Annemieke Rijneke Februari 2019

195 Groene Kruis Langbroek-Cothen 1914-1984 Annemieke Rijneke Februari 2019

Inhoudsopgave Inleiding... 3 Het archief... 4 Literatuur en bronnen... 4 Aanwijzingen voor de gebruiker...4 Beperkingen openbaarheid... 4 Inventaris...5 1. Stukken van algemene aard... 5 1.1 Notulen... 5 1.2 Jaarverslagen...5 1.3 Correspondentie...5 1.4 Statuten en reglementen... 5 2. Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen...6 2.1 Ledenadministratie... 6 2.2 Personeelsadministratie... 6 2.3 Beheer van gebouwen... 6 2.4 Activiteiten voortkomend uit de taak van de organisatie...7 2.5 Het vieren van jubilea...7 2.6 Financieel beheer...7 2.7 Contacten met andere kruisverenigingen... 8 2.7.1 Regionale Kruisvereniging Kromme Rijngebied, (1974) 1977-1984... 8 2.7.2 Provinciale Utrechtse Kruisvereniging (P.U.K.) en voorgangers, 1964-1983...9 3. Documentatie...10 Pag. 2 van 10

Inleiding Inleiding Het Groene Kruis was een neutrale landelijke vereniging voor wijkverpleging en thuiszorg in Nederland. Iedereen kon lid worden, ongeacht zijn godsdienst of levensovertuiging. De eerste Groene Kruisvereniging werd in 1900 opgericht in de toenmalige gemeente Lange Ruige Weide (Driebruggen) door de huisarts Wilhelm Poolman (1866-1935). Hij liet zich inspireren door het Witte Kruis, de eerste professionele organisatie voor verpleging aan huis in Nederland, opgericht in 1875. Poolman koos voor de kleur groen omdat hij zich daarmee wilde onderscheiden. Bovendien verwees de kleur groen naar de kleur van de medische faculteit. Zo werd duidelijk dat het hier niet ging om een liefdadigheidsinstelling, maar om een professionele organisatie. De vereniging breidde zich vervolgens uit door heel Nederland. Aanvankelijk hadden de protestants-christelijken en rooms-katholieken ieder hun eigen kruisvereniging, respectievelijk het Oranje-Groene en het Wit-Gele Kruis. In de jaren zestig van de vorige eeuw hadden alle kruisverenigingen in Nederland samen ongeveer 1450 vestigingen: de Kruisgebouwen of Kruisposten. De kruisverenigingen waren voor hun voortbestaan afhankelijk van contributies van leden, collectes en inzamelingen, dus er was altijd geldgebrek. In 1918 kregen de kruisverenigingen voor het eerst subsidie van de overheid, onder andere voor betere kraamzorg en het bestrijden van tuberculose. Daarmee nam de overheidsbemoeienis toe. Er kwam een landelijke opleiding voor verpleegsters en de overheid zorgde voor de oprichting van consultatiebureaus. En vanaf eind jaren zestig kwam er ook steeds meer samenwerking en waren er landelijk nog rond de 200 kruisverenigingen. Ook op regionaal en provinciaal gebied ontstonden samenwerkingsverbanden. Zo waren de plaatselijke kruisverenigingen aangesloten bij een regionale kruisvereniging, en waren die op hun beurt weer onderdeel van een provinciale kruisvereniging. Geleidelijk aan bleven er voor de plaatselijke kruisverenigingen nog maar weinig taken over. Eind jaren zeventig besloten de drie landelijke koepelorganisaties - het Oranje-Groene Kruis, het Wit-Gele Kruis en het Groene Kruis - te gaan samenwerken en ontstond de Nationale Kruisvereniging (1978). Vanaf 1988 is vervolgens het kruiswerk zijn krachten gaan bundelen met de gezinsverzorging. In 1990 richtten de Nationale Kruisvereniging en de Centrale Raad voor de Gezinsverzorging samen de Landelijke Vereniging voor Thuiszorg (LVT) op. De LVT, later Z-org geheten, fuseerde in 2006 met Arcares (koepelorganisatie voor verpleeg- en verzorgingsinstellingen). De nieuwe organisatie heette voortaan ActiZ. ActiZ is de organisatie van zorgondernemers in de verpleeg- en verzorgingshuiszorg, thuiszorg, kraamzorg en jeugdgezondheidszorg. De Groene Kruisvereniging in Langbroek-Cothen werd opgericht op 17 november 1914. De vereniging stelde zich ten doel, zo valt in de eerste statuten te lezen: 1. De ziekenverpleging te bevorderen en het hiervoor benodigde materieel beschikbaar te stellen, 2. De gezondheidsbelangen te behartigen en wilde dit doel bereiken door: 1. Het uitleenen van artikelen voor ziekenverpleging; 2. Het verbreiden van kennis der gezondheidsleer. Op de dag van de oprichting traden reeds 32 leden toe, vermeldt het jubileumboekje ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan in 1964. Het ledenaantal liep gestaag op: in 1924 bedroeg het aantal leden 269 en in 1980 waren er 572 leden, verdeeld over de plaatsen Langbroek, Cothen, Driebergen, Leersum, Doorn en Wijk bij Duurstede. Het jongste stuk in het archief dateert uit 1984. Uit de agenda van een Algemene Ledenvergadering op 17 mei 1990, gepubliceerd in de Wijkse Courant van 14 maart 1990, waarin een fusiebesluit met de Regionale Kruisvereniging Zuidwest Utrecht is opgenomen, Pag. 3 van 10

Het archief valt op te maken dat het Groene Kruis Langbroek-Cothen kort daarna werd opgeheven. Het ontbrekende deel van het archief, 1985-1990, is waarschijnlijk toen overdragen aan de Regionale Kruisvereniging Zuidwest Utrecht. Het is onbekend waar het zich nu bevindt. Het archief Eind 2017 werd dit archief geschonken aan het RHC Zuidoost Utrecht door mevrouw Vermeulen uit Langbroek, weduwe van de heer C.W.A. Vermeulen, voormalig bestuurslid van het Groene Kruis Langbroek-Cothen. Een schenkingsovereenkomst is niet aanwezig. Het archief van het Groene Kruis Langbroek-Cothen bevatte bij overdracht ook stukken van zowel de Regionale Kruisvereniging Kromme Rijngebied als de Provinciale Utrechtse Kruisvereniging (PUK), waarschijnlijk omdat één of meerdere bestuursleden van de plaatselijke vereniging in deze regionale en provinciale kruisvereniging zitting hebben gehad. Deze stukken zijn beschreven in paragraaf 2.7, Contacten met andere kruisverenigingen. Vóór inventarisatie had het archief een lengte van 1 strekkende meter, erna 0,75 strekkende meter. Literatuur en bronnen 50 jaar Groene Kruis Langbroek, Cothen en omstreken, (1964). Zie inv.nr. 22. Querido, A. (ed.), De Wit-Gele vlam; gedenkboek ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Nationale Federatie het Wit-Gele Kruis, 1923-1973. Tilburg, 1973. Agenda van de Algemene Ledenvergadering van de Kruisvereniging Langbroek op 17 mei 1990. In: Wijkse Courant, 14 maart 1990, pag. 7. Rensman, Eva en Leonie van der Schoor, Zuster over de vloer; thuiszorg toen en nu, (2013). E-book. www.actiz.nl www.archieven.nl www.hetutrechtsarchief.nl www.rhczuidoostutrecht.nl https://www.ru.nl/kdc/ www.stichting-else.nl https://vitras.nl/contact/thuiszorg-langbroek https://nl.wikipedia.org/wiki/groene_kruis Aanwijzingen voor de gebruiker Stukken uit dit archief kunnen worden aangevraagd door vermelding van de naam van het archief en het archiefbeheersnummer tussen ronde haken: - Groene Kruis Langbroek-Cothen (195); - het of (de) inventarisnummer(s) van de stukken. Beperkingen openbaarheid Enkele inventarisnummers in het archief zijn niet openbaar. Deze zijn aangegeven met een asterisk (*). Pag. 4 van 10

Inventaris Inventaris 1. Stukken van algemene aard 1.1 Notulen 1-3 Notulen van bestuursvergaderingen, 1914-1983. 1 deel, 1 pak, 1 omslag 1 Notulen van bestuursvergaderingen, 1914-1942, 1946-1964. N.B. 1 Bevat onder andere de statuten en het huishoudelijk reglement (zie 1.4), de notulen van ledenvergaderingen (zie inv.nr. 4) en enkele jaarverslagen (zie 1.2). N.B. 2 De volgende foto s zijn in het notulenboek opgenomen: - foto van de overhandiging van een (dienst)auto aan zuster Bos tijdens een buitengewone ledenvergadering (1960); - foto van de overhandiging van een hoogtezon en sterilisatieapparatuur ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum aan het bestuur (1964). 1 deel 2 Notitie betreffende een samenvatting van de notulen 1914-1960, z.j. (1968). N.B. Auteur onbekend. 3 Notulen van bestuursvergaderingen met bijlagen, 1970-1983. 4-4 Notulen van ledenvergaderingen, 1915-1981. - - 1915-1931, 1942, 1946-1964 Zie inventarisnummer 1 4 1966-1981, met hiaten 1.2 Jaarverslagen 5-5 Jaarverslagen, 1914-1980. - - 1914-1963. Zie inventarisnummer 1 5 1976-1980. 1.3 Correspondentie 6-7 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken, 1964-1983. 2 omslagen 6 1964-1978. 7 1979-1983. 1.4 Statuten en reglementen - - Statuten en Huishoudelijk Reglement, 1914 Zie inventarisnummer 1 8 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken betreffende statutenwijzigingen, 1971-1979. Pag. 5 van 10

2. Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen 9 Stukken betreffende het Huishoudelijk Reglement, 1977. 2. Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen 2.1 Ledenadministratie 10 Formulieren verstuurd naar de Provinciale Utrechtse Kruisvereniging, 1967, 1969-1973. N.B. Het gaat om ingevulde vragenlijsten met informatie over onder andere contributie en ledenaantallen. 11 Overeenkomst tussen de Provinciale Utrechtse Vereniging Het Groene Kruis en de Vereniging Het Groene Kruis te Langbroek betreffende de mechanische ledenadministratie, 1974. 1 stuk 12* Ledenlijst, z.j. (ca. 1975). N.B. Openbaar in 2065. 1 stuk 2.2 Personeelsadministratie 13 Overeenkomst met wijkverpleegster G.C. den Hartog over het bewonen van een dienstwoning, 1965. 1 stuk 14* Stukken betreffende personeel, 1966, 1970 (1978). N.B. 1 Het betreft wijkverpleegster G.C. den Hartog en twee parttime wijkverpleegsters: J.M. Buys-van Es en A.C. van Ede-van de Kamp. N.B. 2 Openbaar in 2041. 2.3 Beheer van gebouwen 15 Polissen van brandverzekering Tiel-Utrecht, 1953, 1963, 1971. N.B. N.B. Het betreft de gebouwen aan de Doornseweg 32 en Julianalaan 2 te Langbroek. 16 Stukken betreffende het onderhoud van het Groene Kruisgebouw aan de Doornseweg 32 te Langbroek, 1970-1978. N.B. Bevat enkele plattegronden van het wijkgebouw inclusief woongedeelte. 17 Taxatierapport betreffende de nieuwbouwkosten van het perceel Doornseweg 32 te Langbroek, 1972. 1 stuk 18 Stukken betreffende eigendom en verhuur van het Groene Kruisgebouw aan de Doornseweg 32 te Langbroek, 1982-1983. Pag. 6 van 10

2.4 Activiteiten voortkomend uit de taak van de organisatie 2.4 Activiteiten voortkomend uit de taak van de organisatie 19 Jaar- en maandverslagen met verrichtingen van wijkverpleegkundige G.C. den Hartog, 1969, 1971-1979.. N.B. Het betreft informatie met betrekking tot aantal bezochte patiënten, specificatie van dagelijkse handelingen, etc. 1 pak 20 Stukken betreffende bijeenkomsten over gezonde voeding en omgaan met medicijnen, 1980. 21 Stukken betreffende nieuwe taken van de kruisvereniging, 1982. N.B. Na de invoering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) in 1968 zijn veel kleinere kruisverenigingen opgegaan in grotere basiseenheden en kwamen de wijkverpleegkundigen in dienst van die eenheden. Zo bleven er weinig taken over voor de plaatselijke kruisverenigingen. De overheid probeerde deze daarom te stimuleren tot het opnemen van nieuwe taken. 2.5 Het vieren van jubilea 22 50 jaar Groene Kruis Langbroek, Cothen en omstreken, jubileumboekje, (1964). 1 katern 23 Stukken betreffende het 60-jarig jubileum, 1974. 2.6 Financieel beheer 24-25 Financiële overzichten met bijlagen, 1965-1982., 1 pak 24 1965-1969 omslag 25 1970-1982 pak 26 concept en minuut Verklaring van het verlenen van een renteloos voorschot (2000 gulden) aan zuster G.C. den Hartog voor de aanschaf van een dienstauto, 1969. 27 Formulieren betreffende aanvraag en toekenning van uitkering van rijkssubsidie voor preventieve gezondheidszorg, 1965-1967, 1969. 28 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken betreffende subsidie van de gemeente Langbroek, 1970-1976. N.B. Inclusief enkele krantenknipsels. Pag. 7 van 10

2.7 Contacten met andere kruisverenigingen 29 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken betreffende subsidie van de gemeente Cothen, 1971-1974. 2.7 Contacten met andere kruisverenigingen 2.7.1 Regionale Kruisvereniging Kromme Rijngebied, (1974) 1977-1984 30-31 Notulen van bestuursvergaderingen met bijlagen, 1977-1984. 2 pakken 30 1977-1980 31 1981-1984 32 Notulen van Algemene Ledenvergaderingen, 1978-1983. 33 Aantekeningen van de secretaris gemaakt tijdens vergaderingen betreffende onder meer bestuursvergaderingen en ledenvergaderingen, 1979-1980. N.B. Auteur onbekend 1 deel 34 Verslag van districts-/streekvergaderingen, 1974. N.B. Besproken werd het concept-voorstel indeling van de provincie Utrecht in basiseenheden. Bijgevoegd is Een handwijzer op de weg naar de juridische vormgeving van Basiseenheden (1975) 1 stuk 35 Notulen van vergaderingen van Basiseenheid XIV met bijlagen, 1977, 1982-1984. N.B. Na de invoering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) in 1968 gingen veel plaatselijke kruisverenigingen op in grotere basiseenheden. In Basiseenheid XIV, onderdeel van de Regionale Kruisvereniging Kromme Rijngebied, hadden de volgende plaatselijke kruisverenigingen zitting: Bunnik, Cothen, Houten, Langbroek, Schalkwijk en Wijk bij Duurstede 36 Verslag van een Streekbijeenkomst, 1977. 1 stuk 37 Notulen van Agendacommissievergaderingen met bijlagen, 1982-1984. N.B. Doel van de Agendacommissie was onder andere te bepalen welke onderwerpen in de basiseenheid-vergaderingen aan de orde zouden komen. 38 Jaarverslagen, 1978-1983. 39 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken, 1977-1978, 1979-1983. Pag. 8 van 10

2.7.2 Provinciale Utrechtse Kruisvereniging (P.U.K.) en voorgangers, 1964-1983 40 Stukken betreffende de oprichting, 1977. N.B. Met afschrift van de akte van oprichting 41 Statuten, 1977. 1 stuk 42 Lijst van afgevaardigde kruisverenigingen naar het basisbestuur, z.j. 1 stuk N.B. Het basisbestuur was in dit geval het bestuur van Basiseenheid XIV, onderdeel van de Regionale Kruisvereniging Kromme Rijngebied 43 Functieomschrijvingen voor een (hoofd)wijkverpleegkundige, 1977. 44 Financiële verslagen met bijlagen, 1978-1984. 45 Adressenlijst Basiseenheid XIV, 1980. 1 stuk 46 Toespraak Wijkverpleging Manifestatie Gezinszorg, 1982. 1 stuk 2.7.2 Provinciale Utrechtse Kruisvereniging (P.U.K.) en voorgangers, 1964-1983 47 Notulen van vergaderingen van het hoofdbestuur Provinciale Utrechtse Vereniging Het Groene Kruis (P.U.V), 1972-1974. 1 pak 48 Notulen van ledenvergaderingen P.U.V., 1968-1975. 49 Notulen van ledenvergaderingen P.U.K., met bijlagen, 1979-1983. 50 Notulen van districtsvergaderingen P.U.V., met bijlagen, 1969-1970, 1973. 51 Notulen van vergaderingen van de Stuurgroep Integratie Provinciale Utrechtse Kruisverenigingen, betreffende de oprichting van de P.U.K., met bijlagen, 1974-1975. 52 Jaarverslag P.U.K., 1973. 1 stuk Pag. 9 van 10

3. Documentatie 53 Statuten en huishoudelijk reglement P.U.V., 1964. 1 deel 54 Stukken betreffende de Stichting Samenwerking Landelijke Kruisverenigingen, 1972. 55 Stukken betreffende integratieplan Van P.U.V. tot P.U.K., 1974. 56 Stukken betreffende Statuten P.U.K., 1974-1982. 57 Huishoudelijk reglement P.U.K., met bijlagen, 1974. 58 Financiële overzichten P.U.V., met bijlagen, 1968-1974. 59 Financiële overzichten P.U.K., 1975, 1981. 60 Stukken betreffende Basiseenheid XIV, 1974-1979. 61 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken P.U.K., 1969-1976. 1 pak 62 Stukken betreffende consultatiebureau-artsen, 1979. 63 Model instructie Hoofwijkverpleegkundige, z.j. 1 stuk 3. Documentatie 64 Stukken betreffende de rol van de plaatselijke kruisverenigingen en de taakomschrijving van verpleegkundigen in de maatschappelijke gezondheidszorg, 1972-1974. 65 Materiaal betreffende ledenwerving, z.j. Pag. 10 van 10