III INI Mil II MIMI Mi 15.015221

INGEKOMEN 2 1 JULI Z015 Ge meen SC: d chappelijke ^^^^B /celand diensl III INI Mil II MIMI Mi 15.015221 Doorkiesnummer 0113-249440 Uw kenmerk Uw brief van Ons kenmerk 150715 PKat/CvD De raden van de Zeeuwse gemeenten Datum 15 juli 2015 Onderwerp! programmabegroting 2016-2019 Geachte raad. Bijgevoegd treft u de programmabegroting van de GGD Zeeland voor 2016-2019 aan. Deze programmabegroting is opgesteld conform de BB V-voorschriften. Toetsing van deze programmabegroting heeft plaatsgevonden. Het bijbehorende advies zal separaat door de toetsgemeente aan de hoofden financiën van de Zeeuwse gemeenten worden toegestuurd. De programmabegroting 2016-2019 wordt besluitvormend geagendeerd voor de vergadering van het Algemeen Bestuur op vrijdag 23 oktober 2015. Indien u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met de heer P. Katsman, telefoonnummer 0113-249440 of e-mailadres pieter.katsman@ggdzeeland.nl. Namens het Dagelijks Bestuur, hoogachtend. \ de^me R. de U Directeur Publieke Gezondheid Samen werken aan een ezond en veilig bestaan en een sluitende zorg voor burgers in Zeeland - www.ggdzeeland.nl - Westwal 37 Postbus 345 4460 AS Goes Telefoon 0113 249400 Fax 0113 249449

dienst Gemeenschappelijke Zeeland Programmabegroting 2016-2019 Publieke Gezondheid Veilig Thuis Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland Juni 2015 Samen werken aan een gezond en veilig bestaan en een sluitende zorg voor burgers in Zeeland - www.ggdzeeland.nl - 1 Westwal37 Postbus 345 4460 AS Goes Telefoon 0113 249400 Fax 0113 249449

Inhoudsopgave Programmabegroting 2016-2019 1 Publieke Gezondheid 1 Veilig Thuis 1 Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland 1 Inhoudsopgave 2 AANBIEDINGSBRIEF 3 Voorstel aan het Algemeen Bestuur 4 PROGRAMMA PUBLIEKE GEZONDHEID 2016 6 Programma Publieke Gezondheid 7 Programma Veilig Thuis 10 Inkooporganisatie jeugdhulp Zeeland 14 Bedrijfsvoering 17 Overzicht algemene dekkingsmiddelen 18 PARAGRAFEN 19 Bedrijfsvoering 20 Weerstandsvermogen 21 Onderhoud kapitaalgoederen 23 Investeringen 23 Financiering 23 Verbonden partijen 24 Reserves en voorzieningen 26 FINANCIËLE BEGROTING 2016-2019 30 Overzicht baten en lasten 31 Toelichting programmabegroting 32 Overzicht taakstelling 2014-2016 33 Incidentele lasten en baten 33 Gemeentelijke bijdragen programma's PG en VT 34 BIJLAGEN 36 Staat van vaste activa 37 Staat van reserves 38 Lijst met afkortingen 39 2

Voorstel aan het Algemeen Bestuur Agendapunt Programmabegroting 2016-2019 Vergadering d.d. 10 juli 2015 Onderwerp Voorstel tot vaststelling van de programmabegroting 2016-2019 en financiële begroting 2016 Geachte leden van het Algemeen Bestuur, Hierbij bieden wij u de programmabegroting 2016-2019 aan. Hiermee voldoen wij als Gemeenschappelijke Regeling GGD Zeeland aan de wettelijke vereisten zoals gesteld aan het presenteren van een programmabegroting. Conform eerdere afspraken met het Algemeen Bestuur is de gemeentelijke bijdrage voor het programma Publieke Gezondheid 2016 gelijk aan de gemeentelijke bijdrage van 2013, in samenhang met het realiseren van een bezuiniging van 1,1 min over 2014 t/m 2016. Voor 2017 t/m 2019 wordt de VZG-richtlijn gehanteerd. Vanaf 2010 t/m 2016 is 2A 0 Zo bezuinigd. De hierbij doorgevoerde reorganisatie leidt tot een gezonde exploitatie voor de komende jaren en een sluitende meerjarenbegroting t/m 2019, conform de bestuurlijke opdracht. De doorontwikkeling van programmalijnen (onderdeel van het transformatietraject) vraagt nog verdere aandacht in 2015. Meer hierover leest u op blz. 8. Een aandachtspunt vormt de invoering van het vernieuwde (wettelijk verplichte) Basistaken Pakket Jeugd met ingang van 2016, dat mogelijk (naar verwachting beperkte) consequenties heeft voor het totale financiële kader en mogelijk voor individuele gemeenten. Besluitvorming hierover vindt plaats in de AB-vergadering van oktober 2015. Gelijktijdig met de begroting voor het programma Publieke Gezondheid treft u dit keer ook de begroting voor het programma Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland en het programma Veilig Thuis. Deze programma's vallen onder verantwoordelijkheid van de respectievelijke bestuurscommissies. De verantwoordelijkheid voor het vaststellen van de begroting ligt bij het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling GGD Zeeland. Wij stellen u voor deze programmabegroting na behandeling in het Algemeen Bestuur van 10 juli 2015 voor zienswijze voor te leggen aan de gemeenteraden, waarna in de AB-vergadering van oktober definitieve besluitvorming kan plaatsvinden. Tevens wijzen we u er op dat deze begroting voor 15 november aangeleverd moet worden bij de Provincie Zeeland 4

Hoogachtend, het Dagelijks Bestuur van de GGD Zeeland, voorzitter C.L. Liefting secretaris A.A. Vader

Programma Publieke Gezondheid In de Kadernota 2016-2019 van april is de aanleiding voor en voortgang van het transformatietraject uitgebreid toegelicht. We spreken over een ingrijpende organisatieverandering die in twee jaar (2014 en 2015) geëffectueerd wordt, in combinatie met het realiseren van een taakstelling van 1,1 min. In de eerste periode heeft de focus gelegen bij het verkrijgen van goedkeuring (bestuurlijk, OR en UWV) van plannen. Vervolgens is veel aandacht uitgegaan naar het herplaatsingtraject en aanpassing van werkwijzen om het wegvallen van formatie en de 'oude' afdelingen op te vangen. Vervolgens is geïnvesteerd in het formeren van zelfsturende teams, de ontwikkeling van het bijbehorende ontwikkel-, coachings- en opleidingstraject (onder de noemer Boost) en het opstarten van de A3 managementmethodiek. De doorontwikkeling van programmalijnen is tot nog toe onderbelicht gebleven. Naast de eerder beschreven focus op interne processen beschrijven, speelden nog andere zaken die 'pas op de plaats' bij de programmalijnen vereisten, te weten: het vertrek van een van de managers; de nieuwe leidinggevende van de 'unit' GVB (programmalijnen Gezondheid in de wijk. Veiligheid en Bescherming) start medio juni 2015; de nieuwe invulling van het Basistakenpakket jeugd (in vervolg op het 1 januari 2015 vastgestelde Besluit PG) vraagt nog aandacht en staat voor besluitvorming in het Algemeen Bestuur van 23 oktober 2015 geagendeerd. Dit is mee van invloed op de verdere invulling van (vooral) de programmalijn Gezondheid in de Wijk; Zeeuwse gemeenten zijn ook nog volop bezig met transformeren. Cruciaal is de wijze waarop de toegang en wijk-zbuurt-zgebiedsteams etc. vorm krijgen. Professionals van de GGD moeten daarbij op maat de aansluiting gaan vinden; heroriëntatie op de 'bestuurlijke inrichting' van Zeeland. Het bestuur van GGD, SWVO, CZW en centrumgemeente formuleren een gezamenlijke opdracht om te komen tot een meer efficiënte en integrale vorm van samenwerking in Zeeland, passend bij de nieuwe inrichting van het sociaal domein. In het verlengde zal ook de ambtelijke overlegstructuur herijkt worden; in het verlengde met voorgaande: naast de samenwerking met gemeenten zelf vraagt ook de samenwerking tussen GGD en andere organisaties de komende tijd bijstelling. Denk aan bijv. samenwerking in het kader van Veilig Thuis en sociale veiligheid, fysieke veiligheid. Passend Onderwijs en nulde- en eerste lijnzorg. Al met al kan de GGD de verdere invulling van programmalijnen niet alleen vorm geven, dat zal samen met de samenwerkingspartners vorm moeten krijgen. Dat neemt niet weg dat nu de volgende slag gemaakt moet worden. 7

Een voorstel voor doorontwikkeling van de programmalijnen wordt momenteel uitgewerkt in overleg met Provinciaal Ambtelijk Overleg (PAO) en het Dagelijks Bestuur en zal eind 2015 resulteren in een, bij de actuele ontwikkelingen, passende invulling van de drie programmalijnen en een bijbehorende Bestuursagenda incl. C en governance. Daarbij worden ook andere relevante samenwerkingspartners betrokken. De uitvoering van alle werkzaamheden van de GGD krijgt vorm binnen het totaalprogramma Publieke Gezondheid en de vereiste wijzigingen worden (met mogelijk een uitzondering voor de introductie van het vernieuwde Basistaken Pakket Jeugd) doorgevoerd binnen de door het bestuur geformuleerde kaders voor de periode 2014 t/m 2016. Kennis, Innovatie en Monitoring Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 LASTEN Diversen 2.691.207 2.726.351 2.763.755 2.805.760 Onvoorzien Toevoegingen reserves Totaal lasten 2.691.207 2.726.351 2.763.755 2.805.760 BATEN Diversen -754.272-764.687-776.054-789.461 Onvoorzien Onttrekkingen reserves Totaal baten -754.272-764.687-776.054-789.461 Saldo lasten en baten 1.936.934 1.961.664 1.987.701 2.016.300 Saldo reserveringen Saldo programma 1.936.934 1.961.664 1.987.701 2.016.300 8

I Gezondheid ín de Wijk 8 l Veiligheid en Bescherming Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 LASTEN Diversen 18.079.487 18.305.543 18.553.717 18.841.990 Onvoorzien Toevoegingen reserves Totaal lasten 18.079.487 18.305.543 18.553.717 18.841.990 BATEN Diversen -8.614.444-8.744.513-8.886.425-9.049.274 Onvoorzien Onttrekkingen reserves Totaal baten -8.614.444-8.744.513-8.886.425-9.049.274 Saldo lasten en baten 9.465.043 9.561.030 9.667.291 9.792.717 Saldo reserveringen Saldo programma 9.465.043 9.561.030 9.667.291 9.792.717 9

Programma Veilig Thuis De gemeenten hebben de wettelijke taak tot het vormen van een AMHK (Veilig Thuis). Dit betekent een samenvoeging van het huidige Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en het Steunpunt Huiselijk Geweld. De medewerkers van het SHG hebben nu reeds een dienstverband bij de GGD Zeeland. De medewerkers van het AMK werken nu vanuit Bureau Intervence Bureau Jeugdzorg Zeeland). (voorheen In de Jeugdwet is bepaald dat Veilig Thuis het doel heeft om een verbetering van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling te bewerkstelligen door het realiseren van: samenhang tussen de aanpak van huiselijk geweld en die van kindermishandeling door: één gezin, één plan; één meldpunt voor burgers en professionals. Met de samenvoeging van het AMK en het SHG wordt een integraal advies- en meldpunt ingericht voor zowel huiselijk geweld als kindermishandeling: Veilig Thuis. Veilig Thuis vormt straks zowel een onderdeel van de jeugdketen als van de aanpak van geweld in huiselijke kring jegens volwassenen. Wettelijke taken van Veilig Thuis De wettelijke taken van Veilig Thuis zijn opgenomen in hoofdstuk 4 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015. Voor de aansluiting op de jeugdketen is in de Jeugdwet opgenomen dat bij het inrichten van Veilig Thuis gemeenten aandacht moeten hebben voor de samenhang met de jeugdketen (artikel 2.2, tweede lid, of onderdeel b, Jeugdwet). De regie op Veilig Thuis ligt dus bij de gemeenten. De wettelijke taken van Veilig Thuis zijn als volgt: Adviesfunctie: Veilig Thuis adviseert bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling en desgewenst over de stappen die kunnen worden ondernomen. Veilig Thuis verleent daarbij zo nodig ondersteuning. Meidfunctie: Veilig Thuis fungeert als centraal meldpunt voor gevallen of vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. Veilig Thuis stelt de melder op de hoogte van de stappen die naar aanleiding van een melding zijn ondernomen. Onderzoeksfunctie: Veilig Thuis bepaalt binnen vijf dagen na ontvangst van een melding of het gaat onderzoeken of er daadwerkelijk sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling. Daarbij mag Veilig Thuis, indien dat noodzakelijk is, zonder toestemming van degene die het betreft persoonsgegevens verwerken. Uiterlijk binnen tien weken beoordeelt Veilig Thuis vervolgens tot welke stappen de melding aanleiding geeft. 10

Samenhang met andere organisaties: Veilig Thuis dient wanneer dat nodig is de politie en de raad voor de kinderbescherming te informeren en passende hulpverlening in te schakelen. Het inschakelen van passende hulp houdt in dat indien Veilig Thuis inschat dat er jeugdhulp, maatschappelijke ondersteuning of een vorm van (verzekerde) zorg nodig is. Veilig Thuis doorverwijst naar vrij toegankelijke hulpverlening of naar de betreffende toegangsvoorziening. Veilig Thuis heeft de bevoegdheid om direct te melden bij de Raad voor de kinderbescherming, indien de veiligheid van het kind wordt bedreigd. Na verzoek tot onderzoek bij de raad, dient Veilig Thuis de gemeente hiervan op de hoogte te stellen. Veilig Thuis legt de wijze waarop het de wettelijke taken uitvoert schriftelijk vast. Eisen aan Veilig Thuis De volgende (kwaliteits)eisen worden er aan Veilig Thuis gesteld: Veilig Thuis dient herkenbaar en toegankelijk te zijn: Veilig Thuis is te allen tijde (24/7) bereikbaar en beschikbaar in situaties waar onmiddellijke uitvoering van taken is geboden en is daartoe aangesloten op een landelijk gratis telefoonnummer. Dat betekent ook dat in spoedeisende situaties Veilig Thuis zijn taken direct moet kunnen uitvoeren. Deskundigheid: Veilig Thuis beschikt over voldoende deskundigheid op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hiervoor dient in ieder geval een arts met deskundigheid op het gebied van kindermishandeling beschikbaar te zijn. Uit de toelichting blijkt dat Veilig Thuis indien nodig ook medisch forensische expertise dient in te schakelen. De wijze waarop Veilig Thuis invult wanneer een arts wordt ingezet, wordt door Veilig Thuis schriftelijk vastgelegd. Kwaliteit: De relevante kwaliteitseisen voor jeugdhulpaanbieders en het toezichtregime van de Jeugdwet zijn van overeenkomstige toepassing op Veilig Thuis. Dit betreft eisen zoals de norm van verantwoorde werktoedeling, systematische kwaliteitsbewaking, een verklaring omtrent het gedrag (VOG) voor medewerkers, de meldplicht calamiteiten en geweld en de verplichting om een vertrouwenspersoon in de gelegenheid te stellen zijn werk te doen. Onderzoek naar kindermishandeling wordt uitgevoerd volgens de werkwijze van Signs of Safety. Voordeel van deze werkwijze is dat er tijdens de onderzoeksperiode niet alleen de situatie in beeld wordt gebracht maar er ook direct aan de veiligheid binnen het gezin wordt gewerkt. Ook doorbreekt deze werkwijze direct het geheim van de mishandeling of het huiselijk geweld wat met name belangrijk is voor het herstel van kinderen -!. Het door ouders bespreekbaar maken van het geweld tegenover hun kinderen heeft op zichzelf al een therapeutisch effect. 1 Opvoeden na partner geweld, 2011.Verwey-Jonker Instituut. 11

Organisatie-eisen De artikelen uit de Jeugdwet inzake het gebruik van het Burgerservicenummer (BSN) zijn van overeenkomstige toepassing (artikel 121 Wmo). Daarnaast zijn de bepalingen uit de Jeugdwet over het vaststellen van de begroting, de balans en de resultatenrekening, van overeenkomstige toepassing verklaard op Veilig Thuis (artikel 12n Wmo). Beleidsinformatie: Er is een met de Jeugdwet vergelijkbare regeling getroffen voor de beleidsinformatie (artikel 12m Wmo). Veilig Thuis registreert beleidsinformatie over het aantal adviezen/ meldingen/onderzoeken, doorlooptijden, hoedanigheid van de melder, uitkomst van het onderzoek en het vervolgtraject na het onderzoek naar huiselijk geweld of kindermishandeling. Bescherming van de melder: Melders kunnen onder bepaalde omstandigheden geheim blijven voor diegene waarover informatie wordt verschaft. Bijvoorbeeld wanneer bekendmaking van identiteit een bedreiging vormt voor het gezin of een gezinslid, of een bedreiging vormt voor de professional of wanneer het de vertrouwensrelatie met het gezin ernstig verstoort of kan verstoren. Inbedding binnen de Gemeenschappelijke regeling De discussie over de bestuurlijke inbedding van VT is in 2014 opgestart. Gekozen is voor een publieke borging van deze taak in de bestaande gemeenschappelijke regeling GGD. De Stuurgroep CZW heeft de wens uitgesproken - vanwege de versnelde overdracht (inzet 15 juli 2015) van personeel van Intervence naar de GGD en het borgen van de kwaliteit tijdens het integratieproces wat nu gaande is - om de bestuurlijke borging, middels een adviescommissie, op korte termijn te realiseren. Met het instellen van een Adviescommissie (artikel 24) onder de GR en het benoemen van bestuurders in deze commissie per 10 juli 2015 in de vergadering van het AB wordt dit gerealiseerd. Hiermee is de governance helder en kan de commissie onder eindverantwoordelijkheid van het AB deze taak aansturen. Mede vanwege de politieke gevoeligheden bij casuïstiek en de landelijke aandacht voor deze functie (wachtlijsten) wordt er voor gekozen om de governance op deze manier in te richten. Voorgesteld wordt om de huidige Stuurgroep CZW-bureau, bestaande uit de wethouders Vader (voorzitter, Vlissingen), Liefting (Terneuzen), Hoek (Tholen) en Maas (Veere) per 10 juli 2015 te benoemen tot Adviescommissie Veilig Thuis. Vanuit deze uitgangspositie kan vervolgens in 201 5 gekeken worden naar de meest wenselijke besturingsvorm voor Veilig Thuis op langere termijn. 12

Veilig Thuis Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 LASTEN Diversen 1.591.770 1.579.832 1.599.580 1.619.574 Onvoorzien Onttrekkingen reserves Totaal lasten 1.591.770 1.579.832 1.599.580 1.619.574 BATEN Diversen Onvoorzien Toevoegingen reserves Totaal baten Saldo lasten en baten 1.591.770 1.579.832 1.599.580 1.619.574 Saldo reserveringen - - - ^ Saldo programma 1.591.770 1.579.832 1.599.580 1.619.574 De gemeentelijke bijdrage die beschikbaar is voor de uitvoering van Veilig Thuis is in deze programmabegroting afzonderlijk inzichtelijk gemaakt omdat de verdeelsleutel afwijkt van de verdeelsleutel die de GGD Zeeland hanteert. Daarnaast zal ook een gedeelte van de bekostiging vanuit de gelden van de centrumgemeente komen. De opbouw is als volgt: Macrobudget Jeugdhulp (AMK) 1.164.623 Centrumgemeente (SHG) 427.147 Totaal 1.591.770 13

Inkooporganisatie jeugdhulp Zeeland De inkooporganisatie is op 10 oktober 2014 ingesteld en voert vanaf 1 januari 2015 de taken uit op het gebied van inkoop van jeugdhulp voor de 13 Zeeuwse gemeenten. De start heeft in het teken gestaan van het afronden van het inkoopproces en het inrichten van de organisatie zelf. De inkooporganisatie kent haar eigen bestuurscommissie Inkoop Jeugdhulp met 13 wethouders als leden, die onder de Gemeenschappelijke Regeling valt maar met haar eigen verantwoordelijkheden. De inkoop van jeugdhulp is voor gemeenten een nieuwe taak en de omgeving waarin de inkooporganisatie opereert is complex en dynamisch. Naast dat de precieze invulling en omvang van taken nog verder zijn beslag moet krijgen, zijn de verwachtingen niet altijd helder en is het toekomstperspectief onzeker. Toch is het de inkooporganisatie gelukt een stevige basis neer te zetten waarop verder kan worden gebouwd. Zowel zorgaanbieders als gemeenten weten de inkooporganisatie goed te vinden. De taken en verantwoordelijkheden van de inkooporganisatie zijn als volgt opgenomen in de gemeenschappelijke regeling: «het uitvoeren van taken uit de Jeugdwet door middel van het contracteren en subsidiëren van aanbieders van jeugdhulp en uitvoerders jeugdreclassering en jeugdbeschermingsmaatregelen in het kader van de Jeugdwet; dit omvat ook het beëindigen van deze contracten door opzegging of ontbinding en het terugvorderen van (deze) subsidies;» voeren van inkoop- en aanbestedingsprocedures voor Jeugdhulp;» onderhandelen met aanbieders en uitvoerders van Jeugdhulp;» verzamelen van de benodigde gegevens ten behoeve van de monitoring en verantwoording;» bewaken van de Zeeuws brede afspraken;» gevraagd en ongevraagd adviseren aan de gemeenten over zaken betreffende de inkoop en het subsidiëren van Jeugdhulp;» voeren van de financiële administratie;» contractenbeheer;» aanspreekpunt voor aanbieders en uitvoerders van Jeugdhulp en voor gemeenten. De onzekerheid vormt een risico, zo is het lastig alle formatieplekken bezet te krijgen en zorgt de onzekerheid er voor dat er alleen keuzes op de korte termijn gemaakt kunnen worden, dit terwijl vanuit de zorgaanbieders vooral behoefte is aan langere termijnperspectieven. In de tweede helft van 2015 moeten nog diverse besluiten worden genomen die invloed hebben op de taken en de positie van de inkooporganisatie. Tot deze keuzes zijn gemaakt wordt de ingezette lijn van 2015 doorgetrokken naar 2016 en verder. Binnen de inkooporganisatie lopen twee geldstromen, de kosten van de door gemeenten ingezette zorg en de kosten van de organisatie zelf. 14

Zorgkosten Zoals hierboven genoemd wordt de werkwijze van 2015 doorgetrokken. Het beschikbare macrobudget minus de kosten voor de toegang en het AMK lopen via de inkooporganisatie. In de meicirculaire 2015 is het macrobudget 2016 bekend gemaakt. De geraamde kosten voor de toegang en het AMK worden hierop in mindering gebracht. Het deel dat overblijft, is opgenomen in deze begroting. De komende maanden moeten nog verschillende besluiten worden genomen over de wijze waarop het macrobudget jeugd wordt ingezet. Zodra deze bekend zijn, wordt hiervoor een voorstel tot een begrotingswijziging ingediend. Macrobudget Zeeland 2016 75.820.627 Uitvoeringskosten Toegang gemeenten 2.744.550 Uitvoeringskosten Veilig Thuis (AMK-gedeelte) 1.164.623 Uitvoeringskosten inkooporganisatie 1.303.250 Beschikbaar budget voor inkoop jeugdhulp 70.590.004 Organisatie zelf: De kosten van de organisatie worden begroot in lijn met 2015. Wanneer taken en I of de opdracht van de inkooporganisatie verandert, wordt een begrotingswijziging voorgesteld. Voor 1 januari 2016 zal een besluit worden genomen door het bestuur over de situatie in 2017, daarom is de situatie 2016 vooralsnog geïndexeerd doorgetrokken. I Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 LASTEN Diversen 1.303.250 1.293.476 1.309.644 1.326.015 Onvoorzien - - - Onttrekkingen reserves - - - Totaal lasten 1.303.250 1.293.476 1.309.644 1.326.015 BATEN Diversen -1.303.250-1.293.476-1.309.644-1.326.015 Onvoorzien - - - Toevoegingen reserves - - - Totaal baten -1.303.250-1.293.476-1.309.644-1.326.015 Saldo lasten en baten - - - Saldo reserveringen - - - Saldo programma 15

Hierbij dient opgemerkt te worden dat noch de kosten van de organisatie, noch de kosten van de inkoop van jeugdhulp onderdeel zijn van deze programmabegroting van de gemeenschappelijke regeling. Er is namelijk een strikte administratieve scheiding aangebracht tussen de administratieve organisatie van de GGD en Veilig Thuis en de administratieve organisatie van de Inkooporganisatie. Met het opnemen van het (losstaande) programma Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland in de programmabegroting van de Gemeenschappelijke Regeling wordt het beschikbare budget voor de uitvoering van de inkooporganisatie vastgesteld. 16

Bedrijfsvoering In 2015 is veel tijd gaan zitten in de transformatie van de GGD Zeeland. Niet alleen vanwege de reorganisatie zelf maar ook om de organisatie te ondersteunen in de transformatie. De omslag naar zelfsturing en het vervallen van de 'oude' afdelingen heeft veel impact op de inrichting van processen, systemen, regelgeving en manier van ondersteuning. Dit proces is arbeidsintensief maar sorteert voor op een bedrijfsvoering van de toekomst. In eerdere jaren werd al gebouwd aan een volledig gedigitaliseerd platform waarmee plaats- en tijdonafhankelijk werken mogelijk wordt. Dit is ook onontbeerlijk voor het werken van de nieuwe zelfstandige teams in de wijk. Hieraan wordt in 2016 verder gebouwd. Verwachting is dat in 2017 weer een situatie ontstaat waarbij alles geland is en 'doet wat het moet doen'. De GGD Zeeland is trots dat wij referent zijn voor AFAS vanwege de verregaande ontwikkeling op ERP-gebied; veel organisaties komen bij ons kijken om een beeld te krijgen van de toekomst op het gebied van ondersteuning. Onder de kosten van bedrijfsvoering vallen: «Huisvesting, alle CB-locaties en hoofd- en regiokantoren «Netwerk, verbindingen en telefonie» De PIOFACH-taken» Directeur en staf» Ondernemingsraad» Secretariaten ļ Bedrijfsvoering Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 LASTEN Diversen 4.778.242 4.834.234 4.899.651 4.986.364 Onvoorzien - - - - Onttrekkingen reserves - - - - Totaal lasten 4.778.242 4.834.234 4.899.651 4.986.364 BATEN Diversen -4.778.242-4.834.234-4.899.651-4.986.364 Onvoorzien - - - - Toevoegingen reserves - - - - Totaal baten -4.778.242 4.834.234-4.899.651-4.986.364 Saldo lasten en baten - - - - Saldo reserveringen - - - - Saldo programma 17

Overzicht algemene dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 LASTEN Diversen 2.045.045 1.455.614 1.235.962 1.041.984 Onvoorzien 15.000 15.000 15.000 15.000 Onttrekkingen reserves - - - - Totaal lasten 2.060.045 1.470.614 1.250.962 1.056.984 BATEN Diversen -15.053.792-14.608.954-14.545.835-14.530.479 Onvoorzien - - - - Toevoegingen reserves - - - - Totaal baten -15.053.792-14.608.954-14.545.835-14.530.479 Saldo lasten en baten -12.993.747-13.138.340-13.294.873-13.473.496 Saldo reserveringen - - - - Saldo programma -12.993.747-13.138.340-13.294.873-13.473.496 De algemene dekkingsmiddelen zijn in deze programmabegroting hoger dan in de kadernota als gevolg van het onderbrengen van de begroting van het programma Veilig Thuis en cijfermatig in de gemeenschappelijke regeling. 18

Bedrijfsvoering Arbo overzicht Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting 2012 2013 2014 2015 2016 Aantal medewerkers 316 317 308 285 287 Totaal personeelsinformatie FTE's 191,01 189,7 186 174 175 Aantal verzuimmeldingen 338 342 332 300 300 Aantal bedrijfsongevallen 0 0 0 0 0 Aantal werkplekonderzoeken 18 11 9 5 6 Ziekteverzuim inclusief zwangerschap 8,3996 5,496 5,4,96 4,096 4,196 Ziekteverzuim exclusief zwangerschap 7,6696 4,4096 4,796 3,596 3,396 Het getoonde overzicht betreft de medewerkers die in dienst zijn bij de GGD en de Stichting Jeugdgezondheidszorg Zeeland en dus onder de CAR UWO, de CAO VVT en CAO Jeugdzorg vallen. De stijging van het aantal medewerkers is terug te leiden tot het in dienst komen van de medewerkers van Veilig Thuis wat iets meer medewerkers zijn dan het aantal medewerkers waarvan het contract niet is verlengd binnen de GGD Zeeland vanwege de reorganisatie. Opbouw personeel 0-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-65 jaar ^5 jaar Realisatie 2012 20 47 116 95 34 4 Begroting 2013 20 47 119 94 32 5 Begroting 2014 19 48 96 104 37 4 Begroting 2015 19 46 91 98 32 1 Begroting 2016 30 59 122 34 40 2 Gemiddelde leeftijd personeel mannen vrouwen Realisatie 2012 51 46 Begroting 2013 51 46 Begroting 2014 52 47 Begroting 201 5 51 47 Begroting 2016 51 48 20

Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de mate waarin de GGD in staat is om omvangrijke tegenvallers op te vangen zonder dat het beleid aanzienlijk moet worden aangepast. Het gaat daarbij om de verhouding tussen: «de weerstandscapaciteit, ofwel de beschikbare (financiële) middelen die zonder ingrijpende beleidswijzigingen beschikbaar zijn en» de risico's. Risico's moeten in dit verband worden opgevat als reële, doch niet altijd te kwantificeren, bedreigingen die, ook nadat maximale inspanningen zijn verricht om het optreden ervan te voorkomen of de gevolgen ervan te verminderen, kunnen leiden tot uitgaven die niet begroot zijn. Met betrekking tot het risicoprofiel van de activiteiten van de GGD moet worden geconstateerd, dat hierin in de afgelopen periode wezenlijke wijzigingen zijn opgetreden als gevolg van de bezuiniging. Kijkend naar (de omvang van) de berekende weerstandscapaciteit en er van uitgaande dat niet alle risico's gelijktijdig en in volle omvang tot tegenvallers zullen leiden, is het weerstandsvermogen ruim toereikend. Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit twee componenten: de structurele en de incidentele weerstandscapaciteit. 1. De structurele middelen om onvoorziene tegenvallers op te vangen zijn beperkt. Het gaat daarbij om de post onvoorzien in de begroting. 2. De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit de volgende onderdelen: «de algemene reserve;» de post onvoorzien in de begroting;» het deel van de bestemmingsreserves waarvoor geen harde verplichtingen zijn aangegaan of toezeggingen zijn gedaan en die zonder noemenswaardige beleidsmatige aanpassingen kunnen worden aangewend; «de getroffen reserves en voorzieningen waarmee gespecificeerde, gekwantificeerde risico's kunnen worden opgevangen. Weerstandsvermogen 2016 Algemene reserve 48.377 Onvoorzien 15.000 Saldireserve markttaken 249.267 Saldireserve MOA-gelden 100.000 Saldireserve Gemeentelijke projecten 378.687 Bestemmingsreserve huisvesting Goes* 2.623.225 Totaal 3.414.555 * De bestemmingsreserve huisvesting Goes is een boekhoudkundige financieringsreserve waar tegenover een lening staat op de balans. Er staan dus geen liquide middelen tegenover. 21

Risico's Verdere bezuinigingen Risico: Laag C 600.000,00 De GGD heeft de laatste opgelegde bezuiniging passend gekregen binnen de gestelde kaders maar als besloten wordt door de gemeenten om nog meer bezuinigingen op te leggen, zal dit snel naar C 600.000,00 oplopen. Medisch beroepsrisico Risico: Laag C 10.000,00 Het medisch beroepsrisico is afgedekt met een verzekering tegen een financiële claim. De kosten voor juridische bijstand in dergelijke procedures zijn niet verzekerd. Computerapparatuur Risico: Laag C 50.000,00 Bij uitval van de centrale computerapparatuur is de vervanging van de hardware geregeld middels een SLA met een externe partij. De vervanging is voor de cruciale onderdelen gebaseerd op "next business day". De kosten die voortvloeien uit de reconstructie zijn niet verzekerd. Wachtgelden uit markttaken Risico: Middel C 300.000,00 Er bestaat het risico dat bij terugloop van markttaken en projecten wachtgeldverplichtingen ontstaan. De saldireserves die hierop betrekking hebben zullen in de meeste gevallen niet toereikend zijn om dit risico volledig af te dekken. Waar mogelijk worden in de contractuele sfeer met andere organisaties (politie, indicatie-organen) wachtgeldverplichtingen zoveel mogelijk afgedekt of wordt personeel op uitzendbasis ingehuurd. Bij de reorganisatie zal er aandacht voor zijn deze risico's nog verder terug te dringen door mensen bijvoorbeeld multidisciplinair te maken of als zodanig aan te trekken. Uitgangspunt is dat de problemen met de markttaken geen gevolgen mogen hebben voor de gemeentelijke bijdrage welke alleen aangewend dient te worden voor de wettelijke taken. Beleid weerstandsvermogen Uit bovenstaande blijkt dat de weerstandscapaciteit van de GGD Zeeland ruim voldoende is om de genoemde risico's het hoofd te kunnen bieden wanneer zij werkelijkheid zouden worden. Daarbij wordt net als vorig jaar wel weer de volgende kanttekening geplaatst dat de bestemmingsreserve voor de huisvesting onderdeel van de weerstandscapaciteit is op aangeven van de accountant. Aanwending van deze bestemmingsreserve moet met de grootste voorzichtigheid worden gedaan omdat dit verstrekkende gevolgen zal hebben voor de exploitatie van de GGD Zeeland omdat dit geld alleen liquide is te maken door aantrekking van externe financiering. De daarbij behorende financieringslasten komen dan ten laste van de exploitatie en dat zal ten laste gaan komen van de gemeenten omdat dit niet meer op te lossen is binnen de exploitatie. Conclusie is dat het weerstandsvermogen van de GGD Zeeland boekhoudkundig voldoende is, de bijbehorende liquide middelen zullen uit de markt gehaald moeten worden. 22

Onderhoud kapitaalgoederen Van het gebouw aan de Westwal in Goes heeft de GGD het juridisch eigendom. De Stichting GGE heeft het economisch eigendom en heeft voor de instandhouding van het gebouw een onderhoudsplanning die loopt t/m 2033 met de daarbij behorende onderhoudsvoorzieningen. Voorziening onderhoud per 1-1-2014 C 267.258,00 De standen van de voorzieningen per 31-12-2014 zijn nog niet bekend omdat de jaarrekening van de stichting GGE pas in juni wordt vastgesteld. Investeringen In 2016 staan vooralsnog geen investeringen gepland anders dan vervanging van bestaande apparatuur of meubilair. Wanneer grote nieuwe investeringen gedaan gaan worden, zullen deze voorgelegd worden aan het Algemeen Bestuur en het medezeggenschap. In de bijlage vaste activa is een gedetailleerd overzicht van de investeringen terug te vinden. Financiering Algemeen Bij financiering gaat het primair om het tegen zo laag mogelijke kosten aantrekken van financiële middelen in geval van een financieringstekort of het tegen zo hoog mogelijke vergoeding uitzetten van gelden in geval van een overschot. Een en ander dient uiteraard te gebeuren tegen aanvaardbare risico's. De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) geeft hier regels voor en spreekt van een 'prudente' financiering, wat betekent dat de financiering verstandig, risicomijdend en onderbouwd moet worden gedaan. Hoe wij uitvoering geven aan een prudente financiering is vastgelegd in beleid in onze verordeningen 212 en het treasurystatuut. Vervolgens kijken wij vooruit en verantwoorden wij over deze uitvoering middels de paragraaf financiering in resp. de programmabegroting en het jaarverslag. In grote lijnen komt dit beleid neer op:» Het treasurybeleid dient terughoudend en risicomijdend te zijn.» Het verzekeren van toegang tot de financiële markten bij financiële instellingen met een hoge kredietwaardigheid.» Beheersbaar houden van financiële risico's (te denken valt aan renterisico, liquiditeitsrisico en kredietrisico). «Minimaliseren van rentekosten dan wel, met inachtneming van het bovenstaande, het optimaliseren van het rendement van beschikbare liquiditeiten c.q. langlopend uitgezette middelen zoals leningen. 23

Ontwikkelingen Rente De verwachting is dat rente de komende tijd nog niet veel zal doen. De rente blijft historisch laag. Vooralsnog ziet de GGD Zeeland geen aanleiding om al renteafspraken te maken omdat de verwachting is dat de rente voorlopig niet zal stijgen. Kasgeldlimiet Sinds 2010 heeft de GGD Zeeland een kredietfaciliteit van C 500.000,00 bij de huisbankier ING. De hoogte van de kredietfaciliteit valt binnen de wettelijke kasgeldlimiet van 8,5"}b van de omzet. Onze omzet ligt op C 15 min. zodat de kasgeldlimiet is beperkt tot S^'ŭ. Hiermee voldoen we dus aan ons beleid dat we de toegang tot middelen op de financiële markt verzekeren en kunnen we onverwachte liquide tekorten opvangen. Langlopende leningen De enige lening die nu op de balans staat, is een verstrekte langlopende lening van C 2,6 min. aan de stichting GGE. Wel zal de GGD Zeeland in 2015 een lening aantrekken ter financiering van de nieuwe mobiele röntgenunit. Onze liquiditeitspositie laat het niet toe om deze uit eigen middelen te financieren en daarom zal er een lineaire 10 jarige lening worden aangetrokken waarvan de kapitaallasten al meerjarig in de begroting 2015 2018 waren opgenomen. Verbonden partijen Het begrip verbonden partijen Een verbonden partij is in de definitie van het BBV een participatie waarmee financiële belangen zijn gemoeid en waarin bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend door de GGD. Onder bestuurlijke invloed wordt verstaan: een zetel in het bestuur of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de GGD middelen ter beschikking heeft gesteld die zij kwijt is in geval van een faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij kunnen worden verhaald op de GGD. Een verbonden partij kan onder andere zijn een deelneming in een vennootschap, een gemeenschappelijke regeling, een stichting, een vereniging of een PPS (Publiek Private Samenwerking). Visie op verbonden partijen Een verbonden partij kan gezien worden als één van de drie mogelijkheden waarmee de GGD haar taken uitvoert (of laat uitvoeren) om haar doelstellingen te realiseren: door een eigen dienst, door een commerciële partij of door een verbonden partij. Belang voor het Algemeen Bestuur Inzicht in verbonden partijen is om de volgende drie redenen van belang voor de GGD: * Via de verbonden partij moeten doelstellingen van de GGD worden gerealiseerd. Bijvoorbeeld de samenwerking met GGD p l u s speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van bepaalde onderdelen in de organisatie. * De GGD loopt financiële risico's. 24

Mogelijke financiële tekorten in de exploitatie van een verbonden partij zullen door de G G D worden gedragen.» Er bestaan mogelijk bestuurlijk-organisatorische risico's. De G G D is zowel bestuurder/eigenaar van de verbonden partij, als haar klant/op- drachtgever. Z o w e l de belangen van de verbonden partij zelf moeten worden behartigd (bestuurder), als de belangen van de gemeente (klant). A l s deze belangen niet parallel lopen, kan dat problemen opleveren. Daarnaast is er een risico van de afstand. De G G D heeft minder informatie en minder mogelijkheden om bij te sturen dan dat we dat kunnen in onze eigen organisatie op het moment dat er problemen of risico's evident worden. Lijst met verbonden partijen In onderstaande tabellen wordt per partij aandacht besteed aan: doel, beleid/kerntaak, financiële effecten, risico's, financieel en bestuurlijk belang, partners, bijdrage aan doelstelling programma en ontwikkelingen. GGD GHOR Nederland Doel Beleid/kerntaak Financiële effecten Risico's Zeggenschap 1 Invloed Partners Vermogenspositie Ontwikkelingen G G D GHOR NL kan worden gezien als de brancheorganisatie van de G G D ' e n en G H O R - e n in Nederland. Zij behartigt de belangen richting de V N G en treedt in voorkomende gevallen op als woordvoerder van de G G D ' e n en de G H O R - e n. Bijdrage door G G D. Alle G G D ' e n en GHOR-en in Nederland zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor eventuele overschotten en tekorten. Nihil, de G G D Zeeland is een zeer kleine stem in het geheel. Alle G G D ' e n en GHOR-en in Nederland C 7 8 2. 3 5 7 op 1-1-2015 Stichting GGD Jeugdgezondheidszorg De stichting is opgericht om de overgang van persodoel neel dat onder de vigeur van een andere C A O werkt te vergemakkelijken, zowel voor de medewerkers als voor de organisatie. Het in dienst nemen en tewerkstellen op arbeidsbeleid/kerntaak overeenkomst naar burgerlijk recht van personeelsleden die in de provincie Zeeland voorheen in dienst waren van de thuiszorgorganisaties op het gebied van de jeugdgezondheidszorg en het tewerkstellen van deze personeelsleden bij de G G D Zeeland op het gebied van de jeugdgezondheidszorg. Bijdrage door G G D. Financiële effecten Risico's Zeggenschap 1 Invloed Zijn hetzelfde als waren de medewerkers in dienst bij de G G D zelf. W e l is er een andere C A O van toepassing die andere ontwikkelingen zou kunnen kennen dan de C A O die wij als G G D kennen. Volledig: Het bestuur van de stichting bestaat uit 25

Partners Vermogenspositie Ontwikkelingen dezelfde mensen als het Dagelijks Bestuur van de GGD Zeeland. N.v.t. C 0 op 1-1-2015, kent geen vermogenspositie, is puur een salarisuitbetalende entiteit. Het betreft een uitsterfconstructie wat inhoudt dat er geen nieuwe medewerkers kunnen worden ingebracht in de stichting. Op lange termijn zullen alle medewerkers uit de stichting verdwijnen door uitdiensttreding of pensionering. Stichting Gezondheidszorg gebouwen exploitatie (GGE) Doel Exploitatie van het gebouw aan de Westwal 37 Beleid/kerntaak Zorg dragen voor de complete exploitatie van het gebouw en dit vervolgens aan de GGD te verhuren. Financiële effecten Bijdrage door GGD via huur. Risico's Nauwelijks, er ligt een complete onderhoudsplanning voor het gebouw. Zeggenschap 1 Invloed Geen zeggenschap. De directeur en voorzitter van het AB zijn op persoonlijke titel bestuurslid. Partners N.v.t. Vermogenspositie C 267.258 op 1-1-2014 Ontwikkelingen Reserves en voorzieningen Inleiding In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de staat van reserves en voorzieningen 2013. Algemeen Reserves Definitie: Reserves kunnen worden omschreven als vermogensbestanddelen die als eigen vermogen zijn aan te merken en die vrij beschikbaar zijn. Volgens de wet (het BBV) bestaat het eigen vermogen van een gemeente uit de reserves en het resultaat na bestemming volgend uit de programmarekening. De reserves worden onderscheiden in: «de algemene reserve; «de bestemmingsreserves; dit zijn reserves waaraan door het Algemeen Bestuur een bepaalde bestemming is gegeven om bepaalde doelen te kunnen realiseren. Reserves kunnen een viertal functies vervullen, te weten: * Een spaarfunctie. Bij deze reserves wordt er gespaard voor een nader door de raad omschreven doel. Aanwendingen van deze reserves hebben een incidenteel karakter.» Een buffer- en risicofunctie. 26

Bij deze reserves wordt er een "spaarpot" gecreëerd om ongewenste en onvoorziene toekomstige uitgaven op te kunnen vangen en om risico's af te dekken welke niet via de reguliere exploitatie zijn op te vangen.» Een egalisatiefunctie. Deze reserves worden gevormd om baten en lasten in de exploitatie over de jaren heen gelijkmatig te verdelen. Extreme pieken en dalen in de exploitatie kunnen zo worden voorkomen, waardoor schommelingen in tarieven aan derden kunnen worden opgevangen. * Een inkomensfunctie. Er is sprake van een inkomensfunctie indien structureel gelden aan de reserve worden onttrokken ter dekking van structurele lasten of wanneer de renteopbrengsten van de reserves worden gebruikt als algemeen dekkingsmiddel. Voorzieningen De GGD Zeeland kent geen voorzieningen. Beleidsuitgangspunten De volgende uitgangspunten gelden voor de omgang met reserves: * Terughoudendheid Bij het instellen van bestemmingsreserves zal terughoudendheid worden betracht. Een uitgebreid scala aan bestemmingsreserves belemmert de integrale afweging van prioriteiten en komt de transparantie van de financiën van de GGD niet ten goede. Vanuit die gedachte is ook de beleidsnota bestemmingsreserves ontstaan. «Instellen van nieuwe reserves en voorzieningen Indien zich (toch) de noodzaak voordoet een nieuwe reserve of voorziening in te stellen, gebeurt dit vooralsnog bij besluit van het Algemeen Bestuur. In zo'n besluit wordt minimaal aangegeven: de doelstelling en tijdsfactor van de reserve of voorziening de functie van de reserve of voorziening de noodzakelijke omvang de wijze (en omvang) van stortingen (voeding) en onttrekkingen. Overzicht reserves en voorzieningen Saldo 1-1- 2016 Vermeerderingen Verminderingen Saldo 31-12-2016 Algemene reserve Saldireserve markttaken Saldireserve Gemeentelijke projecten Saldireserve MOA-gelden Bestemmingsreserve huisvesting Goes 48.377 249.267 378.687 0 2.623.225 48.377 249.267 378.687 0 2.623.225 Totaal reserves 3.299.555 0 0 3.299.555 27

B E S C H R I J V I N G R E S E R V E S EN V O O R Z I E N I N G E N į Naam W3ĒĒĒÊĒĒ Saldo per 31-12-2013 Functie Doel Tijdsfactor Voeding Algemene reserve İ 48.377,00 Buffer en risicofunctie Deze reserve vormt het belangrijkste weerstandsvermogen van de G G D en is vooral bedoeld als buffer voor onvoorzienbare risico's. Onbepaalde tijd Incidentele overschotten op de jaarrekening De algemene reserve vormt een belangrijk onderdeel van het weerstandsvermogen van de G G D Zeeland. De omvang van de algemene reserve mag maximaal 0 5 Zo bedragen van de jaaromzet, wat neerkomt op C 7 5 0. 0 0 0, 0 0. I Naam Saldo per 31-12-2013 Functie Doel Voeding j Naam İHHHİH Saldo per 31-12-2013 Functie Doel Tijdsfactor Voeding C 249.267.00 De G G D heeft markttaken. De saldireserve Markttaken dient er voor om schommelingen in de exploitatie van de markttaken op te vangen en niet ten laste van de W P G te laten komen. Onbepaalde tijd Overschotten of tekorten vanuit het product markttaken Saldireserve Gemeentelijke projecten 6 378.687,00 Spaarfunctie Wordt gebruikt als spaarpot. W anneer het vrij te besteden budget door de gemeenten niet is opgemaakt in enig jaar, wordt dit toe gevoegd aan deze bestemmingsreserve om in latere jaren in te zetten. Onbepaalde tijd Een bedrag van C 1 1 3. 0 0 0, 0 0 is afgesplitst van de gemeentelijke bijdrage die gemeenten naar rato kunnen inzetten naar eigen in zicht voor zaken die de publieke gezondheid raken. Deze reserve is gevormd uit de nog niet bestede gelden voor gemeentelijke projecten. De afspraak is dat de gelden die niet binnen 3 jaar worden ingezet, worden teruggestort naar de afzonderlijke ge meenten. JflflHHHI Saldireserve M O A wachtgelden JKÊKBÊÊěÊÊÊÊĒĒÊÊSÊÊÊÊÊ C 0,00 Egalisatiefunctie Dit betreft de opheffing van de landelijke M O A voorziening. De gelden die hieruit vrij zijn gekomen, zijn gereserveerd voor afvloei ing van het desbetreffende personeel wat op het A Z C werkzaam is. Tijdsfactor Onbepaalde tijd Gelden uitgekeerd na opheffing van de landelijke M O A (Medische Voeding Opvang Asielzoekers). Deze reserve is opgeheven als dekkingsmiddel voor de reorganisitie Naam Saldo per 31-12-2013 Functie Doel Naam Saldo per 31-12-2013 Bestemmingsreserve huisvesting Goes C 2.623.225,00 28

Functie Doe. Tijdsfactor Voeding Buffer- en risicofunctie Interne financiering voor een verstrekte lening aan de stichting GGE. Onbepaalde tijd Is eenmalig gevoed in 1996 door een uitkoopsom. Nadien heeft geen voeding meer plaatsgevonden. De reserve betreft de vergoeding wegens uitkoopsom gebouw Magnolia. De vervangende huisvesting is gerealiseerd door de Stichting GGE. Om de Stichting GGE in staat te stellen de bouw te realiseren, is door de GGD een lening verstrekt ter financiering van de stichtingskosten. De GGD huurt ingaande 1 maart 1996 het gebouw Westwal. Hiervoor is een huurverplichting aangegaan. De bestemmingsreserve is puur boekhoudkundig van aard en ingesteld ter dekking van de genoemde verstrekte lening van C 2.623.225,-. 29

Overzicht baten en lasten ļ Financieel overzicht 2016-2019 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Kennis, Innovatie en monitoring Lasten 2.691.207 2.726.351 2.763.755 2.805.760 Baten -754.272-764.687-776.054-789.461 Saldo 1.936.934 1.961.664 1.987.701 2.016.300 Gezond in de Wijk 8t Veiligheid en Bescherming Lasten 18.079.487 18.305.543 18.553.717 18.841.990 Baten -8.614.444-8.744.513-8.886.425-9.049.274 Saldo 9.465.043 9.561.030 9.667.291 9.792.717 Veilig Thuis Lasten 1.591.770 1.615.647 1.639.881 1.664.479 Baten - - - Saldo 1.591.770 1.615.647 1.639.881 1.664.479 Bedrijfsvoering Lasten 4.778.242 4.834.234 4.899.651 4.986.364 Baten -4.778.242-4.834.234-4.899.651-4.986.364 Saldo - - Algemene Dekkingsmiddelen Lasten 2.045.045 1.455.614 1.235.962 1.041.984 Baten -15.053.792-14.608.954-14.545.835-14.530.479 Saldo -13.008.747-13.153.340-13.309.873-13.488.496 Bedrag onvoorzien Lasten 15.000 15.000 15.000 15.000 Baten - - - Saldo 15.000 15.000 15.000 15.000 Gerealiseerd totaal van saldo baten en lasten - Reserves Dotaties - - - Onttrekkingen - - - Saldo - - - Gerealiseerd resultaat van saldo baten en lasten 31

Toelichting programmabegroting Uitgangspunten 2016-2019 De uitgangspunten voor de begroting 2015-2018 zijn in de onderstaande tabel opgenomen. Jaar 2016 2017 2018 2019 a. Ontwikkeling gemeentelijke bijdrage conform AB-besluit december 0,2596 -/-2,0096 0,000/0 0,000/0 2013 (cumulatief) b. Eenmalige bijdrage gemeenten 0,0096 1,25"*) 1,2596 1,250/0 c. Prijsstijging (cumulatief) 1,5096 1,50-56 1,5096 1,5096 d. Stijging salarissen/sociale lasten (cumulatief) 1,5096 1,5096 1,5096 1,5096 e. Tarieven GGD Zeeland (cumulatief) 2,0000 2,0096 2,0096 2,0096 f. Rentepercentage 4,00 "4 4,00 o Zo 4,00% 4,000/0 g. Onvoorzien 15.000 15.000 15.000 15.000 Cijfers gebruikt voor de verdeelsleutel: Inwoners provincie 0-19 jarigen provincie Macrobudget Jeugdhulp Zeeland Gemeenten Zeeland 2014 CBS Zeeland 2014 CBS mei 2015 Borsele 22.579 5.648 6,194 Goes 36.954 7.850 9,696 Hulst 27.388 5.430 7,196 Kapelle 12.500 3.236 2,396 Middelburg 47.642 10.966 15,696 Noord-Beveland 7.530 1.481 2,996 Reimerswaal 21.927 6.224 5,896 Schouwen-Duiveland 33.852 6.968 7,596 Sluis 23.820 4.393 4,596 Terneuzen 54.709 11.479 14,796 Tholen 25.408 6.716 7,296 Veere 21.868 4.886 4,096 Vlissingen 44.444 9.147 12,996 TOTAAL 380.621 84.424 0 Analyse per programma Door de overgang naar een nieuwe administratieve indeling is vergelijking met voorgaande jaren niet 1 op 1 mogelijk. De GGD Zeeland werkt nu onder 1 programma Publieke Gezondheid met daarbinnen 3 programmalijnen. De producten van de twee (voorheen) afdelingsprogramma's zijn verdeeld over deze nieuwe programmalijnen, met toevoeging (m.i.v. 2016) van het programma Veilig Thuis. Vandaar dat een analyse per programma voor deze programmabegroting niet opgenomen zal worden. 32

Overzicht taakstelling 2014-2016 In het reorganisatieplan van de GGD Zeeland is hier invulling aan gegeven. De GGD zeeland presenteert een sluitende begroting tot en met 2019 waarin alle bezuinigingen worden ingevuld. Incidentele lasten en baten Omdat de GGD steeds meer projectmatig werkt, ontstaan er eigenlijk geen onvoorzienbare incidentele baten en lasten meer. Voor 2016 kan daarom geen overzicht gegeven worden van incidentele baten en lasten omdat de voorzienbare incidentele baten en lasten al zijn ondergebracht in projecten. 33

Gemeenten Gemeentelijke bijdragen programma's PG en VT WPG GEMEENTELIJKE BIJDRAGEN 2016 Gem. projecten BDU uniform BDU maatwerk Recapitulatie Verwijs index Veilig Thuis Inkoop Jeugdhulp Borsele 368.128 6.610 363.780 20.876 4.918 70.468 78.856 913.635 Goes 602.497 10.818 505.608 34.167 6.835 111.450 124.716 1.396.092 Hulst 446.533 8.018 349.739 25.323 4.728 82.410 92.219 1.008.970 Kapelle 203.800 3.659 208.426 11.557 2.818 26.559 29.721 486.540 Middelburg 776.754 13.947 706.305 44.049 9.548 181.406 202.999 1.935.010 Noord-Beveland 122.769 2.204 95.389 6.962 1.290 33.214 37.168 298.997 Reimerswaal 357.497 6.419 400.879 20.274 5.419 67.285 75.294 933.067 Schouwen-Duiveland 551.922 9.910 448.799 31.299 6.067 87.121 97.492 1.232.611 Sluis 388.361 6.973 282.947 22.024 3.825 52.280 58.503 814.914 Terneuzen 891.974 16.016 739.347 50.583 9.995 170.815 191.147 2.069.877 Tholen 414.252 7.438 432.568 23.492 5.848 83.726 93.692 1.061.016 Veere 356.535 6.402 314.701 20.219 4.254 47.110 52.717 801.938 Vlissingen 724.614 13.011 589.146 41.093 7.964 577.926 168.726 2.122.479 Totaal Totaal 6.205.637 111.428 5.437.633 351.919 73.509 1.591.770 1.303.250 15.075.146 * inclusief de bijdrage voor het SHG, onderdeel van Veilig Thuis Gemeenten WPG GEMEENTELIJKE BIJDRAGEN 2017 Gem. projecten BDU uniform BDU maatwerk Recapitulatie Verwijs index Veilig Thuis Inkoop Jeugdhulp Borsele 365.367 6.561 361.052 20.720 4.881 69.939 78.264 906.783 Goes 597.979 10.737 501.816 33.911 6.784 110.614 123.781 1.385.622 Hulst 443.184 7.958 347.116 25.133 4.692 81.792 91.528 1.001.403 Kapelle 202.271 3.632 206.863 11.471 2.796 26.360 29.498 482.891 Middelburg 770.929 13.843 701.008 43.719 9.477 180.046 201.477 1.920.497 Noord-Beveland 121.848 2.188 94.674 6.910 1.280 32.965 36.889 296.754 Reimerswaal 354.816 6.371 397.873 20.121 5.379 66.780 74.729 926.069 Schouwen-Duiveland 547.783 9.836 445.433 31.065 6.022 86.468 96.760 1.223.367 Sluis 385.448 6.921 280.825 21.859 3.796 51.888 58.064 808.802 Terneuzen 885.285 15.896 733.801 50.204 9.920 169.534 189.713 2.054.353 Tholen 411.145 7.383 429.324 23.316 5.804 83.098 92.989 1.053.058 Veere 353.861 6.354 312.340 20.067 4.222 46.756 52.322 795.923 Vlissingen 719.179 12.914 584.727 40.784 7.905 573.591 167.461 2.106.561 Totaal Totaal 6.159.095 110.593 5.396.851 349.279 72.957 1.579.832 1.293.476 14.962.083 * inclusief de bijdrage voor het SHG, onderdeel van Veilig Thuis 34