen stellen of er sprake is van een structureel en reëel evenwicht in de begroting en de meerjarenraming moet duidelijk zijn of de structurele lasten ten minste kunnen worden gedekt door de structurele baten. In deel 4 van de Begroting 2016 (Financiële begroting 2016) hebben wij een gedetailleerd overzicht opgenomen, waarin per programma de incidentele lasten en baten 2016-2019 zichtbaar worden gemaakt. 49-3
Als wij het financieel perspectief 2016-2019 corrigeren voor deze incidentele lasten en baten dan ontstaat het onderstaande beeld. (bedragen x 1.000) Omschrijving 2016 2017 2018 2019 Lasten en baten Begroting 2016 Lasten inclusief toevoegingen aan reserves 306.044 300.657 287.441 279.957 Baten inclusief onttrekkingen aan reserves 308.394 303.007 289.841 282.340 saldo van baten en lasten 2.350 2.350 2.400 2.383 Incidentele lasten en baten Begroting 2016 Incidentele lasten incl. toevoegingen aan reserves 55.025 35.714 28.225 14.917 Incidentele baten incl. onttrekkingen aan reserves 46.612 29.956 25.662 15.554 saldo van incidentele baten en lasten -8.413-5.758-2.563 637 Structurele lasten en baten Begroting 2016 Structurele lasten 251.020 264.943 259.216 265.040 Structurele baten 261.782 273.051 264.179 266.785 saldo van structurele baten en lasten 10.763 8.108 4.963 1.746 Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat er in de begroting 2016 en de meerjarenramingen 2017-2019 sprake is van een structureel en reëel evenwicht. Daarbij valt wel op dat het positieve saldo van de structurele baten en lasten geleidelijk afneemt. Die afname wordt vooral veroorzaakt doordat incidentele begrotingsruimte 2015 wordt doorgeschoven naar vooral 2017 en latere jaren. 6.5. Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing (zie deel 3 van de Begroting 2016) treft u een beschrijving aan van alle voorzienbare risico's waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen. 6.6. Onderzoek doelmatigheid en doeltreffendheid Jaarlijks toetsen wij de doelmatigheid en doeltreffendheid van een of meerdere beleidsprogramma s naar aanleiding van de verordening doelmatigheid en doeltreffendheid. Conform de verordening wordt in ieder geval elk beleidsprogramma eens in de acht jaar onderzocht, waarbij het onderzoek zich richt op specifieke onderwerpen uit de beleidsprogramma's. Begin 2015 is het onderzoek naar het programma Energiek afgerond, waarvan de resultaten en het onderzoeksrapport in uw staten zijn behandeld in april. Vanaf 2015 zal een nieuwe cyclus starten, waarbij alle beleidsprogramma s weer opnieuw onderzocht zullen worden. De definitieve bepaling van het onderwerp zal in het najaar van 2015 plaats vinden. De onderzoeksresultaten zullen in het voorjaar van 2016 gepubliceerd worden en maken deel uit van de jaarrekeningstukken 2015. 6.7. Kengetallen en prestatie-indicatoren in de Begroting Sinds de Begroting 2014 zijn in de begroting en jaarrekening kengetallen en prestatie-indicatoren opgenomen. Met deze aanvullende informatie -die ook in onze digitale Monitor Groningen is opgenomen- hebben wij een verbetering bereikt in het zo 'SMART'-mogelijk invullen van onze ambities en doelstellingen. Wij hechten aan het scherp neerzetten van rollen en verantwoordelijkheden van enerzijds uw Staten en anderzijds ons college. Uw Staten sturen op de ambities (lees: doel van het beleid) en de daaraan te koppelen kengetallen op themaniveau. Wij nodigen uw Staten dan ook uit om onze voorzet met betrekking tot kengetallen en indicatoren in het kader van de Begroting 2016 vanuit uw rol en verantwoordelijkheid te beoordelen en zo nodig van wijzigingen te voorzien. Dit kan wat ons betreft aan de orde komen in de inhoudelijke Statencommissies. Onze rol en verantwoordelijkheid richt zich op de doelstellingen en de daaraan te koppelen indicatoren. Een adequate aansluiting bij uw ambities is hierbij van belang. Ook hier nodigen wij u uit onze voorzet te beoordelen en samen met ons te bezien of de indicatoren scherp genoeg zijn en recht doen aan c.q. goed aansluiten bij uw ambities. 49-4
Vorig jaar hebben wij een zogenaamde quick scan uitgevoerd naar de ervaringen bij andere provincies. Wij hebben daarbij vastgesteld dat bijna iedere provincie worstelt met het opnemen van kengetallen en indicatoren en het daarbij concreet benoemen van streefwaarden. Een positief voorbeeld is de Begroting van de provincie Flevoland. Daarin zijn per programma in een doelenboom de thema's, de maatschappelijke effecten (lees: ambities) en de doelen die daaraan bijdragen weergegeven. Op deze wijze komt de relatie tussen de beoogde maatschappelijke effecten en de doelen, die daaraan bijdragen, in 1 oogopslag tot uitdrukking. In de daarop volgende programmaonderdelen (lees: thema's) volgt een tabel met effectindicatoren (bij ons kengetallen) en/of prestatie-indicatoren (bij ons prestatie- en/of procesindicatoren). Verder worden de doelen nader geconcretiseerd in activiteiten, risico's, partners en inzet van middelen. Op deze wijze wordt inzichtelijk gemaakt welke aspecten van invloed zijn op de 3 w-vragen (wat willen wij bereiken?, wat gaan wij daarvoor doen?, wat mag het kosten?). Wij zijn van mening dat het een begaanbare weg is om samen met uw Staten te bezien in hoeverre wij de positieve elementen van de Begroting van de provincie Flevoland op kunnen nemen in onze Begroting. Dit houdt onder meer in dat wij gaan bezien of de door ons geformuleerde doelen kunnen worden weergegeven op een wijze die vergelijkbaar is met de doelenboom van de provincie Flevoland. Separaat van de Begroting 2016 zullen wij - bij wijze van pilot - in het najaar van 2015 voor één programma hiervan een uitwerking aan u voorleggen. Uw betrokkenheid en inzet hierbij stellen wij zeer op prijs. In het verlengde hiervan merken wij op dat uw Staten ook een beoordelende rol hebben ten aanzien van onze voorstellen voor nieuwe kengetallen en/of indicatoren in nieuwe beleidsdocumenten. Hiermee kunnen uw Staten controleren in hoeverre het beleid ook effect zal hebben. Deze kengetallen en/of indicatoren kunnen dan vervolgens in de Begroting opgenomen worden. 6.8. Programma-indeling In artikel 2 van de financiële verordening provincie Groningen is vastgesteld dat Provinciale Staten in ieder geval bij de aanvang van de nieuwe zittingsperiode van Provinciale Staten een programma-indeling vaststellen. De programma-indeling tot en met de Begroting 2015 ziet er als volgt uit: 1. Leven en Wonen in Groningen 2. Ondernemend Groningen 3. Bereikbaar Groningen 4. Karakteristiek Groningen 5. Schoon/Veilig Groningen 6. Energiek Groningen 7. Gebiedsgericht 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 9. Bestuur 10. Bedrijfsvoering 11. Algemene middelen Vanwege de overdacht van de verantwoordelijkheid voor de Jeugdzorg van de provincies naar de gemeenten per 1 januari 2015, stellen wij voor om programma 8 aan te passen in 'Welzijn, sociaal beleid, cultuur'. Voor het overige laten wij de programma-indeling vooralsnog in stand. Mogelijk leggen wij een wijzigingsvoorstel aan u voor als gevolg van de nieuwe Omgevingsvisie en de nieuwe voorschriften vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV), die vanaf 2017 van kracht zullen worden. 7. Geheimhouding Niet van toepassing. 49-5
8. Voorstel Wij stellen u voor het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 30 juni 2015. Gedeputeerde Staten van Groningen: M.J. van den Berg, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris. Behandeld door : J.A. Oosterling. Telefoonnummer : 050-316 4241 e-mail : j.a.oosterling@provinciegroningen.nl Bijlagen bij de voordracht Geen 49-6
Nr. 49/2015 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 30 juni 2015, nr. 2015-26.263, FC; Gelet op de artikelen 193, 194, 195 en 207 van de Provinciewet, artikel 2 van de financiële verordening provincie Groningen, alsmede de artikelen 7 tot en met 23 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten en het Gemeenschappelijk Financieel Toezichtkader 'Kwestie van evenwicht!'; BESLUITEN: 1. Vast te stellen de programma-indeling van de Begroting 2016 (geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016) provincie Groningen. 2. Vast te stellen de Begroting 2016 (geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016) provincie Groningen. 3. De risico's zoals vermeld in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing (Begroting 2016, deel 3, paragraaf 1) te bevestigen. Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. Bijlagen bij het besluit Nr. Titel Soort bijlage 1 Geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016 Begroting 2 Bijlagen bij geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016 Bijlagen bij Begroting 49-7