Vergadering gemeenteraad d.d. 25 april 2019 Agenda nummer 4 Portefeuillehouder: wethouder de heer M. Joostens Onderwerp: Het Groninger Zorgakkoord Korte inhoud: In 2018 heeft de stuurgroep Zorg van de Nationaal Coördinator Groningen het rapport "(Bevings-)bestendige zorg in Groningen Toekomstperspectief en versterken uit gebracht. In het rapport wordt het toekomstige zorglandschap in relatie tot het versterkingsprogramma geschetst. Het programma richt zich met name op intramurale zorg: de psychische-, gehandicapten- en ouderenzorg. De partijen in de stuurgroep Zorg hebben vervolgens 'Het Gronings Zorgakkoord' opgesteld om uitvoering te geven aan deze visie. De partijen hebben met de betrokken ministers dit akkoord ondertekend. Het college van burgemeester en wethouders van Delfzijl heeft het akkoord medeondertekend onder het voorbehoud van instemming van de raad. De raad wordt nu voorgesteld in te stemmen met het akkoord. Delfzijl, 9 april 2019 Aan de raad Voorstel Uw raad wordt voorgesteld In te stemmen met Het Gronings Zorgakkoord d.d. 11 maart 2019 en met het verlenen van cofinanciering voor de realisatie van de vernieuwing van zorgvastgoed vanuit de door het Nationaal Programma Groningen beschikbaar te stellen middelen. Aanleiding In heel Nederland verandert de zorg. Dat wordt ingegeven door veranderende regelgeving en financiering en ook door ander behoeften en wensen van ontvangers van zorg. Noordoost Groningen loopt voorop in die verandering. Bevolkingskrimp en ook bevingen (veroorzaakt door gaswinning), maken dat we sneller dan de rest van Nederland moeten en willen veranderen in de zorg. Nieuwe zorgconcepten vragen om nieuwe huisvestingsconcepten. Vanwege de doelgroepen die intramuraal verblijven moet het zorgvastgoed met voorrang aan de veiligheidsnormen voldoen. Vorig jaar heeft de stuurgroep Zorg van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) het rapport (Bevings-) bestendige zorg in Groningen Toekomstperspectief en versterken" uitgebracht. In het rapport wordt het toekomstige zorglandschap in relatie tot het versterkingsprogramma geschetst. Het programma richt zich met name op intramurale zorg: de psychische-, gehandicapten- en ouderenzorg. De partijen in de stuurgroep Zorg (vertegenwoordigers van zorgaanbieders op het gebied van ouderenzorg, gehandicaptenzorg en psychische (GGZ), gemeenten, Menzis (zorgverzekeraar en zorgkantoor), provincie, woningcorporaties, ministeries Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) en de Nationaal Coördinator Groningen - NCG) hebben vervolgens 'Het Gronings Zorgakkoord' opgesteld om uitvoering te geven aan de visie. Deze partijen hebben met de ministers van VWS en BZK op 11 maart Het Gronings Zorgakkoord ondertekend. Daarmee committeren zij zich aan de uitvoering van deze visie. Dat betekent dat zorggebouwen worden versterkt en dat er een vernieuwing wordt gerealiseerd. De vernieuwing geeft een kwaliteitsimpuls aan de zorg in het aardbevingsgebied. Vertrekpunt is dat de inwoners de zorg krijgen waar zij behoefte aan hebben: zorg dient door de zorgaanbieders zo dicht mogelijk bij huis georganiseerd te worden. Hierdoor wordt het langer thuis wonen gestimuleerd.
Beide rapporten treft u aan in de raadsmap. Ons college heeft het Gronings Zorgakkoord medeondertekend waarbij het voorbehoud van instemming van uw raad is gemaakt. Met het nu voorliggend Gronings Zorgakkoord hebben partijen een belangrijke stap gezet van moeten en willen naar kunnen. Goede zorg moet beschikbaar, bereikbaar, betaalbaar en uitvoerbaar zijn en blijven voor de bewoners van het gebied waar door gaswinning aardbevingen optreden. Dat is het doel waar gemeenten, zorgaanbieders, corporaties, zorgkantoor en zorgverzekeraar Menzis, provincie, het ministerie van VWS, het ministerie BZK en de NCG mee aan de slag zijn gegaan. Verenigd in de Stuurgroep Zorg hebben zij hierover afspraken gemaakt in de visie (Bevings)bestendige zorg in Groningen (zie raadsmap). Deze visie is door de Stuurgroep vastgesteld op 5 september 2018 en vervolgens ook voorgelegd aan alle deelnemers waaronder de gemeente Delfzijl. De partijen die samen de visie hebben gemaakt, hebben tot doel om goede zorg in het gebied te behouden voor onze inwoners door: aantrekkelijke organisaties creëren om voor te werken en verschillende soorten zorg te verbinden om te komen tot een efficiënt en integraal zorgaanbod. De Stuurgroep heeft in de visie beschreven hoe de zorginfrastructuur voor intramurale ouderenzorg, gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg in het gebied eruit moet zien. Daarbij is rekening gehouden met het feit dat een groot aantal zorggebouwen moet worden versterkt. Het uitgangspunt is dat bewoners zo weinig mogelijk moeten verhuizen. In de visie doen de partijen voorstellen voor vernieuwing en verbetering van de invulling van de zorg in het gebied, als antwoord op de toekomstige zorgvraag. De visie richt zich gelijktijdig op de noodzaak van versterken én op de zorginhoudelijke ontwikkelingen. Zo worden veiligheid en kwaliteit van zorg gecombineerd tot een kansrijke en toekomstbestendige ontwikkeling in Groningen. Alle 70 in de visie genoemde gebouwen moeten de komende jaren worden versterkt. Voor 20 van die 70 gebouwen (in de visie worden ze kansrijke projecten genoemd ) is een vernieuwingsopgave uitgewerkt. Dat betekent dat daarvoor nieuwbouw wordt ontwikkeld. Voor de vrijgekomen locaties wordt gekeken naar een goede nieuwe invulling. Overigens is het belangrijk om op te merken dat voor de 20 bestaande gebouwen minder gebouwen terug worden gebouwd. Verschillende zorgpartijen uit de gehandicapten-, psychische- en ouderenzorg gaan samenwerken in door hen gedeelde gebouwen. Hoeveel gebouwen terugkomen is op dit moment nog niet precies bekend. Wel is duidelijk dat het aantal zorgplekken voor Delfzijl per saldo toeneemt, met name door de realisatie van het Expertisecentrum, met Geriatrische revalidatiezorg (GRZ en Eerstelijns verzorging). Dit centrum krijgt een regionale functie. Met het nu voorliggende Gronings Zorgakkoord (zie raadsmap) worden tussen de hier boven genoemde partijen afspraken vastgelegd over de financiering en werkwijze van de 20 vernieuwingsprojecten. In Delfzijl betreft het 5 projecten (zie de bijlage bij Het Gronings Zorgakkoord voor een overzicht). Met het uitvoeren van deze 20 projecten worden in wisselende samenstellingen, koppelkansen mogelijk gemaakt tussen de aanbieders van ouderen-, gehandicapten- en geestelijke gezondheidszorg. Dat leidt tot de efficiënte inzet van het schaarse zorgpersoneel, biedt hen een aantrekkelijke werkomgeving, leidt tot duurzame verdienmodellen voor de organisaties en geeft onze inwoners de beste zorg vanuit een compleet aanbod van specialisaties. Naast de afspraken over de 20 vernieuwingsprojecten is in het voorliggend Gronings Zorgakkoord ook een procesafspraak gemaakt over de versterking van de 50 zorggebouwen (zie artikel 6.1 in Het Gronings Zorgakkoord). Het streven is om de vernieuwing en de versterking in samenhang te laten verlopen. Argumenten Vernieuwing van het zorgvastgoed is noodzakelijk voor behoud van goede zorg De herinrichting van de zorginfrastructuur is nodig omdat de zorg verandert. De complexiteit en zwaarte van zorg nemen toe, evenals het tekort aan zorgmedewerkers. Ook neemt het aantal inwoners af en verhoudingsgewijs komen er meer ouderen en minder jongeren. Om goede zorg aan
iedereen te kunnen blijven leveren zijn maatregelen nodig en moet specialistische zorg vernieuwen en samenwerken. De noodzakelijke versterking van gebouwen biedt in dit geval een kans om een substantieel en cruciaal deel van het zorgvastgoed te vernieuwen en beter te laten aansluiten bij de wijze waarop zorg vandaag de dag wordt geleverd. Zorg is een essentiële voorziening voor een leefbare gemeenschap Aanbod van goede zorg, dichtbij huis is een essentieel onderdeel van een aantrekkelijke woonomgeving. Voor de gemeente Delfzijl is het daarom van groot belang om actief deel te nemen aan deze samenwerking om zo tot nieuwe en (bevings)bestendige vormen van zorg te komen. Onze gemeente vormt een belangrijke partij, omdat vanuit bestemmingsplannen ontwikkelingen mogelijk gemaakt kunnen worden. Het Gronings Zorgakkoord geeft kracht aan de vernieuwing van zorg(vastgoed) Samen hebben de zorgpartijen in Noordoost Groningen afspraken gemaakt met de provincie, zorgverzekeraar, het zorgkantoor, de ministeries en gemeenten over de financiering en de uitvoering van het vernieuwingsproces. Deze unieke samenwerking geeft kracht aan de veranderopgave en kan op brede steun rekenen van alle betrokken partijen. Deze vernieuwende samenwerking op vastgoed heeft geleid tot inhoudelijke samenwerkingen tussen verschillende zorgpartijen. Daarmee wordt een stap gezet richting de ontwikkeling van een integraal zorgaanbod waarmee onze inwoners goed worden geholpen als ze zorg nodig hebben. Starten met de vernieuwingsprojecten, vooruitlopend op de versterking Alle in de visie genoemde zorggebouwen worden aardbevingsbestendig. Ook zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop de verschillende zorgaanbieders met elkaar blijven samenwerken om dit te realiseren. De 20 vernieuwingsprojecten worden nu voortvarend opgepakt. Parralel hierin zal de versterking van 50 andere zorggebouwen worden opgepakt. Ook die bewoners, zorgaanbieders en vastgoedeigenaren hebben recht op veiligheid. Na ondertekening van Het Gronings Zorgakkoord voor de vernieuwing worden dus ook de afspraken voor de versterking van de 50 gebouwen verder uitgewerkt door de Stuurgroep Zorg. Bevoegdheid gemeenteraad Het aangaan van het Zorgakkoord is een bevoegdheid van ons college (artikel 160, lid 1 onder e Gemeentewet) Maar ons college heeft bij de ondertekening wel het voorbehoud gemaakt van instemming van uw raad. Op grond van artikel 169, lid 4 van de Gemeentewet dient ons college, indien een besluit als bedoeld in artikel 160, lid 1 onder e wordt genomen en die ingrijpende gevolgen kan hebben voor de gemeente, uw raad in de gelegenheid te stellen zijn wensen en bedenkingen ter kennis van ons college te brengen. Met dit voorstel geven wij daar gevolg aan. Kanttekeningen Ongebruikt vastgoed Het Gronings Zorgakkoord voorziet in afspraken om leegkomend vastgoed te herbestemmen dan wel te slopen. De 5 vernieuwingsprojecten in Delfzijl zijn: Betingestaete, Zonnehuisgroep (Ede Staalstraat Delfzijl) Vliethoven, De Hoven (Zwet Delfzijl) Ede Staalstaete, Cosis (Ede Staalstraat Delfzijl) De Brug, Lentis (Zwet Delfzijl) Volwassenenpsychiatrie, Lentis (Jachtlaan Delfzijl) Voor deze vijf locaties is het belangrijk dat er ook daadwerkelijk een nieuwe invulling of bestemming komt. Ons college is daarom gesprekspartner om te zorgen dat deze locaties of de bestaande gebouwen een goede invulling of herinrichting krijgen. Wij zeggen met dit Zorgakkoord toe ons in te spannen voor planologische medewerking mocht dat nodig zijn voor herbestemming van het vastgoed. Binnen het investeringsbedrag van 323 miljoen (zie financiën hieronder) dat met deze 20
vernieuwingsprojecten is gemoeid, is 82 miljoen opgenomen om de huidige boekwaardes van vrijvallend vastgoed te compenseren. Het Gronings Zorgakkoord vraagt om een nadere uitwerking per project De in het Zorgakkoord gemaakte afspraken worden nader uitgewerkt per project. Dat betekent dat op dit moment nog niet duidelijk is welke middelen voor welk project beschikbaar zijn. Idealiter was dat wel het geval geweest. Omwille van de tijd hebben partijen besloten tot de procesafspraak in 'Het Zorgakkoord' dat dit nader wordt uitgewerkt. Daarbij bestaat de mogelijkheid dat de middelen worden toebedeeld per nader te bepalen cluster van gebouwen. Clustervorming heeft als doel om enige flexibiliteit te geven in de besteding van de middelen per project (meevallers en tegenvallers kunnen elkaar compenseren). Veranderende omstandigheden kunnen leiden tot financiële tekorten De businesscases van de 20 projecten zijn opgesteld in 2018. Daarin is een extra stelpost opgenomen voor de toegenomen bouwkosten. De bouwkosten hebben zich sindsdien echter verder ontwikkeld. In de bijdragen wordt rekening gehouden met een indexatie van 2,5% (gelijk aan langjarige inflatie). Ook de schaarste van bouwpersoneel is een grote uitdaging. Dit zijn punten van zorg en aandacht bij de uitvoering van de plannen. Het Zorgakkoord voorziet niet in heldere afspraken tussen vastgoedeigenaren, zorgaanbieders en anderen over wat te doen bij een overschrijding van de beschikbare middelen. Vastgoedeigenaren en zorgaanbieders (huurders) zullen daar zelf goede afspraken over moeten maken. Wij zijn geen risicodragende partij voor de ontwikkeling van vastgoed. Het Zorgakkoord biedt mogelijk ruimte voor additionele bijdragen vanuit gemeente Delfzijl Het is mogelijk dat door gemeente gecontracteerde partijen vanuit Jeugdwet of Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), een beroep op ons doen voor aanvullende financiële middelen (zie paragraaf 3.5 van het Zorgakkoord) voor de kleinschalige huisvesting van groepen. Wij committeren ons met ondertekening van dit akkoord aan een gesprek met de zorgaanbieders van Wmo of Jeugdhulp. Daarmee kunnen zorgpartijen geen aanspraak maken over extra middelen. Wel kunnen we daar afspraken over maken. In dat geval zal dit per project ter besluitvorming aan ons college en daarna aan uw raad worden voorgelegd. Versterking en vernieuwing in samenhang Wij zetten in op samenhang tussen de vernieuwingsprojecten en de versterkingsoperatie van het overige zorgvastgoed. Ook daar zijn koppelkansen mogelijk. Samenhang betekent niet dat vernieuwing en versterking ook gelijktijdig kunnen plaatsvinden. Zowel de beschikbare capaciteit van bouwpersoneel als de gevraagde capaciteit van beschikbare zorg is daarbij bepalend. Samenhang met andere dossiers (batch 1588 en Nationaal Programma Groningen) Uw raad wordt op 29 mei 2019 een convenant voor de versterking van 1588 woningen voorgelegd. Inhoudelijk en financieel zijn er relaties met het zorgvastgoed. De batch 1588 gaat uit van een integraal plan voor Delfzijl Noord en daar staat een van de vijf vernieuwingsprojecten (Betingestaete). Ook de financiële uitwerking van het Nationaal Programma Groningen (NPG) wordt dit voorjaar aan uw raad voorgelegd. De bijdrage van de gemeenten die Het Gronings Zorgakkoord ondertekenen, wordt gedekt vanuit het NPG. Dat maakt het NPG cruciaal voor het welslagen van het voorliggende Zorgakkoord. De drie dossiers zullen impact hebben op onze inwoners, de partners in zorg en wonen; en ook op de gemeentelijke organisatie. Uw raad wordt aandacht gevraagd voor deze impact en de gevoeligheid en van de dossiers tezamen. Aanpak/uitvoering Na ondertekening van Het Gronings Zorgakkoord op 11 maart 2019 én instemming van uw raad op 25 april 2019 zal de uitvoering van de 20 vernieuwingsprojecten en het maken van nadere afspraken voor de versterking van de 50 andere panden ter hand worden genomen. In het zorgakkoord worden afspraken gemaakt over de inzet en acties van alle partijen gezamenlijk. Artikel 3.2 handelt over de inzet en acties van VWS, NPG en BZK. De wijze van tegemoetkoming en
de voorwaarden waaronder de tegemoetkoming kan worden verkregen zullen door VWS nader worden uitgewerkt. Gestreefd wordt om de tegemoetkoming via Menzis zorgkantoor te laten verlopen. Die uitwerking is voor 1 juli 2019 gerealiseerd. Er wordt ook een projectorganisatie ingericht. NCG neemt het initiatief om de projectorganisatie tot stand te brengen. De projectorganisatie stelt een eigen reglement vast waarin de organisatie inclusief de samenstelling van de projectorganisatie en werkwijze verder worden geregeld. De partijen zijn er gezamenlijk verantwoordelijk voor dat dit voor 1 juli 2019 is gerealiseerd. Verder wordt afgesproken dat de zorgaanbieders voor 1 januari 2021 een planning en een definitief ontwerp voor het indienen en de realisatie van het projectvoorstel indienen bij de zogenaamde Toetsgroep. Inspraak/overleg met externen De volgende partijen zijn betrokken bij het zorgakkoord en hebben het zorgakkoord mede ondertekend: De Minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport, De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, gemeenten (Appingedam, Delfzijl, Het Hogeland, Loppersum, Midden- Groningen), zorgaanbieders (Stichting Cosis, Stichting De Hoven, Stichting De Zijlen, Stichting Lentis, Stichting Zorggroep Groningen, Stichting Zonnehuisgroep Noord, Stichting s Heeren Loo, Stichting Noorderzorg), Woningcorporaties (Stichting Woonzorg Nederland, Stichting Acantus, Stichting Marenland- later), Menzis zorgkantoor, Menzis zorgverzekeraar, de provincie Groningen en de Nationaal Coördinator Groningen. Financiën Het voorstel heeft op dit moment geen financiële consequenties. Over eventuele toekomstige kosten voor onze gemeente zal per project afzonderlijke besluitvorming worden voorbereid. De totale investering en de dekking (zie ook paragraaf 4.1 van het Zorgakkoord) daarvan ziet er als volgt uit: middelen voor realisatie zorgvisie deelnemer ministerie van VWS gemeenten en provincie Zorgaanbieders NAM (garantie VWS) Post onvooorzien bedrag 40 miljoen 40 miljoen (uit NPG) 153 miljoen 98 miljoen minus 8 miljoen 323 miljoen Herindelingstoets Dit voorstel leidt niet tot nieuwe uitgaven, verhoging van bestaande uitgaven, verlaging van bestaande inkomsten of tot vermindering van vermogen. Derhalve valt dit voorstel niet onder het bijzonder financieel arhi toezicht. Bijlagen (Bevings-)bestendige zorg in Groningen, Toekomstperspectief en versterken d.d. 8 oktober 2018; Het Gronings Zorgakkoord + 1 bijlage, erratum en herziene bijlage d.d. 11 maart 2019 B&W-besluit d.d. 9 april 2019 Convenant bevingsbestendige zorg in Groningen Burgemeester en wethouders van Delfzijl, burgemeester (G. Beukema) secretaris (P. Leeuw) Behandeld door H.E.H. van Niejenhuis, tel. (0596) 63 99 65
Nummer 4 De raad van de gemeente Delfzijl; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 april 2019; besluit: In te stemmen met Het Gronings Zorgakkoord d.d. 11 maart 2019 en met het verlenen van cofinanciering voor de realisatie van de vernieuwing van zorgvastgoed vanuit de door het Nationaal Programma Groningen beschikbaar te stellen middelen Delfzijl, 25 april 2019 De raad voornoemd, voorzitter. (G. Beukema) griffier. (O. Rijkens)