Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020
Colofon Opdrachtgever: Gemeente Gennep Ellen Hoffmannplein 1 Postbus 9003 6590 HD Gennep Opdrachtnemer: Ingenieursbureau TBH Elleboogstraat 3a 5371 LL Ravenstein
Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Auteurs: Opdrachtgever: Ing. H.C. (Hylke) Pander Ing. A.I.A.P. (Ad) Goossens C. Krist Gemeente Gennep Ellen Hoffmannplein 1 6590 HD Gennep Opdrachtnemer: Ingenieursbureau TBH Elleboogstraat 3a 5371 LL Ravenstein Datum vrijgave: 25-04-2016 Status: Definitief Projectnummer: 2015_58_G_Gennep_Groenbeleidsplan
Voorwoord Voor u ligt het Groenbeleidsplan 2016 2020. De Gemeente Gennep heeft aan ingenieursbureau TBH opdracht gegeven om de beleidsplannen voor de afdeling Groen en de afdeling Wegen te actualiseren. In de beleidsperiodes van de voorgaande beleidsplannen zijn veel ontwikkelingen geweest. Zo zijn maatschappelijke onderwerpen als Social Return en burgerparticipatie in een stroomversnelling gegaan de afgelopen jaren. Ontwikkelingen en andere beleidsterreinen stralen uit naar het beleidsterrein van groen. De beleidsrapportage zal deze ontwikkelingen in beeld brengen. De beleidsrapportage geeft een volledig beeld op haar eigen beleidsterrein en daarnaast ook een doorkijk naar andere beleidsterreinen zoals verkeer en riolering.
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Inhoud Voorwoord... 4 Inhoud... 5 1 Inleiding... 6 2 Uitgangspunten... 9 2.1 Huidig gemeentelijk beleid... 9 2.2 Wet- en regelgeving... 9 3 Kwaliteit van de buitenruimte... 10 3.1 Huidige kwaliteit... 13 3.1.1 Technische staat... 13 3.1.2 Verzorgende staat... 14 3.1.3 Kwaliteit bomen... 14 3.1.4 Conclusie... 14 4 Groenbeleid... 15 4.1 Buitenwerk (Social Return)... 15 4.2 Burgerparticipatie... 15 4.3 Raakvlakken andere beleidsvelden... 16 4.4 Multidisciplinaire projecten... 18 4.5 Ecologisch groen... 18 4.6 Conclusie en aanbevelingen... 19 5 Financieel kader... 20 5.1 Huidige begroting... 20 5.2 Begroting als gevolg van advies... 21 5.2.1 Huidige begroting voor regulier onderhoud... 21 5.2.2 Eenmalig als gevolg van aandachtsverschuiving... 22 5.2.3 Indexatie... 22 5.2.4 Conclusies... 22 5
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 1 Inleiding Aanleiding In een Groenbeleidsplan wordt het gemeentelijk beleid voor het groenbeheer en de noodzakelijke maatregelen beschreven. In 2007 is door de Gemeente Gennep het Groenbeleidsplan Gennep ziet Groen vastgesteld. Tot op heden heeft er geen actualisatie meer plaats gevonden en heeft men gehandeld naar het laatst opgestelde beleidsplan. De Gemeente Gennep wil het groenbeleidsplan actualiseren, omdat: - In het groenbeleidsplan 2007 zijn niet alle aspecten zijn opgenomen waar nu behoefte aan is, waaronder multidisciplinaire projecten, Social Return, verkeer, riolering en de integratie met het wegbeheer. - De huidige kwaliteit is geïnventariseerd en op basis van deze inventarisatie nieuwe doelen met bijbehorende maatregelen zijn opgesteld. De vraag die centraal staat in dit groenbeleidsplan is: Hoe wordt de beoogde groenkwaliteit behouden en gerealiseerd? Het voor u liggend beleidsplan is behoudend en er zijn geen grote veranderingen doorgevoerd. Het vormt een opstap naar de omgevingsvisie die in 2018 zal worden vastgesteld. In deze omgevingsvisie zal een integrale benadering centraal staan en dit groenbeleidsplan zal daar één van de pijlers van vormen. De actualisatie van het groenbeleidsplan is een onderdeel van een proces, waarin meerdere groenplannen worden geactualiseerd. Deze rapportage beschrijft alleen het groenbeleidsplan. Andere beleidsplannen, zoals het bomenbeleid en het kapbeleid worden op een later moment uitgewerkt. Doelstelling Met de actualisatie van het groenbeleidsplan, wil de Gemeente Gennep de toekomstige groenkwaliteit vastleggen en het groenbeheer hier op aanpassen. Het groenbeleidsplan is een actualisatie van het vorige groenbeleidsplan, waarbij het beschikbare budget wordt gerelateerd aan de huidige kwaliteit. Het resultaat van de huidige situatie in kaart brengen zal leiden tot een advies voor de groenkwaliteit met een indicatie voor het benodigde budget. 6
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Areaal De Gemeente Gennep bestaat uit de kernen Gennep, Ottersum, Milsbeek, Heijen en Ven-Zelderheide. De gemeente heeft ca. 17.383 inwoners en is ongeveer 5040 hectare groot. Afbeelding 1.2 Satellietfoto van de Gemeente Gennep (bron: Google Earth) Uit het huidige groenbestand blijkt dat het totaal te beheren groen van de Gemeente Gennep 1322 ha bedraagt. Hieronder is het areaaloverzicht met het te beheren groen binnen de gemeente zichtbaar. TABEL 1.1 OVERZICHT VAN AREALEN BINNEN DE GEMEENTE PER KERN EENHEID GENNEP OTTERSUM MILSBEEK HEIJEN VEN-ZELDERHEIDE BOMEN Stuks 3702 1798 1555 2534 463 BOSPLANTSOEN m² 8959 3684 3960 9539 1013 HEESTERS/BODEMBEDEKKERS m² 363 139 514 33 38 SIERHEESTERS m² 2102 502 725 646 113 HAGEN m² 304 135 67 252 122 GAZON m² 10377 1342 2811 5031 1545 BERM/KRUIDENRIJK GRAS m² 12483 17396 13384 25915 8016 BLOEMBAKKEN Stuks 55 5 21 3 1 7
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat over de huidige uitgangspunten en ambities vanuit eerdere gemeentelijke rapportages en beleidsstukken. Daarnaast wordt de wet- en regelgeving die van toepassing is benoemd. Hoofdstuk 3 gaat in op de kwaliteit van de groenelementen in de Gemeente Gennep, de resultaten van de schouw en de aanbevelingen die er uit voort vloeien. Hoofdstuk 4 geeft kort inzicht in de huidige staat van het groen om vervolgens te belichten hoe het beleid er uitziet wat de komende periode gevoerd gaat worden. Naast de huidige situatie binnen het groenonderhoud, zal er ook aandacht zijn voor accent verschuivingen en het flankerende beleid. Hoofdstuk 5 gaat in op het financiële kader van dit beleidsplan. Hier wordt het huidige budget uitgelicht en worden de kosten van het reguliere onderhoud toegelicht. 8
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 2 Uitgangspunten In dit hoofdstuk wordt er gekeken naar de huidige uitgangspunten en ambities vanuit eerdere gemeentelijke rapportages en beleidsstukken. Daarnaast worden de wet- en regelgeving die van toepassing is op dit document en de mogelijke subsidies benoemd. 2.1 Huidig gemeentelijk beleid Bij het opstellen van dit groenbeleidsplan zijn verschillende gemeentelijke documenten het uitgangspunt geweest. Hieronder volgt een korte beschrijving per document. Gennep ziet Groen Groenbeleidsplan 2007 Dit groenbeleidsplan is opgesteld door Oranjewoud en is 5 maart 2007 vastgesteld door de raad. Dit groenbeleidsplan vormt de basis voor de actualisatie en bevat enkele speerpunten vanuit het gemeentelijke beleid. Deze speerpunten worden gevormd aan de hand van een aantal randvoorwaarden als identiteit, samenhang, structuur, functionaliteit, duurzaamheid, veiligheid, comfort en aanzicht. De belangrijkste speerpunten van het gemeentebeleid met betrekking tot groen zijn: ontwikkeling en behoud van natuurwaarden; kruidenbestrijding zonder gebruik van gif; ontwikkeling en behoud van een waardevol bomenbestand; het inrichten van de buitenruimte afgestemd op beheerbaarheid en de esthetische waarde. In het groenbeleidsplan is een advieskwaliteit opgenomen op het gebied van verzorging (onkruid en zwerfafval) en de technische staat. In de accentgebieden wordt een hoge kwaliteit voor de technische staat geadviseerd. Op termijn betekend dit schoon, duurzaam en veilig groen. Meetlat Integrale Kwaliteit Als gevolg van het advies van Oranjewoud, is in 2008 de Meetlat Integrale Kwaliteit of Beeldmeetlat opgesteld. Hierin worden de kwaliteitseisen per structuurelement (zonering) onderverdeeld in 3 kwaliteitsniveaus. Zie hoofdstuk 3 voor meer uitleg hierover. Het rapport dient niet alleen als basis voor dit groenbeleidsplan, maar is ook in gebruik bij het maken van beheerplannen, bestekken en andere groen gerelateerde documenten. 2.2 Wet- en regelgeving Bestrijdingsmiddelenwet Vanaf 1 april 2016 is het wettelijk niet meer toegestaan om chemisch het onkruid te bestrijden. In Nederland bepaalt het College voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CtgB) welke middelen toegelaten zijn. Zij beheren een databank waar informatie over bestrijdingsmiddelen te vinden is. 9
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 3 Kwaliteit van de buitenruimte In dit hoofdstuk wordt beschreven wat de werkwijze is geweest voor het vaststellen van de huidige kwaliteit van het groen in de gemeente. Daaropvolgend de resultaten van deze meting. Hier wordt een onderscheid gemaakt tussen de technische en verzorgde staat van een groenobject. Tot slot wordt er een advies uitgesproken over de kwaliteit, welke is gebaseerd op voorgaand groenbeleidsplan en inbreng van andere relevante beleidsdocumenten. De gehele schouw resultaten staan in de Bijlage IV. Areaaloverzicht Om de kwaliteit van het groen te beoordelen, wordt er gebruikt gemaakt van de Meetlat Integrale Kwaliteit. Dit document is in 2008 opgesteld door Oranjewoud en vastgesteld door de gemeenteraad. In deze Meetlat zijn diverse zones (structuurelementen) vastgelegd, waaraan een bepaalde kwaliteit is gekoppeld. In onderstaande tabel een overzicht van deze structuurelementen. TABEL 3.1 OMSCHRIJVING VAN DE STRUCTUURELEMENTEN STRUCTUURELEMENT Centrum Woongebied Hoofdwegen Industrie FUNCTIEOMSCHRIJVING Het bieden van winkel- en recreatiegelegenheid. Het bieden van een permanente verblijfsplaats. Het bieden van een goede doorstroom voor het vervoer en verkeer. Het bieden van werkgelegenheid. Buitengebied Het bieden van ruimte voor de natuur en de (Groengebied*) landschappelijke waarden. *In 2008 is de term Groengebied gehanteerd; Het beheersysteem en de groenbeleidsplan hanteren de term buitengebied. Om de kwaliteit van het groen te beoordelen, moet er ook inzichtelijk zijn wat de hoeveelheden zijn. Omdat er per structuurelement een andere manier van beheren wordt gehanteerd, is op afbeelding 3.1 te zien hoeveel oppervlakte er per groenobject aanwezig is. Deze groenobjecten zijn ook opgenomen in het groenbeheersysteem. Afbeelding 3.1 Overzicht van de hoeveelheden per beheergroep op basis van structuurelementen. Arealenoverzicht 2015 Beheergroep Centra Woongebied Hoofdwegen Industrie Buitengebied Totaal bosplantsoen m2 17.441 70.105 40.208 31.387 112.401 271.542 heesters m2 9.515 28.837 1.092 521 1.623 41.588 bodembedekkers m2 545 5.062 194 0 3.105 8.906 wisselperken m2 0 0 159 0 0 159 hagen + blokhagen m2 2.928 2.388 1.512 4.945 4.113 15.886 rozen m2 89 1.379 0 0 310 1.778 Vaste planten m2 0 0 0 0 0 0 eenjarigen (bloembakken) st 49 34 2 0 0 85 gazon/ recreatief gras m2 25.021 98.180 47.693 29.605 10.461 210.960 ruw gras/berm m2 10.465 84.382 133.598 10.285 533.200 771.930 Totaal 1.322.834 10
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Methodiek De Meetlat is gebaseerd op de zogeheten Beeldkwaliteit van een groenobject. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in een technische en verzorgende staat van een object. De technische staat van een groenobject kan worden omschreven als: Is het object nog compleet. Er wordt gekeken naar fysieke gebreken aan een groenobject. Bijvoorbeeld de gaten in een haag of dode struiken in een gesloten heestervlak. De verzorgende staat van een groenobject is het uiterlijk van het groenobject. Bijvoorbeeld hondendrollen op het gazon, onkruid tussen de heesters en te lang opschot bij de haag. Om een juiste kwalificatie aan te geven, wordt er gebruik gemaakt van bepaalde eisen per kwaliteit en deze zijn gecombineerd met een afbeelding. De kwaliteiten zijn onder te verdelen in Hoog (A), Basis (B) en Laag (C). Onderstaande afbeelding geeft het verschil tussen technische en verzorgende staat weer, met de daarbij horende kwaliteit. Een verdere omschrijving van de methodiek is terug te vinden in Bijlage II. Afbeelding 3.1 Verschil tussen technische en verzorgende staat TECHNISCHE STAAT: IS HET OBJECT NOG HEEL? Hoog (A) Basis (B) Laag (C) VERZORGENDE STAAT: IS HET NOG NETJES/VERZORGD? Hoog (A) Basis (B) Laag (C) Bij twijfel tussen twee kwaliteitsaanduidingen wordt de laagste (minst goede kwaliteit) aanduiding aangehouden. In de Meetlat is er per beheergroep een onderscheid gemaakt in structuurelementen. In de tabel op de volgende pagina is te lezen welke kwaliteit per beheergroep en per structuurelement moet hebben om te voldoen aan de Meetlat. 11
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 TABEL 3.2: GEWENSTE STREEFKWALITEIT PER STRUCTUURELEMENT ONDERDEEL INDUSTRIE WOONGEBIED BUITENGEBIED CENTRUM HOOFDWEGEN GROENGEBIED TECHNISCHE STAAT BOMEN BASIS (B) BASIS (B) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) HEESTERS/BODEMBEDEKKING BASIS (B) BASIS (B) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) SIERHEESTERS BASIS (B) BASIS (B) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) HAGEN BASIS (B) BASIS (B) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) GAZON BASIS (B) BASIS (B) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) BERM/KRUIDENRIJK GRAS BASIS (B) BASIS (B) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) VERZORGENDE STAAT ONKRUID IN GROEN BASIS (B) HOOG (A) HOOG (A) HOOG (A) HOOG (A) HOOG (A) HONDENPOEP BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) HOOG (A) BASIS (B) BASIS (B) Om de kwaliteit per beheergroep of per structuurelement te bepalen, hanteert de Meetlat de 90% norm. Dit betekent dat minimaal 90% van de gecontroleerde onderdelen moet voldoen aan de gestelde kwaliteitseis. 12
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 3.1 Huidige kwaliteit In deze paragraaf worden de conclusies van de schouw beschreven. De schouwresultaten zijn terug te vinden in Bijlage IV. 3.1.1 Technische staat De technische staat van het groen in de Gemeente Gennep, scoort de kwaliteit B. Dit is conform de Meetlat. Grafiek 3.1 Overzicht van de technische kwaliteit van de Gemeente Gennep norm Indien er naar de score per structuurelement wordt gekeken, voldoet de gemeente niet op elk element aan de Meetlat. In het structuurelement Centrum scoort de technische staat een B kwaliteit, terwijl er in de Meetlat A is vastgesteld. De structuurelementen Industrie en Buitengebied scoren gemiddeld volgens de Meetlat. Echter er zijn ook veel groenobjecten met A beoordeeld. Grafiek 3.2 De kwaliteit per structuurelement norm Gesteld kan worden dat de technische kwaliteit in het centrum lager is dan gewenst. 13
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 3.1.2 Verzorgende staat De kwaliteit van het groen in de Gemeente Gennep is ook vastgesteld op de verzorgende kwaliteit. Hieruit is op te maken, dat deze voldoet aan de uitgangspunten van de Meetlat. Wel moet gesteld worden, dat de schouw methodiek algemeen is ingestoken en dat het beter is deze in de toekomst per structuurelement en per beheergroep uit te splitsen. Grafiek 3.3 Overzicht van de verzorgende kwaliteit van de Gemeente Gennep norm 3.1.3 Kwaliteit bomen Uit de gegevens die zijn verstrekt door de gemeente, is te concluderen dat de kwaliteit van het areaal bomen op niveau Laag (C) zit. Dit heeft onder meer te maken met een achterstand in de zogenaamde begeleiding snoei van jonge bomen. Daarnaast is er een update geweest in het boombestand en zijn er ca. 5.000 bomen extra opgenomen in het systeem. De gemeente heeft deze in beeld gebracht en zal in de komende beleidsperiode deze meenemen in het snoeibestek. Hoe de gemeente met de bomen verder moet omgaan, zal in een bomenbeleidsplan moeten worden omschreven. Grafiek 3.4 Overzicht van de kwaliteit van de bomen in Gemeente Gennep norm 3.1.4 Conclusie De huidige kwaliteit van de Gemeente Gennep is vanuit de schouwresultaten niet geheel conform de Meetlat Integrale Kwaliteit. Gemeentebreed wordt de kwaliteit conform de Meetlat nagestreefd, maar in het structuurgebied Centrum is de kwaliteit zowel de technische als verzorgende staat op een lager niveau dan gewenst. Waar kwaliteit Hoog (A) het streven is, is de huidige kwaliteit Basis (B). 14
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 4 Groenbeleid In dit hoofdstuk zal benoemd worden welk flankerend beleid het groenbeleid mee te maken heeft en hoe hier mee omgegaan word. 4.1 Buitenwerk (Social Return) 4.2 Burgerparticipatie Het begrip Social Return kent meerdere definities. Een algemeen geaccepteerde definitie is de volgende: Social Return is mensen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben, een kans geven om werkervaring op te doen. Huidige samenwerking De Gemeente Gennep voert een actief beleid op dit gebied. Het beleid heeft vorm gekregen in een samenwerking in het bedrijf Intos. Het bedrijf Intos zet zich in om mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt een kans te geven werkervaring op te doen. De Gemeente Gennep en Intos hebben een samenwerkingsovereenkomst, Buitenwerk genaamd, voor het onderhoud aan de buitenruimte. Advies Op punten waar het minder gaat bijsturen en in de komende beleidsperiode nog meer aandacht hebben voor de Social Return voorwaarden in inkoopcontracten en onderhoudsbestekken. Veel burgers voelen zich betrokken bij hun wijk of omgeving. Deze burgers willen zich vrijwillig inzetten om de leefomgeving te verbeteren. Dat heet burgerparticipatie. De rijksoverheid stimuleert lagere overheden om burgers meer te betrekken bij de leefomgeving. De rol van de gemeente kan daardoor veranderen. Een voorbeeld van burgerparticipatie voor het beheer van groen is het onderhouden van een buurtpark door Afbeelding 4.1: Bewoners kunnen helpen met het onderhoud (bron: CROW) bewoners(zie afbeelding 4.1). De gemeente kan hierin faciliteren door gereedschap, plantgoed en budget ter beschikking stellen. Wat doet de gemeente op dit moment? Momenteel doet de Gemeente Gennep via verschillende initiatieven aan burgerparticipatie. Zo stelt de gemeente materiaal beschikbaar voor het onderhouden van bloembakken. Ook zorgt de gemeente ieder najaar dat er bladkorven klaarstaan, zodat bewoners hun bladafval daar kwijt kunnen. Advies: Het voorstel is om in de komende beleidsperiode middels een proefproject meer ervaringen op te doen met burgerparticipatie. 15
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 4.3 Raakvlakken andere beleidsvelden Kabels en leidingen Kabels en leidingen zijn nodig voor het functioneren van onze maatschappij. De belangen van de netbeheerders zijn dat zij een goed te onderhouden netwerk bezitten. Dit betekent voor het weg- en groenonderhoud dat kabels en leidingen zoveel mogelijk op goed bereikbare locaties gelegen dienen te zijn. Veel netbeheerders hebben een voorkeur om onder elementverhardingen of gazon te leggen. In het buitengebied liggen de kabels in de bermen. De kosten voor het opbreken en opnieuw aanbrengen van de verhardingen en groenvoorzieningen zijn dan relatief laag. Schade door werkzaamheden aan riolering en het verwijderen van groen geven maatschappelijke overlast door uitval van nutsvoorzieningen en diensten. Dit moet tot een minimum beperkt worden. Bij de inrichting van de openbare ruimte dient men rekening te houden met de (toekomstige) aanwezigheid van kabels en leidingen in de ondergrond. De locatie van riolering en bomen (zoals boomsoort en standplaats grootte) zijn daarbij hoofdelementen. Standaardprofiel Een standaardprofiel is een wegprofiel met vaste ligging van objecten en vaste basis afmetingen. Zo is bijvoorbeeld de leiding altijd gelegen onder het trottoir en heeft een boom bijvoorbeeld minimaal vijf meter afstand van een gevel. Een standaardprofiel wordt ontwikkeld door meerdere disciplines en kan per gemeente en per wegtype verschillen. Verkeer Het beleidsterrein Verkeer ligt dicht bij het weg- en groenbeheer. De technische staat van een wegverharding en beplanting kan veel vragen en klachten opleveren over de verkeersveiligheid. Wensen, vragen en klachten van burgers kunnen leiden tot aanpassingen in de weginrichting. Dit heeft invloed op het beheer van de wegen en het groen. Grote verkeerskundige projecten, zoals het instellen van 30 / 60 kmh-zones, zijn vastgesteld in het Gemeentelijk verkeers- en vervoersplan (GVVP). In dit plan is een uitvoeringsplanning voor de komende periode aangegeven. De projecten uit het uitvoeringsprogramma hebben in meer of mindere mate een invloed op de inrichting van de wegen en groen. Door de onderhoudsplanning van de wegen en het groen af te stemmen op de projecten van de afdeling verkeer zal een grotere efficiëntie bereikt kunnen worden. Riolering Het beleidsvlak riolering heeft behoorlijke raakvlakken met het groen- en wegbeheer. De meeste riolering ligt onder een wegverharding of groenvoorziening, daardoor zal bij onderhoud van de riolering ook een deel van de wegverharding en groenvoorziening mee genomen worden in dat onderhoud. Ook doelstellingen zoals minder verdroging en minder afvoeren van hemelwater naar de rioolzuivering zorgen ervoor dat het rioolbeheer invloed heeft op het weg- en groenbeheer. Bij planten van bomen en bij de huisaansluitingen die door voortuinen lopen dient ook rekening gehouden te worden met het rioolbeheer. Door wortelgroei in rioleringsbuizen, kan het voorkomen besloten wordt dat bomen verwijderd 16
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 worden. Afspraken moeten hierover moet vastgelegd worden in zowel het GRPbeleid en het bomenbeleidsplan. Nieuwe onderhoudsmethodes als het relinen van rioolstrengen hebben grote invloed op het onderhoud. Door de komst van relinen is er minder behoefte aan het vervangen van rioolstrengen. Daardoor hoeven wegen en groenstroken minder vaak te worden opgebroken. De kosten nemen toe voor het onderhoud, eventuele vernieuwing van de weg of het groen kwam voor een deel ten laste van het budget van het rioolbeheer omdat het riool vervangen werd. Nu is er geen koppeling meer met het onderhoud van de weg en het groen. Bomen en wegen Als verfraaiing en ter bevordering van het woongenot zijn langs veel wegen bomen geplant. Bij net geplante bomen zijn er geen noemenswaardige problemen betreffende het wegbeheer. In de loop van de jaren kunnen er minder veilige situaties ontstaan. Deze situaties kunnen meerdere oorzaken hebben, de meest voorkomende zijn de boomwortels. Door groei kunnen deze in de loop van de tijd Afbeelding 4.2: Bomen langs de weg kunnen later voor gevaar zorgen. (bron: CROW) verhardingen opdrukken. Daardoor ontstaan er minder veilige situaties door ongelijkliggende elementen van de verhardingen. Of er ontstaan drempels in asfaltverhardingen. Naast boomwortels kunnen overhangende takken de verkeersveiligheid in gevaar brengen. In een bomenbeleidsplan kan hier aandacht aan geschonken worden door een minimale doorrijhoogte te hanteren langs openbare wegen en fietspaden. 17
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 4.4 Multidisciplinaire projecten 4.5 Ecologisch groen Het combineren van verschillende disciplines, zoals wegbeheer, riolering, verkeer, groen en openbare verlichting, kan voordeel opleveren. Door omvangrijkere onderhoudsmaatregelen en projecten gecoördineerd op te pakken kan meer bereikt worden met minder middelen. Bij het vervangen van de verharding in een straat kan het groen, het riool en de verkeerssituatie nader beschouwd worden en indien mogelijk meteen aangepakt worden binnen één project. Daarvoor is het belangrijk dat de diverse disciplines hun basisplanning voor de komende beleidsperiode vergelijken. Waar mogelijk dienen de te nemen maatregelen en/of onderhoud op elkaar af gestemd te werk. Ecologisch groen is groen dat natuurgericht beheerd wordt. Deze manier van beheren, levert een bijdrage aan het verbeteren van het flora en fauna leefgebied. Veel bermen, bosplantsoen en watergangen/greppels lenen zich voor deze manier van beheren. Ecologisch groen wordt vaak succesvol toegepast in het buitengebied. Dit zorgt enerzijds voor de verfraaiing van de wandel- en fietsroutes, anderzijds ontstaan er nieuwe ecologische verbindingen en een verbeterde biodiversiteit in het buitengebied. In de bebouwde kom is dit vaak anders. Burgers ervaren het vaak als rommelig en snappen niet waarom gekozen wordt voor het ecologisch beheer. In Bijlage II wordt dit nader toegelicht. De gemeente heeft ervaring opgedaan met ecologisch groen, maar dit heeft niet tot gewenste resultaten geleid doordat de locatie beter had gekund. 18
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 4.6 Conclusie en aanbevelingen De Gemeente Gennep scoort goed op het beheer van de groene buitenruimte, desalniettemin zijn er enkele verbeterpunten. Aandachtsverschuiving De technische kwaliteit van het groen in het centrum moet verbeteren zoals dit is aangegeven in de Meetlat. In het buitengebied en op industrieterreinen is deze te hoog. Door een verschuiving van de aandacht kan er verbetering worden bereikt. Dit kan kosten neutraal, omdat het een aandachtsverschuiving betreft binnen het huidige groenareaal. Zie hoofdstuk 5 Schouw Tussen de technische en verzorgende schouw zijn enkele verschillen opgetreden bij het verwerken van de informatie. De technische schouw is uitgevoerd volgens de Meetlat Integrale Kwaliteit en op basis van structuurelementen verwerkt. De verzorgende schouw is algemeen uitgevoerd en blijft erg globaal. Bij deze gegevens ontbreken structuurelementen en er is geen splitsing gemaakt in de verschillende beheergroepen. Het is aan te raden in het vervolg de schouw te koppelen aan beheergroepen en structuurelement. Zie hoofdstuk 3 en/of Bijlage IV Bomenbeleidsplan Het advies is om een separaat bomenbeleidsplan op te stellen om bovenstaande criteria goed en duidelijk te formuleren. Ook zullen hier de kwaliteitseisen met de daarbij horende methodiek/snoeiwijze in meegenomen worden. Zie hoofdstuk 4.2 Participatie De burgerparticipatie zal verder ontwikkeld en uitgebreid kunnen worden. Wel moet er gelet worden op de kwaliteit die wordt geleverd zodat deze tijdig bijgesteld kan worden. Zie hoofdstuk 4.2 Kabels en leidingen In de komende jaren zal veel onderhoud van en uitbreiding aan de diverse netwerken plaats vinden. Het advies dan ook is om in de komende beleidsperiode een standaardprofiel op te stellen voor de ligging van kabels en leidingen. Zie hoofdstuk 4.2 Multidisciplinair Waar het groen raakvlakken heeft met andere beleidsvakken wordt sterk aangeraden om een standaard profiel en oplossing te maken voor de nieuwe (her)inrichting zodat de verschillende objecten in de openbare ruimte elkaar niet onnodig hinderen in de toekomst. Tevens raden we aan om verschillende planningen van het onderhoud beter op elkaar af te stemmen. Hierdoor kan een hogere efficiëntie worden bereikt. Zie hoofdstuk 4.4 Ecologie De ecologisch beheerde gebieden kunnen een bijdrage leveren aan de flora en fauna. Wellicht met beter gekozen locaties kan hier invulling aan worden gegeven. Zie hoofdstuk 4.5 en/of Bijlage IV. 19
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 5 Financieel kader 5.1 Huidige begroting In dit hoofdstuk zal het financiële kader van het beleidsplan worden omschreven. Er zal gekeken worden naar de huidige begroting, de kosten voor het regulier onderhoud en eenmalige kosten. De gegevens voor het budget zijn als volgt verzameld. De huidige begroting is afgeleid van het budget van de gemeente voor het jaar 2016. Een overzicht van deze begrotingsposten zijn terug te vinden in Bijlage VI. De onderhoudskosten voor het groenareaal in het rapport zijn gebaseerd op de maatregelen en eenheidsprijzen van het budget 2007, opgesteld door Oranjewoud. Deze eenheidsprijzen zijn geïndexeerd op basis van de gegevens die verkregen zijn via het CBS, categorie 42/43 Grond-, weg- en Waterbouw (GWW). Deze eenheidsprijzen zijn doorberekend met het indexcijfer 2015 en zo zijn de prijzen voor 2016 geijkt. Zie ook 5.2.3 De budgetscijfers waarmee wordt gerekend in paragraaf 2 zijn gebaseerd op een gedeelte van de kostenraming van het groenonderhoud. De bedragen die voorgerekend worden, zijn dus niet één op één over te nemen als budgetbedrag. In 2007 was het groenbudget 909.000 euro. Hiermee werd het gehele groenareaal onderhouden. Door toename van het groenareaal is er in 2016 en budget beschikbaar van 1.091.600 euro zie tabel 5.1. Hier moet een totaal areaal van 1.322 ha mee worden onderhouden, een areaal wat 41% groter is dan in 2007. Gezien de huidige kwaliteit is het goed om te vermelden dat de gemeente met de middelen die ze heeft voor een goede kwaliteit zorgt. Om het huidig groenbeheer te kunnen voortzetten, zijn er onderstaande budgetten benodigd. Tabel 5.1 Budgetoverzicht groenonderhoud 2016 Budget groenonderhoud 2016 Omschrijving Begrotingspost FCL ECL Omschrijving Budget Bermen en sloten (wegen) 42100600 34371 Onderhoud 17.500,00 Openbaar groen: Algemeen 45600000 34337 Beplantingsmateriaal inboet 8.000,00 34338 Beplantingsmateriaal renovatie 17.000,00 34350 Groenafval verwerking 42.000,00 34367 Huur overige goederen 12.500,00 34368 Klein materiaal 3.000,00 34377 Sociale vernieuwingen wijken 3.500,00 34383 Advieskosten en diensten derden 20.000,00 34464 Onderhoud vijver 600,00 34515 Bestek bomen onderhoud 60.000,00 34516 Beeldbestek maaien 100.000,00 34520 Bestrijding processierups 8.000,00 34533 Beeldbestek Buitenwerk 799.500,00 TOTAAL 1.091.600,00 20
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 5.2 Begroting als gevolg van advies De kosten voor het regulier onderhoud zal sterk verschillen wanneer voor andere kwaliteiten gekozen gaat worden. 5.2.1 Huidige begroting voor regulier onderhoud De huidige kwaliteit is gebaseerd op de Meetlat Integrale Kwaliteit. Deze kwaliteit houdt het volgende in: Voor de gehele gemeente is voor de technische staat de kwaliteit Basis geadviseerd, behalve in het centrum. Hier wordt de kwaliteit Hoog geadviseerd. In de gehele gemeente, met uitzondering van de industriegebieden, wordt een hoge kwaliteit voor verzorging nagestreefd. De onderstaande tabel geeft de kosten per structuurelement aan met de kwaliteitskeuze, zoals vermeld staat in de Meetlat. De kosten zijn berekend op basis van de huidige bedrijfsvoering en het huidige areaal in de verschillende structuurelementen. Tabel 5.2 HUIDIGE KWALITEIT GENNEP 2016 Raming voor het groenonderhoud Gennep 2016 per structuurelement Kwaliteitsniveau: Zeer hoog Hoog Basis Laag Zeer laag CENTRUM WOONGEBIED HOOFDWEGEN INDUSTRIEGEBIED BUITENGEBIED TOTAAL TECHNISCHE STAAT VERZORGENDE STAAT Hoog Basis Basis Basis Basis 80.834 192.648 73.720 58.799 77.015 Hoog Hoog Hoog Basis Hoog 100.212 391.271 145.523 36.991 58.906 483.016 733.009 TOTAAL 181.151 583.919 219.243 95.790 135.921 1.216.024 BESCHIKBAAR: 1.091.600 VERSCHIL (begroot beschikbaar) 125.024 De totale kosten voor de huidige kwaliteitskeuzes volgens de meetlat bedragen 1.216.024 euro. Dit betekent dat het huidige budget theoretisch niet voldoende is. Met huidige werkmethodiek en onder huidige marktomstandigheden kan de gemeente haar groenonderhoud binnen het beschikbare budget van 1.091.600 euro uitvoeren. Als de marktomstandigheden veranderen, dan dient het budget mogelijk aangepast te worden om het groenonderhoud conform het in de meetlat beschreven kwaliteitsniveau uit te voeren. 21
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 5.2.2 Eenmalig als gevolg van aandachtsverschuiving De technische staat van het centrum scoort lager dan is vastgelegd in de Meetlat. Omdat het centrum op dit moment niet voldoet aan het gewenste beeld en dit gebied visitekaartje van de gemeente is, zal er in het centrum extra aandacht besteed worden aan het groen. De gebieden Industrie en Buitengebied scoren duidelijk hoger dan de Meetlat voorstelt. Door een aandachtsverschuiving toe te passen, zal de kwaliteit in het Industrie en Buitengebied op C niveau komen, zodat het daar vrijgekomen geld geïnvesteerd kan worden in het centrum. De overige gebieden blijven gelijk aan de Meetlat. Deze aandachtsverschuiving wordt ook doorgevoerd in de verzorgende staat. De verschuiving heeft als effect dat de kwaliteit van het groen over de gehele gemeente veranderd ten opzichte van de huidige situatie. Deze is echter nog steeds acceptabel. AANDACHTSVERSCHUIVING Kwaliteitsniveau: Zeer hoog Hoog Basis Laag Zeer laag CENTRUM WOONGEBIED HOOFDWEGEN INDUSTRIEGEBIED BUITENGEBIED TOTAAL TECHNISCHE STAAT VERZORGENDE STAAT Hoog Basis Basis Laag Laag 80.833 192.648 73.720 32.122 38.507 Hoog Hoog Hoog Laag Laag 100.317 391.271 145.523 20.061 25.577 417.830 682.749 TOTAAL 181.151 583.919 219.243 52.183 64.085 1.100.580 BESCHIKBAAR: 1.091.600 VERSCHIL (begroot beschikbaar) 8.980 5.2.3 Indexatie 5.2.4 Conclusies De totale kosten voor de aandachtsverschuiving bedragen 1.100.580 euro. Dit betekent dat deze verschuiving nagenoeg budget-neutraal is. In dit beleidsrapport zijn de eenheidsprijzen voor het jaar 2016 gehanteerd. Jaarlijks dienen deze budgetten/eenheidsprijzen te worden geïndexeerd. Voor de boekjaren 2017 t/m 2020 dient er rekening gehouden te worden met een kostenstijging van ruim 1% per jaar. De gemeente zal in 2016 met het budget van 1.091.000 euro het onderhoud uitvoeren. Dit bedrag ligt substantieel lager dan het berekende en benodigde onderhoudsbudget. Desalniettemin is het onderhoudsniveau van het groen areaal op het gewenste peil. Voor de periode 2017-2020 wordt geadviseerd het budget 2016 met 1% per jaar te laten vermeerderen. 22
2015.G_58 Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Bronnenlijst BTL Advies B.V. (2009). Landschapsontwikkelingsplan gemeente Mook en Middelaar en Gemeente Gennep. Oisterwijk: BTL Advies. Gemeente Gennep. (1997). Groenstructuurvisie. Gennep. Oranjewoud. (2007). Gennep zit groen; beleidsplan Gennep. Oranjewoud. (2008). Meetlat Integrale Kwaliteit Gennep. Oranjewoud: Oranjewoud. Stobbelaar, D. J. (2012). Bewoners maken het groen. Amersfoort: Landwerk. TBH Ingenieurs. (2016). Wegenbeleidsplan. Ravenstein. van den Goorbergh, F., & Scheffers, J. (2012). Participatie @ groene ruimte. Amersfoort: Landwerk. van Prooijen, G.-J. (2008). Stadsbomen vademecum 3A: Boomcontrole en onderzoek. Arnhem: IPC Groene Ruimte. 23
Bijlages Groenbeleidsplan Gennep 2016-2020 Auteurs: Opdrachtgever: Ing. H.C. (Hylke) Pander Ing. A.I.A.P. (Ad) Goossens C. Krist Gemeente Gennep Ellen Hoffmannplein 1 6590 HD Gennep Opdrachtnemer: Ingenieursbureau TBH Elleboogstraat 3a 5371 LL Ravenstein Datum vrijgave: 17-05-2016 Status: Definitief Projectnummer: 2015_58_G_Gennep_Groenbeleidsplan
I. Methodiek Percentage geschouwd Niet het hele groenareaal is geschouwd op kwaliteit. Dit is duur en niet nodig om een goed beeld van de huidige kwaliteit te krijgen. Er is 25% van het buitengebied geschouwd en 50% van alle elementen in de bebouwde kom. Voor deze schouw is er gebruik gemaakt van de selectieve locatie methode. Deze methode is vastgesteld door het CROW en is gebaseerd op meetlocaties die representatief zijn voor het gemiddelde kwaliteitsbeeld. De locaties zijn op in overleg met de gemeente vastgesteld. Kwaliteitsniveaus CROW Als basis voor het kwaliteitssysteem groen fungeren de kwaliteitseisen uit Publicatie 323 van het CROW. Hierin staan standaardbepalingen waaraan uitvoerders van werken in de grond-, water en wegenbouw (GWW) moeten voldoen. Om dit overzichtelijk en beeldend over te brengen op de uitvoerder, heeft het CROW schaalbalken opgesteld. Met deze schaalbalken kan de uitvoerder de beheergroep en de kwaliteitscriteria beoordelen. De schaalbalken bestaan uit 3 onderdelen. De foto s laat de beheergroep en de criteria zien. De beschrijvingen geven kort en bondig aan wat de onderhoudstoestand is. Tot slot geven de prestatie-eisen aan met welke normen het onderhoudsniveau gemeten kan worden. Als een beheergroep beoordeeld wordt, wordt dit uitgedrukt in een kwaliteitsniveau. De waarden liggen tussen de niveaus A+ en D (publicatie 323 van het CROW) en zijn toegelicht in afbeelding 3.3. Hieronder (Afbeelding 3.2) is een voorbeeld schaalbalk te zien. Het betreft hier de beheergroep beplanting en het kwaliteitscriterium is de mate van kaal oppervlakte. Afbeelding 3.2 Voorbeeld van een schaalbalk A+ A B C D Er is geen kaal oppervlak. Kaal oppervlak 0% per 100 m2 Er is weinig kaal oppervlak. Kaal oppervlak 5% per 100 m2 Er is in beperkte mate kaal oppervlak. Kaal oppervlak 10% per 100 m2 Er is redelijk veel kaal oppervlak. Kaal oppervlak 25% per 100 m2 Er is veel kaal oppervlak. Kaal oppervlak > 25% per 100 m2
Afbeelding 3.3 Betekenis van kwaliteitsniveaus Kwaliteit Beeld Status technische staat Beheerintensiteit A+ Een hoog ongeschonden beeld. Een mooi en comfortabel beeld. Een functioneel beeld. Een matig en sober beeld. Een zeer slecht beeld* De technische kwaliteit is goed. Het beheer is intensief. De technische kwaliteit Het beheer is A is redelijk goed. standaard. De technische kwaliteit Het beheer is B is functioneel. extensief. De technische kwaliteit Het beheer is C is zeer matig. extensief. De technische kwaliteit Het beheer is D is zeer slecht. extensief. * Er treed kapitaalsvernietiging op, lokt uit tot vernieling, functieverlies, juridische aansprakelijkheid en sociale onveiligheid. De kwaliteitsniveaus zijn opgesteld voor: - De zonering van het onderhoudsniveau (aansluitend bij de gewenste beeldkwaliteit) - De technische kwaliteit per beheertype (bomen, plantsoen etc.) Kwaliteitscriteria bomen De gemeente heeft 10.052 bomen in zijn boombestand staan en iedere boom moet verplicht minimaal eens per 3 jaar worden geïnspecteerd. Deze verplichting noemt men de zorgplicht. Hierbij moet de eigenaar zijn boom regelmatig en systematisch op deskundige wijze beoordelen of laten beoordelen. Door dit met regelmaat te doen, heeft de gemeente veel profijt hiervan. De boom wordt met een goede kwaliteit duurzaam in stand gehouden en de boom vormt geen direct gevaar voor de omgeving. De beoordeling dient gedaan te worden middels een boomveiligheidscontrole. Deze bestaat uit twee onderdelen. De boom zal allereerst visuele beoordeeld worden volgens de VTA methodiek. Hierbij wordt gekeken naar de conditie en de structuur van de boom. Is de boom in goede conditie en zijn er geen (on)zichtbare gebreken aanwezig, dan wordt er bij de boom genoteerd Geen noemenswaardigheden en voldoet de eigenaar aan zijn zorgplicht. Wanneer er blijkt dat er sprake is van een verminderde conditie of een zichtbaar gebrek, zal de boom vervolgens nader onderzocht moeten worden. Bij dit onderzoek wordt extra gekeken naar de eventuele gebreken of de aanleiding voor de verminderde conditie. Wanneer de verminderde conditie of gebrek geen risico vormt, krijgt de boom het kenmerk attentieboom en wordt de controle verhoogd naar eens per jaar. Wanneer er wel sprake is van een risico, wordt de boom geclassificeerd met het kenmerk risicoboom en moet binnen een jaar het risico worden behandeld. De kwaliteit van bomen is moeilijk te vatten in één kwaliteitsniveau (A+, A, B, C en D). Daarom wordt er in dit groenbeleidsplan de volgende kwaliteitsniveaus gekoppeld aan de status van de boom. Hieronder wordt de daar bijhorende schaalbalk (afbeelding 3.4) weergegeven met de koppeling.
Afbeelding 3.4 De schaalbalk VTA uit het CROW in combinatie met status van de boom A+ A B C D De boom is volgens de VTA veilig en vertoont geen gebreken. Voldoet aan VTAtoets: Ja De boom is volgens de VTA veilig en vertoont geen gebreken. Voldoet aan VTAtoets: Ja De boom is volgens de VTA veilig en vertoont geen gebreken. Voldoet aan VTAtoets: Ja De boom is volgens de VTA veilig en vertoont geen gebreken. Voldoet aan VTAtoets: Ja De boom is volgens de VTA onveilig en vertoont gebreken. Voldoet aan VTAtoets: Nee GEEN NOEMENSWAARDIGHEDEN ATTENTIEBOOM RISICOBOOM Naast de standaard VTA-inspectie, geeft de gemeente ook aan per boom welk snoeiadvies de boom moet krijgen. Deze zijn niet gestandaardiseerd in de CROW kwaliteitscatalogus, maar de volgende normering wordt gehanteerd (afbeelding 3.5 + Tabel 3.1): Afbeelding 3.5 De vier normen voor het snoeiadvies hanteert. A (GOED) B (MATIG) C (SLECHT) D (ZEER SLECHT) Snoeien na 4 jaar Snoeien binnen 2 jaar Snoeien voor komende beheerperiode Snoeien met hoge urgentie TABEL 3.1: OVERZICHT VAN KWALITEITSNORMEN GEKOPPELD AAN SNOEIBEELD EN RISICOKLASSERING VTA RISICOKLASSERING GEEN VERHOOGD ATTENTIEBOOM RISICOBOOM RISICO KWALITEITSNORM A+ A B C D A+ A B C D A+ A B C D SNOEIBEELD OHS* Beeld X X X X OHS Achterstallig X X BGS** Beeld X X X X BGS Achterstallig X X X BGS Verwaarloosd X X X Rooien X *OHS = Onderhoudssnoei **BGS=Begeleidingssnoei
II. Areaaloverzicht De inventarisatie en de kwaliteitsschouw (zie Bijlage 2 en hoofdstuk 3) zijn uitgevoerd volgens de landelijk gehanteerde richtlijnen uit de CROW; Publicatie 323 Beeldkwaliteitcatalogus openbare ruimte. Structuurelementen Bij het opstellen van dit groenbeleidsplan is de Meetlat Integrale Kwaliteit, opgesteld in 2008. In deze rapportage worden structuurelementen gehanteerd. Een structuurelement is de benaming voor een zone binnen de gemeente. Per structuurgebied heeft de gemeente bepaalde kwaliteitseisen vastgelegd en hier wordt naar gestreefd. De gemeente is opgedeeld in vijf structuurelementen (tabel 3.2): TABEL 3.2: OMSCHRIJVING VAN DE STRUCTUURELEMENTEN STRUCTUURELEMENT Centrum Woongebied Industriegebied FUNCTIEOMSCHRIJVING het bieden van winkel- en recreatiegelegenheid het bieden van een permanente verblijfsplaats het bieden van werkgelegenheid het bieden van een goede doorstroom voor het Hoofdwegen vervoer en verkeer. Buitengebied het bieden van ruimte voor de natuur en de (Groengebied*) landschappelijke waarden. *In 2008 is de term Groengebied gehanteerd; Het beheersysteem en dit groenbeleidsplan hanteren de term buitengebied. Om overeenkomst te krijgen met het groenbeheersysteem en alle groenarealen mee te nemen in de kwaliteitsschouw en begroting, is er in 2015 een nieuwe structuurelementen kaart gemaakt. Hierin is het hele buitengebied meegenomen en niet de specifieke locaties, zoals te zien is op afbeelding 3.6. Door deze groenelementen mee te nemen, is het groenareaal enorm gestegen. Zie voor de nieuwe structuurelementen kaart en de arealenoverzicht afbeelding 3.7. Voor meer details over de structuurelementenkaart, zie de bijlage. TABEL 3.3: GEWENSTE STREEFKWALITEIT PER STRUCTUURELEMENT ONDERDEEL INDUSTRIE WOONGEBIED BUITENGEBIED CENTRUM HOOFDWEGEN GROENGEBIED Bomen B B B A B B Heesters/bodembedekking B B B A B B Sierheesters B B B A B B Hagen B B B A B B Gazon B B B A B B Berm/kruidenrijk gras B B B A B B Onkruid in groen B A A A A A Hondenpoep B A B A B B
Afbeelding 3.6 Areaaloverzicht 2007 Arealenoverzicht 2006/2007 Beheergroep Centra Woongebied Hoofdwegen Industrie Groengebied Totaal bosplantsoen m2 15.329 134.166 17.975 59.655 27.960 255.085 heesters m2 10.369 43.501 2.024 259 1.311 57.464 bodembedekkers m2 1.838 5.262 4.398 0 497 11.995 wisselperken m2 430 679 105 0 0 1.214 hagen + blokhagen m2 2.964 10.022 1.512 4.945 912 20.355 rozen m2 432 1.789 0 0 130 2.351 Vaste planten m2 0 0 0 0 0 0 eenjarigen (bloembakken) st 179 102 91 2 15 389 gazon/ recreatief gras m2 19.958 48.824 13.813 3.780 2.089 88.464 ruw gras/berm m2 20.385 22.918 27.052 19.030 21.613 110.998 Totaal 548.315 Afbeelding 3.7 Aareaaloverzicht 2015 Arealenoverzicht 2015 Beheergroep Centra Woongebied Hoofdwegen Industrie Buitengebied Totaal bosplantsoen m2 17.441 70.105 40.208 31.387 112.401 271.542 heesters m2 9.515 28.837 1.092 521 1.623 41.588 bodembedekkers m2 545 5.062 194 0 3.105 8.906 wisselperken m2 0 0 159 0 0 159 hagen + blokhagen m2 2.928 2.388 1.512 4.945 4.113 15.886 rozen m2 89 1.379 0 0 310 1.778 Vaste planten m2 0 0 0 0 0 0 eenjarigen (bloembakken) st 49 34 2 0 0 85 gazon/ recreatief gras m2 25.021 98.180 47.693 29.605 10.461 210.960 ruw gras/berm m2 10.465 84.382 133.598 10.285 533.200 771.930 Totaal 1.322.834
Beheertypen en groepen Bij het bepalen van aanduidingen van de groenelementen is gekeken naar welke onderhoudsmaatregelen er op deze locaties plaats zullen vinden en hoe een groenelement eruit ziet. Hier is een onderscheid gemaakt in een achttal beheertypen. - Bomen* - Heesters/bodembedekking - Sierheesters - Bosplantsoen - Gazon - Hagen - Berm/Kruidenrijk Gras - Bloembakken * Bomen zijn niet opgenomen in de technische en verzorgende staat. Deze zijn apart gecontroleerd, middels een VTA inspectie. Vervolgens zijn deze beheertypen weer onder te verdelen in beheergroepen. Een beheergroep is een bepaald element waaraan beheermaatregelen en beheerkosten gekoppeld zijn. Een voorbeeld van een beheergroep is Bomen in gazon. Het overzicht van de beheergroepen die zijn geschouwd wordt hieronder weergeven. In bijlage 3 is het overzicht van de beheergroepen aangeven en het overzicht van deze beheertypen op een tekening weergegeven. Bermen in het buitengebied De eerste 60 cm buiten de wegverharding wordt gerekend als berm van de weg. Deze valt onder het wegbeheer. Vanaf deze 60 cm is het onderhoud voor het groen. Deze bermen worden volgens het onderhoudsbestek beheerd. Indien een berm zeer slecht wordt door onder andere kapot rijden door het verkeer de verkeersveiligheid in gevaar komt, zullen er maatregelen genomen moeten worden. Een goede maatregel is het aanpassen van de berm. Het aanpassen van de berm kan bestaan uit het verharden van de berm door middel van een strook grasbetonstenen. Daardoor blijft het groene uiterlijk deels gehandhaafd. Daarnaast is het niet al te aantrekkelijk om permanent gebruik te maken van de strook.
III. Grafiek 3.1 Schouw Technische staat De huidige technische staat van het groen in de gemeente Gennep scoort gemiddeld een B kwaliteit. In grafiek 3.1 geeft weer dat er weinig locaties zijn waar het groen perfect is (4%). Op veel plaatsen vertoont het groen op verschillende onderdelen gebreken (47%). 39% van het groen zit op B kwaliteit en bijna 10% van de geschouwde locaties is de technische staat slecht. Het groen vertoont hier ernstige gebreken. Percentage technische staat van het groen Volgens het CROW is de totale kwaliteit van de gemeten elementen waar 90% zich in bevindt. Als de technische staat per structuurelement wordt bekeken (grafiek 3.2), vallen alle binnen de bebouwde kom vallende structuren binnen de kwaliteit B. Het buitengebied heeft een C kwaliteit. Om voor de hele gemeente een kwaliteitsniveau te bepalen, zijn de gemeten meetvakken bij elkaar opgeteld en vervolgens is er gekeken bij welk niveau de 90% wordt behaald. In grafiek 3.3 is te zien dat de gehele gemeente Gennep voldoet aan kwaliteitsniveau B. Grafiek 3.2 Kwaliteit per structuurelement weergegeven
Grafiek 3.3 Totale kwaliteit van de gemeente Gennep Volgens de Meetlat Integrale Kwaliteit van de gemeente Gennep moet iedere beheertype binnen een structuurelement aan een bepaalde kwaliteit voldoen. Voor het centrum moeten alle beheertypen voldoen aan de A kwaliteit, in de anderen gebieden moeten ze voldoen aan de B kwaliteit. In grafiek 3.4 zijn de resultaten van de beheergroepen in het Centrum uiteengezet. Hier valt op dat er veel beheertypen in het centrum niet voldoen aan de gestelde normen die vastgesteld zijn in de Meetlat. Dit in tegenstelling tot het totale resultaat per structuurelement die in ruime mate voldoet aan de norm. Voor het totale overzicht van de beheertypen, zie verder Bijlage 3. Grafiek 3.4 Technische staat Centrum voldoet niet aan de Meetlat
Verzorgende staat Binnen de huidige beleidskaders is dit de huidige kwaliteit van de verzorgende staat van het groen binnen de gemeente Gennep zoals weergegeven in grafiek 3.5: Grafiek 3.5 Resultaten verzorgende staat gemeente Gennep. Kwaliteitsniveaus (%) Totaalscore Hoog Laag A+ A B C D Aantal Kwaliteit Totaal Indruk Groen Totaalindruk groen 2% 73% 23% 2% - 44 B Bomen Algemene indruk bomen 3% 87% 10% - - 39 B Straatmeubilair Algemene indruk straatmeubilair 5% 65% 23% 8% - 40 B Zwerfvuil Algemene indruk zwerfafval 13% 73% 15% - - 48 B Beplanting/Heesters Algemene indruk beplanting 6% 78% 17% - - 18 B Hondenpoep Totaalindruk hondenpoep 15% 67% 15% 4% - 48 B Bosplantsoen Algemene indruk bosplantsoen - 88% 13% - - 8 B Parkmeubilair Algemene indruk parkmeubilair 9% 64% 27% - - 11 B Onkruid in het groen Totaalindruk onkruid in het groen - 71% 29% - - 21 B Sierheesters Algemene indruk sierheesters 5% 65% 25% 5% - 20 B Speeltoestellen Algemene indruk speeltoestellen - 67% 33% - - 3 B Onkruid op verharding Totaalindruk onkruid op verharding 14% 44% 40% 2% - 43 B Hagen Algemene indruk hagen - 80% 20% - - 5 B Graffiti Totaalindruk graffiti 22% 71% 5% 2% - 41 A Grasveld Algemene indruk gras 6% 44% 44% 6% - 16 B Afvalbakken Totaalindruk afvalbakken - 67% 33% - - 12 B Berm/Kruidenrijk gras Algemene indruk kruiden - 74% 17% 9% - 23 B Alle onderdelen zijn op minimaal het kwaliteitsniveau B. Behalve het onderdeel graffiti, deze is op A niveau. De verzorgende staat is uitgevoerd en aangeleverd door de gemeente en zijn conform de bestekken. Uit de huidige cijfers is geen beeld te geven voor de kwaliteitsniveaus per kern en per gebied. Deze gegevens zijn niet beschikbaar. Bomen De huidige kwaliteit van de bomen in de gemeente Gennep zijn gebaseerd op de VTA gegevens, die aangeleverd zijn door de gemeente. In het beheersysteem zijn 10.052 bomen opgenomen. Hiervan zijn 39% in de volwassen fase, 30% halfwas en 14% jeugd (zie grafiek 3.6). Van 17% is te weinig informatie opgenomen in het systeem om een goed oordeel over te geven. Grafiek 3.6 Verdeling leeftijdsfases bomen gemeente Gennep Totaal 0% 17% 14% jeugd halfwas 39% 30% volwas aftakeling Onbekend
Volgens het CROW is de totale kwaliteit van de gemeten elementen waar 90% zich in bevindt. Als de kwaliteit wordt bekeken van de bomen, dan scoort deze een C (grafiek 3.7). Dit kan meerdere oorzaken hebben. Enerzijds kunnen bomen beoordeeld zijn als attentie- of risicoboom, waarbij de boom een (on)zichtbaar gebrek heeft wat wel of geen direct risico vormt. Anderzijds heeft het te maken met het snoeibeeld en het eindbeeld van de boom. Wanneer deze afwijkend is, bijvoorbeeld achterstallig onderhoudssnoei (OHS), dan zal deze nooit de A kwaliteit behalen. Zie de kwaliteitseisen voor meer informatie. Grafiek 3.7 Kwaliteit van de bomen in de gemeente Gennep Kijkend naar de leeftijdsfases, valt het op dat vooral binnen de 39% van de volwassen bomen ongeveer 40% C of D kwaliteit heeft. Dit heeft te maken met het feit dat het een attentieboom is of risiscoboom, maar ook een klein deel van deze bomen heeft een achterstand in de snoei. Door het snoeibeeld aan te passen naar het eindbeeld, zullen deze bomen de status van attentieboom verliezen en een B of A kwaliteit kunnen behalen. Een groot deel van de bomen is nog niet volledig opgenomen in het systeem. Hierdoor geeft het nog geen compleet beeld van de kwaliteit per leeftijdsfase. Grafiek 3.8 Kwaliteit van de bomen per leeftijdsfase
IV. Mogelijkheden binnen het groenbeleid Ecologische groen Ecologisch groen is groen dat natuurgericht beheerd wordt. Deze manier van beheren levert een bijdrage aan de ruimte en verplaatsing van flora en fauna en het verbeteren van hun leefgebied. Veel bermen, bosplantsoen en watergangen/greppels zijn geschikt voor deze manier van beheren. Ecologisch groen wordt vaak succesvol toegepast in het buitengebied. Dit zorgt enerzijds voor de verfraaiing van de wandel- en fietsroutes, anderzijds ontstaan er nieuwe ecologische verbindingen en een verbeterde biodiversiteit in het buitengebied. In de bebouwde kom is dit vaak anders. Burgers ervaren het vaak als rommelig en snappen niet waarom het ecologisch beheerd wordt. In het LOP wordt er gesproken over Ecologische Hoofdstructuur. Dit is een wettelijke voorgeschreven samenhangend netwerk van bestaande en toekomstige natuurgebieden in Nederland. In de gemeente Gennep lopen veel van deze ecologische structuren. Vooral het Maasdal en het Niersdal zijn markante structuren. Om op deze ecologische structuren aan te sluiten, kunnen nabijgelegen bermen, watergangen en bosplantsoen ecologisch worden onderhouden, zodat de bestaande structuren en verbindingen behouden blijven en versterkt worden. Belangrijk is dat het beheer van ecologisch groen afgestemd wordt op de huidige ecologische randvoorwaarden. Vaak toegepaste landschapstypen zijn ruigtebegroeiing, bloemrijke graslanden en bloemakkers. Deze drie varianten kunnen worden toegepast in het buitengebied en zijn een toegevoegde waarde voor flora en fauna. Ruigtebegroeiing Ruigtebegroeiing bestaat uit meerjarige, hoog opschietende kruiden. Deze ruigtekruiden hebben veelal houtachtige stengels, zoals akkerdistel. Ruigtekruiden heeft een voedzame bodem nodig en dient goed te onderhouden worden. Bij geen onderhoud, zullen er heesters en bomen gaan groeien en die nemen het licht weg voor de kruiden. Sterke punten voor het toepassen van ruigtekruiden zijn; - Voedsel, waardplant en schuilplaats voor kleine zoogdieren, insecten en vogels. - Verfraaiing van het landschap - Open landschap.
Bloemrijk grasland Bloemrijke graslanden bestaan vooral uit meerjarige kruidachtigen. Het beheer van dit grasland (verschraling) zorgt ervoor dat het gras niet gaat domineren en dat er ruimte komt voor kruidachtige soorten als koekoeksbloem, grasklokje en gewoon biggenkruid. Bloemrijke graslanden hebben een voedselarme grond nodig die flink is verschraalt. Verschralen is het verminderen van de voedingsstoffen in de bodem. Sterke punten voor het toepassen van bloemrijk grasland zijn: - Voedsel, waardplant en schuilplaats voor insecten, kleine zoogdieren en vogels - Ecologische verbindingen voor vlinders, zoogdieren en vogels. - Verfraaiing van het landschap Pioniersbegroeiing Wanneer er braakliggende terreinen zijn in de bebouwde kom en buitengebied, verschijnt er naar een verloop van tijd een scala aan soorten begroeiing. Deze pioniers bestaan uit één- of tweejarige planten, maar ook soms uit houtachtigen (berk, wilg, els). Een goed voorbeeld van pioniersbegroeiing zijn de bloemenweides met o.a. klaproos, korenbloemen en echte kamille. Velden met dit soorten bloemen worden vaak bloemakkers genoemd. Sterke punten voor het toepassen van pioniersbegroeiing is: - Grote diversiteit aan bloemen en dus een verfraaiing van het landschap - Voedsel, waardplant en schuilplaats voor insecten, vogels en kleine zoogdieren. - Op kleine schaal een visitekaartje voor de bebouwde kom. Watergangen en greppels hebben de functie om water te bergen en af te voeren. Omdat dit in de periode van droogte niet van toepassing is, kunnen watergangen en greppels ook een goede ecologische waarde krijgen. Door deze extensief en natuurgericht te beheren, creëer je een verbeterde habitat voor flora en fauna.
V. Referenties begroting Bij de berekeningen van de onderhoudskosten bij het groen zijn de volgende gegevens gebruikt: HOEVEELHEDEN DE EENHEIDSPRIJZEN HET BEREKENDE BUDGET DE BESCHIKBARE BUDGETTEN DE HUIDIGE KWALITEIT De gemeente Gennep heeft een overzicht per structuurelement van haar te beheren groenarealen aangeleverd. Dit de is de stand van zaken van augustus 2015. Zijn op basis van het budget 2007, opgesteld door de Oranjewoud en zijn uitgewerkt tot onderhoudskosten per eenheid (m2, m, st.) per kwaliteitsniveau. De prijspeil is geïndexeerd op basis van het indexcijfer oktober 2015, opgevraagd bij het CBS. Dit is de uitkomst van de eenheidsprijs x kwaliteit x areaal. Deze zijn aangeleverd door de gemeente Gennep en staat in het Groenbeleidsplan 2007. De technische staat is september 2015 geschouwd. De verzorgende staat is aangeleverd door de gemeente en geeft de stand van zaken weer van juni 2015.
VI. Beheergroepen + kaart TABEL: BEHEERGROEPENVERDELING VOLGENS DE MEETLAT INTEGRALE KWALITEIT BERM/KRUIDENRIJK GRAS Berm Ruw gras GAZON Gazon < 500 m2 Gazon > 500 m2 HAGEN Blokhagen Linthagen HEESTERS/BODEMBEDEKKING Bodembedekkers SIERHEESTERS Heesters Struikrozen Coniferen BOSPLANTSOEN* Bosplantsoen PARKMEUBILAIR Papierbakken/Afvalbakken Banken Picknicksets Hondenafvalbakken SPEELTOESTELLEN Speeltoestel * Bosplantsoen is niet opgenomen in de Meetlat Integrale Kwaliteit.