Openingswoord van Jak Dekker voorzitter van Zelfstandige Klinieken Nederland op het Jaarcongres 2013 Ruimte voor Vernieuwing op 5 juni 2013 in het Hulstkamp Gebouw te Rotterdam. Dames en heren, Hartelijk welkom op het 6e jaarcongres van ZKN, met de treffende titel Ruimte voor vernieuwing. Als voorzitter van Zelfstandige Klinieken Nederland, heb ik de eer dit jaarcongres voor het tweede maal te mogen openen, een congres dat dit jaar grotendeels in het teken zal staan van de roep om veranderingen in het Nederlandse zorglandschap. Een bijzonder woord van welkom aan de sprekers van vanmiddag. Wij zijn heel blij dat u er bent. En tevens verwelkomen wij alle bedrijven die zich presenteren op de informatiemarkt en met name hoofdsponsor VVAA. We zijn ontzettend verheugd met de grote opkomst. Het illustreert de onstuimige groei van onze vereniging ZKN. We hebben inmiddels ruim 200 leden en kandidaatleden met bijna 300 vestigingen. Daarmee is meer dan 80% van alle klinieken aangesloten bij ZKN en is ZKN de gesprekspartner namens de ondernemers op het gebied van de medisch-specialistische zorg in Nederland. Ruimte voor vernieuwing is dus de titel van dit congres. En vernieuwing in de zorg is hard nodig. De hedendaagse patiënt is veel beter geïnformeerd en stelt naar mijn mening terecht steeds hogere eisen aan zorgaanbieders. De technologische mogelijkheden en medische kennis worden steeds groter. We kunnen meer en we weten meer, maar organiseren de zorg nog op buitengewoon traditionele wijze. En last but not least: de financiële houdbaarheid van ons zorgstelsel heeft haar grenzen bereikt. En dat is de wal die het schip zal doen keren. Het Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord speelt hierop in. Er is afgesproken dat verzekeraars de zorg voortaan daar moeten inkopen waar die zorg het meest doelmatig en efficiënt verleend wordt. De verwachtingen die bij de ondertekening van dit akkoord waren gewekt, waren hoog gespannen. Maar helaas moeten we vandaag concluderen dat deze verwachtingen tot nu toe nog onvoldoende zijn waargemaakt. De zorgverzekeraars blijken er nog onvoldoende in te slagen om hun regierol op te pakken, waardoor een werkelijk doelmatige en selectieve zorginkoop - hogere kwaliteit tegen lagere prijzen nog niet van de grond is gekomen. Nog steeds wordt de zorg eerst bij ziekenhuizen ingekocht, en kijken zorgverzekeraars 1
pas daarna naar efficiëntere - kwalitatief minstens zo goede - zelfstandige klinieken. Op dit moment kopen zorgverzekeraars nog maar zo'n 4% van de zorg in bij zelfstandige klinieken, een cijfer dat in een behoorlijk contrast staat met omringende landen, waar klinieken rond de 10 tot 15% van de medisch specialistische zorg voor hun rekening nemen. Dit betekent, dat zorgverzekeraars in hun zorginkoopbeleid een belangrijke omslag moeten gaan maken en dat het zorglandschap moet worden hervormd. Er moet bewust ruimte gecreëerd worden voor nieuw zorgaanbod, zoals focusklinieken en anderhalvelijns zorgcentra. Alleen een specifiek beleid ten gunste van efficiënte en doelmatige zorg kan hierbij het verschil maken. ZKN pleit daarom voor een preferentiebeleid van zorgverzekeraars voor doelmatige en efficiënte zorgaanbieders, alvorens zij planbare zorg bij traditionele ziekenhuizen inkopen. Zolang dit niet gebeurt kan de restitutievergoeding conform artikel 13 niet gemist worden. Gepaard met deze andere inkoopwijze moet gaan, dat er geen aanneemsommen meer met zorgverleners worden afgesproken, maar dat zorgverzekeraars behandelingen inkopen op basis van kwaliteit, prijs en hoeveelheid. Aanneemsommen leiden immers tot calculerend gedrag van zorgverleners; zo weinig mogelijk doen voor een aanneemsom leidt tot hogere kosten per prestatie. Op basis van eerder onderzoek door Boer & Croon ramen wij dat bij deze andere wijze van inkopen uiteindelijk een besparing van een miljard Euro mogelijk is. Maar niet alleen de zorgverzekeraars moeten een omslag maken. Ook de andere partijen die betrokken zijn bij het Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord moeten over hun eigen schaduw heenstappen. De overheid zal zich moeten houden aan de rol waarvoor zij zelf gekozen heeft: die van bewaker van de kosten en de kwaliteit; de uitvoering moet zij overlaten aan partijen in het veld. De reflex om terug te vallen op centrale sturing en regulering leidt alleen maar tot meer bureaucratie en complexe regels. En daarmee zal de vernieuwing vastlopen. De ziekenhuizen moeten meer werk maken van hun profielkeuzes: waar wil je goed in zijn en waar niet. Wat ga je wel doen en wat niet. Als traditionele zorgaanbieders hebben de ziekenhuizen grote moeite met vernieuwing. De weinige veranderingen vinden vooral plaats op het terrein van de hoog complexe zorg. Maar daarbij gaat het slechts om 20% van de geleverde zorg, terwijl de grote uitdagingen in de 80% minder complexe, vaak planbare zorg zitten. En de vraag is of de golf van fusies tussen ziekenhuizen waar momenteel sprake van is, een bijdrage zal leveren aan het 2
omlaag brengen van de kosten van de planbare zorg. De vraag stellen is hem beantwoorden. Er zijn echter gelukkig ook voorbeelden van ziekenhuizen die wel vernieuwend zijn en stappen naar de toekomst zetten. Kleinere ziekenhuizen die er bewust voor kiezen om alleen basiszorg in hun regio te leveren; en dat tegen aantoonbaar lagere kosten. Ziekenhuizen die actief de samenwerking zoeken met eerstelijns gezondheidscentra en waarvan de medisch specialisten ook fysiek spreekuur doen in deze centra. En ziekenhuizen die op deelgebieden van zorg joint-ventures aangaan met zelfstandige klinieken, waarbij veelal gebruik wordt gemaakt van de infrastructuur van het ziekenhuis en tegelijkertijd de efficiëntere werkwijze van de kliniek wordt gehanteerd. En dat brengt mij bij ons zelf: de zelfstandige klinieken. Ook wij hebben nog stappen te zetten om meer waarde te leveren voor patiënten en de zorgverzekeraars namens die patiënten. We kunnen ruimte claimen, maar moeten vooral leveren. Of zoals men hier in Rotterdam pleegt te zeggen: Niet lullen, maar poetsen. We zijn goed op weg als het gaat om het leveren van bewijslast van onze toegevoegde waarde binnen de sector. We zijn goedkoper dan de ziekenhuizen, we leveren vaak hogere kwaliteit en het serviceniveau wordt door patiënten enorm gewaardeerd. Van de spreekwoordelijke krenten uit de pap is absoluut geen sprake. De klinieken bieden in toenemende mate binnen de door hen geleverde vakgebieden het volledige behandelspectrum voor alle patiëntgroepen aan. Over patiënten met een hogere zorgzwaarte worden afspraken gemaakt met grotere ziekenhuizen met meer faciliteiten. Net zoals ziekenhuizen dat onderling doen. De geleverde kwaliteit wordt ook bevestigd door de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Zij bleek het afgelopen jaar opnieuw tevreden over de stijgende kwaliteit die in zelfstandige klinieken geboden wordt. Net als in 2011 ziet zij veel positieve resultaten en komt zij tot de conclusie dat veldnormen goed worden gevolgd. Ondernemerschap, innovatie en kwaliteit bepalen het DNA van onze vereniging. En ons ZKN-keurmerk is daarvan misschien wel het belangrijkste onderdeel. Met 190 uitgereikte keurmerken is ons keurmerk hét kwaliteitskenmerk voor zelfstandige klinieken. De lat wordt daarbij steeds hoger gelegd; de eisen worden steeds verder aangescherpt. De kwaliteit en de patiëntveiligheid in klinieken wordt hierdoor steeds beter. 3
Een voorbeeld hiervan is het ZKN-veiligheidsprogramma, waarbij de VMS-eisen integraal onderdeel zijn van het ZKN-keurmerk. En daarmee is het ZKN-keurmerk uniek in haar soort. Er is door onze leden en door het bureau ontzettend veel werk verzet op dit terrein. De ZKN Academie heeft een groot aantal cursussen in het hele land georganiseerd. Daarnaast is er een kenniscentrum en fulltime helpdesk opgestart, is de nieuwe VMS-website gelanceerd en zijn er VMS-handleidingen voor klinieken geschreven en gepubliceerd. En vanochtend nog vond hier in Rotterdam ook het ZKN Veiligheidscongres plaats. Ik ben er als voorzitter trots op dat onze leden voor 1 januari 2014 allen VMS gecertificeerd zijn. De snelheid waarmee en de wijze waarop dit is gegaan is kenmerkend voor onze sector. Toch zijn er een aantal thema s waar we in de komende jaren met elkaar stevig op in moeten zetten en waar we zelf op moeten vernieuwen. Allereerst moeten wij er voor zorgen dat wij de doelmatigheid van de door ons verleende zorg beter in kaart gaan brengen. We moeten de discussie over indicatiestelling met open vizier ingaan. Als klinieken een groter marktaandeel willen hebben, dan zullen patiënten en er op moeten kunnen vertrouwen dat zij volledig geïnformeerd worden over hun medische probleem en alleen behandeld zullen worden als dat nodig en zinvol is. We moeten aan patiënten en zorgverzekeraars laten zien dat we de alle richtlijnen van wetenschappelijke verenigingen volgen en dat we geen onnodige zorg verlenen. Ook als het gaat om de uitkomsten van zorg, is er van vele kanten een roep om meer transparantie. Patiënten, verzekeraars, politiek en overheid vragen hier om. ZKN werkt hard aan het vergroten van de zichtbaarheid van resultaten van zorg in zelfstandige klinieken, door het vaststellen en promoten van patiëntuitkomstmetingen, de zogenoemde PROMs; Patiënt Reporting Outcome Measures, waarmee kwaliteit inzichtelijk wordt gemaakt. Door gezamenlijk te zijn gestart met de identieke meting van resultaten, heeft een aantal klinieken hierin het voortouw genomen. Zij zien dit als een goede mogelijkheid om hun hoge kwaliteit aantoonbaar te maken en zetten deze stap met veel vertrouwen. Het feit dat de patiënttevredenheid bij zelfstandige klinieken sinds jaren op een hoger niveau ligt ten opzichte van de traditionele ziekenhuiszorg, steunt dit vertrouwen. Klaas van der Heijden van ViaSana behoort tot een van de koplopers van PROMs binnen ZKN, en zal u vanmiddag helder vertellen hoe PROMs-metingen in zijn kliniek tot een succes werden. Met de PROMs lopen klinieken voor op de traditionele zorgaanbieders, maar we willen meer. Alle zelfstandige klinieken moeten de mogelijkheid krijgen om PROMs te implementeren, en hun goede kwaliteit kenbaar te maken. Hiermee wil ZKN haar leden graag helpen, maar we kunnen dit niet alleen. Steun van zorgverzekeraars en 4
VWS zijn essentieel om dit van de grond te krijgen. Daarmee wordt onze sector een voortrekker, een inspirerend voorbeeld van hoe kwaliteit in de medisch specialistische zorg inzichtelijk wordt gemaakt. ZKN zal hier het komende jaar vol op in gaan zetten, en we roepen verzekeraars en VWS op, om hieraan van harte hun medewerking te verlenen. Deze medewerking zal zeer lonend zijn, want het uniform en op grote schaal meten van uitkomsten in de zorg sluit perfect aan bij de plannen van de minister om het criterium van kwaliteit een veel grotere rol te laten spelen bij het inkopen van zorg. En het derde thema dat in de komende tijd de aandacht van zelfstandige klinieken verdient is schaalgrootte. De ontwikkeling in de zorg volgen elkaar snel op. De vele ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving, kwaliteitsregistraties en financiele registraties brengen de noodzaak tot verdere professionalisering van klinieken met zich mee. De eisen van zorgverzekeraars in het kader van hun zorginkoop én onze eigen eisen vanuit het ZKN-keurmerk komen daar nog eens bovenop. Het is zaak dat klinieken goed nadenken over de vernieuwingen die zij moeten doorvoeren en de schaalgrootte die daar voor nodig is. En het is evident dat klinieken in dit kader meer met elkaar moeten samenwerken op gebieden waar dat kan, zoals scholing en ICT. Als vereniging zal ZKN haar leden tot op bepaalde hoogte kunnen dienen. En tegelijkertijd zullen de leden ook moeten bezien op welke wijze zij de toekomst gezamenlijk tegemoet kunnen treden. Dames en heren, alles valt samen te vatten in drie woorden: Ruimte - voor vernieuwing. Er moet meer ruimte komen voor vernieuwende zorgaanbieders. Zorgaanbieders die traditionele aanbieders uitdagen op gebieden als doelmatigheid, kwaliteit en transparantie. Het zijn de voorbeelden die ons de weg wijzen in tijden van barre bezuinigingen. Het zijn deze nieuwe zorgaanbieders die er aan bijdragen dat ook in de toekomst de zorg voor iedereen toegankelijk en betaalbaar blijft. Ik wens u allen toe, dat u uw voorbeeldfunctie in de zorg in gedachten houdt bij uw werkzaamheden en bij het transparant maken van uw kwaliteit, en dat uw gesprekspartners hetzelfde voor u zullen doen. Ik wens u allen een daartoe inspirerend congres toe." * * 5