INLEIDING IN DE PSYCHOFARMACOLOGIE. Eerstejaars referaat Leonie van der Meer Mohr
|
|
- Peter Simons
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INLEIDING IN DE PSYCHOFARMACOLOGIE Eerstejaars referaat Leonie van der Meer Mohr
2 CASUS 46-jarige vrouw met een depressieve stoornis. 6 weken geleden switch van venlafaxine naar nortrilen gestart, i.v.m. uitblijven effect. Nortrilenspiegel bij 75mg/dag: <25ug/l, E-10 26, Z-10 4 Nortrilenspiegel bij 2dd75mg: 45ug/l, E-10 81, Z Wat vindt je hiervan? Wat wil je weten?
3 INHOUD Literatuur Keuze van het middel Farmacodynamiek: Receptoraffiniteit en klinische effecten Klinische effecten en antagonisten, agonisten en partiële agonisten Receptoren Farmacokinetiek Toedieningsvormen en absorptie Verdeling over het lichaam (distributie) Uitscheiding uit het lichaam (metabolisme en eliminatie) Geschiktheid van een geneesmiddel Kinderen Zwangeren Ouderen Interacties CYP Voedingsstoffen en fytotherapeutica Kosten Starten: opladen of opbouwen Onderhoud en monitoring Bloedspiegelbepaling Bijwerkingen Staken
4 INHOUD Literatuur Keuze van het middel Farmacodynamiek: Receptoraffiniteit en klinische effecten Klinische effecten en antagonisten, agonisten en partiële agonisten Receptoren Farmacokinetiek Toedieningsvormen en absorptie Verdeling over het lichaam (distributie) Uitscheiding uit het lichaam (metabolisme en eliminatie) Geschiktheid van een geneesmiddel Kinderen Zwangeren Ouderen Interacties CYP Voedingsstoffen en fytotherapeutica Kosten Starten: opladen of opbouwen Onderhoud en monitoring Bloedspiegelbepaling casus Bijwerkingen Staken Afgewisseld met quizvragen
5 LITERATUUR Boeken: 1. P. Naarding, E. Beers - Moleman s Praktische Psychofarmacologie H.M. van Praag - Psychofarmaca S.M. Stahl Stahl s Essential Psychopharmacology fourth edition 2013 Artikelen: 4. M. van Soest Therapeutic drug monitoring bij psychofarmaca: een update Internet 5. TRC
6 FARMACOKINETIEK? FARMACODYNAMIEK?
7 FARMACOKINETIEK? FARMACODYNAMIEK? Farmacokinetiek: Effect van het lichaam op geneesmiddel Farmacodynamiek: Effect van het geneesmiddel op het lichaam
8 KEUZE VAN HET MIDDEL Standaard behandeling geschikt voor 50-70% van de patiënten Van belang voor de keuze van het middel is: Effectiviteit, dit hangt af van zowel: Farmacodynamiek, als: Farmacokinetiek En tevens factoren zoals psychische invloeden, placebo-effecten, milieu-factoren 2 Veiligheid Beschikbaarheid, prijs, bijwerkingenprofiel e.d.
9 FARMACODYNAMIEK Het gewenste therapeutisch effect De ongewenste effecten, bijwerkingen De idiosyncratische bijwerkingen, overgevoeligheidsreacties
10 FARMACODYNAMIEK
11 RECEPTORAFFINITEIT EN KLINISCHE EFFECTEN Affiniteit = aantrekkingskracht tussen geneesmiddel en receptor Receptoraffiniteit = concentratie waarbij 50% van de receptor bezet is In vitro gemeten Voor klinisch effect kennis van concentratie in lichaam nodig vaak gemeten in bloed, zelden in de hersenen Voor perifere werking kan je wel gebruik maken van plasmaconcentratie. Voor o.a. klassieke antidepressiva wel relatie tussen werking in hersenen en bloedspiegel. Relatie tussen receptor en klinisch effect alleen bewezen als het ook bij de mens is geobserveerd.
12 KLINISCHE EFFECTEN EN ANTAGONISTEN, AGONISTEN EN PARTIËLE AGONISTEN Neurotransmitters in het lichaam zijn vrijwel allemaal agonisten: stimuleren tot activiteit. Geneesmiddelen: (volledige) Agonist: stimulerend effect Partiële agonisten: stimuleren in mindere mate dan de natuurlijke neurotransmitters (neutrale) Antagonist: bindt aan receptor maar dan gebeurt er niets voorkomt dat een agonist kan binden Inverse antagonist: verminderen intrinsieke signaal van receptor en voorkomen binding agonist
13 RECEPTOREN Dopamine-2-receptor (D 2 ) Histamine-1-receptor (H 1 ) GABA-receptor Noradrenerge receptor Muscarine-acetylcholinereceptor (M) Serotoninereceptor (5-HT)
14
15 DOPAMINE-2-RECEPTOR (D 2 ) Substantia nigra: Motorische systeem M. Parkinson, extrapiramidale symptomen Nucleus accumbens: Beloning, motivatie, plezier Salience: bij toename: hallucinaties, wanen, manie Antipsychotica: blokkade postsynaptische receptoren: Verbetering cognitie Afvlakking: minder beloning, motivatie en plezier Hypofyse: minder remming van prolactine afgifte stijging prolactine daling LH en hcg minder testosteron gynaecomastie
16
17 HISTAMINE-1-RECEPTOR (H 1 ) Hersenen: opwinding, slaap-waakritme, voedselintake, energieverbruik, geheugen, cognitie. Bloedvaatwand: stimulatie H1-receptor migraine Hersenen: bij blokkade: hypnosedatie en afname misselijkheid Hypothalamus: korte termijn: stijging voedselinname, lange termijn: minder energieverbruik gewichtstoename Clozapine, olanzapine, chloorpromazine, mirtazapine sterke H1- receptorantagonisten
18 GABA-RECEPTOR GAMMA-AMINOBOTERZUUR Overal in hersenen is GABA-receptor ook GABA is wijdverspreid. GABA-A en GABA-B receptoren GABA-A: centrale functies: zintuiglijke en motorische verwerking, slaap-waakritme, emoties en cognitie. GABA heeft een remmende werking 5 subunits GABA-A, 2 plekken waar GABA bindt, benzodiazepine-agonist bindt op een andere 3 e plek. - Allosterische modulatoren: beïnvloeden de werkzaamheid / affiniteit van agonisten (positief, negatief of neutraal). versterkt remming door GABA - Antagonisten. GABA-B: baclofen (spasticiteit). Mogelijk een rol bij pijn en craving.
19 NORADRENERGE RECEPTOR
20 MUSCARINE-ACETYLCHOLINERECEPTOR (M)
21 SEROTONINERECEPTOR (5-HT)
22 FARMACOKINETIEK Toedieningsvormen en absorptie Verdeling over het lichaam (distributie) Bloed-hersenbarrière Uitscheiding uit het lichaam (metabolisme en eliminatie) Cytochroom P450-enzymsysteem P-glycoproteïne Klaring
23 TOEDIENINGSVORMEN EN ABSORPTIE Toedieningsvorm bepaalt in sterke mate de Tmax. Gereguleerde afgifte: stof komt later, langzamer en/of gelijkmatiger in circulatie: Figuur 1.8 Plasmaconcentratie bij verschilde orale time release toedieningsvormen
24
25
26 BIOLOGISCHE BESCHIKBAARHEID =F Berekening voor omzetting intraveneus (F=1, 100%) naar andere toedieningsvorm (F=?) Mg veneus x (F veneus /F anders ) = Mg andere toedieningsvorm Bijv: 3mg intraveneus per dag F=100%. Oraal F=60%, dan: 3mg x (100/60) = 5mg oraal per dag
27 FIRST PASS - EFFECT Passage van de darmwand, portale venen en de lever beïnvloeden de hoeveelheid die de systemische circulatie bereikt. Er treedt metabolisatie op. Bij groot first pass-effect: vaker gebruik van parenterale route (diazepam-rectiole, morfinepleisters) Bij leverfunctiestoornissen kan er een veel grotere fractie beschikbaar komen, bij middelen met een groot first pass-effect Tabel 1.9
28
29 VERDELING OVER HET LICHAAM DISTRIBUTIE Vd= schijnbaar verdelingsvolume: maat voor verdeling werkzame stof over de weefsels in het lichaam ten opzichte van plasmaconcentratie Stof verdeelt zich over bloed, bindt aan eiwitten en diffundeert naar weefsels buiten de circulatie. Grote Vd = grote affiniteit voor weefsels buiten bloedbaan vooral lipofiele stoffen deze binden aan vetweefsel en hersenweefsel. Daarbij is de concentratie in het bloed laag tijdens opbouw, tot steady-state is bereikt. Lipofiele middelen: deze moet je opladen, cave: piekconcentraties. Bij intoxicaties heeft hemodialyse vrijwel geen zin. In bloed: binding aan eiwitten of vrij opgelost (vrije concentratie / vrije fractie). De vrije fractie is beschikbaar voor distributie en voor passage vd bloed-hersenbarrière.
30 VERDELING OVER HET LICHAAM DISTRIBUTIE Bloed-hersenbarrière Tight junctions: hierdoor kunnen stoffen vrijwel niet tussen cellen door diffunderen Transportbarrière: transporteiwitten voor opgeloste stoffen Metabole barrière door enzymen: metabolisatie voor uitwisseling Figuur 1.9 bloedhersenbarrière
31 UITSCHEIDING UIT HET LICHAAM METABOLISME EN ELIMINATIE Belangrijke factoren voor beschikbaarheid van geneesmiddel / kinetiek per individu: opname, verdeling, eiwitbinding, passage bloed-hersenbarrière, uitscheiding, leeftijd en geslacht. Belangrijkste factor: snelheid van metabolisme. Hydrofiele stoffen kunnen door nieren worden uitgescheiden bij nierinsufficiëntie: risico op toxische spiegels. Lipofiele stoffen moeten eerst hydrofieler gemaakt worden: metabolisering. Meestal is het metaboliet minder werkzaam. Fase I reactie: koppeling met polaire groepen (vooral via oxidatie) meer hydrofiel Fase II reactie: koppeling aan lichaamseigen stof (bijv gal, urine)
32 UITSCHEIDING UIT HET LICHAAM METABOLISME EN ELIMINATIE Cytochroom P450-enzymsysteem (CYP) Enzymen die zorgen voor oxidatieve fase I reacties. In lever, maag, dunne darm, placenta. Families: CYP1, CYP2 etc. Subfamilie: CYP1A, CYP2C etc. Individuele enzymen: CYP1A2 CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6 morfismen hiervan klinisch meest relevant CYP3A4 zorgt voor 40-50% van de metabole CYP reacties, al tijdens eerste passage in lever en darm, stoffen die door CYP3A4 worden gemetaboliseerd hebben dus een lage F (biologische beschikbaarheid) Verschil in genotype en invloed van voedsel, roken en co-medicatie
33
34 UITSCHEIDING UIT HET LICHAAM METABOLISME EN ELIMINATIE
35 UITSCHEIDING UIT HET LICHAAM METABOLISME EN ELIMINATIE P-glycoproteïne (P-gp) = multi-drug resistant protein 1 (MDR1) Beschermt het lichaam via transport en eliminatie Terugtransport: uit hersenweefsel terug naar de capillairen en uit darmweefsel terug naar de darm Excretie: via de nieren Netto-effect bij andere activiteit niet te voorspellen, o.a. door compensatoire processen. Tabel 1.13 (volgende dia)
36
37 WAT IS KLARING?
38 UITSCHEIDING UIT HET LICHAAM METABOLISME EN ELIMINATIE Klaring Volume plasma dat per tijdseenheid volledig wordt geklaard van het geneesmiddel l/uur of ml/min Lever: 90l bloed per uur: 1,5l/min Nieren: 7,2-7,8l bloed per uur: ml/min Eersteordekinetiek: per tijdseenheid wordt een constante percentage van het geneesmiddelen geëlimineerd. Meeste geneesmiddelen Nuldeordekinetiek: per tijdseenheid wordt dezelfde hoeveelheid van het middel geëlimineerd.
39 VOORBEELDEN VAN CYP-INTERACTIES?
40 VOORBEELDEN VAN CYP-INTERACTIES? CYP2C19 CYP1A2 CYP2C9 CYP2D6 CYP3A4 Cafeïne Paroxetine Omeprazol Haloperidol St Janskruid Sigarettenrook HIV-remmers Grapefruitsap Niet-induceerbaar Inductor Remmer
41 INTERACTIES CYP-INTERACTIES Belangrijkste farmacokinetische interacties psychofarmacologie Remming: direct, geen of verminderde activiteit van enzym geen of langzamere omzetting van substraat hierdoor hogere plasmaspiegel moederstof, lagere of geen spiegel van metabolieten. Reversibele en irreversibele remming mogelijk: Grapefruitsap: 1 glas / 2-3 dagen: enzym CYP3A4 onschadelijk, 2 weken om het enzym opnieuw aan te maken Inductie: traag proces, er moeten via lever meer enzymen worden aangemaakt, kan enkele weken duren. CAVE: snel verdenking therapie-ontrouw, echter: lagere moederstof en hogere metabolieten. Mate van inductie en remming verschilt per individu en per dosering Sommige middelen zowel inductor als substraat (paroxetine, carbamazepine) Flockhart-tabel:
42 CYP2D6
43 CYP1A2 CYP2C9
44 CYP2C19
45 CYP3A4
46 INTERACTIES VOEDINGSSTOFFEN EN FYTOTHERAPEUTICA (KRUIDENGENEESMIDDELEN) Sommige stoffen kunnen interacties veroorzaken: o.a. grapefruitsap, cafeïne houdende dranken en sint-janskruid. Homeopathische middelen zijn sterk verdund, geen verwachtte interacties. Psychofarmaca over het algemeen weinig gevoelig voor effecten van maaltijden. CYP3A4 wordt geremd door grapefruitsap. Sint-janskruid is een inductor. Tabel 1.18
47
48 KOSTEN 1. is het middel in geneesmiddelenvergoedingssysteem opgenomen 2. zijn er nadere voorwaarden die gelden, zoals preferentiebeleid 3. moet de patiënt bijbetalen 4. is er een vervangend geneesmiddel dat wel helemaal wordt vergoed
49 WANNEER IS ER EEN STEADY STATE BEREIKT?
50 START: OPLADEN OF OPBOUWEN Na 4-5-maal de eliminatiehalfwaardetijd na start is er sprake van een steady state: constante spiegel. Eliminatiehalfwaardetijd is onafhankelijk van toedieningsvorm; echter wel bij middelen met een gereguleerde of vertraagde afgifte. Er is een schijnbare verlengde eliminatiehalfwaardetijd. Oplaaddosis: bij lange eliminatiehalfwaardetijd (digoxine 30-40u) of als je snel therapeutisch effect wil. hoeveelheid geneesmiddel bij steady state DL = C SS x V d DL = oplaaddosis, C SS =gewenste plasmaconcentratie, V d = verdelingsvolume Start low go slow: bij middelen met smalle therapeutische breedte, verschil therapeutisch venster per patiënt of grote variatie in kinetiek
51 ONDERHOUD EN MONITORING Vuistregels: Verhoging van de steady state concentratie wordt bereikt door het verhogen van de doseerfrequentie: 2dd15mg 3dd15mg Verlaging van de steady state concentratie wordt bereikt door het verlagen van de dosis per keer: 2dd15mg 2dd10mg Bij bijwerkingen tijdens de piekspiegels bij een adequate gemiddelde plasmaspiegel de doseerfrequentie verhogen en de dosis per keer verlagen: 2dd15m 3dd10mg
52 ONDERHOUD EN MONITORING Monitoren: Is het probleem opgelost? Bijwerkingen? 1. Het probleem is verholpen: behandeling stoppen ofwel continueren ter preventie recidief 2. Het probleem is gedeeltelijk opgelost 1. Geen relevante bijwerkingen behandeling kan worden voortgezet 2. Relevante bijwerkingen: geneesmiddel en/of dosering heroverwegen 3. De behandeling is niet effectief, met of zonder bijwerkingen: 1. Wat zijn de oorzaken? Diagnose? Dosis? Instructie aan patiënt? Therapietrouw? 2. Overwegen staken van medicatie.
53 BLOEDSPIEGELBEPALING THERAPEUTIC DRUG MONITORING TDM zinvol indien: 1. Er is een relatie tussen de spiegel van het geneesmiddel en het effect (therapeutisch venster). 2. Een duidelijke relatie tussen de dosis van het geneesmiddel en het effect ontbreekt. 3. Het effect van het geneesmiddel kan niet op andere manieren worden bepaald. 4. Het geneesmiddel heeft een smal therapeutisch venster. Bloedspiegel bepalen kan tevens voor: bepalen therapieontrouw, vaststellen van interacties en mogelijke intoxicaties. Middelen voor TDM: tricyclische antidepressiva (vooral nortrilen, amitriptyline en imipramine), clozapine, haloperidol, valproïnezuur, carbamazepine en lithium.
54 BLOEDSPIEGELBEPALING THERAPEUTIC DRUG MONITORING Randvoorwaarden: Steady state: 4-5-maal de eliminatiehalfwaardetijd; meestal na 1 week Langere eliminatiehalfwaardetijd bijv. fluoxetine: 3-15dagen SS na 2-10 weken Depotpreparaten: gemiddeld na 2-4 maanden Moment van bloedafname: Dalspiegel uur na de laatste inname Eerst prikken, dan slikken Herhaalde TDM steeds op hetzelfde tijdstip Bepalingsmethoden en referentiewaarden kunnen tussen laboratoria verschillen Lithium afwijkende regels: 11,5-12,5 uur na de laatste inname, referentiewaarden gebaseerd op 2- daagse inname Klassieke AD: afnametijdstip afhankelijk van doseringsfrequentie Nortrilen: uur na laatste inname, bij 3-maal daagse inname: voor ochtenddosering Depotpreparaten: zo kort mogelijk voor de volgende toediening van het depotpreparaat
55
56 CASUS 46-jarige vrouw met een depressieve stoornis. 6 weken geleden switch van venlafaxine naar nortrilen gestart, i.v.m. uitblijven effect. Nortrilenspiegel bij 75mg/dag: <25ug/l, E-10 26, Z-10 4 Nortrilenspiegel bij 2dd75mg: 45ug/l, E-10 81, Z Wat vindt je hiervan? Wat wil je weten?
57
58 CASUS Inname om 9.00 en Bloedafname om 8.30, voordat ze de ochtendgift heeft ingenomen. Nog geen klinisch effect en bemerkt ook geen bijwerkingen. Overige medicatie: Oxazepam 10mg 1-3dd1, Carbasalaatcalcium Bruistablet 100mg 1D1T, Persantin Retard Capsule Mga 200mg 2DIC, Metformine Tablet 1000mg 2D1T, Simvastatine Tablet Eo 40mg 1 DiT, Valsartan/Hydrochloorthiazide Tab Omh 80/12,5mg ID1T, Ethinylestradiol/Levonorgestrel(TrinorlTrigynon) Gestopte medicatie: Venlafaxine Tablet Mga 225mg 1 D1C, sinds 4 weken gestaakt Verklaring? Beleid?
59 CASUS Verklaring: versneld metabolisme via het CYP2D6. Beleid: overweeg genotypering. CYP2D6 remmen, bijvoorbeeld met paroxetine. Nortrilen: spiegel kan tot 5x stijgen door paroxetine of fluoxetine additie. Gestart met paroxetine 10mg 1dd1 en verlaging nortrilen naar 50mg 2dd1. Spiegel na 1 week: No 67, E-10 61, Z Nieuwe spiegel en CYP bepaling volgen nog.
60 BIJWERKINGEN Type A: Type B: Type C: chronische bijwerkingen, zoals tolerantie voor het middel Type D: late bijwerkingen, zoals carcinogene effecten van het middel
61
62 STAKEN Middelen met eersteordekinetiek: 4-5-maal eliminatietijd na staken geen effect meer. Middelen met nuldeordekinetiek: bijv doordat enzymsysteem verzadigd raakt geen halfwaardetijd, geen steady state, meer risico op accumulatie en toxiciteit. Bv. Alcohol. Of acetylsalicylzuur in hoge doseringen. Soms in lage dosering eersteordekinetiek, maar bij hogere doseringen nuldeordekinetiek. Als er sprake is van gewenning en aanpassing van fysiologische systemen aan een middel, moet er afgebouwd worden. Bijv door up-regulatie van receptoren in aanwezigheid van receptorantagonisten. Met afbouw voorkom je reboundsymptomen en kan het lichaam zich aanpassen. Amfetaminen, anti-epileptica, antidepressiva, antipsychotica, cardiovasculaire middelen, bètablokkers, benzodiazepineagonisten, opioïden.
63 VRAGEN? Einde
Workshop farmacokinetiek. Marieke Zeeman Internist-ouderengeneeskunde Klinisch farmacoloog i.o.
Workshop farmacokinetiek Marieke Zeeman Internist-ouderengeneeskunde Klinisch farmacoloog i.o. De wachtkamer Patiënt M Patiënt B Patiënt C Patiënt D Recapitulatie Oplaaddosis C 0 = F x D / Vd Klaring Cl
Nadere informatieFarmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1 Farmacotherapie op maat
Samenvatting Hoofdstuk 1 Farmacotherapie op maat Patiënt komt bij arts en na diagnose schrijft hij of: Geen therapie voor. Niet medicamenteuze therapie voor. Farmacotherapie voor. Een combinatie van mogelijkheden
Nadere informatieAchtereenvolgens zullen we bij de bespreking van de farmacokinetiek het distributievolume, de clearance van een medicament, de verdeling van een
1 2 Achtereenvolgens zullen we bij de bespreking van de farmacokinetiek het distributievolume, de clearance van een medicament, de verdeling van een medicament tussen plasma en weefsels en de effecten
Nadere informatieInteracties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016
Interacties met Psychofarmaca Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Disclosure belangen spreker Gert Nap (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatie11-11-2013. Farmacologie. De ziekenhuisapotheek. Inhoud les. Fasen van toediening tot effect. Farmacokinetiek. Farmacokinetiek
Farmacologie Eline Muilwijk AIOS Ziekenhuisfarmacie 24 25 oktober 2013 eline.muilwijk@radboudumc.nl De ziekenhuisapotheek Taken en functies (o.a.): Assortimentsbeheer en geneesmiddelenlogistiek Bereidingen
Nadere informatieFarmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie. Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014
Farmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014 Inhoud workshop Deel 1 (30 minuten): 1. Wat is farmacokinetiek? Nadruk op ouderen
Nadere informatieEPILEPSIE EN THERAPEUTIC DRUG MONITORING. A.CP. Mathot. In de meeste laboratoria van ziekenhuisapotheken. hebben of in een diepe slaap geraken.
EPILEPSIE EN THERAPEUTIC DRUG MONITORING A.CP. Mathot In de meeste laboratoria van ziekenhuisapotheken zullen bloedspiegels van antiepileptica bepaald worden. De redenen om bloedspiegels van anti-epileptica
Nadere informatieDe lotgevallen van medicatie in het menselijk lichaam.
De lotgevallen van medicatie in het menselijk lichaam. Waarom medicijnen gebruiken? Iemand heeft een aandoening en de oorzaak van die aandoening kan met geneesmiddelen worden behandeld causale behandeling.
Nadere informatieBasisbegrippen in de farmacokinetiek die iedere arts zou moeten kennen
FARMACOTHERAPIE Basisbegrippen in de farmacokinetiek die iedere arts zou moeten kennen Johannes H. Proost, Frits Moolenaar en Pieter A. de Graeff Farmacokinetiek speelt vaak een beslissende rol bij het
Nadere informatieFarmacokinetiek van Psychofarmaca
Page 1 of 11 Farmacokinetiek van Psychofarmaca Mijn nascholing Redactie G.W.K. Hugenholtz, ziekenhuisapotheker, Ziekenhuisapotheek Altrecht GGZ, Den Dolder Dr. D.J. Touw, ziekenhuisapotheker, Apotheek
Nadere informatie22-1-2016. De interactie tussen een molecuul metoprolol en de beta-receptor is een voorbeeld van een farmacokinetisch principe. Waar.
(potentiële) belangenverstrengeling Geen Freek van Gorp Ziekenhuisapotheker Franciscus Groep 13-01-2016 Farmacokinetiek bij de individuele (oudere) patiënt Trucs en weetjes voor de dagelijkse praktijk
Nadere informatieMETHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG
METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek
Nadere informatieFarmacogenetica - workshop RCH -
Farmacogenetica - workshop RCH - Maureen ter Laak, ziekenhuisapotheker 8 en 16 november 2017 Disclosure belangen spreker Geen (potentiele) belangenverstrengeling: Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieGeneesmiddelen en de lever de kunst van het doseren
Geneesmiddelen en de lever de kunst van het doseren NECF 5 september 2013 Inhoud Modellen Invloed op farmacokinetiek ADME Meten = weten 2 Leverfunctie: the basics Eiwitproductie Opslag, synthese en afgifte
Nadere informatieHet dynamische geneesmiddel:
Het dynamische geneesmiddel: effecten van veroudering op geneesmiddelen. L. Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Ikazia/Maasstad ziekenhuis Disclosures Potentiële belangenverstrengeling: geen Mw Jacobs
Nadere informatieFarmacologie. Carli Wilmer AIOS Ziekenhuisfarmacie 29 september 2014 carli.wilmer@radboudumc.nl
Farmacologie Carli Wilmer AIOS Ziekenhuisfarmacie 29 september 2014 carli.wilmer@radboudumc.nl Inhoud les 1. Farmacokinetiek 2. Farmacodynamiek, Interacties 3. Medicatieveiligheid, farmacotherapeutische
Nadere informatieFarmacodynamiek en Farmacokinetiek
Farmacodynamiek en Farmacokinetiek Prem Adhien apotheker/epidemioloog 29 januari 2018 Timm,Timm & Timm 1 Docent Prem Adhien Apotheker Voorzitter SIG Diabetes NDF Hogeschool Utrecht: docent MPA Universiteit
Nadere informatieBewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans
Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten
Nadere informatieBiotransformatie en toxiciteit van
Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol 062 1 Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol Inleiding Paracetamol is het farmacologisch actieve bestanddeel van een groot aantal vrij en op recept
Nadere informatieFarmacotherapie. Farmacokinetiek & -dynamie. Overzicht. Farmacokinetiek: Wat doet het lichaam met het geneesmiddel?
Farmacotherapie Agnes Nicia Farmacokinetiek & -dynamie Farmacokinetiek: Wat doet het lichaam met het geneesmiddel? Farmacodynamie: Wat doet het geneesmiddel met het lichaam? Overzicht Dosis geneesmiddel
Nadere informatieFarmacologie en interacties van oncolytica
Farmacologie en interacties van oncolytica Een achtergrond, hoe te managen en een focus op TKIs Roelof van Leeuwen, ziekenhuisapotheker 10 e Nascholing Hematologie, 24 maart 2017 Wie ben ik? Roelof van
Nadere informatie8 e Post O.N.S. Meeting. Unraveling the mystery of the CYP450 pathway. Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG
8 e Post O.N.S. Meeting Unraveling the mystery of the CYP450 pathway Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG Wie heeft veel te maken met cytochroom P450 (CYP450) enzymen bij
Nadere informatieFARMACOKINETIEK EN ADME-PROCESSEN
TENTAMEN FARMACOKINETIEK EN ADME-PROCESSEN UITWERKINGEN Vakcode: 435084 Docent: dr. J.N.M. Commandeur Datum: 26 juni 2008 Tijd: 12-14 uur Zaal: KC.159 Zet op elk vel (incl. millimeterpapier) je naam en
Nadere informatieBasale Farmacokinetiek op de Intensive care Armand R.J. Girbes & Noortje Swart
Basale Farmacokinetiek op de Intensive care Armand R.J. Girbes & Noortje Swart Intensive Care & Apotheek VU medisch centrum Netherlands Farmaco-terminologie Farmacologie de studie van geneesmiddelen observeerbare
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatie200906_oefen.pdf. Tentamen 25 juni 2009, vragen
200906_oefen.pdf Tentamen 25 juni 2009, vragen Universiteit Utrecht Farmacie Geneesmiddel en patient Naam: Collegekaartnummer: OPGAVEN TENTAMEN BLOK FA-201 GENEESMIDDEL EN PATIENT 25 juni 2009 9.00 12.00
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25850 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25850 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Beek, Erik te Title: Neuropharmacology of novel dopamine modulators Issue Date:
Nadere informatieCAMPRAL DEEL IB1 (RVG 18220) september 2011
blz.1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL{PRIVATE } CAMPRAL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 333 mg acamprosaat per tablet 3. FARMACEUTISCHE VORM omhulde, maagsapresistente tablet 4. KLINISCHE GEGEVENS
Nadere informatieBarnidipine C08CA12, december Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie.
Barnidipine C08CA12, december 2017 Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt barnidipine door
Nadere informatieParacetamol bij de patiënt met leverfunctiestoornissen. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC
Paracetamol bij de patiënt met leverfunctiestoornissen Mirjam Wikkerink, ANIOS IC Paracetamol Voor het eerst beschreven in 1886 1970 veilige dosering van 4d 1000 mg door FDA vastgesteld (deze dosering
Nadere informatieFysiologische veranderingen tijdens en na de zwangerschap: de invloed op psychofarmaca
Fysiologische veranderingen tijdens en na de zwangerschap: de invloed op psychofarmaca Maisa Sjak Shie ziekenhuisapotheker 31 maart 2011, voorjaarscongres NvvP Amsterdam Belangenverstrengeling Geen Inhoud
Nadere informatieFARMACOKINETIEK EN ADME-PROCESSEN
HERTENTAMEN FARMACOKINETIEK EN ADME-PROCESSEN Vakcode: 435084 Docent: dr. J.N.M. Commandeur Datum: 27 augustus 2008 Tijd: 12-14 uur Zaal: S.111 Aantal vragen: 5 Zet op elk vel (incl. millimeterpapier)
Nadere informatieErvaring: het in RCTs geïncludeerde aantal oude patiënten is met <50 zeer klein.
Nitrendipine C08CA08, januari 2018 Indicatie Nitrendipine is geregistreerd voor hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt nitrendipine door Ephor als
Nadere informatieSAMENVATTING EN CONCLUSIES
SAMENVATTING EN CONCLUSIES De afgelopen 10 jaar hebben de taxanen paclitaxel (Taxol ) en docetaxel (Taxotere ) een belangrijke plaats verworven in de chemotherapeutische behandeling van kanker. Beide geneesmiddelen
Nadere informatieOptimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische
Nederlandse samenvatting Optimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische farmacokinetische modellen Algemene inleiding Klinisch onderzoek
Nadere informatieBenzodiazepinen. Eindexamen vwo biologie pilot 2014-II
Benzodiazepinen Uit gezondheidsoverwegingen wordt in Nederland geprobeerd het gebruik van bepaalde kalmerende middelen, de benzodiazepinen, terug te dringen door ze niet meer te vergoeden via de zorgverzekering.
Nadere informatieSAMENVATTING Technische mengsels van vetoplosbare polychloorbifenylen (PCBs) zijn gebruikt als vloeistof in transformatoren, condensatoren en als
109 SAMENVATTING Technische mengsels van vetoplosbare polychloorbifenylen (PCBs) zijn gebruikt als vloeistof in transformatoren, condensatoren en als brandvertragers, vanwege hun thermostabiliteit, chemische
Nadere informatieAlert levels. KKGT Discussiedag 12 april Dr. Jan van der Weide, Klinisch Chemicus Drs. Jochem G. Gregoor, AGIKO
Alert levels KKGT Discussiedag 12 april 2011 Dr. Jan van der Weide, Klinisch Chemicus Drs. Jochem G. Gregoor, AGIKO Variability in drug response 2 Most drugs don t work 3 4 Psychofarmaca en metabolisme
Nadere informatieAlgemene kennis over farmacokinetiek (PK)
Algemene kennis over farmacokinetiek (PK) C max, klaring, Vd, halfwaardetijd, AUC, biologische beschikbaarheid, proteinebinding Watis ditjargon? Is dit belangrijk voor mij? 2-1 Algemene kennis over farmacokinetiek
Nadere informatieKruidvat Paracetamol 120, 240, 500 en 1000 mg, zetpillen bevatten als werkzaam bestanddeel per zetpil 120, 240, 500 resp. 1000 mg paracetamol.
1.3.1.1 SmPC Page 1 of 5 1.3.1.1 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS Samenvatting van de productkenmerken 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Kruidvat Paracetamol 120 mg, zetpillen. Kruidvat Paracetamol 240 mg,
Nadere informatieErvaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)
Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet
Nadere informatieFysiologische respons op hypothermie II
Fysiologische respons op hypothermie II Invloed op farmacokinetiek en dynamiek bij de neonatale patient TR de Haan, Y Bijleveld, R Mathot, PharmaCool study group. ZonMw Inleiding/ achtergrond Perinatale
Nadere informatie-receptoren in celmembranen van bepaalde neuronen. Na binding van de neurotransmitter GABA aan een GABA A
Benzodiazepinen Uit gezondheidsoverwegingen wordt in Nederland geprobeerd het gebruik van bepaalde kalmerende middelen, de benzodiazepinen, terug te dringen door ze niet meer te vergoeden via de zorgverzekering.
Nadere informatieEen ernstige metformine intoxicatie
1 Een ernstige metformine intoxicatie M. Olde Bekkink & A. Esselink AIOS Interne geneeskunde 12 april 2013 2 Casus 43 jarige patiënte RvO/ Metformine intoxicatie Voorgeschiedenis Diabetes mellitus type
Nadere informatieMedicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker
Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Diabetes medicatie en verminderde nierfunctie Kort overzicht Verminderde nierfunctie Metabolisme/eliminatie van
Nadere informatieCompliance en interactie door co-medicatie. Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam
Compliance en interactie door co-medicatie Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam De oudere: wat getallen 60% patiënten met kanker > 65 jaar 80% 1 co-morbiditeit 78% van medicatie op recept
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen 3 Casus: 39-jarige man,
Nadere informatieDosis Voor patiënten 65 jaar is de aanbevolen startdosering eenmaal 7,5 mg per dag. Indien nodig verhogen tot 15 mg per dag.
Darifenacine G04BD10, maart 2019 Indicatie Symptomatische behandeling van aandrang (urge) incontinentie en/of toegenomen mictiefrequentie en verhoogde aandrang zoals kan optreden bij volwassen patiënten
Nadere informatieIndicatie Urge-incontinentie en/of toegenomen mictiefrequentie.
Darifenacine G04BD10, december 2017 Indicatie Urge-incontinentie en/of toegenomen mictiefrequentie. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt darifenacine door
Nadere informatieDatum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen
Datum 28-02-2017 Spreker Linda Schreur (Poly)farmacie bij ouderen Een geriatrische patiënt Pt 82 jaar Voorgeschiedenis oa hartinfarct, boezemfibrilleren Woont zelfstandig alleen Langzaam geheugenproblemen
Nadere informatieDosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.
Fosinopril C09AA09, april 2019 Indicatie Behandeling van hypertensie en symptomatisch hartfalen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Fosinopril wordt door Ephor niet geadviseerd als behandeling van hypertensie
Nadere informatieMDMA-doden bij het NFI. Dr. Klaas Lusthof Forensisch Toxicoloog NFI
MDMA-doden bij het NFI Dr. Klaas Lusthof Forensisch Toxicoloog NFI 10 juni 2015 Forensische Toxicologie binnen het NFI 2 Afdeling medisch forensisch onderzoek 60 medewerkers Toxicologen: 7 Lab toxicologie
Nadere informatieBIJLAGE III RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITER. geldig ten tijde van het besluit van het Commissie.
BIJLAGE III RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITER Opmerking: deze wijzigingen van de samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter waren geldig ten tijde
Nadere informatie1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL. Imovane 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING. Imovane bevat 7,5 mg zopiclon per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Imovane 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Imovane bevat 7,5 mg zopiclon per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM Tablet 4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1. Therapeutische indicaties
Nadere informatieBasiscursus Epilepsie Epilepsie & Slaap update 25 maart Boodschappen. Boodschappen. Boodschappen. Boodschappen
Basiscursus Epilepsie Epilepsie & Slaap update 25 maart 2010 Chronische effecten van anti-epileptica: bijwerkingen en tolerantie Dr. Harriëtte van Eibergen Santhagens - Verzijl, neuroloog 4 boodschappen
Nadere informatieAanpassen antibioticadoseringen tijdens continue veno veneuze
Aanpassen antibioticadoseringen tijdens continue veno veneuze hemfiltratie (CVVH) Catherine Bouman Internist intensivist Topics 11-12-2014 Antibiotica op de IC Intensief gebruik en vaak van levensbelang
Nadere informatieDARO Retard capsules dextromethorfan 29,5 mg, capsules met gereguleerde afgifte
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL DARO Retard capsules dextromethorfan 29,5 mg, capsules met gereguleerde afgifte 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 2.1 Algemene beschrijving DARO Retard capsules
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen Antidepressivum, antipsychoticum
Nadere informatieFesoterodine G04BD11, december 2017
Fesoterodine G04BD11, december 2017 Indicatie Urgency-incontinentie en/of toegenomen mictiefrequentie. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt fesoterodine
Nadere informatieFlavoxaat G04BD02, december 2018
Flavoxaat G04BD02, december 2018 Indicatie Urine-incontinentie, pollakisurie, nycturie, loze aandrang. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt flavoxaat door
Nadere informatieSamenstelling: serum: baclofen 2443 µg/l, diazepam 1634 µg/l, desmethyldiazepam 1460 µg/l, oxazepam 79 µg/l, temazepam 158 µg/l.
TOXICOLOGIE Ronde 2017.1 Patiënt bekend met alcoholproblematiek en momenteel onder behandeling van verslavingszorg. Recent op de centrale spoedopvang geweest in verband met een eerste gegeneraliseerd tonischclonisch
Nadere informatie2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING. Antabus dispergetten bevatten per bruistablet 200 mg of 400 mg disulfiram.
1.3.1 Samenvatting van de Productkenmerken Rev.nr. 1408 Pag. 1 van 5 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Antabus dispergetten 200 mg, bruistabletten Antabus dispergetten 400 mg, bruistabletten 2. KWALITATIEVE
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING
Selectieve Serotonine Heropnameremmers Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Volwassenen Depressie en angststoornissen Bepaling in serum of plasma 10-24 uur na laatste inname Bewaarcondities
Nadere informatieClorazepinezuur is geregistreerd voor symptomatische behandeling van angst.(3)
Clorazepinezuur N05BA05, juni 2018 Indicatie Angst. Standpunt Ephor Clorazepinezuur wordt door Ephor niet als middel geadviseerd voor de behandeling van pathologische angst of spanning vanwege de lange
Nadere informatieBehandeling met antidepressiva
Behandeling met antidepressiva Onderstaande notitie is opgesteld door Theo Lijding, huisarts, medisch adviseur van lijn1, en is gebaseerd op het FTTO voorschrijven antidepressiva. In deze notitie zijn
Nadere informatieLithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert?
Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? KenBis Maart 2017 Anna Krikke, psychiater Inleiding Inleiding Lithium, indicaties, bijwerkingen Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithium
Nadere informatieErvaring: het aantal in RCTs bestudeerde ouderen is niet bekend.
Isradipine C08CA03, december 2017 Indicatie Hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van maart 2013 wordt isradipine door Ephor niet als calciumantagonist van voorkeur voor
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting Bij patiënten die met antikanker geneesmiddelen worden behandeld wordt een grote interindividuele variabiliteit gezien in de antitumor werking en de bijwerkingen. Naast klinische
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Vaak is het door keuze van het juiste geneesmiddel mogelijk om borstvoeding veilig te handhaven 11. Niveau 4 Toelichting Indien
Nadere informatieIndicatie Angina pectoris indien tevens hypertensie aanwezig is. Hypertensie.(1,2)
Labetalol C07AG01, april 2019 Indicatie Angina pectoris indien tevens hypertensie aanwezig is. Hypertensie.(1,2) Parenteraal: Als snelle bloeddrukdaling vereist is, zoals bij ernstige hypertensie. Het
Nadere informatieVolwassenen 1-2 tabletten per keer, maximaal 6 tabletten per dag.
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Propyfenazon comp. MAE, tabletten. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per tablet: 150 mg propyfenazon, 250 mg paracetamol en 50 mg coffeïne. Voor hulpstoffen zie
Nadere informatieWorkshop Toxicologie Casuistiek. PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo
Workshop Toxicologie Casuistiek PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo Casus 1 48 jarige man opgenomen met trekkingen thuis en in de ambulance - Op SEH ademstilstand en asystolie - Bradycardie - Insulten
Nadere informatiedoelgroepen: kinderen, volwassenen grote buis stolbloed; bepaling in serum 10-14 uur na laatste inname Klinisch Farmaceutisch laboratorium
TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: kinderen, volwassenen depressie grote buis stolbloed; bepaling
Nadere informatieClobazam N05BA09, maart 2019
Clobazam N05BA09, maart 2019 Indicatie Symptomatische behandeling van angst.(1,2) Adjuvant-therapie bij epileptische aanvallen, wanneer de patiënt met andere antiepileptica alleen niet voldoende kan worden
Nadere informatieDosering: bij ouderen: begindosering 5 mg oraal 's avonds; indien nodig geleidelijk verhogen in overeenstemming met de reactie van de patiënt.
Clorazepinezuur N05BA05, juni 2018 Indicatie Symptomatische behandeling van angst.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Clorazepinezuur wordt door Ephor niet als middel geadviseerd voor de behandeling
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Tamsulosine Sandoz 0,4 mg capsule met gereguleerde afgifte, hard. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een capsule bevat 0,4
Nadere informatieIndicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie.
Tolterodine G04BD07, januari 2018 Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt tolterodine door
Nadere informatieRVG Version 2017_06 Page 1 of 5
Version 2017_06 Page 1 of 5 1.3.1.1 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Propylthiouracil Apotex 50 mg, tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet bevat
Nadere informatieDe rol van medicatie bij Parkinson
Informatiebijeenkomst Parkinsoncafé De rol van medicatie bij Parkinson Klaas Kooistra Openbaar apotheker Apotheek De Drie Leliën, Leersum Even voorstellen Afgestudeerd in augustus 2010 Geregistreerd openbaar
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Tranquiritine Sinofarm 0,5 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 3 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 5 mg, zachte capsules Spiriteïne Dit geneesmiddel
Nadere informatiePsychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA
Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Casus 4 Op de wachtpost komt een oproep binnen van wanhopige
Nadere informatieStopinformatie: overweeg isradipine geleidelijk te stoppen. Plotseling stoppen kan angina pectoris verergeren.(4)
Isradipine C08CA03, april 2019 Indicatie Essentiële hypertensie.(1,2) Standpunt Ephoren samenvatting Isradipine wordt door Ephor niet als calciumantagonist van voorkeur voor hypertensie geadviseerd wegens
Nadere informatieMedicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen
Medicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen Pas op met medicatie tijdens chemotherapie! Kankerpatiënten lopen risico dat medicijnen kanker behandeling
Nadere informatieDoseeradviezen: zie SAP (klik op tekst onder uitslagen in kolom opmerkingen vakspecialist ) of laboratoriumapotheker telefoon: 043-3874722.
Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie Openingstijden laboratorium: werkdagen: 8.30-17.00 uur. Adres: Academisch Ziekenhuis Maastricht Postbus 5800 6202
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieMEDICATIEMANAGEMENT BIJ DE OUDERE PATIENT DR. KIM HURKENS, INTERNIST-OUDERENGENEESKUNDE/KLINISCH FARMACOLOOG
MEDICATIEMANAGEMENT BIJ DE OUDERE PATIENT DR. KIM HURKENS, INTERNIST-OUDERENGENEESKUNDE/KLINISCH FARMACOLOOG MEVR BAKKER, 88 JAAR Medicatie lisinopril 10mg 1dd1; bumetanide 2mg 1dd1; metoprolol ret 100mg
Nadere informatieErvaring: het aantal ouderen dat in RCTs is bestudeerd is onbekend.
Clobazam N05BA09, mei 2018 Indicatie Angst Standpunt Ephor Clobazam wordt door Ephor niet als middel geadviseerd voor de behandeling van pathologische angst en spanning wegens de verlengde halfwaardetijd
Nadere informatieBenzodiazegebruik 346/347
Benzodiazegebruik 346/347 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB Datum 02-12-2014 Doel Het voorkomen van chronisch
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL AZILECT 1 mg tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet bevat 1 mg rasagiline (als mesilaat) Voor een volledige
Nadere informatieVier mogelijkheden na het stellen van een diagnose: geen therapie niet-medicamenteuze therapie farmacotherapie combinatie van 2 en 3
FARMACOTHERAPIE OP MAAT de Vries, Henning en van Boxtel Hoofdstuk 1 De Basis Vier mogelijkheden na het stellen van een diagnose: geen therapie niet-medicamenteuze therapie farmacotherapie combinatie van
Nadere informatieM E MEDICINES EVALUATION BOARD
1. 2. i 5 MEI 1995 NAAM VAN HET GENEESMIDDEL NORMISON KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING COLLEGE TER BEOORDElING VAN GENEESMIDDELEN 1 B G M E MEDICINES EVALUATION BOARD Normison 10: doorschijnende,
Nadere informatieNoorderpoort Medische Kennis
Kerntaak: Triëren Werkproces 1.1: Medische Kennis Werkproces 1.2: Behandelmethoden en therapieën Doelstelling(en) De DA kan bij het intakegesprek het probleem, risicovolle of complexe situaties in kaart
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft
Nadere informatieAlbert Heijn Paracetamol 120, 240, 500 en 1000 mg, zetpillen bevatten als werkzaam bestanddeel per zetpil 120, 240, 500 resp mg paracetamol.
1.3.1.1 SmPC Page 1 of 5 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Albert Heijn Paracetamol 120 mg, zetpillen. Albert Heijn Paracetamol 240 mg, zetpillen. Albert Heijn Paracetamol 500 mg, zetpillen. Albert Heijn Paracetamol
Nadere informatieEldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter
tabletten page 1 of 6 Uw arts heeft u Eldepryl tabletten voorgeschreven. Dit is een middel dat gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson. In deze bijsluitertekst vindt u informatie over het gebruik van
Nadere informatieSwitching Antipsychotica (AP)
Switching Antipsychotica (AP) Het hoe & wat Hans Oolders, psychiater Syndroom Schizofrenie Incoherentie Onsamenhangendheid Wanen Hallucinaties Desorganisatie Realiteit verstoring Sociale teruggetrokkenheid
Nadere informatie