Maintenance Magazine van DUTCH INSTITUTE WORLD CLASS MAINTENANCE Nummer 22, maart 2014 ISO55000 verscherpt focus op maintenance Authentieke thema s verbinden onderwijs met praktijk Uptime windturbines kan fors omhoog Volop onderhoudstoepassingen voor onbemande vliegtuigen
KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. Hoeveel onderhoud is juist genoeg? Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen? Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat? Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm? INFORMEER NAAR EXTRA STARTS ONDERHOUDSTECHNOLOGIE DIT VOORJAAR IN HOOGEVEEN EN REGIO ZUID WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) Start 1 oktober 2014 Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) Start 2 oktober 2014 Post-HBO Onderhoud en Management (OM) Start 2 oktober 2014 Master of Engineering in Integrated Service Engineering Start februari/september Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelijkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl. ER VALT NOG GENOEG TE LEREN
Inhoud 12 Asset managementnorm ISO 55000 als gestructureerd houvast Half maart werd in Utrecht de nieuwe internationale standaard voor asset management gepresenteerd. Er is veel belangstelling voor deze ISO 55000- norm, maar het lijkt vooral de infrasector te zijn die er als eerste mee aan de slag gaat. De norm zorgt voor een gemeenschappelijke taal. 18 Samen op weg naar maintenancetopregio in de Delta De Strategic Board Delta Region heeft een koepelvisie ontwikkeld voor Zuidwest-Nederland en Vlaanderen voor de komende jaren. Maintenance is hierin één van de drie speerpunten. Eind februari werd de visie gepresenteerd aan de Europese Commissie en het Europees Parlement. Cor Kloet is voorzitter van de Stuurgroep Maintenance. Grote bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen, zegt hij. Uiteindelijk hebben ze daar baat bij. 30 Uptime windturbines kan fors omhoog Het windturbineproject van DI-WCM nadert zijn voltooiing. Wat begon als een verkenning naar condition based maintenance voor beheer en onderhoud van windturbines, resulteert straks waarschijnlijk in een waardevol exportartikel. De betrokkenen zijn tevreden over de resultaten, wat niet vreemd is als er rendementsverbeteringen van ruim tien procent mogelijk zijn. column Aad Veenman 17 Paul Rüpp 17 Jan Hoenselaar 29 Roelf Venhuizen 29 13 On the spot: heat tracing 21 Verandermanagement motivator of blokker? 22 Prefab polyolenfabriek Huntsman geïnstalleerd 24 MEER innoveert gereedschapsbeheer bij DOW 26 Maintenance maakt productieketen sterker 28 Bruggen bouwen en onderhouden 33 De order: Markt-Maastunnel 34 Blijvend innovatief verbinden 36 Authentieke thema s verbinden onderwijs met praktijk 39 Workshop servitization overwint obstakels 40 Volop onderhoudstoepassingen voor onbemande vliegtuigen Maintenance maart 14 3
The Power of Knowledge Engineering Delivering profit through reliability Asset Management Global Maintenance Benchmarking Maintenance Strategy Review (RCM) Engineering Consultancy Condition Based Maintenance Spare Parts Optimization Lubrication Management
Colofon Maintenance is een uitgave van het Dutch Institute World Class Maintenance. Voor meer informatie zie www.worldclassmaintenance.com editorial Uitgever Industrielinqs pers en platform Mark Oosterveer mark.oosterveer@industrielinqs.nl Redactie Rien Puyenbroek (Hoofdredacteur), Stefi Celie, Moniek Schoofs, David van Baarle, Pieter Pulleman, Mark Oosterveer, Inge Janse en Elise Quaden Redactieraad Rien Puyenbroek, Stefi Celie, Stefan van Seters, Gerard Blom, Rutger van der Male, Jaap Heukelom, Chris Rijsdijk en Mark Oosterveer Redactieadres Dutch Institute World Class Maintenance Princenhagelaan 13 4813 DA Breda T. 076-5311090 E. info@worldclassmaintenance.com Oplage 5.000 exemplaren Vormgeving Gabriele Köbbemann (Coverfoto: Sander Morel) Traffic Breg Schoen Druk DeltaHage, Den Haag Eindverantwoordelijke Lex Besselink Advertentieverkoop Jetvertising Rob Koppenol T. 070 3990000 E. rob@jetvertising.nl Mede mogelijk gemaakt door: Dit project is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) in het kader van OP-Zuid: Maintenance Kleur bekennen Het is bijna een maand geleden dat de Nederlandse schaatsers met een karrenvracht aan medailles terugkeerden van de Olympische Winterspelen. Voor het oog van de wereld heeft Nederland 24 medailles opgehaald. Chapeau voor deze prestaties en inspirerend om een dergelijke drive, ambitie en doorzettingsvermogen ook toe te passen in andere sectoren van de Nederlandse samenleving. In deze context denk ik ook aan de uitspraak van FME-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming, waarin zij stelt dat de maintenancesector uit zijn schulp moet kruipen en moet laten zien waarin het zo goed is. Ook daar moet de ambitie om voor goud te gaan nadrukkelijker zichtbaar worden. Voor DI-WCM is dat één van de doelen waarvoor we ons met innovatieprojecten willen inzetten en de onlangs geïnstalleerde executive board van het nieuwe WCM heeft bevestigd dat dit een goede koers is. Maar zoals een topsporter bereikt World Class Maintenance dit doel niet alleen. Zoals topsporters coaches, verzorgers en meer nodig hebben, hebben wij hiervoor ondernemingen nodig. In onze situatie zijn de bedrijven de sporters en treedt het WCM-team op als coach, verzorger, facilitator, et cetera om te zorgen dat de WCM-leden voor goud kunnen gaan. Dat dit mogelijk is, blijkt uit resultaten van de projecten die we samen met de ondernemingen oppakken en uitvoeren. In mei bijvoorbeeld wordt de slotbijeenkomst van het WCM Windturbineproject gehouden en daar zal onder andere worden aangetoond dat het onderhoud wel 25 procent goedkoper en beter kan. Als dit bij alle windturbines zou worden toegepast, zijn deze duurzame energieopwekkers zelfs zeer rendabel zonder subsidies. Over goud gesproken! Momenteel is DI-WCM met een vijftiental innovatieprojecten aan de slag en een aantal zit nog in de pijplijn. Misschien leveren ze niet allemaal goud op, maar een return on investment in tijd, geld en kennis leveren de resultaten zeker. Het is ook niet toevallig dat de kleuren van de Olympische medailles overeenkomen met de kleuren van de WCM-lidmaatschappen. Voor bijzondere leden hebben we zelfs nog een extra kleur en dat is platina. Bijzondere leden, die hiermee ook een plaatsje in de executive board verwerven en gezamenlijk de koers bepalen. Een organisatie die ook haar koers heeft bepaald, is de Strategic Board Delta Region. Eind februari werden in Brussel de koepelvisie en strategische agenda gepresenteerd. Nu kunnen de vele woorden in daden worden omgezet. WCM zal de Stuurgroep Maintenance ondersteunen in de uitvoering en in mei zal in samenwerking met met de Kamer van Koophandel/Syntens een eerste matchmakingbijeenkomst worden gehouden voor het groot bedrijf en mkb ers. Kortom: voldoende werk aan de winkel en nu de economie een beetje aantrekt voldoende reden om te investeren in World Class Maintenance. Beken kleur en word lid, samen gaan we dan óók voor een karrenvracht aan goud, zilver en brons. Ir. Lex Besselink Algemeen directeur DI-WCM Maintenance maart 14 5
Nieuws DOE MEE EN WIN! DI-WCM MAINTENANCE AWARENESS EN INNOVATION RESEARCH AWARDS Het Dutch Institute World Class Maintenance roept u allen voor de derde keer op mee te dingen naar het winnen van een van de twee DI-WCM Awards: de Maintenance Awareness Award of de DI-WCM Innovation Research Award. De DI-WCM Maintenance Awareness Award wordt uitgereikt voor het beste voorstel dat het bewustzijn van het belang van industriële instandhouding en de bevordering ervan onder de aandacht van de industrie maar ook het grotere publiek weet te brengen. Niet alleen de industrie, maar de gehele maatschappij moet bewust raken van het belang van maintenance. Industrieel onderhoud is cruciaal voor de Nederlandse economie en draagt bij tot het behoud van de (maak)industrie en de vestiging van nieuwe ondernemingen. De DI-WCM Innovation Research Award richt zich specifiek op de onderwijs- en onderzoekinstellingen. Wij zijn op zoek naar studenten en onderzoekers met innovatieve ideeën of onderzoeksvoorstellen, binnen de verschillende vakgebieden van maintenance en aansluitend bij de DI-WCM Innovatie Agenda. Hieronder vallen thema s als fysische verschijnselen, maintenancebewust engineering of condition based maintenance. Deelnemers kunnen met hun innovatieve ideeën en onderzoeken een belangrijke bijdrage leveren voor de Nederlandse maintenancesector. De inschrijving voor deze Awards staat open voor de gehele (onderhouds)industrie. Of het nu gaat om een nieuw idee om het belang van maintenance bij een groot publiek te bevorderen, een verbetering van een onderhoudsproces of een innovatieve oplossing van het arbeidstekort; alle baanbrekende ideeën en onderzoeken op het gebied van maintenance zijn welkom. De sluitingsdatum voor het indienen van voorstellen, suggesties, essays, ideeën, onderzoeken, et cetera is vastgesteld op 1 juli 2014. Belangstellenden kunnen zich via De winnaar van de Innovation Research Award in 2013 was Wouter Fleuren. Zijn afstudeerscriptie ging over condition based maintenance bij DAF. info@worldclassmaintenance.com aanmelden en ontvangen het informatiepakket met voorwaarden, criteria en alle relevante gegevens om een van de Awards te winnen. De prijzen bestaan uit een blijvend aandenken voor de DI-WCM Maintenance Awareness Award uit een bedrag van 2.500 euro en voor de DI-WCM Innovation Research Award uit een bedrag van 1.000 euro en een publicatie over het onderzoek. De beoordeling en selectie zullen plaatsvinden door een uit verschillende disciplines samengestelde vakkundige jury en de winnaars zullen worden bekendgemaakt op het DI-WCM Jaarcongres op 8 oktober in Rotterdam. WCM Summer School gaat op 18 augustus 2014 weer van start Voor het derde jaar wordt vanaf maandag 18 augustus tot en met donderdag 22 augustus de pressurecooker oftewel de WCM Summer School gehouden. In nog geen vijf dagen krijgen young maintenance professionals de kans om hun kennis en ervaring enorm te vergroten. Jan Braaksma, programmadirecteur van de WCM Summer School: We willen graag talentvolle jonge academici die al enige werkervaring hebben in maintenance uitnodigen en interesseren om hun kennis over het vakgebied maintenance bij te houden en te vergroten. Alle Nederlandse universiteiten met maintenance als aandachtsgebied zijn betrokken. Universitaire docenten en hoogleraren van de TU Delft, Universiteit Twente, Technische Universiteit Eindhoven, Rijksuniversiteit Groningen, NLDA (Nederlandse Defensie Academie), Erasmus Universiteit en Tilburg University werken graag mee en geven gastcolleges. Daarnaast behandelen de deelnemers in groepjes een bedrijfscasus. Afgelopen jaren werden deze verzorgd door Stork Technical Service samen met BASF Antwerpen (2012) en Heijmans samen met Rijkswaterstaat (2013). De casus voor 2014 wordt binnenkort bekendgemaakt, maar juist de inbreng van casussen zorgt voor een gebalanceerd programma: de nieuwste theoretische inzichten, gecombineerd met actuele bedrijfsproblematiek. De WCM Summer School vindt plaats in het Kasteel van Breda, van 18 tot en met 22 augustus. Voor studenten zijn de kosten 150,- inclusief verblijf, ontbijt en lunch, voor PhD-studenten zijn de kosten 350,- (exclusief verblijf) en voor overigen zijn de kosten 1.750,- (exclusief verblijf). Voor meer informatie: info@wcm-academy.com of www.wcm-academy.com 6 Maintenance maart 14
Contractors Shell en NAM concurreren niet op veiligheid Veiligheid is niet moeilijk en ik vertel geen moeilijk verhaal, maar vooral een leuk verhaal, zo begon Sietse Wijnstra zijn lezing op de Profion Maintenance Linqsbijeenkomst in februari in Zoetermeer. De voorzitter van de Contractor Alliance for Safety On Shell operations (CASOS) houdt de dingen graag simpel. Veiligheid is heus niet zo ingewikkeld. Als je maar vanuit de praktijk samen naar oplossingen zoekt. Enig jatwerk is daarbij zeker geoorloofd. Noodzakelijk zelfs! Sietse Wijnstra is voor Cofely general manager bij NAM Onshore Contracts en voorzitter van CASOS. Hierin zijn de aannemers verenigd die werken op de verschillende NAM-locaties, zowel on- als offshore. Samen werken ze aan nul incidenten op de werkvloer. Wijnstra: Shell en NAM willen optimale veiligheid dus nul incidenten. Voor de oprichting van CASOS lukte het niet de incidenten-trend naar beneden te brengen. De directie zag in dat het iets anders moest gaan proberen. Shell en NAM besteden heel veel uit. Negentig procent van de uren wordt gewerkt door de aannemers. Dat zijn er tien miljoen per jaar! Daarom hebben we het samenwerkingsverband CASOS opgericht. Hierin heerst een open cultuur waarin alle contractors en de opdrachtgever praten over veiligheid. En dit werkt. Het aantal incidenten op de locaties is flink gedaald sinds de oprichting in 2011. Dit bereik je niet topdown maar met samenwerking in de praktijk bottom up. Vanaf 2011 heeft CASOS zich als een olievlek verspreid. Er komen steeds meer leden bij. Wijnstra: De truc is om het laagdrempelig te houden. Bedenk oplossingen vanuit de werkvloer. Zorg ervoor dat de top van het bedrijf achter deze visie staat. En begin met het laaghangend fruit. Daarmee test je de verandersnelheid van organisaties en weet je hoe hard je moet gaan werken. CASOS steunt op twee pijlers: transparantie en delen. Het eerste houdt in: publiceer je resultaten en je lessons learned. Vertrouwelijkheid is nergens voor nodig als het om veiligheid gaat. Streef naar co-creatie. Het tweede: wees niet bang om van anderen te jatten en te kopiëren. Op veiligheid hoef je niet te concurreren dus er is niets mis mee om ideeën van anderen in je eigen voordeel te gebruiken. Dertig sofware-applicaties vervangen door één CMMS Het is Recitel Insulation uit het Belgische Wevelgem gelukt om dertig bestaande software-applicaties te vervangen door één CMMS. Meer nog: het CMMS bleek na één jaar een onmisbare schakel te zijn geworden voor de onderhoudsdienst. Niet alleen de maintenanceprocessen worden in het systeem geborgd, maar ook op het gebied van safety vervult de software intussen een belangrijke rol. De twee plants van Recticel maken onderdeel uit van een Belgische groep van meer dan honderd vestigingen, verspreid over zevenentwintig landen. Op beide plants worden hoogwaardige, duurzame isolatieproducten geproduceerd. Dagelijks zorgen achttien onderhoudsmedewerkers ervoor dat installaties optimaal worden beheerd en stilstand tot een minimum wordt beperkt. Dit alles gebeurt op een werkwijze waarbij veiligheid hoog in het vaandel staat. De maintenance management-software ondersteunt ons effectief bij alle facetten binnen de onderhoudsdienst, bevestigt Maintenance Officer Piet Gabriel. Voordat Recticel zich ging oriënteren op professionele maintenancesoftware, werd er gebruik gemaakt van veel Accessen Excelbestanden. Piet Gabriel: Door het gebruik van de veel verschillende, niet gekoppelde bestanden, moesten zaken dubbel worden ingegeven, was er geen of geen correcte rapportage en waren werkzaamheden niet of nauwelijks traceerbaar. Het CMMS wordt nu ingezet ter ondersteuning van alle facetten van de onderhoudsdienst én voor diverse processen met betrekking tot het veiligheidsbeleid. Zo worden alle correctieve en preventieve onderhoudswerkzaamheden in het systeem geregistreerd met de bijbehorende werkorderstroom. Ook het vastleggen van contracten gebeurt in dezelfde applicatie, net als de borging van het wisselstukkenbeheer. Door middel van de software zijn wij nu inderdaad in staat om alle processen professioneel te borgen en te allen tijde inzicht te hebben in de status van werkzaamheden, zo stelt de Maintenance Officer. Met name op het gebied van veiligheid wordt het CMMS naar verluidt vooruitstrevend ingezet. Maintenance maart 14 7
Nieuws Nieuw gratis magazine voor en over elektrotechniek Heeft u een passie voor de elektrotechnische branche? Dan maken Henk en Fred graag kennis met u. Henk en Fred zijn installatiemonteurs, die met trots hun nieuwe gratis magazine presenteren voor monteur tot manager in de elektrotechniek. In Henk & Fred ontdekt u innovaties en vindt u interessante artikelen over spraakmakende personen en bedrijven in de techniek. Dit wordt gedaan op een persoonlijke en moderne manier. Met de frisse blik van monteur Fred die net van school is en ervaren monteur Henk wordt de elektrotechnische branche belicht. Het vak ontwikkelt zich razendsnel, met passie en enthousiasme gaat de uitgever op zoek naar mooie producten en projecten. Als u het Henk & Fred-magazine met een oplage van meer dan 20.000 exemplaren per editie en dat vijf keer per jaar verschijnt gratis wenst te ontvangen, kunt u zich aanmelden via: www.henkenfred.nl. Ook www.elektrotechniek365.nl biedt meer informatie. Hoe meer grip te krijgen op repair shops? Veel bedrijven worstelen met vragen omtrent de besturing van repair shops: hoe garanderen we snelle doorlooptijden met beperkte middelen? Hoe zorgen we dat reserveonderdelen tijdig beschikbaar zijn? Is er voldoende capaciteit voor de repair shops? Deze vragen werden eind februari behandeld tijdens een door World Class Maintenance georganiseerde kennisuitwisselingssessie voor genodigden over repair shops. Bij het onderhoud van kapitaalintensieve assets wordt een onderscheid gemaakt tussen lijnonderhoud, waarbij de asset door eigenaren zelf onderhouden wordt, en component/line replaceable unit (LRU)-onderhoud, waarbij onderdelen van de asset in een gespecialiseerde repair shop worden onderhouden. Gordian presenteerde verschillende vormen van repair shops, Fokker Services ging vervolgens in op hun eigen specifieke bedrijfsrepair shop. De Erasmus Universiteit, Rommert Dekker en Willem van Jaarsveld, sloten af met de piece part stock tool, een model dat een oplossing biedt voor een aantal van de bovenstaande vragen. Tijdens de bijeenkomst is een brainstormdiscussie gevoerd met de deelnemers van SPIE, Heerema, Bosch Rexroth, NedTrain, Shell, Tata Steel, RET, Fokker, BP, ECT, APM en IHC. Op basis van deze bijeenkomst zullen vervolgtrajecten worden opgesteld om gezamenlijk de juiste projecten te kunnen starten. Meer informatie: info@worldclassmaintenance.com Schrijf u in: WCM Update Vanaf nu kunt u elke twee weken digitaal het actuele nieuws over onze innovatieprojecten, voor en door het bedrijfsleven, ontvangen. Samen met ons kwartaalmagazine Maintenance en onze website houden we u zo optimaal op de hoogte van wat er speelt in de boeiende wereld van maintenance van kapitaalintensieve machines en installaties. Aarzel niet en meld u aan op: www.worldclassmaintenance.com Nieuwe koers voor Condition Based Monitoring In de voorbije jaren is er veel gesproken en geschreven over Condition Based Monitoring (CBM). Ook in Zuid-Nederland is dit onderwerp serieus opgepakt. Op initiatief van het Dutch Institute World Class Maintenance (DI-WCM) en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (Impuls Zeeland, BOM en LIOF) zijn talloze projecten uitgevoerd waarin het onderwerp CMB een belangrijke rol speelde. Toepassingen van CBM inzichtelijk maken en implementeren in verschillende toepassingen en sectoren was en is het doel. Ook in huidige World Class Maintenance-projecten speelt CBM een grote rol: ishare@sea, World Class Windturbine Maintenance, Campi, en Maselma. In het project Roadmap CBM, mogelijk gemaakt door een Innovatie Zuid-subsidie, wordt nu een uitvoerige inventarisatie gemaakt van deze projecten en activiteiten. Dat resulteert in een goed overzicht van wat er speelt. In samenwerking met DI-WCM en het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) hebben N.V. Economische Impuls Zeeland en KEC Consultancy nu in de projecten een structuur aangebracht en de projectresultaten makkelijker toegankelijk gemaakt. Ook is met asset owners uit de procesindustrie in het chemische cluster Chemelot en rond het Maintenance Valuepark Terneuzen gesproken over mogelijke projecten voor de periode 2014-2016 en is een nieuwe koers uitgezet. Deze koers omvat een projectagenda, waarin de nadruk zal liggen op het ontsluiten, verwerken, opslaan en optimaal benutten van zowel operationele als maintenance-data. Deze data zeggen iets over de conditie van de installaties, en geven daarmee een indicatie over wanneer en welk onderhoud noodzakelijk is. Rond specifieke thema s zullen matchmakingsessies worden georganiseerd met de problem owners, met name de asset owners, en de problem solvers, met name het Zuid- Nederlandse hightech mkb. De uitkomsten van deze sessies in de komende maanden kunnen ervoor zorgen dat daadwerkelijk nieuwe CBM-projecten worden opgezet. 8 Maintenance maart 14
Brabant beste investeringsklimaat van Europa De Financial Times heeft Brabant verkozen tot de regio met de beste investeringsstrategie van West-Europa in de Top 10 Western European Regions - FDI Strategy voor het aantrekken van internationale investeerders. Na eind vorig jaar uitgeroepen te zijn tot European Entrepreneurial Region of the Year 2014 is Brabant nu dus opnieuw in de internationale prijzen gevallen. Behalve voor het beste investeringsklimaat heeft Brabant ook een nummer 1-positie behaald in de categorie Top 10 Mid-Sized European Regions - FDI Strategy en een nummer 2-positie in de categorie Top 10 Regions Overall - FDI Strategy. Niet alleen Brabant maar ook Brainport Eindhoven heeft een topscore behaald. Zij staat met stip in de top 3 in de overall categorie van meest aantrekkelijke steden in Europa om in te investeren. Eindhoven deelt de top 3 met Londen en Helsinki. De goede posities die Brabant inneemt in de FDI-rankings laten zien dat de inspanningen van Brabant voor het aantrekken en faciliteren van buitenlandse investeringen zijn vruchten afwerpt. De nieuwe hands-on strategy van Brabant levert hieraan een belangrijke bijdrage. Deze strategie is gericht op specifieke regio s, topsectoren en gewenste bedrijfsactiviteiten in de belangrijkste landen voor FDI naar Europa, Nederland en Brabant. Investeerders in Brabant hebben toegang tot 170 miljoen klanten met s werelds hoogste BBP binnen een straal van driehonderd kilometer en driehonderd miljoen klanten in een straal van vijfhonderd kilometer. Daarnaast vindt vijftig procent van alle uitgaven door bedrijven in R&D in Nederland plaats in Brabant. REWIN scoort 51 nieuwe bedrijfsvestigingen in West-Brabant REWIN heeft ondanks de moeilijke economische omstandigheden maar liefs 51 bedrijven weten te interesseren om zich in West-Brabant te vestigen. Hieronder zijn 14 bedrijven van buitenlandse herkomst. De nieuwe vestigingen zijn samen goed voor bijna 1.100 arbeidsplaatsen en een totale investeringssom van zestig miljoen euro. Voor acquisitieactiviteiten was 2013 een moeilijk jaar, omdat veel bedrijven investeringsplannen uitstellen. Ook is het lastiger om in deze tijden financiering aan te trekken, wat een rem zet op nieuwe investeringen. Dit leidt tot toenemende leegstand van kantoorgebouwen en dalende uitgifte van bedrijventerreinen. REWIN heeft hier met succes op ingespeeld door bedrijven te attenderen op de mogelijkheden van anticyclisch investeren, dat voordelen biedt en daarmee kansen voor de regio. REWIN maakt zich sterk om bedrijven te begeleiden in de keuzes die daarbij kunnen worden gemaakt, met een duidelijke focus op markten en sectoren waarmee West-Brabant een goede fit heeft. Binnen de West-Brabantse topsectoren Maintenance, Logistiek en Biobased Economy initieert en stimuleert REWIN samenwerkingsverbanden van bedrijven en kennisinstellingen, waardoor meer innovatiekracht ontstaat in de regio. De acquisitie richt zich steeds nadrukkelijker op de drie topsectoren met als resultaat zeven nieuwe vestigingen voor maintenance, elf bedrijven in de logistiek en zes ondernemingen die actief zijn in de biobased economy. 123D Producties op één adres met Coenradie In combinatie met de ervaring van Ingenieursbureau Coenradie op gebied van 3D-scannen, wordt er binnen de muren van het kantoor nu een totaaloplossing aangeboden. Ieder voorwerp kan worden gescand om daarna op elke gewenste schaal en in elk gewenst materiaal weer als 3D-print te worden aangeboden. Het is ook mogelijk om zelfgemaakte 3D-bestanden of gedownloade 3D-objecten aan te leveren om deze als 3D-print te laten produceren. Henry den Ouden, manager van 123D Producties, krijgt binnen Coenradie in Oirschot de mogelijkheid om zijn traditionele vaardigheden op gebied van grafische producties in combinatie met 3D-software om te zetten in concrete producten. Dat kan voor zowel bedrijven als consumenten die een 3D-print willen van een object. Den Ouden: In feite is alles mogelijk. Elk 3D-model kan worden geprint in bijna elke gewenste grootte en materiaalsoort. Ook bestaande objecten van gebouw, tot schip, auto, boom of kunstwerk kunnen worden gescand en op schaal worden uitgeprint. De mogelijkheden zijn eindeloos en fascinerend. Wouter Coenradie is blij met de komst van 123D Producties. Want wij zijn al jaren bezig met allerlei 3D-scans van offshore platforms, tot historische gebouwen, die we dan verwerken tot 3D-modellen. Deze modellen worden nu gepresenteerd op een beeldscherm of als een platte 2D-print, maar daarmee verlies je de extra dimensie om ze tastbaar te presenteren. Nu we hier ook 3Dprints kunnen gaan aanbieden, komt het object weer tot leven. Ik ben ervan overtuigd dat 3D de toekomst is en daar willen we naartoe. Voor meer informatie: info@123dproducties.nl of info@coenradie.nl Maintenance maart 14 9
Nieuws International Maintenance Association (IMA) opgericht In the beginning of January the International Maintenance The IMA is different in that membership is invited of students Association (IMA) was formally registered in Switzerland. The and experienced individuals through to national and regional new President of the IMA, Dr. Zohair Al Sarraj, announced that societies, and government bodies, as follows: the new Association is now officially ready to go. On behalf of Governmental bodies, private organizations, agencies engaged or interested in the field of maintenance. all fifteen members of the Board, the Association was formed in compliance with Suisse Civil Law and with headquarters in Individuals interested in the objectives and programmes of Lugano, Cantone Ticino, Switzerland. the Association, education, training, and/or research in the The Association is different to others and will be designed so field of maintenance. as not to overlap or compete with others. It is international in Libraries of research, academic, or public institutions. its creation, and its purpose is to form an interactive Global The website-map of IMA is under construction (www.ima-world. Platform for Knowledge Exchange of Effective Maintenance org), but will be soon in the air and will offer a platform to Practices and Management, with the Goals of: share views on the challenges as well as the future of Maintenance. The IMA shall structure all ideas into a Strategic Developing and promoting the appropriate use of effective methods and tools to maintain facilities and all types of document for added value which will be a continuous guide to machinery. the direction to be taken for future actions. Enriching the knowledge of the latest techniques and research in maintenance science and technology provide leadership, supervision, and control of the activi- A directive committee shall be formed which will direct, The Association formed a team for the initial period of development of the Association, and conferences and progress The Association, its policies, its conduct, and all corpoties and affairs of the Association throughout the regions. discussions have been held in recent years in Guangzouh, Jeddah and Lugano. At the most recent conference in Lugano the of the Board. For the Netherlands Mrs. Corina van Unen rate powers shall be exercised by or under the direction Board was formed, which will create the foundation for moving became member of the Board and for more information or forward, and which will meet again in Dubai at the OMAINTEC to become a member she can be contacted at: CvanUnen@ Conference in 2014. worldclassmaintenance.com Nederlands bedrijfsleven investeert te weinig in innovatie Het Nederlandse bedrijfsleven en de Nederlandse overheid investeren te weinig in innovatie. Dat zegt Henk Volberda, hoogleraar Strategisch Management en Ondernemingsbeleid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Oorzaak is volgens hem een te afwachtende overheid en een doorgeschoten Angelsaksische mentaliteit in het bedrijfsleven, waarbij vooral naar de resultaten op de korte termijn wordt gekeken. Uit onderzoek blijkt dat we in Nederland te maken hebben met een doorgeschoten kwartaalkapitalisme, zegt Volberda. Daar bedoel ik mee dat er gefocust wordt op de korte termijn, op de kwartaalcijfers en op de aandeelhouderswaarde. We zijn doorgeschoten in het Angelsaksische besturingsmodel. Daardoor wordt er flink gesneden in de kosten en te weinig geïnvesteerd in innovatie, technologie en research & development. Zo n strategie is goed voor de winstgevendheid op korte termijn, maar gaat ten koste van de winstgevendheid op de lange termijn. In de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum staat Nederland op de achtste plaats. Volgens Volberda kan dit met de crisis te maken hebben. Als bedrijven alle moeite doen om het hoofd boven water te houden, kiezen ze vaak voor kostenverlaging en efficiencyverhoging. De vraag is of dat slim is. Er is ook een tussenweg. Want bedrijven die alleen maar hierop managen en de noodzakelijke investeringen in innovatie en nieuwe businessmodellen achterwege laten, worden straks links en rechts ingehaald door bedrijven die wel innoveren. Is hier een rol weggelegd voor de overheid? Het ministerie van Economische Zaken voert het zogenoemde topsectorenbeleid. Het heeft negen topsectoren benoemd waarin Nederland moet gaan domineren, aldus Volberda. Die sectoren hebben samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen innovatieagenda s opgesteld om innovaties te versnellen. Dankzij dit beleid is er commitment en positieve energie. En dat is nodig: er is enorm bezuinigd op innovatie, omdat de aardgasbaten niet meer in onderzoek worden gestoken. Volgens Volberda werkt het topsectorenbeleid vooral voor grote bedrijven. Het beleid is een beetje gericht op de gevestigde orde. Het mkb is ondervertegenwoordigd, terwijl juist het mkb goed in staat is te innoveren. Wat Volberda betreft mag de overheid nog meer doen. De mondiale concurrentie neemt almaar toe. De overheid zou bij aanbestedingsprocedures bijvoorbeeld naast kosten veel meer naar innovatie moeten kijken. 10 Maintenance maart 14
Vernieuwde opleiding Docent in Techniek aan de Hogeschool van Utrecht Vanaf september 2014 start de vernieuwde minor Docent in Techniek aan de Hogeschool van Utrecht. Samen met het Maintenance Education Consortium en een aantal regionale ROC s zijn de nieuwste ontwikkelingen in techniek gecombineerd met de nieuwste didactische inzichten. Een centraal thema in het programma is maintenance: inzicht in het belang van onderhoud in techniek. Het zo goed mogelijk Inzet onbemande vliegtuigen bij incidenten op schepen Zestien partners in Engeland, Frankrijk, België en Nederland gaan samenwerken om de veiligheid van de Noordzee en het Kanaalgebied te vergroten door de inzet van onbemande luchtvaartuigen, ook wel UAS, RPAS of drones genoemd. Het Europese subsidieprogramma Interreg 2 Zeeën heeft hiervoor 280.000 euro toegezegd. De regionale ontwikkelingsmaatschappij REWIN West-Brabant is ontwikkelaar en projectleider van dit project. Woensdrecht wordt genoemd als beoogde test- en vlieglocatie van het toestel. De zuidelijke Noordzee is, samen met het aangrenzende Kanaal, de drukst bevaren scheepsregio in Europa. Organisaties zoals brandweer, politie, kustwacht en reddingsdiensten zijn verantwoordelijk voor de veiligheid in dit gebied. Zij gaan hierbij uit van informatie die verzameld wordt door vliegtuigen, automatische boeien en radar. Deze manier van data verzamelen is echter maar beperkt effectief en vrij kostbaar. Een alternatief is de inzet van onbemande luchtvaartuigen. Vanuit het onbemande luchtvaartkenniscentrum dat in Woensdrecht wordt beoogd kan de nodige ondersteuning worden gegeven bij het inzetten van onbemande vluchtvaartuigen voor veiligheid. Te denken valt aan kennisoverdracht uit eerdere projecten maar ook aan het aanbieden van een testomgeving waar onder geconditioneerde omstandigheden, nieuwe technologieën kunnen worden uitgeprobeerd. Voor meer informatie en achtergronden kunt u contact opnemen met: Stefan van Seters, REWIN West-Brabant, e-mail: s.vanseters@rewin.nl in stand houden van kapitaalintensieve goederen zoals bruggen, fabrieken, schepen en ons wegennet leidt tot een duurzamer, efficiënter en effectiever productieproces. De vernieuwde minor is bedoeld voor zowel hbo-studenten techniek en als voor professionals uit een technisch vakgebied. Na een succesvolle afronding van de minor kunnen de deelnemers de studiepunten gebruiken in de aansluitende lerarenopleiding. Wanneer de deelnemers een diploma hebben, kunnen ze lesgeven op ROC s en middelbare scholen. Belangstelling of meer informatie? Meld u dan bij de faculteit Educatie van de Hogeschool van Utrecht: decanaatfe@hu.nl Innovatieve kracht mkb centraal op bijeenkomst Luchtmacht In januari kwamen 14 midden- en kleinbedrijven (mkb) samen op de vliegbasis Woensdrecht om te kijken naar samenwerkingsmogelijkheden. Op verzoek van de Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Schnitger, hebben de Netherlands Aerospace Group (NAG) en de stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV) samen met het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) deze bijeenkomst georganiseerd. De doelstelling was om de innovatieve kracht van het mkb naar boven te brengen en in staat te stellen om hierover van gedachten te wisselen met de Luchtmacht. Het gaat om bedrijven en kennisinstituten die actief zijn in de luchtvaartgerelateerde onderhouds-, reparatie-, revisie- en modificatiebranche (MRO&U). De NAG en de NIDV hebben zowel bedrijven uitgenodigd die daadwerkelijk onderhoud uitvoeren als die actief zijn in de luchtvaartgerelateerde dienstverlening, grondsystemen en platformondersteuning. Ook waren er ingenieursbureaus aanwezig. In totaal hebben veertien bedrijven zich gepresenteerd om te laten zien wat de toegevoegde waarde van het bedrijf kan zijn, wat het bedrijf aantrekkelijk maakt, wat de prestaties zijn op het betreffende gebied en hoe ze een mogelijke, toekomstige samenwerking zien. Tijdens de bijeenkomst was er ruimte voor discussie om met de bedrijven van gedachten te wisselen over het waarborgen van kennis en kunde in een samenwerking, mogelijke samenwerkingsmodellen tussen een cluster van mkb ers en de overheid en de behoefte aan opvolging van dit initiatief vanuit de brancheorganisaties. Dit initiatief past bij de positieve houding van Defensie om de betrokkenheid van het mkb te vergroten en waarbij gekeken wordt om waar mogelijk gebruik te maken van het innovatief vermogen van het mkb. Samen wordt gekeken hoe de instandhoudingskosten van Defensie verlaagd kunnen worden en de inzetbaarheid van de vliegtuigen verhoogd kan worden. Commandant Logistiek Centrum Woensdrecht, Commodore Eric Schevenhoven: De Luchtmacht heeft verschillende ideeën en voorstellen gehoord die de moeite waard zijn om verder te onderzoeken en stapsgewijs op te pakken. Hierbij zullen we ook nadrukkelijk de positionering van de BV Nederland in de context van Maintenance Valley en Aviolanda betrekken. Maintenance maart 14 11
Half maart werd in Utrecht de nieuwe internationale standaard voor asset management gepresenteerd. Er is veel belangstelling voor deze ISO 55000-norm, maar het lijkt vooral de infrasector te zijn die er als eerste mee aan de slag gaat. De norm zorgt voor een gemeenschappelijke taal. Asset managementnorm ISO 55000 als gestructureerd houvast Enexis werkt al bijna tien jaar volgens PAS 55 vertelt Bram Alkema, manager Strategie Realisatie Asset Management. ISO 55000 is wat hem betreft een logisch vervolg op de Britse asset managementstandaard. Normen worden regelmatig geactualiseerd. PAS 55 was aan een volgende herziening toe, maar is aangeboden aan ISO om het te internationaliseren. Er was een internationale behoefte om tot een overkoepelende norm te komen. Dat is namelijk interessant voor bedrijven en organisaties die internationaal werken en een gemeenschappelijk kader zoeken. Ik zie ISO 55000 eigenlijk als de derde versie van PAS 55. Aantoonbaar maken Jos van der Aelst, principal consultant asset management bij Stork nam deel aan de Nederlandse NEN-commissie die meewerkte aan ontwikkeling van de norm. Vanuit zijn expertise leverde hij net als de andere commissieleden input en reviewde hij de documenten. Van der Aelst: Goed asset management is voor onze westerse industrie van groot belang om concurrerend te blijven. Deze norm gaat daarin bijdragen: het biedt een gestructureerd houvast om te werken aan de asset management aspecten die ertoe doen én het maakt het mogelijk om dit ook aantoonbaar voor de buitenwacht te doen. Universitair docent asset management Telli van der Lei van de TU Delft onderschrijft dat. Omdat dergelijke normen voor toezichthouders en verzekeringsmaatschappijen interessant zijn, ze zorgen voor transparantie. Bovendien, PAS 55 en de ISO-norm gaan uit van de bedrijfswaarden en dat alles wat je doet in het belang is van die waarden. Er moet een line of sight zijn vanuit de top van de organisatie naar de werkvloer en terug. Dus van strategisch naar tactisch naar operationeel niveau. Zo komt maintenance vanzelf in de boardroom. Acceptatie De norm is breed toepasbaar op allerlei sectoren. Bepaalde takken zullen het meer toepassen dan andere, denkt Van der Aelst. Stork heeft veel klanten in de industrie. Van der Aelst schat in dat de bedrijven uit die hoek zeker zullen kijken of ISO 55000 toegevoegde waarde heeft. Zeker als ze toe zijn aan het inrichten en/ of herinrichten van hun asset managementsysteem. Van der Lei: Ik denk dat veel asset intensieve organisaties deze werkwijze willen gaan hanteren, met name de manier van denken. Ik denk dat we veel certificeringstrajecten gaan zien in de infrasector. Senior business development manager Erwin Petersen van SPIE Nederland is wat sceptisch ten aanzien van snelle adoptie. Begin februari organiseerde hij een bijeenkomst samen met itanks waarbij de nieuwe norm centraal stond. Hij constateert dat de animo bij de tankopslagbedrijven nog niet zo groot is. Petersen: Men vindt het een interessante ontwikkeling, maar de bedrijven zitten nog in een afwachtende fase. Wordt het een nieuwe standaard, of waait het over? Volgens Petersen komt die terughoudendheid ook omdat bedrijven al te maken hebben met ISO 9000 en 14000, de standaarden voor het borgen van kwaliteit en voor milieumanagement. Een norm erbij betekent meer audits en meer administratie. De druk van regelgevende en handhavende autoriteiten is hoog. Een allesomvattende norm met één audit en één kwaliteitshandboek zou beter zijn. Dat kwam nadrukkelijk uit de sessies bij itanks naar voren en ik denk dat hetzelfde geldt voor andere sectoren. Paraplu Drie normen is inderdaad veel, vindt ook Alkema. Maar het voordeel van ISO is dat je wel met één audit tegelijkertijd meerdere normen kan bekijken. Enexis werkt volgens de Nederlandse NTA 8120- norm. Die is gebaseerd op PAS 55 en die valt binnen ISO 90001. Dat betekent voor 12 Maintenance maart 14
Asset management Foto: Roelofs Er is veel belangstelling voor de ISO 55000-norm, maar het lijkt vooral de infrasector te zijn die er als eerste mee aan de slag gaat. ons één audit en drie certifi caten. Want het is wel gebaseerd op één kwaliteitsmanagementsysteem. De drie normen integreren is dan ook geen goed idee, vindt hij. Ze hebben elk hun eigen specifi eke uitgangspunten gebaseerd op dezelfde structuur. Als je het integreert, zadel je iemand zonder assets op met asset management. Je moet het eigenlijk zien als een grote paraplu. 9000 is de overkoepelende norm, een deel daarvan is 55000 en daaronder kun je weer branchespecifi eke normen hangen. Dan blijf je gebruikmaken van dezelfde systematiek. Mijn stelling is dat veel van die branchenormen onder de paraplu gaan vallen. Omdat veel bedrijven volgens Van der Aelst al werken volgens ISO-normen op het gebied van kwaliteit, veiligheid en/of milieu, zal het voor deze bedrijven een kwestie zijn van een integraal managementsysteem opzetten. Als je als bedrijf norm-georiënteerd bent en je veiligheids- of milieubeleid al volgens ISO-normen voert, dan doe je al veel goed. Daarnaast hangt het af van de bedrijfstak, denkt de bedrijfsadviseur. Het is een norm en het voldoen aan een norm vereist veel aantoonbaarheid. Voor bedrijfstakken als farmacie waar aantoonbaarheid per defi nitie een eis is, is het makkelijker. Voor andere sectoren kan dat lastiger zijn. De norm helpt bedrijven om hun asset management verder te professionaliseren door het aanleveren van richtlijnen voor het ontwikkelen van een asset managementsysteem. Bedrijfsstandaarden Alkema, tevens voorzitter van de Nederlandse ISO 55000-werkgroep, vindt de norm niet te algemeen. Je hebt wel veel vrijheid, maar daarbinnen moet je zelf beschrijven hoe je het asset management aanpakt. Dat kan sectorspecifi ek gebeuren, bijvoorbeeld voor de energiesector. Dan heb je wel de systematiek, maar aangevuld met regels uit de sector. Jos van der Aelst: Het was een enorme ervaring om meer dan drie jaar deel uit te maken van de normcommissie. Het proces van het opstellen van een ISO-norm lijkt soms op de processie van Echternach (drie stappen vooruit en twee achteruit, red.) met veel discussies en review-momenten. Het zoeken naar een zodanige consensus dat alle landen zich kunnen vinden in het eindresultaat, levert niet per defi nitie de hoogst mogelijke standaard op, maar wel een hoogst bereikbare. Vandaar dat het werk hiermee niet zal eindigen. Specifi eke bedrijfsstandaarden zullen nog verder ontwikkeld worden. Het risicogestuurd werken in de procesindustrie is bijvoorbeeld al ver ontwikkeld, constateert Van der Lei. Zij verwacht daarom dat grote asset owners in de procesindustrie die voorop lopen zullen aantonen dat ze al volgens eigen strenge standaarden werken. Maar er hoeft maar één groot incident plaats te vinden dat de aandacht op het asset management vestigt, en het wordt zeker verplicht. Alkema denkt dat bedrijven als Shell die mogelijk al verder zijn met hun asset managementsysteem, toch volgens de norm kunnen werken. Omdat je het binnen de kaders zelf kunt invullen. Voordelen Het goed richten, inrichten en verrichten van hun asset management levert bedrijven concurrentieel en duurzaam Maintenance maart 14 13
Integraal asset management Modulaire opbouw = Lean implementeren Om integraal asset management te laten slagen binnen uw organisatie, is een algehele benadering vanuit het perspectief van onderhoud, productie, veiligheid en financiën van doorslaggevend belang. De Ultimo EAM-software ondersteunt u hierbij op gebruiksvriendelijke en flexibele wijze, al dan niet conform PAS 55, NEN of andere standaarden in de markt. Met de Ultimo software managet u correctief, preventief, conditiegebaseerd en risicogestuurd onderhoud. Daarnaast is het mogelijk om een langetermijnvisie voor het beheer van assets op te stellen, waarbij u rekening houdt met financiële implicaties. Door eveneens gebruik te maken van de HSE-suite creëert u een veiligere werkomgeving en borgt u de voor u relevante regelgeving. www.ultimo.net Uw processen optimaal ondersteund met de meest gebruikte asset management software van Nederland.
Asset management voordeel op, vindt Van der Aelst. De norm helpt bedrijven om hun asset management verder te professionaliseren door het aanleveren van richtlijnen voor het ontwikkelen van een asset managementsysteem. In de wetenschap zijn echter op dit moment geen keiharde studies die aantonen wat de norm exact oplevert, verklaart Van der Lei. Maar van de bedrijven die met PAS 55 werken, weet ik dat het de bedrijfsvoering verbetert. De kostenbeheersing is beter en het zorgt voor transparantie bij de toezichthouders, omdat deze bedrijven kunnen aantonen waarom ze bepaalde investeringsbeslissingen nemen. De norm geeft asset owners uit verschillende sectoren een gemeenschappelijke taal, zegt Alkema. En dat is inderdaad handig voor de toezichthouders en de overheid. Niet complex Petersen: Het is wel een norm die zich gaat manifesteren, verwacht ik. Wij zullen ons er dan ook zeker verder in verdiepen en onze diensten erop afstemmen. Maar het is allemaal nog erg pril. De kracht van dit model is dat asset owners op alle vlakken erop vooruitgaan als ze dit adopteren. Veiliger, kortere downtimes, lagere kosten. Het is geschikt voor de meeste assets. Het zijn algemene principes van het goed beheren van kapitaalgoederen en het maakt niet uit of dat een stuwdam is, een fabriek of een vliegtuig. Het gedachtegoed is universeel toepasbaar, maar de ervaring leert wel dat kleinere organisaties het snel te ingewikkeld vinden. Maar de norm is niet te complex, vindt Alkema. Hij is zelfs iets soepeler en algemener dan zijn voorganger. Dat komt volgens Alkema vooral door Australië dat de norm geschikt wil laten zijn om te gebruiken bij gemeenten in dat land. Alkema: En die hebben niet allemaal drie beleidsmedewerkers op de loonlijst die er fulltime mee aan de slag kunnen. Je kunt het ruimer interpreteren dan PAS 55 als het om risicomanagement gaat, maar je kunt het ook heel streng invullen. Wel of niet certificeren Van der Aelst vindt dat voldoen aan de norm op zich niet het doel mag zijn. Waarom wil je een goed asset managementsysteem opzetten? Omdat je waarde wilt realiseren met je kapitaalgoederen. Je moet niet certificeren om het certificeren, maar alleen als je achter de uitgangspunten staat. Werken volgens de norm zorgt voor een omslag in het denken en leidt tot een andere cultuur. Daar zit het belang. In het realiseren van je bedrijfsdoelstellingen over de korte en langere termijn gedurende de hele levenscyclus van je assets. Van aankoop tot sloop. In het nemen van optimale besluiten en beslissingen door een risicogestuurde benadering te hanteren en het integraal kijken vanuit het ontwerpen, opereren en onderhouden van assets. Dat is het perspectief dat de norm biedt. Van der Lei sluit zich daar bij aan: Je moet niet certificeren om het certificeren, maar alleen als je achter de uitgangspunten staat. Werken volgens de norm zorgt voor een omslag in het denken en leidt tot een andere cultuur. Wil je dat en kun je dat, dan moet je normeren. Anders ben je alleen vinkjes aan het zetten. Wanneer je op een moderne manier je assets beheert, denk je in termen van de balans tussen kosten, prestaties en risico s. Petersen: Certificeren is inderdaad geen doel, maar een middel om te weten of je de assets goed beheert. Het wordt ook nog niet door de autoriteiten of klanten gevraagd. Als dat gaat gebeuren, dan wordt het een ander verhaal. De belangstelling voor de norm is groot. Bijna vierhonderd deelnemers van bedrijven en organisaties kwamen naar het introductieseminar op 12 maart in Utrecht. Alkema: Men wil er kennis van nemen. Ik verwacht ook wel een olievlekwerking, maar of dat leidt tot veel certificeringen? Je kunt de systematiek ook gebruiken zonder dat je certificeert. Enexis was in 2005 de eerste PAS 55-gecertificeerde organisatie in Nederland. Van lieverlee kwam de rest van de sector erachteraan, omdat men de meerwaarde ervan zag. Ja, ik verwacht ook dat de infrasector het nu als eerste omarmt. Maar ook de energiesector, de watersector en enkele provincies zijn er al mee bezig. Dat geldt ook voor de sommige gemeentes en voor (lucht)havenbedrijven. Ik snap dat er sceptici zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat het voordelen biedt. Dus doe jezelf niet tekort en laat je informeren. Maintenance maart 14 15
YOUR REPUTATION IS MINE. CAN YOUR REPUTATION BECOME OUR RESPONSIBILITY? Vinçotte Nederland levert als onafhankelijke inspectie- en keuringsinstelling diensten aan op het gebied van veiligheid, kwaliteit en het milieu. Onze expertise omvat onder meer de controle van de integriteit van constructies, installaties, machines, apparaten en gebouwen en diensten rond arbeidsomstandigheden. Bij Vinçotte Nederland werken meer dan 100 technische deskundigen. Naast de hoofdvestiging te Breda hebben we ook kantoren te Rotterdam, Terneuzen en Akersloot en een aantal logistieke steunpunten in het hele land. Vinçotte Nederland maakt deel uit van de internationale groep Vinçotte, die met zijn meer dan 2500 medewerkers een kenniscentrum vormt en wereldwijd in 16 landen vestigingen heeft. Kunnen wij met onze expertise ook van úw reputatie onze verantwoordelijkheid maken? Neem een kijkje op onze website: Safety, quality and environment WWW.VINCOTTE.NL Voor de hoogste kwaliteit van uw perslucht METPOINT maakt het onzichtbare zichtbaar PRECISIE OP Z N SCHERPST BEKO TECHNOLOGIES B.V. www.beko-technologies.nl Wij zien u graag op stand 2.144
Penny wise Het onderwijs is meerdere jaren bezig na te denken hoe we onze economie duurzamer kunnen maken en hoe we dat in onze opleidingen vorm kunnen geven. Om die reden en vanwege de vraag van politiek en ondernemingen zijn er de afgelopen jaren diverse opleidingen ontwikkeld die daar op ingaan. Het meest sprekende voorbeeld is wel de aandacht die is gegeven aan opleidingen die onderhoud maintenance zoals dat zo mooi heet en beheer centraal stellen. Immers, hoe zorgvuldiger en zuiniger we met ons materiaal omgaan, hoe efficiënter het gebruik daarvan wordt. Daar valt veel geld mee te verdienen en bovendien heeft het een enorme reductie van grondstoffenverbruik tot gevolg. Het onderwijs heeft het afgelopen jaar de keten van de onderwijspiramide gesloten: van vmbo via mbo en hbo naar wo inclusief promotietrajecten, overal wordt aandacht besteed aan maintenance-opleidingen. Of het nu assetbeheer, facility management of International Maintenance Management heet; op alle niveaus kan het vak worden geleerd en bestudeerd. Er zijn veel onderwijsinstellingen aangesloten bij de Stichting MEC (Maintenance Education Consortium) om met name de vraag van het bedrijfsleven te borgen. Dat valt nog niet mee. Want hoewel telkens weer blijkt dat er een grote behoefte bestaat aan deze goed opgeleide vakmensen, blijft het moeilijk het bedrijfsleven aangesloten te krijgen. Dat blijkt ook bij de ontwikkeling van de drie grote investeringsagenda s vanuit West- Brabant en Zeeland van de Strategic Board Delta Region, gericht op logistiek, bio-based economy én maintenance. De Board probeert verbindingen te leggen tussen investeringsprogramma s van de overheid en onderzoeksprogramma s. Met als doel kennisdeling, innovatie en nieuwe productontwikkeling c.q. nieuwe business te creëren. Immers, nu de handen ineen slaan, samen investeren, levert straks nieuwe rendementen op. En dan is het niet verstandig om penny wise, pound foolish te zijn. Wie uit het bedrijfsleven pakt met ons de handschoen op? Voor een duurzame toekomst waarin de sector zich verder kan ontwikkelen en Nederland toonaangevend in de wereld van maintenance blijft. Want dat is de toekomst, daar ben ik van overtuigd. column Paul Rüpp Voorzitter Stichting MEC Aan de slag Het is nuttig en noodzakelijk om eerst na te denken en af te stemmen, voordat daadwerkelijk de handen uit de mouwen worden gestoken en aan de slag wordt gegaan. Zeker in maintenance is een goede werkvoorbereiding essentieel voor een veilige en efficiënte onderhoudsklus. Zonder voorbereiding is de kans groot dat ondanks enthousiasme en energie de succesfactor relatief laag is. Het omzetten van woorden, ambities en plannen in daden moet dus zorgvuldig en doordacht. Zo n moment is nu aangebroken voor de Strategic Board Delta Region, de organisatie opgezet om het bedrijfsleven in de regio en daarbuiten te faciliteren in de sectoren Bio Based Economy, Logistiek en Maintenance. De visie en de strategische agenda zijn onlangs gepresenteerd aan belangrijke Europese stakeholders in Brussel en de vertaalslag naar concrete acties is begonnen. Voor maintenance wordt nu in samenwerking met WCM en de Kamer van Koophandel gewerkt aan een Business to Business matchmakingbijeenkomst in mei 2014 waar we het grootbedrijf gaan koppelen aan mkb ers. Asset owners zullen daar hun maintenancevraagstukken presenteren, waarna de aanwezige innovatieve mkb ers zich kunnen presenteren om alleen of juist in samenwerking met anderen goede oplossingen te bieden die leiden tot lagere integrale kosten, hogere betrouwbaarheid en performance, betere veiligheid of duurzaamheid. Cross-sectoraal en multidisciplinair wordt deze bijeenkomst voorbereid, met aandacht voor onder andere de maritieme sector, infrastructuur zoals pijp/buisleidingen en food/farmaprocesindustrie. De samenwerking van de Board met World Class Maintenance en de KvK illustreert dat nu de handen uit de mouwen worden gestoken om het bedrijfsleven in de regio een platform te bieden om gezamenlijk innovatief aan de slag te gaan. En dat is de essentie: door samen te werken op het gebied van maintenance-innovaties ontstaan nieuwe inzichten, contacten en last, but not least duurzame business voor de gehele waardeketen! Aan de slag is nu het adagium en World Class Maintenance staat klaar om u daarbij te ondersteunen. column Dr. ir. Aad W. Veenman Voorzitter Raad van Toezicht DI-WCM Maintenance maart 14 17
De Strategic Board Delta Region heeft een koepelvisie ontwikkeld voor Zuidwest-Nederland en Vlaanderen voor de komende jaren. Maintenance is hierin één van de drie speerpunten. Eind februari werd de visie gepresenteerd aan de Europese Commissie en het Europees Parlement. Cor Kloet is voorzitter van de Stuurgroep Maintenance. Grote bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen, zegt hij. Uiteindelijk hebben ze daar baat bij. Samen op weg naar maintenancetopregio in de Delta De Koepelvisie Delta Regio 2030 heeft als titel Slim specialiseren, versneld duurzaam innoveren. Het doel is dat de regio in 2030 een koploperspositie inneemt in kennis- en businessdevelopment in de topclusters biobased, logistiek en De visie maintenance. Daarmee levert de Deltaregio een onderscheidende bijdrage aan de wereldwijde transitie naar een circulaire economie, zo staat in het rapport. Cor Kloet: De Koepelvisie is een grensoverschrijdende visie om nieuwe business te De economische ambities van de Delta Regio - ofwel Zuidwest-Nederland en delen van Vlaanderen - zijn sinds begin 2013 gebundeld in de Strategic Board Delta Region. De Board bestaat uit topfunctionarissen van bedrijven, kennisinstellingen en overheden: een triple helix -samenwerking. Het bedrijfsleven neemt hierin wel expliciet het voortouw. De Koepelvisie is de totaalvisie voor de Delta Regio voor de periode tot 2030 om in Europees verband iets neer te zetten. De Strategic Board Delta Region ontwikkelde de visie mede op basis van een veldonderzoek door Business Consultant Chematronics. Daarnaast voerde de board gesprekken met onder meer de betrokken provincies, REWIN West- Brabant en DI-WCM. Uit de visie komt een strategische agenda voort die de visie handen en voeten geeft voor de eerstkomende jaren. Dat leidt tot een maintenance-uitvoeringsagenda voor vier sectoren, namelijk maritiem, industrie, infra en aerospace. Het idee van de stuurgroep is om eerst te starten met innovatie-events gericht op de maritieme sector en de infra en dan specifiek het buisleidingentransport en hoogspanningslijnen. De procesindustriesector wordt namelijk al gefaciliteerd door het Maintenance Value Park in Terneuzen en een gelijksoortig iets opzetten in West-Brabant is niet aan de orde. In de het vliegtuigonderhoud gebeurt regionaal al het nodige op en rond Aviolanda (Woensdrecht) en Gate2 (Gilze Rijen). Businessplannen voor de vier sectoren ten slotte, richten zich op de domeinen materialen, technieken en uitvoering. Daarbinnen ligt de focus op ontwerp en design, inspectie en detectie, reparatie en service. Het businessplan voor de maintenance heeft een looptijd tot eind 2016. Waar mogen we de stuurgroep over drie jaar op afrekenen? Kloet: Op een aantal concrete projecten en innovaties die dan gerealiseerd zijn. En op concrete samenwerkingen die dan lopen in de regio. Bedrijven die meer willen weten over de uitvoeringsagenda voor de maintenancesector of de aanstaande innovatie-events kunnen contact opnemen met Lex Besselink van DI-WCM, zie www.worldclassmaintenance.com of mail naar info@worldclassmaintenance.com ontwikkelen die zal landen in deze regio. De focus ligt op biobased economy, logistiek en maintenance. De speerpunten zitten in verschillende fases en daarom is de visie voor de een al wat concreter dan voor de ander. Biobased is bijvoorbeeld al aardig op weg, terwijl maintenance nog wat onzichtbaar is. Ambitieus De Commissarissen van de Koning van Brabant en Zeeland, de gouverneur van Antwerpen, gedeputeerden, afgevaardigden van de Vlaamse regering, de volledige Strategic Board, de stuurgroepvoorzitters en nog enkele betrokkenen gingen eind februari in gesprek met de EU-vertegenwoordigers. Kloet: Het is belangrijk dat de plannen op de Europese agenda komen. Er is zeshonderd miljoen beschikbaar voor de hele unie om innovatie te stimuleren. Daarvan willen we graag een deel naar de regio halen. De koepelvisie is ambitieus. Voor de maintenancesector definieerden de opstellers de volgende doelstellingen. De Delta Regio moet in 2030 een erkende topregio zijn in Europa voor het ontwikkelen en testen van innovatieve, crosssectorale producten en diensten op het gebied van maintenance voor onder andere de procesindustrie en de sectoren luchtvaart, maritiem, infrastructuur en energie. De gewenste groei van de omzet is bepaald op vijf tot vijftien procent op nationale schaal. Daarbinnen moet tot 2020 de groei van de toegevoegde waarde uitkomen op twee tot vier procent per jaar. Dit vraagt volgens de schrijvers 18 Maintenance maart 14
Innovatie in de Delta De Commissarissen van de Koning van Brabant en Zeeland, gedeputeerden, afgevaardigden van de Vlaamse regering, een afvaardiging van de Strategic Board en de stuurgroepvoorzitters gingen eind februari in gesprek met EU-vertegenwoordigers over stimulering van de economie in de Deltaregio. van de visie om een investering voor het Nederlandse deel van 170 miljoen euro door bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden. Met toevoeging van Vlaanderen en de regio Rijnmond/Drechtsteden, moeten daar nog enkele honderden miljoenen bij. Innovatie-evenementen Uiteindelijk gaat het om de positie van de BV Nederland. Kunnen we door innoveren en slim organiseren concurrerend blijven? Om die innovatie te stimuleren is het belangrijk dat de grote, internationale spelers hun verantwoordelijkheid nemen en het mkb betrekken, vindt de stuurgroep. Kloet: De kartrekkersfunctie van de grote bedrijven is belangrijk om de kleinere te laten ontwikkelen. Daar profi teren ze zelf ook van, want ze hebben belang bij een sterke regio. Een achterland waarin je nieuwe dingen kunt ontwikkelen en onderhouden. De stuurgroep gaat hiervoor in samenwerking met de KvK en DI-WCM innovatie-evenementen organiseren, de zogenoemde Innovatie ontketend events. In dit model dat door Syntens (tegenwoordig Kamer van Koophandel) werd ontwikkeld, leggen grote bedrijven een probleem op tafel en mkb-bedrijven kunnen hiervoor oplossingsrichtingen aandragen. De bedoeling is dat dit leidt tot een bruikbaar idee waarmee je verder kunt. Maar het zal niet altijd iets bruikbaars opleveren. Dat hoort er ook bij. Als mooi voorbeeld van een link tussen een grootbedrijf en kleinere ondernemers refereert Kloet aan het Maintenance Value Park. Daar is begin februari een test gedaan met een onbemand vliegtuigje, om de status te bepalen van moeilijk bereikbaar equipement. Zonder de back-up van DOW was dat niet zo eenvoudig gelukt. Regionaal toepasbaar Een ander mooi voorbeeld van een innovatie tussen grootbedrijf, mkb en branchevreemde spelers is itanks, zegt Kloet. Enkele mkb ers van de hightech campus en studenten van de TU Eindhoven en medewerkers van ASML s researchafdeling ontwikkelden samen een nieuwe lastechniek voor het vernieuwen van de bodem van opslagtanks. Dat gebeurde naar aanleiding van de vraag van Maasvlakte Olie Terminal. Dat model willen we ook inzetten in de Delta. Zo kunnen we innovatieve ideeën zoeken en ophalen en de ontwikkeling ervan in de regio laten landen. Hiervoor willen we een community bij elkaar brengen. Voor maintenance is dat lastig, omdat het zo onzichtbaar is. Er moet een gezamenlijk belang zijn. Dat is er vaak niet, zeker niet bij de grote spelers die uit een wereldwijd eigen R&Dnetwerk putten. Het moet dus regionaal toepasbaar zijn. Vroeger stimuleerde de overheid innovatie, dat willen we omdraai- en. Ideeën ophalen, bedrijven verbinden en iets nieuws opstarten. De voorwaarden scheppen voor grensoverschrijdende en crosssectorale innovatie. jecten doen is vaak lastig, onderkent de stuurgroepvoorzitter. Het levert lang niet altijd wat op. Je moet dus focus aanbrengen en concreet worden. Bedrijven moeten de lead hebben. En je moet niet bang zijn te stoppen als iets niet van de grond Innovatiepro- komt. Naarmate er meer van de grond komt, zal het vertrouwen toenemen. Ik ben ervan overtuigd dat er voldoende kleine bedrijven en éénpitters zijn die goede ideeën hebben en mee willen doen. Regionale ontwikkelmaatschappijen als REWIN West-Brabant en Impuls Zeeland kunnen in de concretiseringsfase de innovatie verder ondersteunen, zo is de bedoeling. En DI-WCM moet ervoor zorgen dat er geen versnippering ontstaat. Onderwijs is goed vertegenwoordigd in de Strategic Board en in de plannen, dus de triple helix-aanpak is geborgd. Maar het zou mooi zijn om iets zoals de RDMcampus te hebben in de regio, zodat je studenten op alle niveaus kunt betrekken bij de innovaties. Dat levert hen studie- en werkopdrachten op. Het Markiezaat College heeft een goede naam op het gebied van techniekonderwijs en misschien kunnen we iets doen op Aviolanda rondom aerospace. Maar nu ga ik misschien iets te snel, want dit zit nog niet echt in de pen. Maintenance maart 14 19
on the spot Electrical heat tracing houdt industrie warm Leg een verlengsnoer dat een flinke hoeveelheid apparaten van stroom moet voorzien in de sneeuw en wat gebeurt er? De sneeuw smelt. Op deze manier werd toevallig electrical heat tracing uitgevonden, een systeem waarmee tegenwoordig allerlei assets, van leidingen, hellingbanen tot oppervlakken, op temperatuur worden gehouden. Heat tracing komt oorspronkelijk uit Amerika en is onder andere door Croon Elektrotechniek zestig jaar geleden in Nederland geïntroduceerd. Simpel gezegd zorgt een mineraal geïsoleerde kabel ervoor dat assets de juiste temperatuur behouden, ook als de omgevingstemperatuur laag is. Croon past de techniek veel toe in de petrochemie, waar de temperatuur van pijpleidingen en tanks cruciaal is voor het draaiend houden van processen. Maar ook offshore, bijvoorbeeld op ijsbrekers, in de infra, bij tunnels en in gebouwen is heat tracing inzetbaar. Gerrit de Koning is acquisiteur bij Croon en vertelt over de verschillende concepten van heat tracing: Om het systeem werkend te houden en te optimaliseren, hebben we verschillende concepten uitgewerkt die voor de klanten bruikbaar zijn. Energiebesparing is er een van, maar ook life cycle management, inspectie en maintenance zijn onderdelen waar we nadruk op leggen. Wij vullen hiermee een leegte omdat het de meeste klanten ontbreekt aan kennis van hun heat tracingsysteem. Daarom bieden wij deze klanten service om problemen te voorkomen. Klanten willen tegenwoordig graag weten wat de levensduur van een heat tracing-systeem is. Daarom zijn we nu ook bezig met onderzoek naar de verschillende factoren en hun invloeden op de levenscyclus van de heat tracing. De risico s die bedrijven lopen als zij hun installaties niet op temperatuur weten te houden, zijn groot. Het productieverlies kan soms een miljoen euro per dag kosten. Daarnaast helpt heat tracing bij de verduurzaming van bedrijfsprocessen. De Koning: Bedrijven kunnen voornamelijk besparen op warmte- en energieverlies met een solide installatie die goed wordt onderhouden en geoptimaliseerd. Croon wil zich onderscheiden van de competitie door zich te specialiseren in onderhoud, waar anderen zich richten op installatie. Hiervoor heeft het onder andere al een ATEX-certifi caat (IECEX-03) binnengehaald waarmee het als enige in Nederland ATEX-gecertifi ceerde mineraal geïsoleerde verwarmingskabels in explosiegevaarlijke omgevingen mag repareren. De Koning: Dus in plaats van een nieuwe kabel aanleggen, kan een reparatie worden uitgevoerd. Een veel kosteneffi ciëntere oplossing. Omdat andere bedrijven moeite hebben met het invullen van hun maintenance-activiteiten, gaan wij hier een slag slaan. 20 Maintenance maart 14