Rapport Gemeentelijke Ombudsman Geen ruimte voor afvalcontainer in nieuwbouwwijk Gemeente Zaanstad Dienst Wijken Dienst Stadsbedrijven 26 juni 2009 RA0832169 Samenvatting In het nieuwbouwproject Funen op De Grote Belt in Zaandam staan gele containers voor huishoudelijk afval en afval van verhuisactiviteiten. Begin september 2008 blijkt dat nabij de woning van een man de container is weggehaald. Er is geen andere afvalvoorziening. Hij vraagt de gemeente om maatregelen, maar dat leidt niet tot waarneembaar resultaat; er ontstaan afvalhopen in de wijk. Pas in december wordt een adequate maatregel genomen. Tijdens een hoorzitting bij de ombudsman komt aan het licht dat bij de afdeling Afvalinzameling en transport de communicatie tussen de leiding en de werkvloer niet optimaal is. Voorts laat de administratie met betrekking tot plaatsing en inname van afvalcontainers te wensen over. Dit alles heeft tot gevolg dat de leiding onvoldoende zicht heeft op de alledaagse gang van zaken. In onvoorziene omstandigheden, zoals die zich in deze zaak voordeden, kan dan niet voldoende slagvaardig opgetreden worden en de dienstverlening blijft daardoor onder maat. De ombudsman overweegt dat de gemeente in strijd met het vereiste van voortvarendheid en het vereiste van adequate organisatorische voorzieningen heeft gehandeld. Oordeel De onderzochte gedraging is onbehoorlijk. Aanbeveling De ombudsman verzoekt het college van burgemeester en wethouders te bevorderen dat zowel de interne communicatie als de administratie van de afdeling Afvalinzameling & Transport wordt verbeterd.
Pagina : 2/5 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 20 oktober 2008 telefonisch ingediend en betreft de gemeente Zaanstad, Dienst Wijken. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: de afvalvoorziening in nieuwbouwproject Funen. Bevindingen achtergrond van het verzoek Verzoeker is bewoner van het nieuwbouwproject Funen op De Grote Belt in Zaandam. In zijn straat is een gele container geplaatst voor huisafval en afval van verhuisactiviteiten. Begin september 2008 blijkt dat de container is weggehaald. Bij brief van 10 september 2008 meldt verzoeker de gemeente dat er geen enkele afvalvoorziening is voor de bewoners van de twintig woningen die inmiddels zijn opgeleverd. Hij geeft aan dat zeer binnenkort nog 30 woningen opgeleverd zullen worden en ook die bewoners zullen ergens heen moeten met hun afval. Bewoners weten zich geen raad en de gemeente verstrekt geen enkele informatie. De afdeling Realisatie Projecten van de Dienst Wijken deelt verzoeker bij brief van 8 oktober 2008 mee dat er in overleg met de Zaanse Ontwikkel Maatschappij (ZOM) tijdelijk een bovengrondse afvalcontainer op het Kattegat is geplaatst. Om overlast van de bewoners van het Kattegat te voorkomen staat de container daar van woensdag tot en met vrijdag. Omdat de riolering op de Zuiddijk wordt vervangen, kan pas na afloop van die werkzaamheden een ondergrondse container worden geplaatst. Verzoeker wendt zich op 20 oktober 2008 telefonisch tot de ombudsman. Hij deelt mee dat de gemeente nog steeds geen afvalcontainer heeft geplaatst. Voorts heeft de gemeente nagelaten om de buurt te informeren over de maatregelen die zijn genomen met betrekking tot de afvalvoorziening. De ombudsman informeert bij de gemeente naar de afvalvoorziening, maar dat levert geen resultaat op. Verzoeker deelt de ombudsman op 6 november 2008 mee dat hij nog steeds niet weet waar hij met zijn afval heen moet. Er is geen container geplaatst op het Kattegat. In zijn straat is sinds 20 oktober 2008 drie keer een vuilniswagen langs gekomen om huisvuil op te halen. De bewoners zijn hierover vooraf niet geïnformeerd. Het project De Funen is inmiddels bijna volledig bewoond en het huisvuilprobleem zal dus alleen maar groter worden. Inmiddels zijn afvalbergen ontstaan en als gevolg daarvan vervuilt de openbare ruimte. Verzoeker is onaangenaam getroffen, omdat de gemeente niets doet aan het huisvuilprobleem, maar hem wel een aanslag afvalstoffenheffing heeft gestuurd. De projectleider Realisatie Projecten van de Dienst Wijken deelt de ombudsman mee dat het erg lastig is om een afvalcontainer te plaatsen, omdat er nog veel bouwactiviteiten plaatsvinden. Zodra de openbare ruimte definitief is ingericht, zal een bovengrondse afvalcontainer geplaatst worden. reactie Dienst Wijken Met de projectontwikkelaar de Zaanse Ontwikkel Maatschappij (ZOM) van het nieuwbouwproject Funen op de Grote Belt in Zaandam heeft de gemeente afgesproken dat bij dit project één ondergrondse container voor rest- en gft- afval wordt geplaatst. Tijdens de realisatie van dit bouwproject is gebleken dat het plaatsen van een ondergrondse container nabij de Grote Belt door ruimtegebrek nog niet mogelijk is. Als tijdelijk alternatief heeft de gemeente kort na de oplevering van de eerste woningen in overleg met de ZOM een verhuiscontainer geplaatst op het Kattegat aan de achterzijde van de woningen. Dat was toen de enige locatie die toegankelijk was voor vrachtauto s die de containers konden vervoeren. De container was uitsluitend bedoeld voor de bewoners van de opgeleverde woningen op de grote Belt. Begin september
Pagina : 3/5 2008 moest de gemeente de container op last van de politie verwijderen, omdat de container het zicht ontnam aan bewoners van een aangrenzend woonblok. Na overleg met de politie en de ZOM heeft de gemeente de container weer teruggeplaatst. Ter bestrijding van de overlast heeft de gemeente besloten om de container daar niet de hele week, maar vanaf woensdag tot en met vrijdag te laten staan. De ZOM heeft de bewoners hierover geïnformeerd. Wegens de aanhoudende overlast voor de omwonenden heeft de gemeente begin oktober 2008 in overleg met de ZOM besloten om in plaats van de tijdelijke container op het Kattegat, voor de bewoners van de Grote Belt een bovengrondse container op de Zuiddijk te plaatsen; dat is op loopafstand van de woningen. De container wordt drie keer per week geleegd en om oneigenlijk gebruik te voorkomen krijgen alleen de bewoners van de Grote Belt een sleutel. Na de vernieuwing van het riool op de Zuiddijk zal de gemeente in 2010 alsnog een permanente ondergrondse container voor rest- en gft- afval plaatsen ten behoeve van de bewoners van de Grote Belt. De gemeente deelt mee dat de afstemming tussen de gemeente en de ZOM over het informeren van bewoners beter had gekund. Op 9 december 2008 heeft de gemeente de bewoners van de Grote Belt schriftelijk geïnformeerd over de maatregelen met betrekking tot de afvalverwijdering. hoorzitting De reactie van de gemeente geeft de ombudsman aanleiding om een hoorzitting te beleggen op 12 maart 2009. Daarbij aanwezig zijn: verzoeker, het Hoofd afdeling Afvalinzameling & Transport, de beleidsadviseur van de Dienst Wijken afdeling Milieu, en een ambtenaar van de Dienst Wijken afdeling Realisatie. Hieronder volgt ene beknopte weergave van het besprokene; daarin is na de hoorzitting door de gemeente verstrekte feitelijke informatie verwerkt. ontstaan van het probleem In 2006 is gestart met het nieuwbouwproject, geïnitieerd door de Zaanse Onwikkel Maatschappij. In het plan is voorzien in een ondergrondse afvalcontainer; deze container is echter niet op schaal op de plankaart getekend. Tijdens de eerste oplevering in februari en maart 2008 blijkt, dat de container niet geplaatst kan worden: de ondergrondse afmetingen van de container zijn te groot. De afdeling Realisatie van de Dienst Wijken neemt contact op met de afdeling Afvalinzameling en stelt het probleem aan de orde. Een alternatieve locatie is op dat moment niet voorhanden. Verzoeker verklaart, dat de in eerste instantie geplaatste tijdelijke container niet voldeed: als die vol was, ontstond er bovenop nog een afvalberg. Daarom werd veel afval naast de container gedumpt. Verzoeker woont in een appartementencomplex en zijn woning bevindt zich pal boven een doorgang. Ook daar werd afval gedeponeerd. aanpak van het probleem Op verzoek van de afdeling Realisatie is op de locatie Kattegat met ingang van woensdag 9 juli 2008 voor één keer per week een verhuiscontainer geplaatst. Vervolgens lukte het niet altijd om de container dezelfde dag nog in te nemen omdat er rondom de container werd geparkeerd. In die gevallen probeerde de dienst het de volgende dag nog eens, maar soms zelfs lukte het pas om de container op vrijdag in te nemen. Al met al is in de maanden juli en augustus zes keer een container geplaatst; in de weken dat de plaatsing niet mogelijk was heeft een huisvuilwagen op 2 dagen in de week het los aangeboden afval ingezameld. Op 4 september 2008 besloot de afdeling Realisatie en Beheer dat de container weggehaald moest worden in verband met de overlast die de container veroorzaakte; de afdeling Afvalinzameling heeft de container de volgende dag weggehaald en niet meer teruggeplaatst; dat werd niet gemeld aan de projectleider. Tot aan de plaatsing van de afvalcocon in week van 20 oktober 2008 op de locatie Zuiddijk, is het in zakken aangeboden afval en het overige verhuisvuil met een huisvuilwagen ingezameld. Deze auto heeft deze locatie twee keer per week aangedaan. Verzoeker stelt nadrukkelijk dat er slechts eenmaal een container van woensdag t/m vrijdag heeft gestaan.
Pagina : 4/5 tijdelijke oplossing van het probleem Eind november/begin december wordt een nieuwe oplossing gerealiseerd op een andere locatie. De gemeente heeft op 9 december 2008 een ongedateerde informatiebrief naar de bewoners gestuurd. besluitvorming Het Hoofd afdeling Afvalinzameling & Transport is er destijds niet van op de hoogte gesteld dat de container was weggehaald om geleegd te worden, maar daarna niet meer teruggeplaatst kon worden omdat auto s op de locatie geparkeerd stonden. Het was onjuist om haar daarvan niet op de hoogte te stellen. Begin december heeft de gemeente een brief naar bewoners gestuurd met informatie over de nieuwe permanente tijdelijke oplossing: een afgesloten container waarvan alleen de gebruikers over een sleutel beschikken. Op die locatie was eerder geen ruimte in verband met de oplevering van woningen. Zij geeft tevens aan dat de afvalcultuur niet erg communicatief is. Er is weinig of geen communicatie tussen de werkvloer en de leiding. Als gevolg daarvan weet de leiding niet precies wat er op straat, de werkvloer, gebeurt. Daardoor is het in deze zaak misgegaan en dat moet verbeteren; er is een cultuuromslag nodig. Tenslotte deelt zij mee dat de administratie van de dienst niet zodanig is ingericht dat de exacte data van het innemen van de container (locatie + containernummer) te achterhalen zijn. Naast een aantal andere maatregelen, zoals locatie reserveren voor een verhuiscontainer, zal ook dit deel van de dienstverlening in een verbeterde procedure aangescherpt worden. reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoeker en naar de gemeente gestuurd teneinde een nadere reactie mogelijk te maken. Verzoeker deelt mee in te stemmen met het verslag. Wel geeft hij daarbij aan dat het niet zo is dat, zoals de gemeente heeft gesteld, het in zakken aangeboden afval en het overige verhuisvuil twee keer per week met een huisvuilwagen werd ingezameld (zie onder aanpak van het probleem ). Was dat wel het geval geweest, dan waren immers geen afvalbergen ontstaan en zou verzoeker zich niet genoodzaakt hebben gezien om zich tot de ombudsman te wenden. De gemeente heeft geen reactie op het verslag gegeven. Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst de gedragingen van gemeentelijke instanties aan behoorlijkheidsvereisten. In dit onderzoek is getoetst aan het vereiste van voortvarendheid en het vereiste van adequate organisatorische voorzieningen Overwegingen Het vereiste van voortvarendheid houdt in dat een bestuursorgaan slagvaardig en met voldoende snelheid optreedt. Vast staat dat de afvalvoorziening in het nieuwbouwproject niet op orde was in het derde kwartaal van 2008. Reden daarvoor was, dat de geplande voorziening niet gerealiseerd kon worden omdat die niet correct op de plankaart was getekend. Bewoners van de opgeleverde woningen wisten niet waar ze hun huisafval konden deponeren en dat had tot gevolg dat veel afval in de openbare ruimte werd geplaatst. Tevens staat vast dat verzoeker de gemeente bij herhaling om maatregelen heeft gevraagd; dat leidde echter niet tot een snelle en adequate oplossing van het probleem. Hierdoor heeft de gemeente in strijd met het vereiste van voortvarendheid gehandeld.
Pagina : 5/5 Het vereiste van adequate organisatorische voorzieningen houdt in dat bestuursorganen hun administratieve beheer en organisatorische functioneren inrichten op een wijze die behoorlijke dienstverlening aan burgers verzekert. Tijdens de hoorzitting is gebleken dat de bij de afdeling Afvalinzameling en transport de communicatie tussen de leiding en de werkvloer niet optimaal is. Voorts laat de administratie met betrekking tot plaatsing en inname van afvalcontainers te wensen over. Dit alles heeft tot gevolg dat de leiding onvoldoende zicht heeft op de alledaagse gang van zaken. In onvoorziene omstandigheden, zoals die zich in deze zaak voordeden, kan dan niet voldoende slagvaardig opgetreden worden en de dienstverlening blijft daardoor onder maat. Dit is voor de ombudsman aanleiding een aanbeveling aan zijn oordeel te verbinden. De gemeente heeft derhalve niet voldaan aan het vereiste van adequate organisatorische voorzieningen. Oordeel De onderzochte gedraging is onbehoorlijk. Aanbeveling De ombudsman verzoekt het college van burgemeester en wethouders te bevorderen dat zowel de interne communicatie als de administratie van de afdeling Afvalinzameling & Transport wordt verbeterd.