BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 3754 / 10 Betreft zaak: 3754/DLLT - VDB - Friesland Lease I. MELDING 1. Op 16 oktober 2003 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat De Lage Landen Translease B.V., een onderdeel van de Rabobank Groep, en Van Den Brug Participaties B.V. voornemens zijn een gemeenschappelijke onderneming tot stand te brengen, in de zin van artikel 27, onder c, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 204 van 22 oktober Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. De Lage Landen Translease B.V. (hierna: DLLT) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij maakt onderdeel uit van de Rabobank Groep. DLLT is actief op het gebied van financiële dienstverlening, operationele lease, wagenparkbeheer en autoverhuur en daaraan verbonden diensten. 3. Van den Brug Participaties B.V. (hierna: VDB Participaties) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij is een dochteronderneming van Van den Brug Beheer B.V. die aan het hoofd staat van de Van den Brug groep. VDB Participaties houdt 100% van de aandelen in Friesland Lease B.V. (hierna: Friesland Lease). Friesland Lease is actief op het gebied van operationele en financiële lease van voertuigen, wagenparkbeheer en autoverhuur. Tot de Van den Brug groep behoren tevens twee autodealers. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie betreft de verwerving van 51% van de aandelen in Friesland Lease door DLLT. De overige 49% van de aandelen blijven bij VDB Participaties. Partijen hebben 1 Openbare versie

2 hieromtrent een Intentieovereenkomst d.d. 28 augustus 2003 en een conceptaandeelhoudersovereenkomst d.d. 23 oktober 2003 overgelegd. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. Voor de beoordeling van de toepasselijkheid van het concentratietoezicht wordt in het navolgende ingegaan op de vraag of de gemelde operatie resulteert in de totstandbrenging van een gemeenschappelijke onderneming die duurzaam alle functies van een zelfstandige economische eenheid vervult en die er niet toe leidt dat de oprichtende ondernemingen hun marktgedrag coördineren. Gezamenlijke zeggenschap 6. Uit de door partijen overgelegde concept-aandeelhoudersovereenkomst blijkt dat belangrijke beslissingen betreffende Friesland Lease, waaronder besluiten die het strategische commerciële gedrag van Friesland Lease bepalen, de instemming van beide aandeelhouders behoeven. DLLT en VDB Participaties benoemen met twee derde meerderheid het bestuur en wijzen ieder de helft van de leden van de Raad van Commissarissen aan. De besluiten die aan de unanieme goedkeuring van de Raad van Commissarissen zijn onderworpen betreffen onder meer het vaststellen van de jaarplannen, lange termijnplannen en businessplannen, investeringen die een bedrag van EUR te boven gaan en het vaststellen van de begroting. 7. Op grond hiervan wordt geconcludeerd dat DLLT en VDB Participaties gezamenlijke zeggenschap hebben over het strategisch commerciële beleid van Friesland Lease. Duurzame zelfstandige economische eenheid 8. Friesland Lease is reeds actief als duurzame zelfstandige economische eenheid. Zij zal ook na de onderhavige transactie in staat zijn te functioneren met een eigen commercieel beleid. De onderhavige transactie brengt hier geen verandering in. Geen coördinatie van de oprichtende ondernemingen 9. Naast hun deelname in Friesland Lease, zullen de Rabobank Groep en Van den Brug Beheer B.V. niet op eenzelfde markt actief zijn. De concentratie zal derhalve niet leiden tot coördinatie van het gedrag van de moederondernemingen. Conclusie 2 Openbare versie

3 10 Op grond van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de gemelde operatie een concentratie is in de zin van artikel 27, onder c, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4 beschreven transactie leidt ertoe dat DLLT en VDB Participaties gezamenlijke zeggenschap verkrijgen over Friesland Lease. 11. Betrokken ondernemingen zijn DLLT en VDB Participaties. 12. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 13. De activiteiten van partijen overlappen elkaar op het gebied van het leasen van voertuigen en de verhuur van auto s. De positie van partijen op het gebied van de verhuur van auto s is minimaal en zal verder buiten beschouwen blijven. Daarnaast heeft Van den Brug Beheer B.V. twee dochterondernemingen die actief zijn als autodealer. Aangezien de leasemaatschappijen de door hen geëxploiteerde auto s betrekken van autodealers, is er in dit opzicht sprake van een verticale relatie. 14. Partijen hebben aangegeven dat een dochtermaatschappij van de Rabobank Groep, te weten De Lage Landen Financial Services B.V., actief is op het gebied van objectfinanciering. Objectfinanciering bestaat uit het verstrekken van een lening ter aankoop van een object/voertuig waarbij het object als zekerheid dient. Het is een vorm van financiële dienstverlening zonder dat met betrekking tot het voertuig bijkomende diensten worden verleend. De branchevereniging Nederlandse Vereniging van Leasemaatschappijen (NVL) heeft bevestigd dat dit een aparte, van autoleasing te onderscheiden markt betreft. Aangezien Friesland Lease hierop niet actief is, zullen de activiteiten van de Rabobank Groep op het gebied van objectfinanciering in het hiernavolgende buiten beschouwing worden gelaten. Horizontale overlap 15. Met betrekking tot de lease van voertuigen hebben partijen verwezen naar eerdere besluiten van de d-g NMa. In eerdere besluiten is de markt voor het leasen van voertuigen 3 Openbare versie

4 afgebakend. 1 Daarbij zijn de volgende deelactiviteiten onderscheiden; financiële lease, operationele lease, netto operationele lease en wagenparkbeheer. 16. Financiële lease is een vorm van financiering waarbij de eigendom van een voertuig aan het eind van het leasecontract wordt overgedragen. 2 Van (netto) operationele lease is daarentegen sprake wanneer het voertuig na het verstrijken van het leasecontract in eigendom blijft van de leasemaatschappij. 17. Operationele lease wordt meestal gecombineerd met het verlenen van andere diensten zoals onderhoud, reparatie, verzekering, pech- en alarmdiensten en brandstofbeheer. Netto operationele lease is een vorm van lease waarbij, in tegenstelling tot (full) service operationele lease, behoudens financiering geen enkele dienst van de leasemaatschappij wordt afgenomen. Ondernemingen die zich bezighouden met operationele lease zijn ook in staat om het wagenparkbeheer van klanten te verzorgen, dat wil zeggen het verrichten van de hiervoor genoemde operationele diensten voor een klant die zelf juridisch eigenaar is van de voertuigen. 18. DLLT en Friesland Lease zijn beide actief op het gebied van operationele en financiële lease van voertuigen, alsmede het daaraan gekoppelde wagenparkbeheer. In tegenstelling tot DLLT is Friesland Lease niet actief op het gebied van netto operationele lease van voertuigen. 19. Of sprake is van separate markten voor financiële lease, operationele lease, netto operationele lease en/of wagenparkbeheer kan net als in eerdere zaken 3 in het onderhavige geval in het midden worden gelaten omdat de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 25). 20. In eerdere zaken 4 is in het midden gelaten of de markt voor leasing van voertuigen in het algemeen of de eventuele markten voor de verschillende leasevormen van voertuigen nader onderverdeeld zou(den) moeten worden naar (i) personenauto s, (ii) bestelauto s (voor bedrijfsmatige doeleinden met maximaal 3,5 ton gewicht) en (iii) vrachtwagens (voor bedrijfsmatige doeleinden met minimaal 3,5 ton gewicht). Evenals in deze eerdere zaken, kan dit in de onderhavige zaak eveneens in het midden worden gelaten, omdat de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 25). 1 Zie hiervoor onder andere het besluit van 9 oktober 1998 in zaak 1055/ ABN AMRO Lease KPN Autolease, het besluit van 30 november 2000 in zaak 2182/Pon Kreek en het besluit van 15 mei 2002 in zaak 2949/ING LH TOP Lease. 2 De gehanteerde omschrijvingen zijn gebaseerd op de definities zoals die worden gehanteerd door de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) in De VNA definities, juli Zie hiervoor onder andere het besluit in zaak 2949/ ING LH TOP Lease, reeds aangehaald, het besluit in zaak 1055/ ABN AMRO Lease KPN Autolease, reeds aangehaald, en het besluit in zaak 2182/ Pon Kreek, reeds aangehaald. 4 Zie hiervoor onder andere het besluit in zaak 1055/ ABN AMRO Lease KPN Autolease, reeds aangehaald, het besluit in zaak 2182/ Pon Kreek, reeds aangehaald en het besluit in zaak 2949/ ING LH TOP Lease, reeds aangehaald. 4 Openbare versie

5 Verticale relatie 21. In eerdere besluiten 5 met betrekking tot de detailhandel in auto s zijn (mogelijke) markten onderscheiden voor (i) de detailhandel in nieuwe en gebruikte personenauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties en (ii) de detailhandel in nieuwe en gebruikte lichte bedrijfsauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties. Het is daarbij in het midden gelaten of een onderscheid moet worden gemaakt tussen nieuwe en gebruikte auto s. Aangezien de leasemaatschappijen alleen nieuwe auto s afnemen, zal voor de beoordeling van de onderhavige concentratie alleen worden gekeken naar de volgende mogelijke markten: (i) de detailhandel in nieuwe personenauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties; (ii) de detailhandel in nieuwe lichte bedrijfsauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties. Rel evant e geogr af ische mar kt en Horizontale overlap 22. In voorgaande besluiten 6 van de d-g NMa is uitgegaan van een markt die ten minste nationaal is. Het gegeven dat de belangrijkste aanbieders op deze markt nationaal opererende maatschappijen zijn, vormt een aanwijzing dat de markt ten minste nationaal is. Of er sprake is van een ruimer dan nationale markt kan in het onderhavige geval, in navolging van voorgaande besluiten, in het midden worden gelaten aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 26). Verticale relatie 23. Evenals in voorgaande besluiten kan het in het midden blijven of de geografische omvang van de markt voor de detailhandel in nieuwe personenauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties en de markt voor de detailhandel in nieuwe lichte bedrijfsauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties lokaal, regionaal dan wel nationaal is (zie de punten 28 en 29). 7 5 Zie bijvoorbeeld het besluit van 2 maart 1999 in zaak 1224/ Pon Beynex, het besluit van 20 september 1999 in zaak 1526/Athlon Baan Beheer en het besluit van 17 mei 2000 in zaak 1890/ Citadel ARM Stokvis. 6 Zie hiervoor onder andere het besluit in zaak 1055/ ABN AMRO Lease KPN Autolease, reeds aangehaald, het besluit in zaak 2182/ Pon Kreek, reeds aangehaald en het besluit in zaak 2949/ ING LH TOP Lease, reeds aangehaald. 7 Zie bijvoorbeeld het besluit van 4 december 1998 in zaak 1142/ Althon Hiltermann. 5 Openbare versie

6 B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Horizontale overlap 24. Ingeval financiële lease, operationele lease, netto operationele lease van voertuigen en wagenparkbeheer tot een zelfde nationale markt behoren, is het geschatte marktaandeel van partijen, bij een marktomvang van voertuigen 8, circa [0-10]%. Onderscheiden naar type voertuigen zijn de gezamenlijke marktaandelen bij een marktomvang van personenauto s, bestelauto s en vrachtwagens respectievelijk circa [0-10]%, [0-10]% en minder dan [0-10]%. 25. Indien wordt uitgegaan van aparte markten naar leasevorm en/of type voertuig, dan is het gezamenlijke marktaandeel van partijen op elke mogelijke markt minder dan [0-10]%. 26. Indien wordt uitgegaan van ruimer dan nationale markten voor de lease van voertuigen, eventueel onderscheiden naar personenauto s, bestelauto s en vrachtwagens, is het gezamenlijke marktaandeel van partijen kleiner omdat zij hoofdzakelijk in Nederland actief zijn. 27. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. Verticale relatie 28. Wanneer de mogelijke markt voor de detailhandel in nieuwe personenauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties en de mogelijke markt voor de detailhandel in nieuwe lichte bedrijfsauto s, onderdelen, accessoires, onderhoud en reparaties op het kleinst mogelijke niveau (per rayon) worden afgebakend, dan hebben de twee autodealers die onder de Van Den Brug groep vallen een marktaandeel minder dan [10-20]% op de markt voor de detailhandel van nieuwe personenwagens, onderdelen en accessoires, en onderhoud en reparaties en minder dan [10-20]% op de markt voor de detailhandel van nieuwe lichte bedrijfsauto s, onderdelen en accessoires, en onderhoud en reparaties. 29. Indien deze markten geografisch ruimer zouden worden afgebakend, dan zal het marktaandeel lager zijn, aangezien de twee autodealers nauwelijks buiten hun rayon actief zijn. 8 Bron: Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen, De Nederlandse Autoleasemarkt jaarcijfers Openbare versie

7 30. Gelet op de marktaandelen van partijen op de leasemarkt(en) en het marktaandeel van de Van den Brug groep op de markten voor de detailhandel in nieuwe personenauto s en lichte bestelauto s is er geen reden om aan te nemen dat de onderhavige concentratie marktafsluitende effecten zal hebben en kan worden geconcludeerd dat ook ten aanzien van het verticale effect van de voorgenomen concentratie er geen reden is om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VII. CONCLUSIE 31. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 32. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 20 november 2003 De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, voor deze: W.g. mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepsschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 7 Openbare versie