De Capellenborg Locatieplan Capellenborg 2012-2016 Laat me niet zoals ik ben (Feuerstein) Van strategisch beleidsplan naar teamplan
Inhoudsopgave Inleiding 1 Strategisch Beleidsplan OOZ 2 Schoolplan Van der Capellen scholengemeenschap 3 Locatieplan 5 1. Vooraf 5 2. Locatieprofiel 5 3. De basisprincipes die richting geven aan het onderwijs op de Capellenborg 5 3.1 Uitdaging en plezier 6 3.2 Excellentie 6 3.3 Resultaatgericht 6 3.4 Uniciteit 6 3.5 Samenhang 6 3.6 Betekenisvol 7 3.7 Binnen en buiten 7 3.8 Cultureel rijk 7 4. Gevolgen van voorgaande principes voor de inrichting van ons onderwijs 7 4.1 Doorlopende leerlijnen 7 4.1.a Een goede aansluiting met het basisonderwijs 8 4.1.b Een transparante en gevalideerde doorbegeleiding 8 4.1.c Een goede aansluiting met het vervolgonderwijs 8 4.2 Leerwegkeuze 9 4.3 Breed onderwijs en vormingsaanbod binnen de grenzen van betaalbaarheid 9 4.4 Onderwijs positioneren in een maatschappelijke context 9 4.5 Meer samenhang aanbrengen tussen te onderscheiden vakken en curricula 9 4.6 Hoge verwachtingen stellen aan de rationele en mentale ontwikkeling van leerlingen 10 4.7 Rekening houden met eigen leerstijl van leerlingen en dientengevolge didactiek 10 4.8 Integreren van zorg en begeleiding 10 5. Ambities 10 6. Verbetering van de onderwijsorganisatie 11 7. Verantwoording 11
Inleiding Er worden in het onderwijs gelukkig veel plannen geschreven. Gelukkig omdat plannen iets zeggen over de toekomstgerichtheid van onderwijs. Wij leiden jonge mensen op voor een samenleving van morgen. In deze inleiding willen we bewust de relatie leggen met andere plannen omdat dit de oriëntatie in de les bepaalt met betrekking tot pedagogiek en didactiek. We starten met het Strategisch Beleidsplan van Openbaar Onderwijs Zwolle om via het Schoolplan van der Capellen scholengemeenschap uit te komen bij het locatieplan van de Capellenborg. Lesplan Vakleerplan secye Teamplan - VMBO/Mavo - Havo LocaYeplan Capellenborg Schoolplan Van der Capellen SG Strategisch beleidsplan Openbaar Onderwijs Zwolle 1
Strategisch Beleidsplan OOZ Aan de hand van een aantal uitspraken gaan we dit (goed leesbare) plan door. De leerling centraal Door onderwijs op maat te bieden en passend onderwijs voor iedereen mogelijk te maken willen we leerlingen uitdagen hun talenten maximaal te ontwikkelen. De leerkracht Twee uitspraken: Opvoeden is een kwestie van liefde, geduld en wijsheid. De laatste twee groeien waar de eerste heerst. (Jan Ligthart) Een logisch gevolg hiervan is de tweede uitspraak: Een goede leraar is iemand die iets uit je haalt in plaats van iets in je stopt. (N.D. Welsh) Samengevat verwachten we dat een leerkracht betrokken, nieuwsgierig en ondernemend is. Respect is een kenmerkend aspect van hem. De leidinggevende De schoolleiding creëert een vruchtbare bodem voor het opleiden van succesvolle leerlingen. Van onderwijskundig leiderschap worden de voorwaarden voor een lerende leefgemeenschap geschapen. Ambities De komende jaren zullen we ons richten op drie thema s: 1) Opbrengstgericht werken: maximale leerresultaten voor alle kinderen 2) Passend Onderwijs: onderwijs op maat (zorgplicht voor iedere leerling) 3) Professionalisering: schoolbrede talentontwikkeling We sluiten deze samenvatting af met een uitspraak van Nelson Mandela: Education will help to change our future 2
Schoolplan Van der Capellen scholengemeenschap Het schoolplan Van der Capellen SG beschrijft een nadere uitwerking van het Beleidsplan OOZ. Dit plan start met een globale profielbeschrijving van de vier scholen die samen de scholengemeenschap vormt. Binnen de overkoepelende OOZ waarden kunnen individuelen scholen zelf hun school en onderwijsontwikkeling vormgeven. Zo creëren ze hun eigen schoolprofiel waarmee ze onderscheidend zijn voor leerlingen en ouders. Natuurlijk is er op veel terreinen ook een gezamenlijke aanpak. Personeelsbeleid De scholengemeenschap is de werkgever van alle personeelsleden die bij ons werken. Dit betekent dat ten aanzien van arbeidsvoorwaarden dezelfde uitgangspunten gelden. Te denken valt o.a. aan: Professionalisering (bijv. Capellen Academie), bio competenties, werving en selectie, leiderschap, etc. Centrale thema s Als scholengemeenschap hebben we ook een aantal centrale thema s afgesproken waar iedere locatie in meerdere of mindere mate vorm aan geeft. Burgerschap Actief burgerschap is onderdeel van de identiteit van de leerling van het openbaar onderwijs binnen onze scholengemeenschap. Het betekent dat leerlingen een identiteit ontwikkelen gebaseerd op democratische waarden, respect voor diversiteit en participatie aan de maatschappij. Internationalisering De Van der Capellen SG heeft een traditie op het gebied van internationale activiteiten. Dat betreft uitwisselingen, internationale projecten en individuele bezoeken. Internationaliserings- activiteiten komen in alle leerwegen voor. Tweetaligheid is lokaal een speerpunt. Digitalisering De digitale wereld is voor de leerlingen van nu even gewoon als de fysieke wereld. Leerlingen bewegen zich online en zijn actief op diverse social media. Om aan te sluiten bij de belevingswereld van leerlingen zet Van der Capellen hoog in op digitalisering van het onderwijs. Op alle vier locaties wordt in één of meerdere afdelingen gewerkt met laptops of computers. In sommige afdelingen gebeurt dit in een 1:1 situatie waar elke leerlinge een laptop heeft. 3
Leerlingenzorg Van der Capellen stelt leerlingen centraal en wil het onderwijs en de zorg afstemmen op de behoefte van individuele leerlingen. Van der Capellen vindt dat zorg ondersteunend moet zijn aan het onderwijs en dat zorg de voorwaarden moet scheppen voor goed onderwijs. Daarnaast is de visie van Van der Capellen dat zorg zo veel mogelijk en zo snel mogelijk integraal in de klas plaatst vindt. Taal en rekenen Vanaf het schooljaar 2013-2014 worden de referentieniveaus taal en rekenen voor het VO getoetst in het eindexamen VO. Voor dat schooljaar dient de school te voldoen aan de criteria die door de Inspectie worden gehanteerd voor taal en rekenen. Medezeggenschap Onder het hoofdstuk Verantwoording wordt de medezeggenschap besproken. In de medezeggenschapsraad wordt iedere locatie afgevaardigd door in principe twee personeelsleden, één ouder en één leerling. De personeelsgeleding is geen vertegenwoordiging van de locatie. Ze beoordelen zonder last of ruggespraak (zie W.M.S.: Wet Medenzeggenschap op scholen) van de centrale beleidsontwikkeling. De oudergeleding heeft een locatiegebonden ouderraad, die 6 keer per jaar vergadert met de locale schoolleiding. De leerlinggeleding heeft een locatiegebonden leerlingenraad, die de komende jaren een steeds belangrijker plaats krijgt in het overleg met de locale schoolleiding. De hiervoor beschreven onderwerpen vormen een deel van het schoolplan. Voor een uitgebreidere beschrijving wordt verwezen naar het schoolplan 2012-2016. 4
Locatieplan 1. Vooraf In de beleidskaders die zijn beschreven door het bestuur en de Van der Capellen scholengemeen- schap staat de leerling centraal. Hoe halen we rationeel en mentaal het beste in een leerling naar boven. Ieder mens wordt door aanleg en ervaringen in meerdere of mindere mate beperkt z n talenten tot expressie te brengen. De pedagoog Feuerstein werd na de 2 e wereldoorlog indringend geconfronteerd met getraumatiseerde jonge mensen die o.a. de concentratiekampen hadden overleefd. Hij ontwikkelde een methode om hen weer op weg te helpen. Aan een boek van deze pedagoog is het onderschrift van dit locatieplan ontleend: Laat me niet zoals ik ben. Hierin ligt de opdracht besloten om binnen onze mogelijkheden jonge mensen verder te helpen op weg naar volwassenheid. 2. Locatieprofiel De Capellenborg is een kleinschalige school met een breed onderwijsaanbod. We bieden de eerste twee leerjaren basis- en kaderberoepsgerichte leerweg, de mavo, (gemengde) leerweg en de havo- opleiding aan. Naast het brede reguliere onderwijsaanbod bieden we leerlingen in de eerste twee leerjaren de mogelijkheid om te kiezen uit Sport of Cultuur programma s. Leerlingen uit de mavo theoretisch (gemengde) leerweg kunnen in aansluiting hierop in leerjaar 3 kiezen voor de intersectorale programma s theater of sport & recreatie. 3. De basisprincipes die richting geven aan het onderwijs op de Capellenborg De Capellenborg gaat er vanuit dat ieder mens uniek en mag excelleren in z n specifieke aanleg. Door erkenning van de uniciteit gaan we er vanuit dat leerlingen meer uitdaging en plezier ervaren op school. Uitgaande van het feit dat de onderlinge verbondenheid van mensen resulteert in een eigen cultuur stimuleert de erkenning van dit gegeven de nieuwsgierigheid naar andere culturen waardoor leerlingen worden uitgedaagd niet alleen te leren in een eigen schoolomgeving maar ook in een maatschappelijke context. Door vanuit deze samenhang ons pedagogisch klimaat en onze didactiek vorm te geven wordt het onderwijs veel betekenisvoller. Wanneer onderwijs volgens deze principes wordt ingericht zal het resulteren in het behalen van een diploma dat bij hen past en in jonge mensen die zijn toegerust om in toenemende mate deel te nemen aan een steeds complexere samenleving. 5
3.1 Uitdaging en plezier Uitdaging Nieuwsgierigheid prikkelen Aansluiten bij ontwikkelingsniveau (belevingswereld) Kansen bieden voor specifieke aanleg (sportief, cultureel, intellectueel etc.) Ontwikkeling (sociaal) burgerschap Plezier Erkend voelen Geen afrekencultuur Mogelijkheden tot ontwikkeling en groei bieden 3.2 Excellentie Kunnen uitblinken op diverse intelligentie niveaus (cultureel, sportief, technisch, etc.) Mentaal vertrouwen geven en toerusten om te kunnen excelleren. Sociaal mogen uitblinken Leerlingen niet op voorhand vastpinnen op een gekozen leerweg dus ruimte voor groei! Er van uitgaan dat het optimale bereikt kan worden in de ontwikkeling van het kind Kritisch denken bevorderen 3.3 Resultaatgericht Vastgelegd ontwikkelingsdenken beschreven in een portfolio (de talentenmap) Heldere determinatie Eisen stellen aan onderwijs en vormingsresultaten (geen zesjes- cultuur) Hoge slagingspercentagesconform onderhandelaarsakkoord VO/OCW werken aan opbrengsten. 3.4 Uniciteit Ruimte geven aan ontwikkeling van leerlingen binnen organisatorische en financiële kaders Meer richten op kansen i.p.v. beperkingen Meer maatwerk (o.a. Handelingsgericht werken) Breed programma- aanbod zoals sport, theater, muziek, en andere cultuuruitingen, een breed vakkenpakket, etc. Van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd onderwijs 3.5 Samenhang Contextualiseren van onderwijsaanbod Holistische benadering: keuzebegeleiding, vakbegeleiding, emotionele/sociale begeleiding in samenhang met onderwijs benaderen Samenhang tussen basisprincipes Kennis/vaardigheden/competenties in samenhang aanbieden Tussen vakinhouden Tussen de programma s van het basisonderwijs en voortgezette opleidingen Eenduidige hantering van basisprincipes binnen de verschillende vakken (b.v. percentage berekenen, grammaticale toepassingen en regels etc.) 6
3.6 Betekenisvol Leren in de context van de huidige samenleving Vakken betekenis geven door ze in een actuele context te plaatsen Betekenis geven in de beroepscontext (o.a. Praktische Sectororiëntatie) 3.7 Binnen en buiten Relatie onderwijs en burgerschap Lessen contextualiseren in actualiteit Maatschappelijk ondernemend zijn Lessen meer in de maatschappelijk/culturele context plaatsen (buiten de school) 3.8 Cultureel rijk Uitgaand van eigen culturele identiteit Verbreding naar andere culturen binnen en buiten eigen regio Diverse culturele uitingen realiseren (drama, beeldende vormgeving, muziek etc.) 4. Gevolgen van voorgaande principes voor de inrichting van ons onderwijs 1. Doorlopende leerlijnen 2. Transparante en gevalideerde leerwegkeuze 3. Breed onderwijs en vormingspakket aanbieden binnen de grenzen van betaalbaarheid 4. Onderwijs positioneren in de maatschappelijke context 5. Meer samenhang aanbrengen tussen de te onderscheiden vakken en curricula 6. Hoge verwachtingen stellen aan rationele en mentale ontwikkeling van leerlingen (Aangeboren talent kan b.v. alleen tot ontwikkeling komen door eisen te stellen aan de discipline) 7. Rekening houden met eigen leerstijl van leerlingen en dientengevolge met de daarbij passende didactiek 8. Integreren van vormen van begeleiding en zorg in het onderwijs 4.1 Doorlopende leerlijnen a. Een goede aansluiting met het basisonderwijs b. Een transparante en gevalideerde doorbegeleiding c. Een goede aansluiting op het vervolgonderwijs 7
4.1.a Een goede aansluiting met het basisonderwijs De slechte aansluiting met het basisonderwijs is er mede de oorzaak van dat leerlingen in de brugklas terugval vertonen in leeropbrengsten. De aansluiting heeft betrekking op de didactiek, continuïteit van het onderwijsaanbod en gehanteerde methodiek. Dit komt in het bijzonder tot uiting in het reken- en taalonderwijs. We zullen ons inspannen om samenwerking met het basisonderwijs te verbeteren door kennis te (gaan) nemen van elkaars expertise. 4.1.b Een transparante en gevalideerde doorbegeleiding Sinds de fusiegolf in de jaren 90 en het dientengevolge vervallen van toelatingseisen voor HAVO/VWO is de discrepantie tussen de hoge verwachtingen van ouders en de visie hierop van onderwijsgevenden steeds groter geworden. De komende jaren zal de Capellenborg eraan werken om in het belang van de leerling de onderbouwing van de leerwegkeuze te versterken. Het instrument dat nu gebruikt wordt om te komen tot een juiste leerweg voor een leerling is het behaalde cijfer. Deze opvatting is maar ten dele waar omdat: Inzichtelijke aspecten van de leerstof vaak later aan de orde komen in de curricula en methodes terwijl inzichtelijke aspecten vaak een belangrijke rol spelen om een examen met succes af te ronden. Het behaalde cijfer hoofdzakelijk aangeeft in welke mate een leerling de gestelde onderwijsdoelen heeft gerealiseerd. Een leerling kan dus met behulp van z n korte termijngeheugen een redelijk resultaat behalen terwijl er weinig kennis achterblijft in het lange termijngeheugen. Veel hersenonderzoek erop wijst dat de rijping van de hersenen van pubers en adolescenten zeer geleidelijk verloopt in verschillende tempo s. Menig WO- er of HBO- er bloeide pas op latere leeftijd op. Sociaal- emotionele factoren een grote invloed hebben op leren. Hersenonderzoek wijst uit dat het evenwicht tussen de hersenschors, dat denkprocessen organiseert, en de amandelkern die grote invloed heeft op onze emoties op latere leeftijd is uitgebalanceerd. 4.1.c Een goede aansluiting met het vervolgonderwijs Hetgeen beschreven is m.b.t. leeropbrengsten in de overstap vanuit het basisonderwijs geldt evenzeer voor de aansluiting met het vervolgonderwijs vanuit onze school. Naast de inrichting van een goede studie- en loopbaanoriëntatie vraagt de aansluiting van de curricula extra aandacht. Een eerste prioriteit betreft de beroepsgerichte leerwegen basis en kader. Onze leerlingen verlaten al na twee jaar onze school waarna in de ontvangende school meestal direct begonnen wordt met een vorm van voorbereiding op een beroep. In leerjaar 2 zal de Praktische Sector Oriëntatie een vast onderdeel van het curriculum gaan vormen. Daarnaast zullen we een intensieve samenwerking nastreven met een ontvangende school in de directe omgeving. De curricula en gehanteerde methoden dienen op termijn nauw aan te sluiten. Daarnaast dient de aansluiting met het MBO verder verbeterd te worden. Hier valt in de eerste plaats te denken aan programma s die relatie hebben met de intersectorale programma s Sport en Recreatie en Theater. 8
4.2 Leerwegkeuze Het gevolg van het hiervoor geformuleerde heeft ook gevolgen voor het vaststellen van een definitieve leerwegkeuze. Het advies van de basisschool wordt als een 0- meting opgevat dat samen met onze determinatie- en selectieregeling na twee jaar moet leiden tot een definitief leerwegadvies. Het determinatieproces dient voortdurend gemonitord en gecommuniceerd te worden met ouders en leerlingen. De doorstroombegeleiding wordt vastgelegd in een portfolio dat leerlingen op gezette momenten inzicht biedt in de ontwikkelde kennis. 4.3 Breed onderwijs en vormingsaanbod binnen de grenzen van betaalbaarheid Als kleinschalige school wordt de breedte van het onderwijs- en vormingsaanbod in sterke mate bepaald door de organisatie van de school. De komende jaren zal de organisatie heroverwogen en geoptimaliseerd worden om aan de eis te voldoen. We willen een school zijn die niet alleen de cognitieve maar ook de mentale ontwikkeling van de leerling wil bevorderen. Hiertoe bieden we naast een stevig onderwijsprogramma ook een kwalitatief goed vormingsaanbod op het gebied van: sport cultuur burgerschapsvorming 4.4 Onderwijs positioneren in een maatschappelijke context Door een terugtredende overheid worden maatschappelijke bevoegdheden steeds meer bij verantwoordelijke instanties in het middenveld gelegd. Als gevolg hiervan heeft het bestuur van onze school zich ondernemend opgesteld naar maatschappelijke partners en is het SPOC- park gerealiseerd. Het gevolg hiervan is niet alleen een win- win situatie op voorzieningenniveau (sporthal, theater) maar wordt leerlingen ook de mogelijkheid geboden zich beter op de maatschappelijke context voor te bereiden. De relaties met het bedrijfsleven, (zorg)instellingen, gemeente, etc. zullen de komende jaren verder verbreed en verdiept worden. De meerwaarde van een kleinschalige school in een kleinschalige gemeente zal de komende jaren verder ontwikkeld worden op het terrein van sport, cultuur, maatschappelijke stages, etc. 4.5 Meer samenhang aanbrengen tussen te onderscheiden vakken en curricula Een leerling reist dagelijks langs vele lokalen, vakken en docenten. Hij wordt op allerlei manieren begeleid door verschillende mensen. Dit gegeven kan leiden tot een inefficiënt onderwijsaanbod. Door meer samenhang in methodiek en didactiek aan te brengen zal het rendement van ons onderwijs toenemen. Door minder handen voor de klas in de onderbouw en door verdergaande afspraken tussen docenten onderling hopen we te komen tot eenduidige realisatie van ons onderwijs. 9
4.6 Hoge verwachtingen stellen aan de rationele en mentale ontwikkeling van leerlingen Volgens politici dreigt Nederland ten onder te gaan aan een zesjescultuur : de consumerende burger (lees leerling/ouder) wil met zo min mogelijk moeite zo ver mogelijk op de maatschappelijke ladder komen. Onze school wil leerlingen helpen hun talenten te ontwikkelen en dus verder te streven naar betere leer- en vormingsopbrengsten. Dit vraagt de juiste mentale instelling (o.a. discipline) en een goede begeleiding. Onderzoek wijst uit dat om een aangeboren talent daadwerkelijk tot een onderscheidend niveau te brengen er ten minste 10.000 uur hard gewerkt moet worden. Van onderwijsgevenden vraagt het zich meer te richten op kansen die leerlingen hebben en ze minder af te rekenen met het rode potlood. Alleen zo wil een leerling gemotiveerd investeren in z n toekomst. 4.7 Rekening houden met eigen leerstijl van leerlingen en dientengevolge didactiek Hierin schuilt ook de ambitie van onderwijsgevenden. Geen kind is gelijk in aanleg, achtergrond en omstandigheden. De Capellenborg wil de ambitie vorm gaan geven nog beter om te gaan met verschillen in de klas om zodoende het beste in een leerling boven te halen. 4.8 Integreren van zorg en begeleiding In toenemende mate wordt van docenten verwacht om te gaan met verschillen die er binnen een groep leerlingen bestaan. De mentor is tot op heden de persoon die onderwijsresultaten en vormen van begeleiding integreert met betrekking tot de aan hem/haar toegewezen leerlingen. Daarnaast is de zorgcoördinator verantwoordelijk voor gespecialiseerde begeleiding. De komende jaren zal deze gedifferentieerde aanpak steeds meer geïntegreerd worden in het primaire proces. 5 Ambities De Capellenborg wil zich ontwikkelen tot een school die zich kenmerkt door kwaliteit. Kwaliteit komt niet alleen voort uit selectie maar komt juist voort door op andere wijze om te gaan met verschillen in de klas. We hebben de ambitie het sport- en cultuurprofiel te verbreden en te verdiepen omdat we er vanuit gaan dat dit mentale meerwaarde heeft voor de ontwikkeling van het onderwijsaanbod. We willen de Capellenborg verder profileren als een maatschappelijk ondernemende school. 10
6 Verbetering van de onderwijsorganisatie In de eerste plaats streven we na voldoende (vak)bevoegde en bekwame docenten voor de klas te hebben. Door meer samenwerking te bewerkstelligen (o.a. in de teams) zullen de opbrengsten van het onderwijs zich verder kunnen verbeteren en kan het onderwijs betekenisvoller voor leerlingen worden. Veel aandacht zal er besteed worden aan het verbeteren van de determinatie en selectie van leerlingen. Omgaan met verschillen en het gedifferentieerd aanbieden van de leerstof zal door gerichte ondersteuning verbeterd worden. Door middel van de gesprekkencyclus en het bekwaamheidsdossier wordt de kwaliteit van het onderwijs met de direct leidinggevende gemonitord. De teamontwikkeling wordt dermate ondersteund dat er over 4 jaar sprake is van resultaatverantwoordelijke teams. De teams maken jaarlijks een teamplan op basis van het locatieplan. Door middel van een jaarlijst worden de activiteiten vastgelegd en geëvalueerd. De communicatie zal verbeterd worden door het uitgeven van nieuwsbulletins voor ouders en personeel. Een communicatiejaarlijst ondersteunt dit proces. Door middel van een portfolio wordt het leerproces van leerlingen voortdurend in beeld gebracht. 7 Verantwoording De verantwoording vindt plaats via de daartoe ontwikkelde instrumenten op bestuursniveau. De locatie zal via de inspectie en Vensters voor verantwoording de in- en externe belanghebbenden informeren m.b.t. de kwaliteitszorg. Leerlingen en ouders kunnen d.m.v. enquêtes jaarlijks hun mening geven. Belangrijk aspect in de lokale verantwoording is het overleg met leerlingenraad en ouderraad dat enkele keren per jaar plaatsvindt. 11