Mediawijs in beleid Door: Maaike Haas Stap 1: Ten eerste is het van belang te weten hoe media-wijs jijzelf bent en hoe het is gesteld met de media-wijsheid van de rest van het team. Je kunt dit doen door een vragenlijst samen te stellen, door collega s te interviewen of door tijdens een teamvergadering deze quiz te gaan doen! Je kunt ook een quiz downloaden en uitprinten via www.blogmeemetpleinc.nl. Hoe je het ook doet: zorg dat je een beeld krijgt van de huidige situatie! En is nascholing nodig? Stap 2: Inventariseer wat er momenteel met media wordt gedaan op school. Denk vooral ook buiten het terrein van cultuureducatie: ook bij vakken als rekenen, taal, aardrijkskunde, geschiedenis, etc. worden media gebruikt. Om een overzichtelijke inventarisatie te maken kun je de verschillende invalshoeken op rol en functie van media-educatie gebruiken. Vul eerst de beginsituatie in. Je zou dit voor onderbouw, middenbouw en bovenbouw kunnen doen. In cursief zijn voorbeelden ingevuld. huidige situatie gewenste situatie Media als technologie Een foto maken van een activiteit Een foto maken, bewerken en toevoegen aan de Flickr-groep van de klas Media als leermiddel Een werkstuk maken met mooie plaatjes via Google.nl Een online werkstuk maken in een Wiki, via wikispaces.com Media als communicatiemiddel Leerlingen nemen over wat ze vinden op het internet. Leerlingen kijken kritisch, vergelijken bronnen, kunnen een eigen mening vormen. Media als expressiemiddel Leerlingen maken een eigen videocilp. Stap 3: Als ICC-er heb je tijdens de ICC-cursus samen met directie en team een visie op cultuureducatie ontwikkeld. Deze visie is de onderlegger van het beleidsplan cultuureducatie. Vaak is dit plan vooral uitgewerkt op het gebied van de disciplines van kunsteducatie en erfgoededucatie. Bespreek tijdens een teamvergadering hoe media-educatie een plekje zou moeten krijgen binnen die visie. Leg uit wat je de afgelopen tijd hebt onderzocht; hoe media-wijs het team zelf is, wat er in de school al wordt gedaan en welk beeld idee jij als ICC-er voor ogen hebt. Probeer tot een algemeen gedragen toekomstbeeld te komen. Gebruik hiervoor
bijvoorbeeld de oefening Muurtje bouwen, die je tijdens de ICC cursus hebt gedaan. Kijk op blogmeemetpleinc.nl om de oefening nog eens na te lezen. Stap 4: Beslaat jullie visie op cultuureducatie nu ook het onderdeel media-educatie? Dan volgt de afstemming met directie en een ander heel belangrijk persoon: jouw ICT-collega! Hoe verhoudt het ICT-beleid zich tot beleid rond media-educatie? Op welke punten kan het elkaar aanvullen? Waar heeft het elkaar nodig? En: waar juist niet Stap 5: Vul de gewenste situatie in. Stap 6: Wat heb je nodig om de gewenste situatie te bereiken? In cursief zijn eventuele mogelijkheden aangegeven. Lesmateriaal Cultuurmenu Media-educatie in projecten Media-educatie en andere leergebieden Culturele hoogtepunten in het schooljaar Computers, laptops, I-pads, mobiele telefoons, camera s, software voor het digibord, beeldbank. Neemt de school een cultuurmenu af en speelt media-educatie daar een rol in? Denk bijvoorbeeld aan bezoeken aan de bibliotheek met betrekking tot dit thema. Momenteel is er veel aandacht voor media-educatie, zowel de provincie Noord-Holland als het Fonds voor Cultuurparticipati hebben subsidieregelingen die je voor media-educatie kunt inzetten. Dus wil je beginnen met een mooi project om mediaeducatie de school in te brengen? Kijk dan vooral naar deze regelingen. Waar liggen kansen voor andere leergebieden als het draait om media-educatie? Kortom waar kun je media-educatie inzetten als het gaat om rekenen, taal, geschiedenis, aardrijkskunde, lezen? Hoe sla je twee vliegen in een klap; rekenniveau omhoog en mediawijs? Hoe zet je media effectief en verantwoord in? Denk eens aan de culturele hoogtepunten in het schooljaar Welke rol speelt media-educatie daarbij? Of: hoe zou je media-educatie hierbij kunnen betrekken? Een videoverslag, een schoolverslaggever, een krant maken, een promotiefilm Stap 7: Budgetteren: je hebt in je beleidsplan een begroting gemaakt voor cultuureducatie. Media-educatie gaat daar nu ook een onderdeel van worden. Welk budget of welke budgetten zijn er beschikbaar? Bij media-educatie gaat het niet alleen om cultuureducatie. Dus de nieuwe computers worden nu niet ineens van het budget voor cultuureducatie aangeschaft. Bespreek juist met de ICT-er en de directie hoe ook andere budgetten/ potjes kunnen worden verdeeld en ingezet. Stap 8: Met de informatie die je door bovenstaande stappen te doorlopen hebt vergaard kun je nu je beleidsplan nalopen en up to date maken. Vergeet dan zeker ook de onderdelen taakverdeling (betrek de ICT-er), actieplan en geldbronnen niet!
Media-educatie op school: makkelijker dan je denkt Hand-out Door: Josien Stringer en Jeroen v/d Hoek Bewerkt door: Maaike Haas Mediawijsheid (doel): het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld (Raad voor Cultuur 2005) In 1996 gebruikte de Raad voor Cultuur in haar advies aan de regering nog het woord media-educatie. Media-educatie was gericht op onderwijs, kinderen en jongeren. Het ging over media-aanbod en -bescherming. In 2005 verbreedde zij dit begrip tot mediawijsheid. Dat was een verbreding van terrein, van bereik en van kader: Van terrein: niet alleen onderwijs, maar ook zorg, politiek en veiligheid. Van bereik: niet alleen jongeren. Iedereen moet mediawijs worden. Van kader: het gaat niet enkel om het om kunnen gaan met media, maar om het deelnemen aan media in het maatschappelijk proces. Van consument naar producent. Kinderen hebben het recht op het ontwikkelen van vaardigheden om mediawijs te worden. Met deze mediawijsheid zijn zij beter in staat zowel de eigen identiteit te ontwikkelen als ook zich voor te bereiden op goed burgerschap. Media-educatie (middel): Media-educatie gaat over het leren interpreteren van de inhoud van media, het bepalen door welke belangen of waardesystemen deze worden gestuurd en het bewust worden van de plaats en rol van media in het persoonlijke en maatschappelijke leven De taal van [..] media kenmerkt zich door een combinatie van beelden, geluiden en geschreven woord. Media-educatie leert je deze symbolentaal te bestuderen en te gebruiken. De 4 niveaus bij mediawijsheid die iedereen doorloopt bij het mediawijs worden 1. Mediabewustzijn: bewust worden van de plaats en rol van media in het persoonlijke en maatschappelijke leven Hieronder vallen de volgende aspecten: - kennis van mediadefinitie en van verschillende mediavormen - het bewust maken van kinderen van de aanwezigheid en werking van media - het geven van inzicht in de rol van de media in het leven van mensen - bewustzijn over eigen mediagedrag
- het zoeken naar en het kunnen vinden van mediabronnen en mediaboodschappen - bewustzijn over de mate waarin iemand afhankelijk is van de media (evt verslaving) - inzicht krijgen in de ontwikkeling van de mediavormen door de tijd heen 2. Mediabegrip: het leren interpreteren van de inhoud van media: begrip krijgen hoe mediaboodschappen tot stand komen, met welk doel ze gemaakt worden en alle trucs die hierbij worden ingezet. (informeren, entertainen, verkopen, communiceren) De volgende aspecten kunnen worden onderscheiden: - begrip van de invloedsfactoren bij het tot stand komen van een mediaboodschap - kennis over de effecten van deze invloedsfactoren - kennis van de doelstellingen van mediapartijen en het bedrijfsleven - begrip over onderscheid publieke en commerciële media De bedoelde invloedsfactoren zijn: - professionele (keuze producenten en technische factoren) - culturele invloeden - sociale invloeden - economische invloeden - politieke invloeden 3. Media attitude: het kunnen beoordelen van mediabronnen en mediaboodschappen op basis van bewustzijn van zowel eigen waarden en normen als die van de maatschappij Hieronder vallen de volgende aspecten: - het kunnen reflecteren over de invloed die de media op jezelf heeft - het bewustzijn van je eigen cognitieve-, affectieve- en gedragsreacties op media inhoud - het kunnen beoordelen van mediabronnen en mediaboodschappen op basis van bewustzijn van zowel eigen waarden en normen als die van de maatschappij - bewustzijn van het proces van beeldvorming (bv. wordt de werkelijkheid weergegeven?) Het gaat er in deze fase om een mening te vormen, je te realiseren dat er ook andere meningen kunnen bestaan en je er van bewust te zijn dat de verschillende mediapartijen en het bedrijfsleven jouw mening ook proberen te sturen. 4. Media gedrag: het verantwoord, veilig en effectief kunnen consumeren en produceren van media-inhoud Hieronder vallen de volgende aspecten: - het verantwoord kunnen consumeren en produceren van media-inhoud (prosumers)
- kennis over hoe media kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een verantwoorde realiteitsperceptie - kennis over consequenties van eigen mediagedrag In deze fase leren kinderen en jongeren waar zij de juiste informatie kunnen opzoeken, selecteren, vergelijken, filteren en hoe zij de afzender van de informatie en de informatie zelf op waarde kunnen schatten. Het gaat hier voornamelijk om het verantwoord toepassen van de media bij het ontwikkelen van een goede werkelijkheidszin. Daarnaast is het van belang dat kinderen leren inzien welke invloed hun eigen mediagedrag op anderen heeft of kan hebben. Leerlijn mediawijsheid: De Doorlopende Leerlijn Mediawijsheid integreert mediaonderwijs in het bestaande curriculum van het basis- en voortgezet onderwijs, biedt een inventarisatie van activiteiten en materialen voor educatief medewerkers en maakt voor ontwikkelaars van (les)materiaal duidelijk waar witte vlekken zitten in het aanbod. De gratis leerlijn, ontwikkeld door o.a. het Nederlands Filminstituut, is uitgewerkt voor 419 kerndoelen en eindtermen van 108 vakken en staat online op www.mediawijsheid.nl. Doorloop een stappenplan om lesmateriaal en activiteiten te vinden die bijdragen aan mediawijsheid www.mediawijsheid.nl/doorlopende-leerlijn. Invalshoeken op rol en functie van media: - Media als technologie: kinderen leren omgaan met een computer of een camera - Media als leermiddel: media worden ingezet om lesstof op een ander manier aan te bieden - Media als communicatiemiddel: kinderen leren over de werking van media in de maatschappij - Media als expressiemiddel, kunstvorm of cultureel erfgoed: : kinderen leren over media als kunstvorm of cultureel erfgoed en leren zelf films, games, presentaties of geluidsopnames te maken en zich te uiten. 1. Media als technologie - www.oefenen.nl/klikentik : oefenprogramma om digitale basisvaardigheden aan te leren - www.digitalefotografietips.nl/basiscursus/diafragma/ : fotografie cursus - http://websitemaker.nl/ : gratis en makkelijk websites maken 2. Media als leermiddel: - www.ed-it.nu : ED*IT is een educatieve database die toegang biedt tot tienduizenden originele video s, film- en geluidsfragmenten, artikelen en foto s uit het Nederlands cultureel erfgoed. Leerkrachten kunnen de bronnen binnen ED*IT gebruiken om hun lespakket op inspirerende wijze uit te breiden. Voor leerlingen is ED*IT het perfecte hulpmiddel om boeiende en mooie werkstukken te creëren.
- www.movietrader.nl (teleblik): Spel waarmee leerlingen stempels verdienen door het volledig bekijken van filmpjes waar een stempel in verborgen zit. Voordat de leerling de spaarkaart mag verzilveren moet hij of zij nog een vraag beantwoorden over de stof. Zo weet u dat de informatie uit de opdracht door de leerling goed opgenomen is. - www.webquest.nl: Een WebQuest (webkwestie) is een eenvoudige activiteit om leerlingen zelfstandig informatie te laten verzamelen en dit te ordenen tot een nieuw product, zoals een werkstuk, een spreekbeurt, of zelfs een maquette. - www.wikikids.nl: interactieve Nederlandstalige wiki-encyclopedie voor en door kinderen. - www.mijnnaamishaas.nl: interactieve verhalen over haas om de taalontwikkeling te stimuleren - www.wepboek.nl : gratis digitale prentenboeken - www.waag.org/domein/onderwijs : Het Creative Learning Lab onderzoekt en ontwikkelt innovatief onderwijs met creatieve technologie. (bv. Monstermedia, zie verderop) - www.mediacultuur.net:mediawijze kunstlessen (eigenlijk voor VO, maar wellicht ook voor groep 7/8) - www.medialessen.nl: overzicht van bestaande medialessen. Van een les over modellenprogramma s op televisie tot lessen over beeldmanipulatie in kranten en publiceren op internet. - www.shop4media.nl/docenten: lessen over media en mediatoepassingen (voortgezet onderwijs) 3. Media als communicatiemiddel: Informatievaardigheden (betrouwbaarheid en bruikbaarheid) - www.webdetective.nl:cursus in het ontwikkelen van kritische vaardigheden die nodig zijn om de kwaliteit van internetbronnen te beoordelen. - www.8-12.info: dè startpagina voor kinderen van de basisschool in de leeftijd van acht tot twaalf jaar om over elk onderwerp snel en makkelijk informatie te vinden. - www.schoolbieb.nl voorgeselecteerde websites: betrouwbaar, kindvriendelijk en onderwijs gerelateerd - www.davindi.nl : zoekmachine speciaal voor het onderwijs - www.jeugdkrakercompetie.nl Door mee te doen aan deze wedstrijd leren kinderen zelfstandig te zoeken op het web en leren ze internet te gebruiken als informatiebron voor het maken van werkstukken. Veiligheid, rechten en normen bij mediagebruik - www.mijnkindonline.nl/1554/mybee.htm: kindvriendelijke browser waarmee kinderen veilig en zorgeloos kunnen surfen
- www.diplomaveiliginternet.nl : lessenserie die zich richt op veilig en verantwoord internetgebruik, voor groep 5 t/m 8 - www.monstermedia.nl: gratis media-educatief programma in de vorm van een aantrekkelijke game. MonsterMedia stimuleert het mediabewustzijn van kinderen. Ze ontwikkelen een kritische houding ten opzichte van media en leren er tegelijk actief en bovendien verantwoord mee om te gaan. Journalistiek en entertainment - www.hetklokhuis.nl/reportagecursus: hoe maak je een goede reportage - www.defrisseblik.nl: kritisch bekijken en kritisch maken van beelduitingen staan centraal. Diverse onderwerpen die te maken hebben met beeldmanipulatie en beeldvorming komen aan de orde. - www.weetwatjeziet.nl: lesprogramma s om kinderen bewust te maken van wat ze zien in de media (kijk ook op youtube voor een clipje: weet wat je ziet). Ze leren de kracht en macht van media kennen. Reclame - www.reklamerakkers.nl: lesmateriaal over de invloed van reklame 4. Media als expressiemiddel: Media als cultureel erfgoed - www.filmeducatie.nl: online expertisecentrum voor filmeducatie - www.cubiss.nl/product/bekijk-t-maar: kinderen lezen in een groepje een boek en kijken daarna de verfilming. In een nagespeelde Oscaruitreiking wordt de beste film gekozen. - www.beeldengeluid.nl: archief en experience, ontwikkeling van de media door de jaren heen Media als kunstvorm - www.medialessen.nl/lessen/cinekidstudio_-_videoclipmaker_ : online programma waarmee kinderen zelf videoclips kunnen maken. De kinderen gaan als videoartiest zelf dingen ontwerpen en tekenen voor in hun videoclip. - www.8-12.info/zelf/maken.html : games, animaties, filmpjes, muziek mixen etc. Homo Zappiens: het nieuwe leren Homo Zappiens Homo Sapiens Hoge snelheid Gewone snelheid Multitasking Monotasking Niet lineair denken Lineaire aanpakken Beelddenken Lezen eerst Connected Stand alone
Samenwerkend Competitief Actief Passief Spelend leren Scheiden spelen en leren Wil meteen resultaat Geduld Fantasie Realiteit Mediawijsheid informatie - www.mediawijsheid.nl/ : initiatief van het EYE Film Instituut Nederland i.s.m. Digital Playground, Kunstgebouw en Stichting Leerplan Ontwikkeling) - www.filmeducatie.nl/ : expertisecentrum voor filmeducatie - www.medialessen.nl/: stichting Kennisnet, stichting Mijn Kind Online en de Vereniging Openbare Bibliotheken - www.mediawijzer.net/: initiatief van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Jeugd en Gezin in 2008 opgezet als mediawijsheid expertisecentrum - www.mediawijsheidkaart.nl/: deze website geeft een overzicht van de bijna 300 initiatieven van partners van Mediawijzer.net die in Nederland actief zijn op het gebied van mediawijsheid. - www.leraar24.nl/ : eraar24 is een online platform van, voor en door leraren, bedoeld om te ondersteunen bij het uitoefenen van het beroep. Via video s en dossiers veel praktische info! Werken aan eigen media vaardigheden: - http://11dingen.nl/demo/ : alles over weblogs, RSS feeds, netvibes, online foto s delen met flickr, sociale netwerken, wiki s, delicious, youtube en chatten! - www.nomc.nl: opleiding om zelf mediacoach te worden - Informeer bij uw bibliotheek voor aanbod mediawijsheid - Docenten middagen Beeld en Geluid Om zelf eens uit te proberen: - www.pikipimp.com: eenvoudig foto s bewerken - www.picozone.nl: een picozine is een minitijdschriftje van 16 pagina s - www.wordle.net: woordwolk maken (digitaal woordweb) - www.picasa.com: fotobewerkingssoftware waarmee je albums kunt maken, delen, maar ook filmpjes kunt maken door je foto s achterelkaar af te spelen