Museumbezoek onder Studenten

Museumbezoek onder Studenten Analyserapport CMD-Project Jelle Clignet CMD2B 1108174

Inhoudsopgave Inleiding 2 Onderzoek 3 Literatuur en gerelateerde producten 3 Eigen onderzoek 4 Interview 4 Enquête 4 Resultaten 5 Literatuur en gerelateerde producten 5 Eigen onderzoek 7 Interview 7 Enquête 7 Persona 8 Discussie 9 Conclusie 9 Literatuur 10 Bijlagen 11 Bijlage 1 11 Bijlage 2 12 Bijlage 3 14

Inleiding Het leven gaat steeds sneller en dat merk je. Er komen steeds meer smartphones en alles moet nieuwer en beter. Statische dingen zoals musea worden steeds minder interessant en dan vooral voor de jeugd en studenten. Hierdoor krijgen zij steeds minder aandacht en dat is precies waarom dit project tot stand is gekomen. Musea moeten steeds vaker zichzelf redden omdat ze afhankelijk zijn van subsidies en steun van de overheid, die ze niet meer krijgen. Studenten en jongeren mogen vaak met korting of zelfs gratis naar musea maar zelfs dat wil niet helpen. Dit onderzoek is relevant omdat musea een bron van kennis zijn. Ze hebben zowel een recreatieve als educatieve rol. Veel kinderen worden er door school mee naartoe genomen, maar de jeugd gaat er niet snel zelf op af. Als musea ophouden te bestaan gaat er een stuk historie mogelijk verloren. Er zijn veel verschillende musea te vinden in Nederland. Ik ga me toespitsen op maar eentje: het Thermenmuseum in Heerlen. In dit rapport wordt daarom een antwoord gezocht op de volgende vraag: Hoe kan het Thermenmuseum in Heerlen studenten stimuleren om het museum te bezoeken? Om die vraag te beantwoorden zijn er ook enkele deelvragen die moeten helpen bij het beantwoorden van de hoofdvraag. Dit zijn de deelvragen: Wat doet het museum momenteel om studenten te trekken? Welke redenen hebben studenten om wel of niet een museum te bezoeken? Welke aspecten zouden volgens de onderzoeksgroep (studenten) een museumbezoek aantrekkelijker te maken? Welke vorm moet het product of de dienst, dat de onderzoeksgroep moet stimuleren, krijgen? In dit rapport zullen de vragen beantwoord worden door relevante literatuur/webbronnen en eigen onderzoek. Daar zullen resultaten uit komen en die zullen geanalyseerd worden. Daarna volgt de conclusie en deze hele analyse zal als houvast dienen bij het ontwerpen en maken van een eindproduct. 2

Onderzoek Bij het beantwoorden van de deelvragen is gebruik gemaakt van twee soorten onderzoek, deskresearch en fieldresearch. Het kopje literatuur en gerelateerde producten beschrijft de literatuur die over het probleem gevonden is doormiddel van deskresearch. Dit houdt in dat er literatuur gevonden is die onderbouwt dat het probleem er ook daadwerkelijk is, en wat er voorafgaand al is geprobeerd om het probleem op te lossen. Het kopje eigen onderzoek beschrijft de onderzoeken die zelf verricht zijn (fieldresearch) om te achterhalen wat studenten vinden van musea en waarom ze wel of juist niet naar musea gaan. Ook staat hierin een stuk over wat het Thermenmuseum, de opdrachtgever, doet om studenten te trekken et cetera. Literatuur en gerelateerde producten De literatuur die gebruikt wordt voor dit project zal hieronder kort beschreven worden. Gebruikt voor het onderbouwen dat het probleem bestaat, is een onderzoek in opdracht van Museumkaart door SEO Economisch Onderzoek. Hierin staan cijfers en grafieken over museumbezoek per leeftijdscategorie enzovoorts. Er zijn verschillende jaarverslagen gebruikt, namelijk die van Science Museum NEMO en het Van Goghmuseum. Hierin staan ook cijfers die bruikbaar zijn voor dit onderzoek, ook op het gebied van social mediagebruik onder museumbezoekers. Youngworks heeft een factsheet (infographic) gemaakt over jongeren en het gebruik van nieuwe media en smartphones. Ook heeft het CBS cijfers over dit onderwerp. Ook zijn er enkele scripties geschreven met betrekking tot het vinden van een oplossing om musea interessanter te maken voor jeugd en jongeren. Deze zijn in deze fase nog niet van dringend belang, maar voor de ontwerpfase kunnen deze belangrijk zijn. De uitkomsten van het de gevonden literatuur zullen beschreven worden in het hoofdstuk Resultaten. 3

Eigen onderzoek Voor het eigen onderzoek is er een interview en een enquête opgesteld. Interview Het interview is gedaan met een educatief medewerkster van het Thermenmuseum om te achterhalen of het Thermenmuseum het gebrek aan bezoekers in deze categorie daadwerkelijk als een probleem ervaart en zo ja waarom. Ook werd er tijdens het interview besproken wat het Thermenmuseum momenteel doet om studenten te trekken en als laatste is ook kort besproken wat oplossingen kunnen zijn. Deze onderzoeksmethode is gekozen omdat bij interviews enige diepgang is, die enquêtes vaak niet hebben. Ook is het makkelijker om door te vragen en om in te haken op antwoorden en zo tot de kern van het probleem te komen. Enquête De enquête is afgenomen onder 24 mensen. De enquête dient ervoor om te achterhalen welke redenen studenten hebben om een museum te bezoeken en wat een museumbezoek interessanter maakt. Ook kunnen er mogelijke verbanden zijn tussen de studie die men volgt en of men een museum interessant vindt. Er is gekozen voor het gebruik van een enquête omdat hiermee snel gegevens van een grotere groep verkregen kunnen worden. De uitkomsten van het interview en de enquête zullen beschreven worden in het hoofdstuk Resultaten. 4

Resultaten In dit hoofdstuk worden de gevonden resultaten weergegeven. De resultaten worden opgesplitst in de paragrafen Literatuur en gerelateerde producten en Eigen onderzoek. Op het einde van de resultaten staat een persona die opgebouwd is uit de verschillende resultaten die gevonden zijn. Literatuur en gerelateerde producten In figuur 1 staat een grafiek waarin een verband is gelegd tussen verschillende leeftijdscategorieën en het aantal museumbezoeken in het jaar 2012. Figuur 1: Grafiek uit een Seo Economisch Onderzoek in opdracht van Stichting Museumkaart(2013) In de factsheet van Youngworks zijn enkele gegevens gevonden die van belang kunnen zijn bij het vinden van een mogelijke oplossing. Internet(±95%) en social mediagebruik(±78%) zitten in de top 3 van mobiel mediagebruik in de leeftijdscategorie 14-34 jarigen. In de categorie 16-25 jarigen heeft meer dan 70% een smartphone. 5

Hieronder staat een grafiek van het CBS met betrekking tot het stijgende gebruik van mobiele apparatuur. Figuur 2: Grafiek uit een persbericht van het CBS Het Van Goghmuseum had in 2011 1.600.298 bezoekers en in 2012 1.486.281. Dat is een daling van 7,12%. Het aantal Facebook likers steeg echter met 186%. Zoals hieronder te zien is stijgen, met uitzondering van 2011, de bezoekersaantallen van interactief kennismuseum NEMO al 8 jaar. Figuur 3: Grafiek met bezoekerscijfers van science museum NEMO 6

Eigen onderzoek In het interview zijn een aantal vragen gesteld met betrekking tot het bezoek van studenten aan het Thermenmuseum. Interview De eerste vraag die gesteld is, is Komen er veel studenten af op het Thermenmuseum?. De museummedewerkster antwoordde daarop Hier kunnen wij heel kort op antwoorden: nee, er komen nauwelijks studenten af op het Thermenmuseum. Volgens de museummedewerkster zien zij bezoekersaantallen dalen in deze categorie. Ook zei zij dat de gemiddelde leeftijd van de bezoekers 50+ jaar is. Op de vraag of zij denkt dat een andere manier van museumbeleving een oplossing kan bieden voor het probleem zei de museummedewerkster dat dat wel een mogelijke oplossing zou kunnen zijn, maar dat het museum hier geen financiële mogelijkheid tot heeft omdat dit afhankelijk is van het gemeentebudget. Een volledige versie van het interview is te vinden in bijlage 1. Enquête Hieronder staan de belangrijkste resultaten van de enquête in enkele grafieken weergegeven. Voor de volledige enquête zie bijlage 2. Studeer je? 17% 83% Bezoek je (in je vrije tijd) wel eens een museum? 63% 37% Figuur 4 Figuur 5 7

Als musea meer voor studenten zouden doen, zou je dan sneller een museum bezoeken? 27% 73% Wordt je (wellicht door je studie) gestimuleerd een museum te bezoeken? 50% 50% Figuur 6 Figuur 7 Persona Om een beter beeld te krijgen van de gebruiker/doelgroep van het eindproduct, zullen er uit de enquête en het interview gegevens worden gebruikt om een persona te maken. De persona is een fictief persoon die houvast gaat bieden tijdens het ontwerpen en realiseren van het eindproduct. De persona is te vinden in de bijlagen als bijlage 3. 8

Discussie In dit hoofdstuk worden de verschillende resultaten geanalyseerd en kunnen er conclusies uit getrokken worden. Tijdens het interview kwam naar voren dat er bij de leeftijdscategorie jongeren/studenten, dat is tussen ±18-24 jaar, nauwelijks bezoekers zijn bij het museum. In het onderzoek van SEO Economisch Onderzoek wordt dit onderbouwd in de weergegeven grafiek (figuur 1). Ook is er naar voren gekomen dat er een stijgende lijn is in social mediagebruik en mobiele apparatuur. Dit betekent dat jongeren steeds digitaler bezig zijn. Zoals in de resultaten te zien is is er bij het Van Goghmuseum een stijgend aantal social mediagebruikers, maar echter minder bezoekers. Dit betekent dat er veel aan social media gedaan wordt, maar dat zich dit niet uit in bezoekersaantallen. Het sciencemuseum NEMO heeft echter wél steeds meer bezoekers ieder jaar. Musea als het Van Goghmuseum scoren dus minder dan interactieve musea zoals het NEMO, niet in absolute aantallen, maar relatief gezien per jaar. Uit de enquêtes is gebleken musea saai worden gevonden onder jongeren en dat ze als langdradig worden ervaren. Jongeren geven ook aan dat ook al krijgen ze korting of gratis toegang, ze hun tijd liever in iets anders steken wat interessanter is. De persona is een geschikte houvast hiervoor. Conclusie In dit hoofdstuk wordt een conclusie getrokken over alles wat in de analysefase is besproken. Zoals al gebleken is, gaan er steeds minder jongeren/studenten naar een museum. Dit komt door een negatief imago dat musea hebben opgelopen. En de steeds grotere rol die nieuwe media en social media krijgen in het leven van jongeren. Eenrichtingsverkeer wordt steeds meer tweerichtingsverkeer en jongeren/studenten passen zich hier steeds meer op aan. De oplossing van dit probleem moet dus vernieuwend zijn, dus bijvoorbeeld een webapplicatie of een campagne die op verschillende plekken wordt ingezet (zoals op socialmedia platformen, een applicatie of website enzovoorts). De oplossing moet studenten meer betrokken laten raken met musea, en in dit geval het Thermenmuseum. Musea moeten bezig zijn waar jongeren mee bezig zijn, zoals social media, moderne/nieuwe media et cetera. Er moet een vorm van beleving geïntegreerd worden, er moet als het ware ervaren worden hoe het is om, in dit geval, in de Romeinse Tijd te leven. 9

Literatuur Van der Werff, S. (2013). Effecten van de museumkaart op museumbezoek en inkomsten. Resultaten van SEO Economisch Onderzoek (Publicatienummer 2013-36). http:// www.museumvereniging.nl/portals/0/2-projectenonderzoek/ Bestanden/Eindrapport %20Effecten%20van%20de%20museumkaart %20DEFINITEF.pdf. Lieftink, J. (2013). Factsheet Mediagebruik. http://blog.youngworks.nl/wp-content/uploads/ 2013/05/FactsheetMediagebruik.pdf CBS. (2013). CBS Persbericht PB12-060. http://www.cbs.nl/nr/rdonlyres/45d7acaf- A2D5-43C4-A893-436B5C5A9AAF/0/pb12n060.pdf Van Goghmuseum. (2011). arverslag 2011. http://jaarverslag2011.vangoghmuseum.nl/ sites/all/files/downloads/bezoekcijfers-2011.pdf Van Goghmuseum. (2012). arverslag 2012. http://jaarverslag2012.vangoghmuseum.nl/ sites/all/files/downloads/4-bezoekcijfers.pdf NEMO. (2012). arverslag 2012. http://www.e-nemo.nl/media/filer_public/0a/2f/ 0a2f97e7-1c80-4acd-baac-d0d00f03000d/ncwt_jaarverslag_2012.pdf YoungWorks. (2013). YoungWorks Factsheet. http://blog.youngworks.nl/wp-content/ uploads/2013/05/factsheetmediagebruik.pdf Weckx, s. (2012). Mobile museum experience (Master s thesis, Media Arts Design Faculty, België). 10

Bijlagen Bijlage 1 Resultaten Museumbezoek studenten. Interviewer: Jelle Clignet Geïnterviewde: Ruth Kleijnen, educatief medewerker Thermenmuseum 1. Komen er veel studenten op het Thermenmuseum af? Hier kunnen wij heel kort op antwoorden: nee, er komen nauwelijks studenten af op het Thermenmuseum. 2. Zien jullie in de afgelopen jaren de bezoekersaantallen in deze categorie dalen?. Studenten bezoeken over het algemeen steeds minder culturele instellingen zoals musea. 3. Weten jullie de gemiddelde leeftijd van de bezoekers van het Thermenmuseum? We hebben geen gemiddelde leeftijd, maar de bezoekers die hier komen zijn over het algemeen 50+ers. 4. Doen jullie aan acties om studenten te trekken? Worden er activiteiten gepland waarbij studenten de voornaamste doelgroep is? Niet meer, wij hebben geprobeerd dit te doen maar het werd voor ons steeds minder rendabel. 5. Wordt er bij het kiezen van exposities gelet op de jongere doelgroep?, wij kiezen exposities die voor ons museum relevant zijn, en letten niet echt op de doelgroep die dit mogelijk interessant vindt. 6. Zien jullie dit als een groeiende bedreiging?. We zijn van mening dat studenten nu geen musea bezoeken omdat het misschien niet eigentijds is, omdat ze andere prioriteiten hebben waar ze hun geld aan uit willen geven of omdat ze andere (voor hen belangrijkere) bezigheden zoals naar school gaan of dingen met vrienden doen. We denken ook dat studenten wellicht musea gaan bezoeken in een andere fase van hun leven, bijvoorbeeld als ze een gezin hebben en dus al klaar zijn met hun studie, maar dan is het misschien al te laat. 7. Denken jullie dat een andere manier van beleving (zoals interactie en dergelijke) een mogelijke oplossing voor het probleem kan zijn?, we denken dat dit mogelijk een oplossing kan zijn, wij hebben echter geen financiële mogelijkheid tot het doorvoeren van zulke oplossingen, omdat wij afhankelijk zijn van het gemeentebudget. Notities: Voor het middelbaar onderwijs worden er wel docentenavonden gehouden, die dan leerlingen van het middelbaar onderwijs naar ons toe kunnen laten komen. 11

Bijlage 2 Betere weergave: https://docs.google.com/spreadsheet/ccc? key=0arpje886a2a9de1nmlvntnb1rgq5but5umv2ndnorfe&usp=sharing (Rode antwoorden zijn niet meegerekend omdat ze niet valide zijn) Vraa g 1: Wat is je leefti jd? Vraag 2: Stude er je? Vraag 1: Wat is je leeftijd? Vraag 1: Wat is je leeftijd? Zo nee? Wat is de voornaamste reden dat je geen museum bezoekt? 23 ja Het is erg leerzaam 19 Ik heb andere prioriteiten, Musea zijn ouderwets 18 Het is leuk omdat je het niet zo vaak doet en omdat je nog niet precies weet wat je kunt verwachten of wat je te zien gaat krijgen. 21 Het is saai, Ik heb andere prioriteiten 21 Uit interesse, iets te doen te hebben, omdat ik het leuk vind. 19 Niet zomaar ieder museum maar als het onderwerp me aanspreekt wel 21 Niet heel vaak maar als het is een interessante museum dan vind ik wel leuk. Meestal ben ik niet zo geduldig om een museum te bezoeken, daarom vind ik leuker als het is een interactieve exhibitie. 22 Het kost teveel andere dingen uit, Ik heb andere prioriteiten 20 Het kost teveel andere dingen uit, Het is saai, Musea zijn ouderwets 24 n.v.t Het kost teveel andere dingen uit, Het is saai, Ik heb er geen tijd voor, Musea zijn ouderwets Als je bij vraag 3 'nee' hebt ingevuld: Als musea meer voor studenten zouden doen*, zou je dan sneller een museum bezoeken? Vraag 4: Wat studeer je? Wordt je (wellicht door je studie) gestimuleerd een museum te bezoeken? Als je bij de vorige vraag 'ja' ingevuld hebt: Op welke manier wordt je gestimuleerd om naar een museum te gaan Vraag 5: Waarmee associeer je een museum? Vraag 6: Wat vinden je vrienden of medestudenten van musea? Vraag 7: Wordt je beïnvloe d door de mening van anderen op het gebied van musea? Zo ja? Waarom? Niks meer Leuk, informatief Geen idee Louvre Communicatie & Multimedia design Industrieel Ontwerpen arpas Vooral geschiedenis en oude kunst Soms organiseren ze reisjes waarbij een bezoek aan een museum is inbegrepen. Hierbij wordt er een korting gerekend en de reis ernaartoe is dus al geregeld. Bij een museum denk ik al snel aan onbegrijpelijke kunsttentoonstell ingen, terwijl er nog veel meer soorten musea zijn. Vraag 8: Als je een museum bezoekt, waar gaat dan de voorkeur naar uit? Saai Een grafisch museum dat mij inspireert in mijn vakgebied of iets dergelijks Aangezien ik een hele creatieve studie doe, staan veel van mijn medestudenten open voor musea en gaan er graag naartoe. Een interactief technologiemuse um als NEMO in Amsterdam bedrijfseconomi e Saai. Duurt lang Saai madam tussauds Sociaal Doorgaans Geen idee Musea voor Pedagogisch associeer ik eigenlijk, ligt er Moderne Kunst Hulpverlener musea met een aan wat voor leuke activiteit museum. om samen met mijn familie te doen. CMD Korting Over het algemeen saai, maar lang niet alle musea zijn saai natuurlijk CMD arpas Kennis, kunst, interactiviteit, soms saai. Verschillend... Fotografie of film museum of gewoon hele belangrijke musea zoals Rijksmuseum, Louvre ofzo Sommige vinden wel leuk maar duur en sommige vinden wat saaier. Cmd arpas Ligt aan het Niet gevraagd onderwerp of het eigenlijk me interesseert ofniet CMD arpas Saai en langdradig. Voor ouderen. CMD arpas Ligt aan het museum. Ik associeer het met kunst, informatie, kennis, tijd, schilderijen, interactie (soms), beelden, cultuur, historie. Design, Animatie, FIlm, technologie, iets dat interactiever is Grafisch musea Geen idee studie gerelateerd Geen idee eigenlijk, hebben het nooit over musea. n.v.t Een museum waar je ook dingen kunt doen niet alleen dingen kan zien zoals: DDR museum in Berlijn. 12

24 Om meer algemene kennis te krijgen, Vanwege mijn interesses, omdat ik liever naar een museum ga dan een pretpark. Om bij te leren voor mijn studie. 21 Omdat ik het interessant vind en het een leuk dagje uit is om te doen als het niet zo'n lekker weer is 20 Het kost teveel andere dingen uit 20 Ik heb andere prioriteiten 21 Vooral in het buitenland als ik op vakantie ben, omdat ik dat leuk vind. Vaak zijn dit dan museums waar stukken staan/ hangen die vrij bekend zijn. 23 Ik heb er geen tijd voor 20 Het kost teveel andere dingen uit, Het is saai, Ik heb andere prioriteiten, Ik heb er geen tijd voor 22 Het kost teveel andere dingen uit, Het is saai, Musea zijn ouderwets 21 Ik heb andere prioriteiten 24 Ik probeer altijd iets nieuws te leren CMD arpas Kennis centrum, ideeën plek, ontspanning ik heb dierenverzorgin g gestudeerd Communicatieen Informatieweten schappen Werktuigbouwku nde Leerzaam, leuk, rustig, interessant Vrij ouderwets, rustig, stil, soms indrukwekkend Interessant en vooral heel leerzaam CMD arpas Modern museum: saai Museum met klassieke kunst (grieks t/m renaissance): leuk CMD arpas Helaas saai maar veel musea zijn hier wat aan het doen om het interactiever te maken. Ik denk dat ik binnen de studie meer mensen ken die liever niet naar een kunstmuseum gaan, maar wel naar andere tentoonstellingen en musea. In mijn vrienden groep zitten meerdere mensen die op regelmatige basis basis naar musea gaan. De meeste zijn niet mee te krijgen. Ze vinden het meestal saai. Ik ga meestal met mn oma, die is er wel voor in. ligt eraan oorlogsmusea, dingen als t speelgoed museum etc. soms een kunstmuseum als er een interessante kunstenaar of een interessant onderwerp is Saai Fotografie musea De ene vindt alles Oorlogsmusea interessant en de ander wil er niet dood gevonden worden. Weet ik niet Een museum met klassieke kunst of een filmmuseum De meeste vinden het saai CMD Saai Saai - cmd Oudbollig Gaan ook niet naar musea, omdat ze dit saai vinden CMD Korting Kunst, op zich leuk maar neem me er nooit de tijd voor. ik studeer niet heb ik al eerder ingevuld 27 komt er niet van momenteel niks, zoals al aangegeven 19 Het kost teveel andere dingen uit, Het is saai, Ik heb andere prioriteiten, Ik heb er geen tijd voor, Musea zijn ouderwets 18 Vind het verhaal wel interessant maar de manier waarop het gebracht word is vaak oersaai. Kan ik net zo goed een boek lezen. Met schilderijen en moderne kunst heb ik verder helemaal niks. 23 Het kost teveel andere dingen uit In de woorden van Sidney op PowNews "hooggeleid g" Musea met klassiekers (rijksmuseum) en ict gerelateerde musea grafisch museum Meestal saai. Historisch, geen moderne kunst Ook hooggeleid science museums zoals bijv Nemo Leerzaam Geen idee Techniek, Wetenschappelij k CMD arpas ZSaai Ook saai Auto CMD Geschiedenis Geen flauw idee. Nooit over gehad. Grafisch museum. Cmd arpas Saai Saai iets grafisch en interactief 13

Bijlage 3 14