PETER MARTENS WORKSHOP BRABANT ACADEMIE - 31-05-2018 SIMVASTATINE VOOR VERBETERING VAN SYMPTOMEN, DENKVERMOGEN, METABOOL SYNDROOM EN BEWEGINGSSTOORNISSEN BIJ PATIËNTEN MET RECENT ONTSTANE PSYCHOSE
SCHIZOFRENIE - PSYCHOSE SYMPTOMEN Positieve symptomen Negatieve symptomen Cognitieve symptomen
SCHIZOFRENIE - PSYCHOSE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN SCHIZOFRENIE / PSYCHOSE Positieve symptomen redelijk te behandelen met antipsychotica, maar 25% = medicatie-resistent Vooral negatieve en cognitieve symptomen moeilijk behandelbaar met medicatie Cognitie beste voorspeller long-term functional outcome (Schmidt et al. 2011)
SCHIZOFRENIE - PSYCHOSE COGNITIEVE / NEGATIEVE SYMPTOMEN Moeilijkst behandelbaar Belangrijke oorzaak van beperkt herstel
OP ZOEK NAAR NIEUWE MOGELIJKHEDEN VOOR BEHANDELING
NIEUWE INGANG VOOR BEHANDELING DOPAMINE Belangrijke rol in de pathogenese van psychose Maar: geen genetische basis te vinden geen verschillen in dopamine genen
NIEUWE INGANG VOOR BEHANDELING IMMUUNSYSTEEM Wel een sterke associatie met schizofrenie (via 6p21.3-22.1) Sinkus, M. L., Adams, C. E., Logel, J., Freedman, R., & Leonard, S. (2013). Expression of immune genes on chromosome 6p21.3-22.1 in schizophrenia. Brain Behav Immun, 32, 51-62.
IMMUUNSYSTEEM ONTSTEKING - ACUUT VS CHRONISCH perifere imuunsysteem is betrokken bij acute fase macrofagen en B / T cellen penetreren de BHB chronische fase perifere systeem niet betrokken
IMMUUNSYSTEEM ONTSTEKING helpend en essentieel wanneer goed geregeld schadelijk wanneer chronisch of overdaad
IMMUUNSYSTEEM AANWIJZINGEN ernstige infecties en auto-immuun ziektes risicofactoren stress kan ontstekingsbevorderende cytokines schizofrenie risicogenen die ontsteking bevorderen (6p21.3-22.1) Typische veranderingen in dopaminerge, serotonerge, noradrenerge en glutamaat neurotransmissie bij schizofrenie worden ook gezien bij low-level neuroinflammatie
IMMUUNSYSTEEM BEELDVORMING verminderd volume czs activatie microglia cellen van Berckel, B. N., Bossong, M. G., Boellaard, R., Kloet, R., Schuitemaker, A., Caspers, E. et al. (2008). Microglia activation in recent-onset schizophrenia: a quantitative (R)-[11C]PK11195 positron emission tomography study. Biol Psychiatry, 64(9), 820-822.
IMMUUNSYSTEEM OVEREENKOMSTEN MS beloop komt overeen met schizofrenie MAAR: bij schizofrenie geen typische ontstekingshaarden schizofrenie symtomen worden beschreven bij ontstekingsziekten van de hersenen virale infecties (herpes simplex, mazelen) encephalitis
IMMUUNSYSTEEM MICROGLIA belangrijkste onderdeel van het immuunsysteem in CZS (10-20% vd cellen) worden ook geactiveerd als het lichaam aan een systemische infectie wordt blootgesteld productie cytokines beïnvloeden van (ziekte)gedrag
IMMUUNSYSTEEM MICROGLIA - WERKING Niet geactiveerde microglia cel: ondersteunt zenuwcellen, leidt de zenuwuitlopers en produceert neurotrofische stoffen zoals BDNF. Geactiveerde microglia cel: produceert vrije radicalen en andere neurotoxische stoffen.
IMMUUNSYSTEEM MICROGLIA sensitisatie /priming door prikkels als: veroudering neurodegeneratie stress een volgende prikkel kan activatie en aanmaak van ontstekingsbevorderende cytokines teweeg brengen immuunrespons van het CZS
IMMUUNSYSTEEM MICROGLIA DEACTIVATIE Ontstekingsremmende middelen
IMMUUNSYSTEEM STRESS activeren van een ontstekingsbevorderende immuunrespons Normaal terugregulatie na de stressvolle gebeurtenis Bij chronische stress: drempel voor fysiologische reactie op stress kleinere prikkel is voldoende
KWETSBAARHEID - STRESS - ONTSTEKING MODEL SCHIZOFRENIE DOPAMINERGE HYPERACTIVITEIT GENETISCHE KWETSBAARHEID ONTSTEKINGSBEVORDEREND IMMUUNSYSTEEM MOEDER INFECTIE GEDURENDE ONTWIKKELING CZ COMPLICATIES BEVALLING VERHOOGD VRIJKOMEN CYTOKINES SYMPTOMEN POSITIEF NEGATIEF COGNITIEF HERHAALDE BLOOTSTELLING STRESS IMMUUN CONDITIONERING EN SENSITITERING MICROGLIA ZWANGERSCHAP INFECTIE
MARKERS BRUIKBARE MARKERS VOOR ONTSTEKING cytokines: IL-1β bij ratten: voorloper cellen worden dopaminerg IL-6: minder overleving van serotonerge neuronen in fetale brein verhoging cytokines perifeer wil niets zeggen BHB!
BEHANDELING IMPLICATIES VOOR BEHANDELING Aspirine enig effect COX-2 inhibitor beste effect aan het begin van de ziekte Minocycline Oestrogenen Alle studies tonen aan: ontsteking effect antipsychotica Gevonden effect is over het algemeen gering
STATINES STATINES Veiliger minder bijwerkingen Twee vliegen in een klap Ontstekingsremmende + immuunmodulerende effecten Cholesterol-verlagend middel Metabool syndroom: 33% van patiënten
STATINES SIMVASTATINE = VEELBELOVEND BIJ MS
STUDIES TOT NU TOE bij psychose
STATINES ATORVASTATINE Sayyah, M., Boostani, H., Ashrafpoori, M., & Pakseresht, S. (2015). Effects of Atorvastatin on Negative Sign in Chronic Schizophrenia: a Double Blind Clinical Trial. Iran J Pharm Res, 14(4), 1269-1274. 6 weken samen met risperidon Beide groepen significante afname van negatieve symptomen
STATINES LOVASTATINE Ghanizadeh, A., Rezaee, Z., Dehbozorgi, S., Berk, M., & Akhondzadeh, S. (2014). Lovastatin for the adjunctive treatment of schizophrenia: a preliminary randomized double-blind placebo-controlled trial. Psychiatry Res, 219(3), 431-435. PANSS daling in beide groepen geen significant verschil
STATINES PRAVASTATINE Vincenzi, B., Stock, S., Borba, C. P., Cleary, S. M., Oppenheim, C. E., Petruzzi, L. J. et al. (2014). A randomized placebo-controlled pilot study of pravastatin as an adjunctive therapy in schizophrenia patients: effect on inflammation, psychopathology, cognition and lipid metabolism. Schizophr Res, 159(2-3), 395-403. 12 weken Geen significant verschil in CRP, PANSS of cognitief functioneren Dosering te laag?
STATINES SIMVASTATINE Chaudhry, I. B., Husain, N., Drake, R., Dunn, G., Husain, M. O., Kazmi, A. et al. (2014). Add-on clinical effects of simvastatin and ondansetron in patients with schizophrenia stabilized on antipsychotic treatment: pilot study. Ther Adv Psychopharmacol, 4(3), 110-116. 12 weken Geen verschil in PANSS scores na 12 weken
SIMVASTATINE STUDIE SIMVASTATINE STUDIE UMC UTRECHT placebo gecontroleerd simvastatine 40mg gedurende 1 jaar reguliere behandeling gaat door
SIMVASTATINE STUDIE DOELGROEP 250 patiënten tussen 18 en 50 jaar oud Schizofrenie, schizoaffectief, schizofreniform of psychose NAO Eerste psychose < 3 jaar geleden
SIMVASTATIEN STUDIE WAT METEN WE? Ernst symptomen (PANSS) Algemeen functioneren (GAF) Cognitief functioneren Bewegingsstoornissen Metabool syndroom Immunologische metingen (bloed) Hersenvolume (MRI) & microglia activiteit (PET)
SIMVASTATINE STUDIE HOE ZIET DE STUDIE ER UIT? Gerandomiseerd, dubbel-blind, placebo-gecontroleerd 7 visites en 1 follow-up In UMC Utrecht: vast onderzoeksteam (eventueel visites thuis) Geen tijdsinvestering van behandelaar nodig
TEKST