Laksheid bij schuldhulp Gemeente Almere Dienst Sociale Zaken Stadsbank Midden Nederland

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman Laksheid bij schuldhulp Gemeente Almere Dienst Sociale Zaken Stadsbank Midden Nederland 18 maart 2008 RA Samenvatting Een gezin in Almere, man, vrouw en drie kinderen, roepen in 2003 wegens hoge schulden de hulp in van de Stadsbank Midden Nederland. In februari 2007 beëindigt de Stadsbank de schuldhulp. Verzoekers begrijpen niet waarom en blijven met grote schulden zitten. De door hen benaderde ombudsman verneemt via de Dienst Sociale Zaken dat de Stadsbank niet alle inkomsten van verzoekers ontvangen heeft. Daarom is de schuldhulp niet van de grond gekomen. Dat is verzoekers niet te verwijten. Laks en met onvoldoende besef van verantwoordelijkheid noemt de ombudsman het optreden van de Stadsbank. Zeker waar het bij schuldhulp gaat om een zeer kwetsbare groep burgers had de Stadsbank zijn verantwoordelijkheid als procesbegeleider moeten nemen. Oordeel De onderzochte gedraging is onbehoorlijk.

2 Aantal pagina s : 2/6 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 26 april 2007 op het spreekuur ingediend en betreft de gemeente Almere, de Dienst Sociale Zaken en de Stadsbank Midden Nederland. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: het financiële beheer bij een schuldregeling. Bevoegdheid de schuldhulpverlening in Almere De Dienst Sociale Zaken is verantwoordelijk voor de schuldhulp aan de inwoners van Almere. Voor de uitvoering heeft de gemeente een contract gesloten met de Stadsbank Midden Nederland. Omdat het hier gaat om de uitvoering van een gemeentelijke taak acht de ombudsman zich bevoegd ook het handelen van de Stadsbank te toetsen aan vereisten van behoorlijkheid. Bevindingen achtergrond van het verzoek Verzoekers zijn een gezin met drie kinderen. Beide ouders hebben een WAJONG-uitkering. Zij hebben moeite gehad hun administratie op orde te houden. Hierdoor zijn aanzienlijke schulden ontstaan. In 2003 wenden zij zich tot de Stadsbank Midden Nederland voor hulp, omdat zij er zelf niet meer uitkomen. Er wordt een schuldregeling gestart. De Stadsbank gaat dan proberen een regeling te treffen met de schuldeisers. Verzoekers zijn geheel bereid om aan de verplichtingen te voldoen in verband met de regeling. Het is ze echter vanaf de start niet duidelijk welke afspraken er zijn over het beheer van hun inkomen tijdens de schuldregeling. Zij begrijpen gaandeweg van de Stadsbank dat zij 4.091,17 op tafel zouden moeten leggen om acute problemen aan te pakken. Dat geld hebben ze niet. Op 6 februari 2007 beëindigt de Stadsbank de regeling omdat verzoekers aan een of meer voorwaarden niet zouden hebben voldaan. In de brief is niet toegelicht aan welke voorwaarden niet is voldaan. Verzoekers menen dat zij wel aan de voorwaarden hebben voldaan en dat het niet hun schuld is dat er zaken niet goed zijn gegaan. Zij verzoeken op 13 februari 2007 aan de Stadsbank per aangetekende brief om de schuldenregeling te heropenen. Ook willen ze de kinderkorting van de Belastingdienst weer op hun rekening gestort krijgen. Een reactie op de brief blijft uit. Daarop wenden zij zich tot de ombudsman. Deze legt de klacht van verzoekers voor aan de Dienst Sociale Zaken. Uit de door verzoekers overgelegde stukken kan het volgende beeld geschetst worden van hetgeen zich vervolgens heeft afgespeeld. Verzoekers wenden zich in februari 2007 tot de faillissementsgriffie van de rechtbank in Lelystad en vragen om een onderzoek naar het beëindigen van de schuldhulp door de Stadsbank. De griffie legt uit waarom de rechtbank in dit geval niet bevoegd is en verwijst naar het Juridisch Loket en de

3 Aantal pagina s : 3/6 schuldsaneringsregeling op de grond van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). Verzoekers dienen op 16 april een aanvraag op grond van de WSNP in bij de Stadsbank. Ook wenden zij zich tot het Juridisch Loket. Deze informeert naar de stand van zaken bij de Stadsbank en verneemt op 27 april 2007 dat het dossier in behandeling is bij de directie van de Stadsbank. Het JL wordt zo snel mogelijk geïnformeerd. In juni 2007 delen verzoekers de ombudsman mee de kinderkorting terug te hebben, maar nog steeds geen reactie van de Stadsbank ontvangen te hebben op hun aangetekende brief. Die blijkt bij de afdeling juridische zaken van de Stadsbank te liggen. De bank deelt de Dienst Sociale Zaken op 2 juli 2007 mee dat de brief binnenkort afgehandeld wordt. Ook zal de bank ervoor zorg dragen dat er een SR aanvraagformulier naar verzoekers gestuurd wordt. Wat betreft de kinderkorting deelt de bank mee dat verzoekers de machtiging bij de Belastingdienst zelf moeten intrekken. Deze mededeling corrigeert de bank op 19 september 2007: alle van de Belastingdienst ontvangen gelden zijn op 13 juni 2007 op de rekening van verzoekers gestort. Ook bevestigt de bank dat de bank zelf de instanties benadert om de machtiging in te trekken. Verzoekers delen eind september 2007 de ombudsman mee dat zij het WSNP-formulier in juli 2007 ondertekend terug gestuurd hebben naar de bank. Maar omdat de deurwaarders maar blijven komen en de incassokosten blijven stijgen weten zij niet waar ze aan toe zijn. Van de bank ontvangen zij in oktober een verklaring schuldsanering met daarbij een overzicht van de schulden. De bank vraagt hen de WSNPverklaring te ondertekenen. Zij kunnen zich niet vinden in het door de bank opgesteld overzicht van de schulden. Er staan schulden bij die al zijn afgelost. Op 12 oktober 2007 delen verzoekers de ombudsman mee dat zij de WSNPverklaring niet tekenen. Nu de ombudsman ze niet behulpzaam kan zijn bij het controleren van de gegevens bedanken zij de ombudsman voor de medewerking en delen mee een andere oplossing te gaan zoeken. reactie Dienst Sociale Zaken De dienst Sociale Zaken legt de klacht van verzoeker voor aan de Stadsbank Midden Nederland. Om het tijdsverloop inzichtelijk te maken is op basis van het relaas van verzoeker en de reactie van de gemeente eerst onderstaande tabel weergegeven met een aantal feiten en data. DATUM TIJDSVERLOOP HANDELING/SITUATIE X november 2003 X Schuldbemiddeling komt tot stand: verzoekers moeten zelf sparen voor het aflossen van de schulden. 01 januari maanden later Invoering van het verplicht financieel beheer bij schuldbemiddeling 26 augustus maanden daarna Verzoekers ondertekenen de schuldregelingsovereenkomst met daarin artikelen over verplicht financieel beheer: inkomsten van verzoekers behoren te worden overgemaakt naar de

4 Aantal pagina s : 4/6 Stadsbank. 18 juli maanden daarna Het verplicht financiële beheer voor verzoekers wordt feitelijk gestart. 06 februari maanden daarna Verzoekers ontvangen een mededeling dat de schuldregeling is beëindigd omdat zij niet aan een of meer voorwaarden hebben voldaan. De resterende schuld: ,24 16 april 2007 Aanvraag WSNP bij Stadsbank medio juli 2007 Stadsbank stuurt WSNPformulier toe dat door verzoekers getekend wordt teruggestuurd oktober 2007 Stadsbank stuurt WSNPverklaring met overzicht schulden met verzoek deze te ondertekenen oktober 2007 Verzoekers zijn het niet eens met het overzicht en weigeren de WSNPverklaring te tekenen; er staan schulden op die al afgelost zijn. schuldbemiddeling In november 2003, toen de schuldbemiddeling startte, was het verplicht financiële beheer nog niet van toepassing. De Stadsbank benadert schuldeisers om een schuldregeling te treffen. Verzoekers moesten zelf een bedrag opzij leggen voor de aflossing van de schulden. het financieel beheer bij de schuldregeling Per 1 januari met de totstandkoming van de Nieuwe Gedragscode Schuldregeling- werd het verplicht financiële beheer bij schuldbemiddeling van kracht. Dit betekent dat betrokkene verplicht is zijn inkomen op de rekening van de Stadsbank te storten. Een gedeelte dat verzoekers zelf kunnen besteden, wordt dan naar ze overgemaakt. Dat gedeelte heet het vrij te laten bedrag. Op 26 augustus 2004 tekenen verzoekers een schuldregelingsovereenkomst. Deze is met verzoekers besproken. In de overeenkomst staat dat verzoekers de verplichting hebben ervoor te zorgen dat hun volledige inkomen op rekening van de Stadsbank wordt gestort. In de overeenkomst staat ook dat alle inkomsten boven het vrij te laten bedrag (dat verzoekers zelf te besteden hebben) moeten worden gereserveerd voor de schuldeisers. Deze reservering dient plaats te vinden over een periode van drie jaar. Daarna zal het gereserveerde bedrag overgemaakt worden aan de schuldeisers. Als er dan nog schulden over zijn, kan finale kwijting plaatsvinden. Op 18 juli 2005 start de Stadsbank voor verzoekers het verplicht financiële beheer. De door verzoekers afgegeven machtigingen om het inkomen op de rekening van de Stadsbank te storten zijn toen naar de uitkerende instantie en de Belastingdienst gestuurd. Helaas heeft de Stadsbank nimmer gelden ontvangen, behalve van de Belastingdienst. de handelwijze van de Stadsbank toen het volledig inkomen van verzoekers niet werd ontvangen Omdat de gemaakte afspraken niet werden nagekomen, hadden verzoekers zelf moeten reserveren. De Stadsbank maakt dit in een brief van 19 december 2005 kenbaar en schrijft:

5 Aantal pagina s : 5/6 Voor uw schuldregeling ontvangen wij maandelijks de voorlopige teruggave van de Belastingdienst van 67. Uw reserveringsruimte is echter groter, zodat een aanzienlijke achterstand is ontstaan. Deze achterstand bedraagt 4.091,17. Aangezien de voorwaarden en verplichtingen ten aanzien van de schuldregelingsovereenkomst niet zijn nagekomen moet onze bank de schuldregeling beëindigen. Dit kan alleen worden voorkomen indien u voor het eind van de schuldregeling, 24 november 2006, de achterstand kunt aanzuiveren. Uiteraard dient u vanaf heden tot het einde van de schuldregeling eveneens de gehele reserveringsruimte in te brengen. Bijgaand ontvangt u een overzicht van het Vrij Te Laten Bedrag. Alle ruimte boven dat bedrag dient gereserveerd te worden. Wij verzoeken u uiterlijk voor 30 december 2005 te reageren, waarna de definitieve beslissing over de voortzetting van uw schuldregeling zal worden genomen. WSNP De Stadsbank heeft de WSNP-aanvraag van verzoekers in oktober 2007 opgemaakt en opgestuurd naar verzoeker. reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoekers en naar de dienst en de Stadsbank Midden Nederland gestuurd om een nadere reactie mogelijk te maken. De dienst en de Stadsbank hebben daarvan geen gebruik gemaakt. De reactie van verzoekers is voor zover relevant, in het verslag verwerkt. Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst de gedragingen van gemeentelijke instanties aan behoorlijkheidsvereisten. In dit onderzoek is getoetst aan het rechtszekerheidsvereiste. Overwegingen het financieel beheer bij de schuldregeling Het rechtszekerheidsvereiste betekent onder meer dat gerechtvaardigde verwachtingen van burgers en organisaties tegenover de overheid door die overheid worden gehonoreerd. Dit brengt mee dat een gemeentelijke instantie geen verwachtingen dient te wekken bij burgers die het niet kan waarmaken. Dat betekent in dit geval dat de Stadsbank Midden Nederland, in opdracht van de gemeente Almere belast met de uitvoering van de schuldhulp, uitvoering geeft aan de voorwaarden van de schuldregelingsovereenkomst. Zeker waar het gaat om burgers die op het gebied van het beheer van hun financiën weinig zelfredzaam zijn moet de Stadsbank zijn verantwoordelijkheid als procesbegeleider nemen.

6 Aantal pagina s : 6/6 Verzoekers beklagen zich over het ontbreken van deugdelijke informatie over de wijze waarop de Stadsbank Midden Nederland hen behulpzaam is bij het oplossen van hun schuldenproblematiek. Vast staat dat de Stadsbank vanaf november 2003 betrokken is geweest bij een schuldregeling voor verzoekers. Niet gebleken is dat de afspraken over de wijze waarop de financiën destijds werden beheerd, voor verzoeker duidelijk en begrijpelijk op papier zijn gezet. Hetzelfde geldt voor de situatie na 1 januari 2004 toen het financiële beheer bij de schuldregeling verplicht werd. De ombudsman is van oordeel dat de Stadsbank Midden Nederland veel te laks gehandeld heeft en onvoldoende besef van verantwoordelijkheid heeft getoond jegens verzoekers door de schuldhulp eenzijdig te beëindigen, toen bleek dat niet alle inkomsten op de rekening van de Stadsbank waren gestort. De stadsbank heeft niet aannemelijk gemaakt dat en welke actie er ondernomen is om daar waar het fout ging, een en ander tijdig en adequaat te herstellen. Het geheel overziende stelt de ombudsman vast dat verzoekers en de bijzonderheden van hun situatie niet de aandacht gekregen hebben die zij verdienden. Er is in strijd met voornoemd vereiste gehandeld. Oordeel De onderzochte gedraging is onbehoorlijk.