Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011

Transcriptie

1 Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde 13 september 2011 Dr. Brigit A. de Jong, neuroloog Medisch Hoofd Radboud MS Centrum Afdeling Neurologie

2 Neurodegeneratieve ziekten -Verlies structuur of functie neuronen -Inclusief dood neuronen -Overeenkomsten op sub-cellulair niveau tussen ziekten -Kruisbestuiving kennis over verschillende ziekten -Hoop voor therapeutische vooruitgang

3 Oorzaken neurodegeneratieve ziekten Genetische mutaties Intracellulaire neerslag van toxische eiwitten Mitochondriale dysfunctie Axonale dysfunctie Geprogrammeerde celdood

4 Multiple Sclerose Inflammatie vs. degeneratie

5 Multiple Sclerose algemeen gezien als orgaan specifieke autoimmuunaandoening aantasting myeline in witte en grijze stof axonale en neuronale schade onvoorspelbaar ziektebeloop hoeft niet te leiden tot invaliditeit groeiend aantal behandelmogelijkheden

6 Enkele feiten over MS man : vrouw = 1 : 2 à 3 prevalentie 100 per begin meestal tussen jaar in gematigde gebieden noord Europese afkomst white (wo)man s disease

7

8 Het ziektebeloop van relapse onset MS Relapses: Inflammatie Chronische progressie: Neurodegeneratief

9 Medicamenteuze therapie RRMS en CIS Exacerbaties Methylprednisolon Immuunmodulatie Eerste lijn: Interferon-β 1a/1b, Glatirameeracetaat (Copaxone) Tweede lijn: Natalizumab (Tysabri) Mitoxantrone (cytostaticum) (Fingolimod)

10 Geen ziektemodulerende therapie voor PPMS en SPMS! Wel symptomatische behandeling

11 Presented at the 22ndMeeting of the European Committee for Treatment and Research in Multiple Sclerosis, Madrid, Spain, September, 2006

12 Rapport uit 2008: Aandacht voor kwaliteit van leven Groot Brittannië Op moment van diagnose werkt bijna iedereen 80% werkeloos na 10 jaar Reden: moeheid, lichamelijke handicap, cognitief beperkt

13 Gemiddelde kosten per patiënt per jaar in 2004: $ ,- Significante associatie tussen functioneren van patiënt en hoogte kosten

14 Multiple Sclerose: een complexe ziekte Schube Ziekte toename Scala aan problemen: Moeheid Verminderde mobiliteit Depressie Spasticiteit Pijn Afname cognitief functioneren Blaas, darm, seksuele problemen

15 Wist u dat. 50% van de mensen met MS ergens gedurende ziekte depressief is Suïcide komt 7-8 keer vaker voor 24 jaar na diagnose MS: 33% kans heeft nog dezelfde relatie te hebben t.o.v. 53% algehele bevolking (Denemarken) 50% is niet meer ambulant 25 jaar na start ziekte

16 Aandacht voor Neurodegeneratie Kwaliteit van leven Disease management

17

18 Neuropathologische kenmerken: multifocale witte stof laesies Noseworthy et al. 2000

19 Neuroradiologische kenmerken: multifocale witte stoflaesies MRI T2 and flair

20 MRI versus Macroscopie T2 SE Macroscopie T1 SE

21 James Dawson, neurohistologist, about MS in 1916:. when an area (of demyelination) is confined to the cortex, the changes are, as rule, not nearly so marked, especially those in the deepest layers. Is then, the process that attacks the cortex different in its nature and origin from that which affects the rest of the central nervous system?

22 Patroon van demyelinisatie en inflammatie gedurende verschillende stadia van MS Groen: focale demyeliniserende plaques in witte stof Rood: corticale demyelinisatie Blauw: demyeliniserende laesies in diepe grijze stof Donker blauwe puntjes: inflammatoire infiltraten in witte stof Kutzelnigg et al. 2005

23 Discussie Inflammatoire demyelinisatie primair of secundair in de pathogenese Aandacht voor therapeutische opties in relatie neurodegeratieve aspect

24

25 Oorzaken axonale schade in acute witte stof MS laesies Inflammatoire omgeving: Proteolytische enzymen Cytokinen Vrije radicalen Stikstof monoxide Afname energie metabolisme Verhoogde glutamaat spiegels Indirect anti-inflammatoire therapie neuroprotectief

26 Oorzaken axonale schade in chronische witte stof MS laesies Geen tot weinig inflammatie: Atrofie: axonale en neuronale degeneratie Disbalans: energie vraag en aanbod Hypoxische schade Verhoogde Ca2+ spiegels Mitochondriale dysfunctie Verlaagde neuronale ATP-productie

27 Grijze stof pathologie in MS Demyelinisatie Geen tot weinig inflammatie Grijze stof atrofie Axonale en neuronale degeneratie Disbalans: energie vraag en aanbod Mitochondriale dysfunctie Verlaagde neuronale ATP-productie Verhoogde Ca2+ spiegel Sommigen suggereren: MS primair neurodegeneratieve ziekte

28 Conclusies MS Inflammatoire demyeliniserende en neurodegeneratieve aandoening Primair een inflammatoire ziekte Discussie: primair neurodegeneratief? Aandacht voor neurodegeneratieve aspect ziekte Aandacht voor kwaliteit van leven