Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans



Vergelijkbare documenten
THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie

Polyfarmacie bij ouderen

Interacties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016

Farmacogenetica - workshop RCH -

Farmacogenetica bij de KNMP. Mandy van Rhenen BO3 bijeenkomst 8 maart 2016

Farmacokinetiek en dynamiek

Bewaking op verkeersdeelname IR V-1-1-1

Interactiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie.

Bijzonder Kenmerk: 'LIMgeneesmiddel. Intensive Monitoring)' IR V-2-2-1

Twee richtingen met één stip aan horizon. Dr. Pieter Helmons, ziekenhuisapotheker MSc. Arthur Wasylewicz AIOS ziekenhuisfarmacie

Medicinale behandeling van SOA s. Linda Vas Dias Apotheker Regioapotheek IJsselland IJsselland Ziekenhuis 29 mei 2018

Farmacologie Snapper. Biologische beschikbaarheid. Voeding. Absorptie. Onderwerpen. Filmpje 1. Filmpje 2

Bijzondere Kenmerken: Gezondheidsrisico bij verwerken IR V-1-2-1

Kennismanagement meer doen met medische informatie

Bijzonder Kenmerk: Reden van voorschrijven IR V-1-2-2

Afgeleide contraindicatieaard

Verslag Werkgroep Medicatieveiligheid in het kader van de Intentieverklaring KNMP NVZA NVKC van 28 november juli 2009

STRIP. Gemiddeld geneesmiddelengebruik. Medicatie review: STRIP. Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN

Het identificeren van hoogrisicopatiënten, Apotheek IJsselland Ziekenhuis, genomineerd voor FPZ-Prijs 2011

Programma. Casuïstiek. Vragen. Vervolg casuïstiek. Workshop 2: Chronische nierschade en geneesmiddelen

Rationeel voorschrijven 3.0

Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

INLEIDING IN DE PSYCHOFARMACOLOGIE. Eerstejaars referaat Leonie van der Meer Mohr

Alert levels. KKGT Discussiedag 12 april Dr. Jan van der Weide, Klinisch Chemicus Drs. Jochem G. Gregoor, AGIKO

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

8 e Post O.N.S. Meeting. Unraveling the mystery of the CYP450 pathway. Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG

Wensen van apothekers rondom klinische labwaarden

Polyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015

Informatiestandaarden voor medicatiebewaking bij Nierfunctieverlies. Michael Tan Productmanager Nictiz

BIJSLUITER. FUROSEMIDE 2 mg/ml drank

NHG-Standpunt Farmacogenetisch onderzoek in de huisartsenpraktijk

Clinical Rules medicatieveiligheid met beslissingsondersteunend systeem

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. Nimotop 30 mg, filmomhulde tabletten nimodipine

HANDLEIDING. Uitleg vertaling labuitslagen naar medicatiebewaking in het apotheekinformatiesysteem (AIS) in de eerste lijn INLEIDING LABUITSLAG

Bijzondere Kenmerken: Kankerverw. en voor de voortplanting giftige stoffen (Arbo) IR V-1-2-1

Uitwisseling labwaarden

Integrale farmacie: Rol poliklinische farmacie. Lustrumsymposium St Antonius Apotheek 5 jaar Drs. K.I. (Kristie) Bekkers - Oostrom

Nierfunctie bij oudere patiënten

GFO. Farmacogenetica. Madelon Butterhoff Ziekenhuisapotheker Klinisch farmacoloog i.o

Geneesmiddeleninteracties

Voorstel standaardlijst van geneesmiddel & reden van voorschrijven

Checklist 1 e aflevering Eliquis

Farmacogenetica is bloedstollend

1Cheung K-C, van der Veen W, Bouvy ML, et al.. AM Med Inform Assoc doi: /amiajnl (PloS Medicine, 2012; 1: e

Hartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties

Rationeel voorschrijven 3.0

De interactie tussen een molecuul metoprolol en de beta-receptor is een voorbeeld van een farmacokinetisch principe. Waar.

Concept Richtlijn Medicatie Overdracht en HL7. J.J.W. Ros Apotheek Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn - Zutphen

CBO RICHTLIJN. Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen Ad Bakx, cardioloog BovenIJ Ziekenhuis Amsterdam SAHO 28 juni 2011

Modelterugkoppeling: Het Cytochroom P450 systeem, polymorfisme en interacties

L.A.B. Lab door Apotheek Bepaald

Checklist 1 e aflevering Pradaxa

Polyfarmacie Optimalisatie Methode (POM)

gerontofarmacologie voor de verpleegkundige discipline

BIJSLUITER. FENOBARBITAL 4 mg/ml drank met acetem

BIJSLUITER. FUROSEMIDE 2 mg/ml drank

Integrale Medicatiezorg. Resultaten project Verbetering Medicatieoverdracht in de Amsterdamse zorgketen, Dr. Marcel J. Kooij

Intermezzo. Ervaringen apotheker ouderenzorg Oplossingen labuitslagen apotheker

Integrale Medicatiezorg

Bijzondere Kenmerken m.b.t. Opiumwet IR V-1-1-1

MEDICATIEBEWAKING OP BASIS VAN NIER-

BK GRZ- Ziekenhuisverplaatste zorg IR V-1-1-1

THERAPEUTIC DRUG MONITORING

Checklist 1 e aflevering Xarelto

Landelijk toepasbaar, systeemonafhankelijk model voor ontwikkeling, validatie en implementatie van Clinical Rules

Therapeutic Drug Monitoring bij gebruik van Aminoglycosiden. Wilhelmina Ziekenhuis Assen 15 december V Utrecht, september 2018

EPILEPSIE EN THERAPEUTIC DRUG MONITORING. A.CP. Mathot. In de meeste laboratoria van ziekenhuisapotheken. hebben of in een diepe slaap geraken.

Laboratorium uitslagen, clinical rules, indicatie, dossierhouderschap en ICA gegevens voor de apotheek

Vragen en antwoorden: reden van voorschrijven en uitwisselen laboratoriumwaarden

BIJSLUITER. BUMETANIDE 0,5 en 2,5 mg tablet

Kan ik farmacogenetica al toepassen?

door Tamara Schellekens, Marcel Bouvy, Martine Kruijtbosch

Therapeutic Drug Monitoring bij gebruik van aminoglycosiden. Alrijne Ziekenhuis te Leiderdorp 9 mei 2018 V Utrecht, september 2018

Basisbegrippen in de farmacokinetiek die iedere arts zou moeten kennen

Verminderde nierfunctie en medicijnen

Producten KNMP farmacotherapie en geneesmiddelinformatie

Interacties tussen voeding en geneesmiddelen

Bijspijkeren op gebied CVRM blijkt zinvol. door Marc de Leeuw

Medicatieoverdracht protocol Verpleeghuizen

Medicatiebewaking 2.0

BIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten

KNMP voorschrift. Basisinstellingen medicatiebewaking AIS. april Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie

Bijzondere Kenmerken: Let op toxiciteit methotrexaat' en Let op dosering & mogelijk stopperiode oncolyticum

Bent u klaar om veilig en eenduidig medicatiegegevens uit te wisselen?

BIJSLUITER. ISONIAZIDE 10 mg/ml drank

Nierfunctie: triamtereen 202

Leergang Ouderenzorg Polyfarmacie Polifamr

Personalised medicine

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Kooiman (SP) over de uitzending van Radar over Sint-janskruid (2018Z01226).

Z-Index. Bas van der Meer. 30 november manager Wet- en Regelgeving. Z-INDEX. Intermediair in zorginformatie op maat

Bijzondere Kenmerken: Gezondheidsrisico bij verwerken IR V-2-1-1

Gij zult elektronisch voorschrijven!

Farmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie. Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014

Werkplan Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie. Marcel Settels Accountmanager leveranciers

Er komt een patiënt bij de (ziekenhuis)apotheek

Geachte collega, INTERACTIES

Wijs met medicijnen. Voor ouderen die verschillende medicijnen tegelijk gebruiken. Uw apotheek. betrouwbare zorg dichtbij.

Medicatieveiligheid : focus op de patiënt

Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt!

Compliance en interactie door co-medicatie. Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam

Transcriptie:

Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans

Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten

Het eerste basisprincipe van de toxicologie is dat iedere stof, die in overmaat aanwezig is, schadelijk kan zijn. Dosis sola facit venenum, alleen de hoeveelheid maakt het vergif, zei Paracelsus (1493-1541).

Dosisaanpassing nierfunctie Klaring en klaringsformules Welke geneesmiddelen Dosiscalculaties KNMP/Winap: Verminderde nierfunctie Spiegelbepalingen

Onbetrouwbare farmacokinetiek

Interacties met invloed op metabolisme Subfamilies CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6, CYP3A4 Substraat Inductie Inhibitie

Substraat Enzym CYP 1A2 CYP 2C9 CYP 2C19 CYP2D6 CYP3A4 Substraat Clozapine Theofylline NSAID s Orale antidiabetica Orale anti-coagulantia Anti-epileptica PPI s SSRI s Anti-psychotica Anti-depressiva Metoprolol oa Calcium antagonisten Macrolide antibiotica

Inhibitor Enzym Substraat Inhibitor CYP 1A2 CYP 2C9 CYP 2C19 CYP2D6 CYP3A4 Clozapine Theophylline NSAID s Orale antidiabetica Orale anti-coagulantia Anti-epileptica Anti-psychotica Anti-depressiva Metoprolol oa Calcium antagonisten Macrolide antibiotica Ciprofloxacine Fluvoxamine Fluconazol Fluoxetine Paroxetine -azolen Macroliden Grapefruitsap Cave: dosis gerelateerde bijwerkingen

Inducer Enzym Substraat Inducer CYP 1A2 Clozapine Theophylline Tabak Broccoli CYP 2C9 NSAID s Rifampicine Orale antidiabetica Orale anti-coagulantia CYP 2C19 Anti-epileptica Carbamazepine Rifampicine CYP2D6 Anti-psychotica Rifampicine Anti-depressiva Metoprolol CYP3A4 oa Calciumantagonisten antagonisten Macrolide antibiotica Carbamazepine Rifampicine Sint Janskruid Cave: te weinig effect

Interacties op niveau van de nier Verminderde uitscheiding Voorbeelden: NSAID s of diuretica en lithium: lithiumspiegel Vermindering effect NSAID s en antihypertensiva: tensie Gotere kans op toxiciteit Combinatie van nefrotoxische stoffen (bijv. tobramycine en furosemide)

Dezelfde bijwerking Hyponatriemie door carbamazepine, SSRI s en/of diuretica Ulcerogeen op maag: NSAID s, cumarines, SSRI, corticosteroiden dus een PPI geven Hyperkaliemie: ACE-remmers, ATantagonisten, kaliumspaarders, Slow-K Sederend:benzodiazepines, alcohol

Alert fatigue 600 meldingen per dag op 10 meldingen actie ondernemen 1 melding acuut cijfers ZANOB

Het project Clinical Rules Toepassen clinical rules apotheek ZANOB Medicatiebewaking bij EVS (arts) Landelijke Next Generation Medicatiebewaking, primair klinisch; geschikt maken voor meer gebruikers Uitbouw landelijk, voor 1e en 2e lijn, implementatie, EMD, EVS

Medicatiebewaking de nieuwe generatie Realisatie in s-hertogenbosch e.o.

Pharmaps verzamelt informatie Alle informatie die relevant is voor medicatieveiligheid AIS apotheker HIS huisarts ZIS ziekenhuis LIS laboratorium EMD/EPD

Pharmaps redeneert Past op die informatie redeneerregels toe Clinical Rules op basis G-Standaard advies teksten (van KNMP/WINAp) Uw eigen Clinical Rules Geeft passend advies specifiek alleen waar nodig

Schematisch KNMP G-standaard juno Andere Regio Regio NOB medicom Ozis-ring 1 e lijn Communicatieplatform

Webbased Vergelijking met andere oplossingen Centrale regie door de G-standaard Overal dezelfde regels en dezelfde redeneermachine Transmuraal Ook psychiatrie, verpleeghuizen Continu: het systeem blijft opletten! Aansluitenbaar op alle Apotheek-, Ziekenhuisen Huisartssystemen

"How do you want it -- the crystal mumbo-jumbo or statistical probability?"

KNMP Panels van deskundigen Winap: vertalen in praktische termen Z-index: G-standaard Transmuralisatie: overal in de zorgketen Centrale oplossing, niet lokaal. Het hele land hetzelfde! Onderhoud gewaarborgd

Softwarehuizen Nog even wachten (eerst de voorkant) Alert (in JBZ) wordt ingebouwd en is in maart 2010 operationeel als onderdeel EVS.

Data-leveranciers Laboratoria Apotheken Medische Microbiologie ZIS/HIS Zorgverzekeraars

Implementatie Validatieplan maken Feitelijke validatie Wetenschappelijke begeleiding? Nulmeten Bugs en wensen Implementatie 15 september

EVS EVS is inmiddels vrijwel compleet uitgerold, zowel in JBZ als in Ziekenhuis Bernhoven Doel: het verplaatsen van de signalering van de apotheek naar de voorschrijver Extra: signalen vanuit klinische chemie

Regio Noordoost-Brabant Pilot regio Subsidie gekregen Uitrollen naar 3 Apotheken [Uitrollen naar? Huisartsen] Ook andere laboratoria dan alleen JBZ Via OZIS T.z.t. ook via andere systemen