Aan de leden van Provinciale Staten van Groningen Nr.: 2004-00195/3/A.12, W Groningen, 20 januari 2004 Behandeld door : R.J. Vos Telefoonnummer : (050) 316 4061 Bijlagen : 5 Onderwerp : stand van zaken/ontwikkelingen ambulancezorg Geachte mevrouw, heer, Graag willen wij u nader informeren over de stand van zaken en ontwikkelingen met betrekking tot de ambulancezorg, zowel landelijk als provinciaal. 1. Landelijke ontwikkelingen Het belangrijkste punt betreft het voornemen van de minister van VWS om de huidige Wet Ambulancevervoer te vervangen door een Wet Ambulancezorg, waarin onder meer de verantwoordelijkheid voor de spreiding van de ambulancestandplaatsen, het aantal ambulanceauto s per standplaats en de vergunningverlening anders geregeld gaat worden. Rapport RIVM Ambulances binnen bereik In maart 2002 is op instigatie van de minister van VWS het project versterking ambulancezorg gestart. De aanleiding hiervoor was in de eerste plaats dat niet in alle gebieden in Nederland de spreiding en bereikbaarheid van ambulances optimaal geregeld was -en dan met name bij het provinciegrensoverschrijdend ambulancevervoer- en in de tweede plaats dat er sprake zou zijn van een onduidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling. Hoewel Provincies op grond van de Wet ambulancevervoer verantwoordelijk zijn voor de spreiding van de standplaatsen en het aantal ambulanceauto s, werden zij niet direct bij het project betrokken; later is het IPO alsnog uitgenodigd om (als waarnemer) te participeren. Aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is opdracht gegeven de spreiding en de bereikbaarheid nader te onderzoeken. In januari 2003 is door het RIVM het rapport Ambulances binnen bereik uitgebracht, waarin een analyse wordt gegeven van de spreiding en beschikbaarheid van de ambulancezorg in Nederland. In deze analyse wordt gewerkt met een theoretisch model op basis van postcodegebieden. Er zijn een viertal scenario s uitgewerkt, die alle een andere uitkomst hebben. Na de presentatie van de analyse heeft de minister aangegeven dat zijn voorkeur uitgaat naar scenario 2, waarbij landelijk gezien bij spoedeisend ambulancevervoer gemiddeld 95% van de burgers binnen 13 minuten rijtijd bereikt kan worden. In zijn brief van 10 oktober 2003 aan de Tweede Kamer, waarop later in deze notitie verder wordt ingegaan, heeft de minister dit nog eens bevestigd.
Voor de Groningse situatie zou dit betekenen dat het aantal standplaatsen van 13 naar 11 gaat en dat er nog wat verschuivingen binnen de huidige standplaatsen zouden moeten plaatsvinden. Een bijkomende ernstige bijwerking zou zijn dat als gevolg hiervan de bereikbaarheid in onze provincie zou verslechteren ten opzichte van de huidige situatie. Die zou namelijk (uitgedrukt in percentage inwoners binnen 13 minuten rijtijd bereikt) teruggaan van 96,2% naar 88,4%. Dit is ook het geval in een aantal andere regio's. Het feit dat in dit scenario de dekking in een regio kan verminderen, is een gevolg van de landelijke doelstelling en uitgangspunten van het RIVM-onderzoek. Voor de te op te heffen of te verplaatsen standplaatsen wordt namelijk op landelijk niveau een 'betere' gezocht zodat de landelijke dekking groter wordt, zonder belemmering van regionale grenzen. Als reactie op dit rapport en de keuze van de minister voor scenario 2, hebben wij de minister per schrijven d.d. 5 juni 2003 (bijlage 1) laten weten dat wij een onverkorte uitvoering van dit scenario niet acceptabel vinden. Daarnaast hebben wij de minister er op gewezen dat de overschrijdingen van de 15-minutennorm maar ten dele door herspreiding van standplaatsen bestreden kan worden (volgens het RIVM-rapport 20% van de factoren die de overschrijdingen veroorzaken); het zou veel effectiever zijn indien de piketdiensten, waarmee bijna alle ambulancediensten in onze provincie buiten kantooruren werken, zouden worden omgezet in volledig parate diensten of minimaal slaapdiensten. Bij piketdiensten zijn de aanrijtijden langer, doordat het enkele minuten duurt voordat de ambulanceauto kan vertrekken (elk van de bemanningsleden van de ambulanceauto moet zich namelijk eerst van zijn huis naar een centraal punt begeven). Voor een dergelijke uitbreiding van de paraatheid is onvoldoende geld beschikbaar. Nader onderzoek in het Noorden Gelet op de onduidelijkheid van het RIVM-rapport met betrekking tot een aantal grensgebieden tussen de drie noordelijke provincies en mogelijk optimalisering van andere standplaatsen, hebben de drie noordelijke Regionale Ambulance Voorzieningen (RAV s) gezamenlijk aan het RIVM opdracht gegeven een nader onderzoek in te stellen. Uit dit onderzoek, waarvan de resultaten eind oktober 2003 bekend zijn geworden, is naar voren gekomen dat voor zover het de Groningse situatie betreft er enkele kleine veranderingen hoeven te komen in de spreiding van de standplaatsen (Nuis en Groningen). Verder blijkt dat de spreiding zoals voorgesteld in het landelijk plan leidt tot een verslechtering van de bereikbaarheid. Naar aanleiding van dit rapport hebben de RAV s, de zorgverzekeraars, de colleges van gedeputeerde staten en de Gemeenschappelijke Hulporganisatie Rampenbestrijding (GHOR) in de drie noordelijke provincies een brief gestuurd aan de minister van VWS (schrijven d.d. 31 oktober 2003; bijlage 3). Daarin is aangegeven dat een aanzienlijk deel van het beschikbare aanvullende budget beschikbaar gesteld zou moeten worden, om de noodzakelijk geachte paraatheid in landelijke gebieden, waar met piketdiensten wordt gewerkt, te kunnen garanderen. Verder wordt er bij de minister op aangedrongen om het budgetsysteem zo te wijzigen, dat niet de productie maar de beschikbaarheid wordt gefinancierd. Voornemens van de Minister van VWS In zijn brief van 10 oktober 2003 aan de Tweede Kamer heeft de minister aangegeven wat zijn voornemens zijn met het ambulancevervoer in de komende tijd (bijlage 2). Hieronder zal op de belangrijkste punten worden ingegaan. Landelijk Spreidingsplan Zoals hiervoor al is vermeld, wil de minister een grotere invloed hebben op de spreiding van de ambulancestandplaatsen en de capaciteit over het gehele land, aangezien naar zijn oordeel dit niet goed geregeld is in de provinciale spreidingsplannen. Hierin is naar zijn oordeel onvoldoende rekening gehouden met provinciegrensoverschrijdend ambulancevervoer. De minister wil met het vaststellen van een landelijk spreidingsplan bereiken dat bij spoedeisend ambulancevervoer meer burgers dan nu het geval is, kunnen worden bereikt binnen 13 minuten rijtijd. Voor het opstellen van het landelijk spreidingsplan wil de minister onder meer gebruik maken van de gegevens van het al eerder genoemde RIVM-rapport Ambulances binnen bereik. 2
Voor de spreiding en beschikbaarheid stelt de minister (vanaf 2004) 18 miljoen extra beschikbaar, en mogelijk komt daar nog 12 miljoen bij. Andere besturingssystematiek Op basis van de huidige Wet Ambulancevervoer is de spreiding van standplaatsen over de provincie en het bepalen van het aantal ambulanceauto s per standplaats, een bevoegdheid van Gedeputeerde Staten. De minister is van mening dat deze wet, die is vastgesteld in 1973 en voor het grootste deel in 1977 in werking is getreden, achterhaald is. Naar zijn mening kenmerkt het ambulancevervoer zich op dit moment door een onduidelijke en versnipperde taakverdeling tussen de diverse betrokken partijen. De minister zal daarom een wetsvoorstel indienen voor een nieuwe Wet Ambulancezorg, die de huidige Wet Ambulancevervoer moet gaan vervangen. In die nieuwe wet is geen taak meer weggelegd voor het provinciaal bestuur. Vergunningverlening Momenteel worden door Gedeputeerde Staten van de diverse provincies aan de vervoerders, met onder meer het vigerende spreidingsplan als toetsingskader, vergunningen afgegeven voor het mogen verrichten van ambulancevervoer. Op basis van de nieuwe wet zal de minister de vergunningen voor het mogen verrichten van ambulancevervoer gaan afgeven. De vergunningen zullen vooreerst voor een periode van 4 jaar worden afgegeven aan de over het gehele land verspreide 25 Regionale Ambulancevoorzieningen (RAV). Een RAV bestaat uit ambulancevervoerders en de ambulancemeldkamer. Reactie provincies (IPO) Bij brief van 30 oktober 2003 hebben de gezamenlijke provincies gereageerd op de voornemens van de minister en aan de minister en de Tweede Kamer kenbaar gemaakt dat zij met de conclusies, verwoord in de eerder genoemde brief van de minister van 10 oktober 2003, niet kunnen instemmen (bijlage 4). In die brief van het IPO is aangegeven dat uit het RIVM-rapport naar voren komt dat het merendeel van het aantal overschrijdingen bij spoedeisende ritten niet voortkomt uit een slechte spreiding van het ambulancevervoer op basis van de provinciale spreidingsplannen, maar dat het grote aantal overschrijdingen samenhangt met het niet beschikbaar zijn van voldoende financiële middelen om een goede paraatheid buiten de kantooruren mogelijk te maken. Daarnaast is in de IPO-brief aangegeven dat een decentrale versterking van de overheidsrol het beste kan plaatsvinden door de planning en financiering in één hand te leggen. Gelet op het huidige stadium van ontwikkeling van de totstandkoming van de veiligheidsregio s kan deze rol het beste bij de provincies worden neergelegd. Overleg in Tweede Kamer Op 6 november 2003 heeft de minister zijn voornemens, zoals verwoord in de eerder vermelde brief, in een algemeen overleg besproken met de Tweede Kamercommissie voor VWS. Uit dat overleg kan in grote lijnen het volgende worden geconcludeerd. Vooraf wordt opgemerkt dat begin 2002 het toenmalige kabinet zich eveneens had uitgesproken voor een andere besturingssystematiek, waarbij geen taak meer voor de provincies was weggelegd. In april 2002 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin werd uitgesproken dat planning en financiering van de ambulancezorg in één hand moest komen en wel die van de provincie. Hoewel destijds het kabinet heeft uitgesproken de motie niet te zullen uitvoeren, heeft er vervolgens tot 6 november 2003 over deze zaak geen uitputtende discussie plaatsgevonden tussen de Tweede Kamer en het toenmalige demissionaire kabinet en de latere kabinetten Balkenende. Op 6 november jl. bleek dat, in tegenstelling tot de situatie in april 2002, nu minder fracties uit de Tweede Kamer in de toekomst een rol zien weggelegd voor de provincies in de besturingssystematiek. 3
In grote lijnen kan worden gesteld dat met name de fracties van de VVD, de LPF en D66 de minister zonder meer steunen in zijn voornemens. Dat de fractie van de PvdA (in april 2002 nog samen met het CDA de indiener van de motie) ook min of meer deze opstelling kiest, mag worden opgemaakt uit de opmerking van de woordvoerder, dat de fractie "blij is dat de knoop is doorgehakt ten aanzien van de aansturing". De fractie van het CDA noemt het wrang dat de provincies nu zijn weggeschreven, maar het bleef onduidelijk of deze fractie vasthoudt aan de uitvoering van de motie van april 2002. De fracties van de CU, de SGP en GL benadrukken wel noodzakelijke waarborging van het publieke belang, zonder daarbij een keus te maken door wie de borging moet plaatsvinden. De fractie van de SP koos als enige onvoorwaardelijk voor een duidelijke toekomstige rol voor de provincies. Het vorenstaande houdt in dat de minister op dit moment nog niet het signaal heeft gekregen dat hij een voor een kamermeerderheid onbegaanbare weg heeft ingeslagen. Door de CDA-fractie is een motie ingediend, waarin de regering wordt opgeroepen het extra ter beschikking te stellen bedrag van 18 miljoen op te hogen met 12 miljoen. De minister van VWS heeft zich daartoe onder voorbehoud bereid verklaard. Op dit moment (eind januari 2004) is het aangepaste landelijke plan/kader spreiding en beschikbaarheid nog niet naar buiten gebracht; daarmee is ook nog niet bekend hoe de extra gelden ( 18-30 miljoen) over de regio's worden verdeeld. Adviesrapport "Acute zorg" RVZ Zeer recent heeft de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg het advies "Acute zorg" uitgebracht. Een samenvatting van dit rapport treft u hierbij aan (bijlage 5). In dit rapport wordt ook ingegaan op de ambulancezorg. Een van de voorstellen is om de planningsnorm voor (acute) ambulancehulp te verlagen van 15 naar 8 minuten. Verder is de Raad voorstander van sturing door de overheid, en financiering van de beschikbaarheid via een subsidieregeling c.q. brede doeluitkeringen, zoals voor de jeugdzorg of een subsidieregeling ex AWBZ of ZFW. Tot slot Aangezien de definitieve besluitvorming over de toekomstige aanpak van de ambulancezorg zeker nog geen beslag heeft gekregen, zullen de colleges van gedeputeerde staten zich gezamenlijk nog inzetten voor behoud van een taak van de provincie op dit terrein; en dit dan vooral om de gewenste publieke borging van de bereikbaarheid van de ambulancezorg voor inwoners van de provincie te kunnen garanderen. 2. Ontwikkelingen in de provincie Groningen Mede dankzij onze intensieve bemoeienis is op 1 juli 2003 de Stichting Regionale Ambulance Voorziening Groningen (STAG) opgericht. De bedoeling is dat de zes bestaande ambulancediensten in onze provincie hun activiteiten aan de STAG zullen overdragen, zoals is vastgelegd in een overeenkomst tussen deze instellingen. Met de integratie van de ambulancediensten in één organisatie op provinciale schaal wordt beoogd de kwaliteit en de doelmatigheid van de ambulancezorg in onze provincie verder te verbeteren. Voor de STAG is er een interim-directeur aangesteld en een raad van toezicht geformeerd, onder voorzitterschap van oud-gedeputeerde J. van Dijk. In de loop van 2004 moet de STAG daadwerkelijk van start gaan. 4
Wij vertrouwen er op u hiermee vooralsnog voldoende te hebben geïnformeerd. Als daartoe aanleiding is, zullen wij u nader informeren over het dossier ambulancezorg. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten der provincie Groningen:, voorzitter., secretaris. 5