Onbezorgdvliegen SVL- vragenlijst Om uw deelname zo goed mogelijk voor te bereiden en uw kans op een succesvolle deelname te vergroten vinden wij het belangrijk om te weten of u iets heeft meegemaakt dat invloed heeft op uw vliegangst. Indien u een gebeurtenis heeft meegemaakt, vul dan de onderstaande vragenlijst in. Wij zouden in dat geval ook graag willen weten of u behandeling heeft gevolgd (en welke behandeling) Is deze behandeling in uw ogen succesvol geweest? Indien bovenstaand niet van toepassing is mag u de vragenlijst negeren. Echter als er sprake is van een andere (psychiatrische) stoornis, zou u dan willen doorgeven welke stoornis bij u is gediagnosticeerd en welke behandeling u hiervoor volgt of heeft gevolgd? Indien de behandeling is afgerond, is deze in uw ogen succesvol afgerond? Datum invullen: M/V Naam: Leeftijd: jaar Op (datum) / op -jarige leeftijd maakte ik de volgende ingrijpende gebeurtenis mee: (steekwoord) Hieronder vindt u een lijst van uitspraken van mensen nadat zij een ingrijpende gebeurtenis hadden meegemaakt. Wilt u elk van onderstaande uitspraken aandachtig doorlezen en vervolgens aangeven hoe vaak deze uitspraak de afgelopen zeven dagen op u van toepassing was. Doet u dat alstublieft door een kringetje om het juiste antwoord te geven. helemaal bijna soms vaak niet niet 1. Ik dacht er aan zonder dat ik het wilde. 0 1 3 5 2. Ik deed moeite om niet geëmotioneerd te raken toen ik er aan dacht of eraan herinnerd werd 0 1 3 5 3. Ik probeerde het uit mijn herinnering te verdringen 0 1 3 5 4. Ik had moeite met slapen of met het in slaap komen omdat beelden of gedachten er over bij mij naar boven kwamen. 0 1 3 5 5. Sterke gevoelens overspoelden me. 0 1 3 5 6. Ik heb erover gedroomd. 0 1 3 5 7. Ik deed moeite om zaken die mij eraan herinnerden uit de weg te gaan 0 1 3 5 8. Ik had het gevoel dat het niet gebeurd was of dat het niet echt was 0 1 3 5 9. Ik probeerde er niet over te praten 0 1 3 5 10. Beelden ervan kwamen plotseling naar boven. 0 1 3 5
helemaal bijna soms vaak niet niet 11. Andere zaken maakte dat ik er steeds aan werd herinnert. 0 1 3 5 12. Ik was me ervan bewust dat het me nog steeds veel deed maar ik heb niets met deze gevoelens gedaan 0 1 3 5 13. Ik probeerde er niet aan terug te denken 0 1 3 5 14. Alles wat mij eraan herinnerde deed gevoelens erover 0 1 3 5 terugkeren. 15. Mijn gevoelens erover waren als het ware verdoofd 0 1 3 5
De Schok Verwerkingslijst (SVL) Toelichting op de vragenlijst Inleiding De Schok Verwerkingslijst (SVL) is de Nederlandse versie van Impact of Event Scale (IES) van Horowitz, Wilner en Alvarez uit 1979. De lijst wordt wereldwijd gebruikt als een zelfrapportage vragenlijst voor het meten van karakteristieke reacties op traumatische gebeurtenissen. Ook in Nederland is dit een veel gebruikte vragenlijst. De lijst heeft betrekking op twee kenmerkende posttraumatische stressstoornis (PTSS) dimensies: enerzijds het herbeleven van de gebeurtenis en anderzijds het vermijden van onaangename gevoelens of herinneringen aan de gebeurtenis. In 2004 verscheen een publicatie over de psychometrische kwaliteit van de Nederlandse versie (Ploeg, van der, Mooren, Kleber, Velden, van der & Brom, 2004) Hierbij werden de betrouwbaarheid en structuur van de SVL geëvalueerd in 3 verschillende onderzoekspopulaties (N=1.588). De betrouwbaarheid bleek voldoende bij uiteenlopende stressvolle gebeurtenissen. Ook de tweefactorstructuur werd bevestigd. De auteurs concludeerden dat de SVL een valide instrument is, en een betrouwbare indruk geeft van de mate van herbeleving en de mate van vermijding na schokkende ervaringen. Er zijn twee vertalingen in omloop die iets van elkaar verschillen, en beide worden gebruikt. Uitgebreide versie Hoewel de lijst dus een betrouwbare indruk geeft van de heftigheid van reacties op een ingrijpende gebeurtenis, kan men de lijst niet gebruiken bij het stellen van een diagnose PTSS. Hiervoor ontbreken vooral gegevens met betrekking tot de verhoogde prikkelbaarheid (criterium D in de DSM IV, zie tabel 1). Sinds 1997 in de USA (Weiss & Marmar, 1997) en 1998 in Nederland (Kleber et al., 1998) is daarom gewerkt aan een verlengde versie, waarin een hyperarousalschaal met 7 items is toegevoegd aan de oorspronkelijke lijst van 15 items. De resultaten met deze lijst zijn echter tegengevallen. In factoranalyse bleek de hyperarousal-schaal geen zelfstandige subschaal, en voor een groot deel op te gaan in de intrusie-schaal. Ook in Nederland concluderen Olde, Kleber, Hart en Pop (2006), dat de nieuwe schaal niet voldoende specifiek is, en geen basis kan zijn voor het vaststellen van een PTSS. De hyperarousal-schaal kan beter gezien worden als een algemene maat voor stress en disfunctioneren dan een specifieke maat voor PTSS. De auteurs adviseren de oorspronkelijke 15 itemversie van de SVL te blijven gebruiken. Diagnostische criteria van PTSS volgens DSM-IV Criterium A: De betrokkene is blootgesteld aan een traumatische ervaring waarbij beide van de volgende van toepassing zijn: Betrokkene heeft ondervonden, is getuige geweest van of werd geconfronteerd met één of meer gebeurtenissen die een feitelijke of dreigende dood of ernstige verwonding met zich meebracht, of die een bedreiging vormde voor de fysieke integriteit van betrokkene of anderen. Tot de reacties van betrokkene behoorde intense angst, hulpeloosheid of afschuw. Bij kinderen kan dit zich uiten in chaotisch of geagiteerd gedrag. Criterium B: De traumatische gebeurtenis wordt voortdurend herbeleefd op één (of meer) van de volgende manieren:
Recidiverende en zich opdringende onaangename herinneringen aan de gebeurtenis, met inbegrip van voorstellingen, gedachten of waarnemingen. Bij kinderen vaak terugkerende spelletjes, waarin aspecten van het trauma worden uitgedrukt. Recidiverend akelig dromen over de gebeurtenis. Handelen of voelen alsof de traumatische gebeurtenis opnieuw plaatsvindt (inclusief het gevoel van opnieuw beleven, illusies, hallucinaties en dissociatieve episodes met flashback). Intens psychisch lijden bij blootstelling aan interne of externe stimuli die een aspect van de traumatische gebeurtenis symboliseren of erop lijken. Fysiologische reacties bij blootstelling aan interne of externe stimuli die een aspect van de traumatische gebeurtenis symboliseren of erop lijken. Criterium C: Aanhoudende vermijding van prikkels die bij het trauma hoorden of afstomping van de algemene reactiviteit (niet aanwezig voor het trauma) zoals blijkt uit drie (of meer) van de volgende: Pogingen gedachten, gevoelens of gesprekken horend bij het trauma te vermijden. Pogingen activiteiten, plaatsen of mensen die herinneringen oproepen aan het trauma te vermijden. Onvermogen zich een belangrijk aspect van het trauma te herinneren Duidelijk verminderde belangstelling voor of deelneming aan belangrijke activiteiten. Gevoelens van onthechting of vervreemding van anderen. Beperkt uiten van affect (bijvoorbeeld niet in staat gevoelens van liefde te hebben). Gevoel een beperkte toekomst te hebben. Criterium D: Aanhoudende symptomen van verhoogde prikkelbaarheid (niet aanwezig voor het trauma) zoals blijkt uit twee (of meer) van de volgende: Moeite met inslapen of doorslapen Prikkelbaarheid of woede-uitbarstingen Moeite met concentreren Overdreven waakzaamheid Overdreven schrikreacties Criterium E: Duur van de stoornis langer dan één maand. Criterium F: De stoornis veroorzaakt in significante mate lijden of beperkingen op belangrijke terreinen zoals sociaal of beroepsmatig functioneren. Scoring van de SVL De lijst bevat 15 vragen, die ieder op de vierpunts-schaal worden beantwoord. Het gaat daarbij steeds om de gevoelens en gedachten gedurende de afgelopen zeven dagen. De lijst wordt ingevuld met betrekking tot een specifieke gebeurtenis, bijvoorbeeld de gebeurtenis die aanleiding vormde voor de hulpvraag, of de gebeurtenis die als target gekozen wordt voor een EMDR behandeling. De ankering van de lijst kan dus variëren. Het kan ook voorkomen dat men bij een zelfde cliënt op het zelfde tijdstip twee vragenlijsten afneemt; een met betrekking tot gebeurtenis A, de ander bet betrekking tot gebeurtenis B. De lijst kan ook
vaker worden afgenomen, tot wekelijks. De schaal is gevoeling voor veranderingen, bijvoorbeeld als gevolg van natuurlijk beloop of behandeling. Voor een globale indruk van de ernst van de verwerkingsreacties worden de itemscores opgeteld voor een totaalscore. 0 8 subklinisch 9 25 milde reactie 26 43 forse reactie >43 ernstige reactie Zowel in Amerikaanse als in Nederlandse publicaties wordt een score van 26 of hoger gezien als een klinisch significante reactie, de grens waarboven specifieke hulpverlening zeker gewenst is. De subschalen Er kunnen twee schalen apart worden gescoord Intrusie of herbelevingsschaal : items 1,4,5,6,10,11,14 (in deze versie is een punt achter alle zinnen van deze schaal gezet, zodat je de items makkelijk kunt optellen) Vermijdingsschaal: items 2,3,7,8,9,12,13,15 (items zonder punt achter de zin).
Literatuur American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washington, DC: Author. Brom, D. & Kleber, R.J. (1985). De Schok Verwerkings Lijst. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 40, 164-168. Horowitz, M., Wilner, N., & Alvarez, W. (1979). Impact of Event Scale: A measure of subjective stress. Psychosomatic Medicine, 41, 209 218. Olde, E. Kleber, R.J., van der Hart, O. & Pop, V.J.M. Childbirth and Posttraumatic Stress Responses: A Validation Study of The Dutch Impact of Event Scale - Revised. European Journal of Psychological Assessment 2006; 22: 259-67. Ploeg, E. van der, Mooren, T.T.M., Kleber, R.J., Velden, P.G. van der & Brom, D. (2004). Internal validation of the Dutch version of the Impact of Event Scale. Psychological Assessment, 16, 16-26.