Visie op 21 Frans de Jong, directievoorzitter 1 Rabobank West Betuwe
Programma Welkomstwoord: directievoorzitter Frans de Jong Visie op 21: Allard Bruinshoofd Gelegenheid tot vragen en afsluitende borrel 2 Rabobank West Betuwe
Visie op 21 Hoop op herstel 18 februari 21 Allard Bruinshoofd Hoofd Internationale Economie Rabobank Nederland
Agenda Externe ontwikkelingen Wereld industrielanden Europa Financiële markten Nederlandse economie
Waar zit de groei? De vorm van het herstel
Wereld Dieprood gekleurd begin 29
Wereld Inmiddels een stuk groener
Wereld Industriële productiegroei herstelt 6 55 5 45 4 35 PMI maakindustrie, 3-maands gemiddelde 6 55 5 45 4 35 3 apr-8 jul-8 okt-8 jan-9 apr-9 jul-9 okt-9 VS Japan EMU Frankrijk Polen VK Duitsland Nederland China 3
Wereld Herstel productieniveau vooralsnog beperkt 11 15 1 95 9 85 8 75 7 65 6 index Industriële productie, seizoensgecorrigeerd, index 28H1=1 jan-8 jul-8 jan-9 jul-9 UK EMU Brazil Japan South Korea Taiwan Thailand US index 11 15 1 95 9 85 8 75 7 65 6
Wereldeconomie Sterke handelsmaanden 175 15 125 1 75 5 25 Wereldhandelsvolume (index, 2 = 1) 175 15 125 1 75 5 25 91 92 93 94 95 96 97 98 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
Wereld Basisscenario: eerst snel, dan langzaam Normalisatie industrie (Extreme) voorraadafbouw neemt af Productieniveau herstelt Wereldhandel trekt aan Overpakken consumptie & investeringen moeizaam Lage bezetting capaciteit saneren i.p.v. investering Stijging werkloosheid voorzichtige consument Vermogensverliezen (huis & beurs) sparen Complicaties Kredietverlening kan scherp herstel niet voorfinancieren Overheden moeten bezuinigen
De recessie voorbij Wat zegt dat nou?
Industrielanden Stijgingstempo werkloosheid neemt af % Werkloosheid % 12 seizoensgecorrigeerd 12 1 8 6 4 2 9 92 94 96 98 2 4 6 8 1 1 8 6 4 2 eurozone VK VS Australie Japan
Industrielanden Arbeidskosten nog niet onder controle % j-o-j Arbeidskosten per eenheid product % j-o-j 6 gehele economie 6 4 4 2 2-2 -2-4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 eurozone VS Canada VK -4
Europese verschillen Overheidsfinanciën ook niet onder controle 16 Begrotingstekort, %BBP, 21 14 12 Latvia United Kingdom Ireland Greece 1 Lithuania Spain 8 6 4 Romania Slovenia Slovakia Denmark Czech Republic Finland Luxembourg Estonia Sweden France Portugal Poland Netherlands Cyprus Austria Germany Malta Hungary Belgium Italy 2 Bulgaria Staatsschuld, %BBP, 21 2 4 6 8 1 12 14
Europa Weinig duidelijkheid & slagvaardigheid Ierland & Spanje: nu al bezuinigingen & lastenverzwaringen Griekenland: mooie woorden, en nu nog de daden Nederland & Frankrijk: doorstimuleren in 21 Duitsland: stapje er bovenop in 21 Duitsland: begrotingsevenwicht in 216 in grondwet. Nog geen invulling. Frankrijk: Nu extra investeringsprogramma. Daarna tekort terugdringen Nog geen invulling Nederland: tekort bij wet vanaf 211 terugbrengen, mits economie voldoende groeit. Nog geen invulling.
Europa Financiële markten bezorgd om houdbaarheid %-punt 4 3 rente opslag t.o.v. Duitsland (1j staatobligaties) %-punt 4 3 2 2 1 1-1 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Nederland Frankrijk Spanje Ierland België Oostenrijk Italië Griekenland -1
Europa Kredietwaardigheid onder druk Moody's S&P Fitch Duitsland Aaa s AAA s AAA s Frankrijk Aaa s AAA s AAA s Nederland Aaa s AAA s AAA s Oostenrijk Aaa s AAA s AAA s Finland Aaa s AAA s AAA s Luxemburg Aaa s AAA s AAA s Spanje Aaa s AA+ n AAA s België Aa1 s AA+ s AA+ s Ierland Aa1 n AA n AA- s Italië Aa2 s A+ s AA- s Portugal Aa2 n A+ n AA n Griekenland A2 n BBB+ n BBB+ n
Finland Europa Waar is het infuus aangekoppeld? 12 1 ECB-leningen aan banken (% totale activa, augustus 29) 8 6 4 2 12 1 8 6 4 2 Griekenland Ierland België Duitsland Oostenrijk Nederland Spanje Frankrijk Portugal Italië
Europa Griekse tragedie met vergaande gevolgen? De regels Onderpand bij ECB: nu BBB- (normaal A-) Dus interactie Grieks drama & ECB exit strategie Het spel Wanbetaling Griekse overheid? Griekenland uit? EC(B) schiet te hulp? De uitkomst Forse bezuinigingsvoorstellen Griekenland Vorm van EC-voorwaardelijkheid ECB- coulance v.w.b. regels onderpand
Economische vooruitzichten Internationale kerngegevens 8 9 1 VS Bbp-groei Inflatie Werkloosheid,4 3,8 5,9-2½ -¼ 9½ 2¼ 2¼ 1¼ Japan Bbp-groei Inflatie Werkloosheid -1,2 1,4 4, -5½ -1¼ 5¼ 2¼ ½ 5 VK Bbp-groei Inflatie Werkloosheid,7 3,6 6,3-4¾ 1½ 9 1¼ 1¾ 1 Eurozone Bbp-groei Inflatie Werkloosheid,5 3,3 7,5-4 ¼ 9½ 1 1¼ 1½
Financiële markten Terug naar normaler
Financiële markten Per saldo geen vet beursjaar 18 16 14 12 1 8 6 8 7 6 5 4 3 2 4 97 98 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 S&P 5 (in, l) AEX (r) Eurozone STOXX (r) 1
Financiële markten De enige weg is omhoog 7 % monetaire beleidsrentes % 7 6 5 4 3 2 1 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 ECB Bank of England Fed Bank of Japan 6 5 4 3 2 1
Financiële markten Veel voorwerk voor de ECB EUR mrd 8 7 6 5 4 3 2 1 EUR mrd 8 7 6 5 4 3 2 1 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 normale herfinancieringsoperaties lange-termijn herfinancieringsoperaties
Financiële markten Beleggers verlaten de veilige havens % 8 rente op 1-jaars staatsobligaties % 8 7 6 9/11 Subprime 7 6 5 5 4 4 3 Azië / Rusland / LTCM 3 2 96 97 98 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 VS Eurozone 2
Financiële markten Kerngegevens 18-2-21 +1m +3m +12m VS 3m Libor 1y swap,25 3,83,27 3,92,28 4,12 2,27 5, VK 3m Libor 1y swap,64 3,93,65 4,5,75 4,14 2,5 5,3 Eurozone 3m Euribor 1y swap,75 3,41,73 3,36,9 3,39 2,29 4, Valuta EUR/USD EUR/GBP 1,36,87 1,35,88 1,33,88 1,32,82
Nederlandse economie Tussen hoop en vrees
Nederlandse economie Vertrouwen gaat te paard, komt te voet 4 3 2 1-1 -2-3 -4 25 2 15 1 5-5 -1-15 -2-25 Consumentenvertrouwen (l) Producentenvertrouwen (r) Kennis & Economisch Onderzoek
Visie op 21 Welvaartsverlies door de door crisisde crisis 6 miljard 1 35 5 4 3 2 1 3 25 2 15 61 64 67 7 73 76 79 82 85 88 91 94 97 3 6 9 12 15 BBP (l-as) BBP per capita (r-as) 1
Visie op 21 Huizenmarkt volgt economie 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4 Huizenprijsontwikkeling en economische groei % % 96 98 2 4 6 8 25 2 15 1 5-5 -1-15 Kadaster / CBS (l-as) BBP-groei (l-as) NVM (r-as)
Visie op 21 Kredietgroei nog altijd hoog 32
Economische vooruitzichten Nederlandse economie Volumemutatie in % BBP Consumptie Investeringen Uitvoer Invoer 8 9 1 11-15 2, 1,3 6,6 2,7 3,7-4 -2¾ -15-8½ -9 1-1 -3¾ 4½ 3¼ 1¾ ¼ 3¾ 4½ 4 Mutatie in % Inflatie 2,3 1 1 1¼ Niveau in % Werkloosheid 3,9 5 7¼ 6½ %-BBP Overheidssaldo Saldo handelsbalans,6 6,7-4½ 6-6¼ 6½ -4½ 7¼
Voor meer informatie: www.rabobank.com/kennisbank