+ Van het kind en het badwater Over ziekte en seksualiteit Peter Leusink, huisarts, seksuoloog
+ Take home Als je ziek bent kun je seksueel gezond zijn Seksuele gezondheid vraagt om aanpassing Aanpassing vraagt om bespreken van seksualiteit Seksualiteit is altijd bio-psycho-sociaal
+
+ Impact chronische ziekte (1) Psychosociale problemen binnen het Patiëntenpanel Chronisch Zieken (%) Gerapporteerde problemen met betrekking tot Totaal (n=2452) < 65 jaar (n=1530) 65 jaar (n=922) Seksualiteit 18 20 12 Vrienden 11 14 5 Partner 10 12 5 Werken 9 13 0 Kinderen 8 10 5 Financiën 8 10 3 Vrije tijd 7 8 4 Wonen 7 7 9 M.Rijken. Nivel 2001
+ Impact chronische ziekte (2) Psychosociale problemen van (ex)kankerpatiënten naar aantal jaren na diagnose (%) 0-2 jaar na diagnose 2-5 jaar na diagnose 5-15 jaar na diagnose Angst, somberheid of gespannenheid 36 17 13 Zorgen over gezondheid 39 25 19 Seksuele problemen ** 25 17 24 Werk * 7 8 17 Relatie vrienden, familie, collega s ** 6 8 13 Relatie met kinderen ** 2 4 13 Relatie met partner ** 8 2 7 Vrijetijdsbesteding 7 6 6 Financiën 2 4 3 * Percentages zijn berekend binnen de groep jonger dan 65 jaar ** Percentages zijn berekend binnen de groep respondenten die de vraag op hen van toepassing vonden 2012, http://www.nivel.nl/psychosociale-problemen-van-mensen-met-kanker
+ Complexe relatie ziekte en seks aandoening direct seksueel probleem indirect premorbide seksualiteit. comorbiditeit. behandeling. copinggedrag. zelfbeeld. angst. reactie partner. zingeving Bronner G. Sexual dysfunction in Parkinson's disease. J Sex Marital Ther. 2004 Mar-Apr;30(2):95-105. Ofman US. Psychosocial and sexual implications of genitourinary cancers. Semin Oncol Nurs. 1993 Nov;9(4):286-92. Curry SL. Medical and psychosocial predictors of sexual outcome among women with systemic lupus erythematosus. Arthritis Care Res. 1993 Mar;6(1):23-30. Brauer M. A Qualitative Study on Experiences After Vulvar Surgery in Women With Lichen Sclerosus and Sexual Pain. J Sex Med. 2016 Jul;13(7):1080-90.
+ Biopsychosociaal model zelfbeeld lichaamsbeeld cognities angst depressie walging Psyche Context Lichaam religie cultuur communicatie relatie voorwaarden seksueel contact leeftijd ziekte handicap geneesmiddel behandeling
+ Weegschaalmodel Stimulerend Remmend Fijne herinneringen Functieverlies Erotische film Ruzie partner Gezellige avond Positief lichaamsbeeld Negatieve cognities Geneesmiddel
Hopman WM et al. Associations between chronic disease, age and physical and mental health status. Chronic Dis Can. 2009;29:108-16. McCabe MP et al. Sexual esteem, sexual satisfaction, and sexual behavior among people with physical disability. Arch Sex Behav. 2003;32:359-69. Woloski-Wruble AC. Sexual activities, sexual and life satisfaction, and successful aging in women. J Sex Med. 2010 Jul;7(7):2401-10. Walker LM. Psychosocial perspectives on sexual recovery after prostate cancer treatment. Nat Rev Urol. 2015 Mar;12(3):167-76. + Functie en tevredenheid over de tijd 100% 90% 9 80% 8 70% 7 60% 6 Score 50% 5 40% 4 30% 3 20% 2 10% 1 0% 0 Seksuele functie ziekte,ok, R/, chemo, depressie, trauma Tijd in jaren Seksuele tevredenheid aanpassing
+ Seksuele tevredenheid: aanpassen Tevredenheid Wens Werkelijkheid
+ Definitie seksuele gezondheid het vermogen zich seksueel aan te passen en een eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven met als doel een positieve seksualiteit. beleving van Leusink, P. Naar een nieuwe definitie van seksuele gezondheid? TvS 2017, 41-3
+ Mythe Seks is spontaan Goede seks
+ In de praktijk negatieve bijwerking medicatie? benoem grenzen en wensen maak afspraakjes bespreek/legitimeer niet-coitale seks voorzorgsmaatregelen: pijnstiller, inhalatie, warm bad, inco-matje etc houdingsadviezen hulpmiddelen: erotica erectiepil, glijmiddel counseling rouw, depressie acceptatie partnerproblemen
+ Take home Als je ziek bent kun je seksueel gezond zijn Seksuele gezondheid vraagt om aanpassing Aanpassing vraagt om bespreken van seksualiteit Seksualiteit is altijd biopsychosociaal