Openbare Versie Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 3988 / 20 Betreft zaak: 3988/ De Rijke - Danzas Chemicals I. MELDING 1. Op 22 maart 2004 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat De Rijke Europe B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Danzas Chemicals B.V., Danzas Chemicals UK Ltd. en Danzas S.p.A. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 60 van 26 maart 2004. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. De Rijke Europe B.V. (hierna: De Rijke) is een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid naar Nederlands recht. De Rijke staat aan het hoofd van de De Rijke Groep. De Rijke verzorgt transportdiensten, expeditie-activiteiten, opslag gerelateerde activiteiten, value added logistics, alsmede integrale goederenstroombeheersing. 3. Danzas Chemicals B.V. is een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid naar Nederlands recht. Zij is een 100%-dochteronderneming van Deutsche Post International B.V. Deutsche Post International behoort tot de Deutsche Post groep. Danzas Chemicals B.V. houdt zich bezig met het expediëren en vervoeren van gevaarlijke en niet-gevaarlijke chemicaliën, met inbegrip van opslag, distributie, douane-afhandeling en overige logistieke dienstverlening. 4. Danzas Chemicals UK Ltd. is een vennootschap naar Engels recht. Zij is een 100%- dochteronderneming van Danzas Ltd. Danzas Ltd. behoort tot de Deutsche Post groep. Danzas Chemicals UK Ltd. houdt zich bezig met het expediëren en vervoeren van gevaarlijke en nietgevaarlijke chemicaliën, met inbegrip van opslag, distributie, douane-afhandeling en overige logistieke dienstverlening. 5. Danzas S.p.A. is een vennootschap naar Italiaans recht. Zij is een 100%- dochteronderneming van DHL Express S.r.L., een onderdeel van de Deutsche Post groep. Danzas S.p.A. houdt zich o.a. bezig met het expediëren en vervoeren van gevaarlijke en niet-gevaarlijke chemicaliën en aanverwante logistieke dienstverlening. 1
III. DE GEMELDE OPERATIE 6. De gemelde operatie betreft de verwerving door De Rijke van (i) alle aandelen in Danzas Chemicals B.V., (ii) alle aandelen in Danzas Chemicals UK Ltd. en (iii) bepaalde activa van Danzas S.p.A 1 welke uitsluitend betrekking hebben op het transport van chemicaliën (hierna tezamen: Danzas Chemicals). Danzas Chemicals voert de activiteiten van Deutsche Post uit op het gebied van transport en logistieke dienstverlening voor chemicaliën. Het voornemen tot deze concentratie is vastgelegd in een door partijen bij de melding overgelegde Share and Purchase Agreement Regarding the Shares and some Assets of the Danzas Chemicals Transport Division d.d. 20 maart 2004. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6, omschreven transactie leidt er toe dat De Rijke uitsluitende zeggenschap zal verkrijgen over Danzas Chemicals. Betrokken ondernemingen zijn De Rijke en Danzas Chemicals. 8. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 9. De activiteiten van partijen overlappen elkaar op het gebied van goederentransport en logistieke dienstverlening. 2 In eerdere besluiten is de d-g NMa uitgegaan van een mogelijk onderscheid binnen de markt voor transport en logistieke dienstverlening naar sectorale specialisatie. 3 Ook het onderzoek in het kader van deze zaak heeft aanwijzingen opgeleverd dat er mogelijke een aparte markt bestaat voor transport en logistieke dienstverlening voor chemicaliën. Overige marktspelers en vertegenwoordigers van brancheorganisaties hebben aangegeven transport en logistieke dienstverlening voor chemicaliën als bijzondere specialisatie 1 Het gaat hierbij hoofdzakelijk om kantoorfaciliteiten en een zevental personeelsleden. 2 Onder logistieke dienstverlening wordt in dit besluit verstaan alle aan transport verwante activiteiten niet zijnde het daadwerkelijke transport, waaronder expeditie, opslag, en value added logistics. 3 Zie hiervoor het besluit van 1 februari 2000 in zaak 1716/Charles André Gentenaar, punt 12. Zie ook de beschikking van de Europese Commissie van 11 mei 1999 in zaak IV/M.1500 TPG-Tecnologista, punt 12. De Europese Commissie wijst in dit kader onder andere op variërende productkarakteristieken, consumentenvoorkeuren, veiligheidsaspecten en sectorspecifieke kennis. 2
te zien. Er is specifiek materieel voor nodig om chemicaliën te vervoeren en er bestaat specifieke regelgeving betreffende de veiligheid. In het onderhavige geval kan in het midden worden gelaten of deze markt als afzonderlijke relevante markt moet worden beschouwd, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloedt (zie punt 12). 10. In eerdere besluiten is de d-g NMa voorts uitgegaan van een aantal mogelijke deelmarkten binnen de markt voor transport en logistieke dienstverlening. Mogelijk te onderscheiden markten zijn (i) aparte markten voor enerzijds goederentransport en anderzijds aanverwante logistieke diensten 4 en (ii) goederentransport naar vervoersmodaliteit (vervoer via de weg, per spoor, via de binnenwateren door de lucht of via zeevervoer) 5. Binnen deze mogelijke deelmarkten is wederom onderscheid denkbaar naar sectorale specialisatie. Voor de beoordeling van de onderhavige zaak kan echter in het midden worden gelaten of er aparte markten bestaan voor deze verschillende deelmarkten, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloedt (zie punten 12 en 13). Rel evant e geogr af ische mar kt en 11. Partijen hebben aangegeven actief te zijn op een Europese markt. In eerdere besluiten 6 is uitgegaan van een markt voor transport en logistieke dienstverlening die tenminste nationaal van omvang is. De Europese Commissie gaat in eerdere besluiten 7 uit van nationale markten voor transport en logistieke dienstverlening. Marktpartijen geven unaniem aan dat de markt voor goederentransport en logistieke dienstverlening zowel in zijn geheel als voor chemicaliën waarschijnlijk Europees is maar in ieder geval groter dan Nederland 8. In onderhavige zaak kan in het midden blijven of de geografische omvang van de markten voor goederentransport en logistieke dienstverlening in zijn geheel en specifiek voor chemicaliën ruimer zijn dan nationaal, aangezien dat de materiële beoordeling niet beïnvloedt (zie punt 12). Ook voor de beschouwde afzonderlijke deelmarkten van transport en logistieke dienstverlening kan in de onderhavige zaak in het midden blijven of deze markten ruimer zijn dan nationaal, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloedt (zie punten 12 en 13). 4 Zie hiervoor onder andere het besluit van 13 december 1999 in zaak 1656/Wagenborg Vos, punt 17, het besluit in zaak 1716/Charles André Gentenaar, reeds aangehaald, punt 10, het besluit van 3 maart 2000 in zaak 1780/Vos De Bruin, punt 9 en het besluit van 26 september 2000 in zaak 2065/Verbrugge Terminals NV Haven van Vlissingen, punt 13. 5 Zie hiervoor onder andere het besluit in zaak 1716/Charles André Gentenaar, reeds aangehaald, punt 11, het besluit in zaak 1656/Wagenborg Vos, reeds aangehaald, punt 11 en het besluit in zaak 2065/Verbrugge Terminals NV Haven van Vlissingen, reeds aangehaald, punt 13. 6 Zie het besluit in zaak 2065/Verbrugge Terminals NV Haven van Vlissingen, reeds aangehaald, punt 17 en het besluit in zaak 1716/Charles André Gentenaar, reeds aangehaald, punt 14. 7 Zie bijvoorbeeld de beschikking van de Europese Commissie in zaak IV/M.1500 TPG-Tecnologista, punt 19. 8 Enkele afnemers geven ter illustratie aan dat op uitgeschreven tenders ook buitenlandse partijen inschrijven en dat zij deze als reële alternatieven beschouwen. 3
B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE 12. Partijen hebben hun posities aangegeven op de markt voor transport inclusief aanvullende logistieke dienstverlening, met een onderverdeling naar de sectorspecialisatie van chemicaliën. Voorts hebben partijen hierbij een splitsing gemaakt voor de geografische markten van Nederland, Benelux en Duitsland en de gehele Europese Unie. Uit deze cijfers blijkt dat partijen op de markt voor transport en logistieke dienstverlening voor chemicaliën, ongeacht de geografische omvang, een marktaandeel van kleiner dan [0-10]% * hebben. Gezien het aantal spelers op de markt en de reacties van marktpartijen is er geen aanleiding om hieraan te twijfelen. Indien wordt uitgegaan van een markt voor transport en logistieke dienstverlening zonder sectorale specialisatie dan zullen bovengenoemde marktaandelen nog lager uitvallen. Partijen hebben aangegeven dat de markt voor transport en logistieke dienstverlening zonder sectorale specialisatie slechts zeer grofweg is in te schatten. Het staat echter voldoende vast dat het om een markt gaat waarin partijen een zeer laag (< [0-10]%) gezamenlijk marktaandeel hebben. 13. Partijen geven aan dat een exacte toerekening van de omzet naar de mogelijke afzonderlijke deelmarkten voor goederentransport en logistieke dienstverlening niet mogelijk is, aangezien logistieke dienstverlening te zeer verweven is met het product transport. Ook de marktomvang van deze mogelijke deelmarkten konden partijen moeilijk inschatten. Gezien het zeer lage marktaandeel op de nationale markt voor transport en logistieke dienstverlening voor chemicaliën is het niet aannemelijk dat op enige eerdergenoemde deelmarkt een machtspositie zal ontstaan. Noch De Rijke noch Danzas is in verregaande mate gespecialiseerd op één van de eerdergenoemde mogelijke deelmarkten. Zowel onderzoek door de NMa in het kader van onderhavige zaak bij marktpartijen en brancheverenigingen als overige marktgegevens bevestigen dit beeld. De markt wordt door alle afnemers omschreven als zeer concurrerend, enkele afnemers geven aan meer dan voldoende (minimaal 10) uitwijkmogelijkheden te hebben en alle gevraagde marktpartijen gaven aan dat een prijsverhoging van circa 5% in deze markt uitgesloten is, omdat in dat geval zal worden overgestapt naar een andere aanbieder. Één afnemer van logistieke dienstverlening en transport voor chemicaliën gaf bovendien aan contracten te hebben met meer dan 20 aanbieders van deze diensten en uit een overzicht van de top 150 van logistiek dienstverleners 9 blijkt dat er in Nederland 9 aanbieders van transport en logistiek zijn die groter zijn dan De Rijke en mede een specialisatie hebben op het gebied van chemicaliën. * In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om redenen van vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven. In het geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van bandbreedtes. 9 Bron: www.logistiekkrant.nl. De ranglijst is gebaseerd op aantal werknemers in Nederlandse vestigingen en is geactualiseerd op 15 mei 2003. Danzas Chemicals wordt niet afzonderlijk genoemd, maar is qua omzet in Nederland vergelijkbaar in grootte met De Rijke. 4
VI. NEVENRESTRICTIES 14. Partijen hebben verzocht om een tweetal non-concurrentiebedingen en een nietwervingsbeding, zoals opgenomen in artikel 12 van de bij de melding overgelegde Share and Purchase Agreement Regarding the Shares and some Assets of the Danzas Chemicals Transport Division d.d. 20 maart 2004 (hierna: de Overeenkomst), aan te merken als nevenrestricties als bedoeld in artikel 10 van de Mededingingswet. Op grond van dit artikel verbindt de verkoper zich om tot twee jaar na de overdrachtsdatum binnen de Benelux zich te weerhouden van activiteiten die concurrerend zijn met Danzas Chemicals 10 Daarnaast verbindt de verkoper zich geen activiteiten te zullen ontplooien die gericht zijn op het verwerven van opdrachten die gerelateerd zijn aan de ondernemingsactiviteiten van Danzas Chemicals. Tenslotte verplicht de verkoper zich om geen opdrachten te accepteren van personen die op het moment van overdracht klant of leverancier zijn van de verkochte ondernemingen 11 (hierna tezamen: non-concurrentiebedingen). Bovendien verplicht de verkoper zich gedurende dezelfde termijn en met betrekking tot hetzelfde geografische gebied niet direct of indirect werknemers van een van de ondernemingen te werven, tewerk te stellen of met hen in contact te treden met het oogmerk om hen in te huren of te werven 12 (hierna: niet-wervingsbeding). Deze bedingen dienen volgens partijen ter garantie voor de koper van de overdracht van de volledige waarde van de te verwerven activiteiten. 15. De voornoemde bedingen houden verband met het feit dat kopers tot op zekere hoogte en gedurende een zekere termijn beschermd wensen te worden tegen het concurrerend handelen van de verkopers, teneinde in staat te zijn de volledige waarde van de overgedragen activiteiten te verwerven. Dergelijke bedingen kunnen als rechtstreeks verbonden met en noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie en derhalve als nevenrestrictie worden beschouwd, indien zij dienstig zijn aan het legitieme doel een concentratie te verwezenlijken en de duur, het territoriale toepassingsgebieden en de materiële en persoonlijke draagwijdte ervan niet verder gaat dan daartoe redelijkerwijs nodig kan worden geacht. 13 16. Het is niet gebleken dat Danzas Chemicals actief is in andere Benelux-landen dan Nederland. Derhalve kunnen bovengenoemde bedingen slechts als rechtstreeks verbonden met en noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie worden beschouwd voor zover hun werkingsgebied Nederland niet overstijgt. 17. De non-concurrentiebedingen kunnen voor twee jaar als rechtstreeks verbonden met en noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie worden beschouwd voor zover zij betrekking hebben op de activiteiten van Danzas Chemicals ten tijde van de overdracht en voor 10 Zie art 12.1 jo 12.1.1 van de Overeenkomst. 11 Zie art 12.1 jo 12.1.3 van de Overeenkomst. 12 Zie art 12.1 jo 12.1.2 van de Overeenkomst. 13 Zie paragraaf III van de Mededeling van de Commissie betreffende beperkingen die die rechtstreeks verband houden met en noodzakelijk zijn voor de totstandkoming van concentraties. (2001/C 188/03). 5
zover, wanneer gesproken wordt over klanten en leveranciers, dit betrekking heeft op het huidige leveranciers- en klantenbestand en op hen die in het jaar voorafgaand aan de overdracht leverancier of klant van Danzas Chemicals waren. Het niet-wervingsbeding kan als rechtstreeks verbonden met en noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie worden beschouwd voor zover het beding betrekking heeft op het actief werven van werknemers met belangrijke knowhow betreffende de onderneming van Danzas Chemicals. VII. CONCLUSIE 18. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 19. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 20. Gelet op de overwegingen 14 tot en met 17 is de directeur-generaal van oordeel dat, voorzover de in punt 14 omschreven clausules overeenkomsten vormen als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomsten, met inachtneming van de beperkingen zoals omschreven in de punten 15 tot en met 17. Datum: 13 mei 2004 De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Drs. E.J. Kloosterhuis Plv. Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepsschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 6