BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid van de Mededingingswet. Nummer 3284/19 Betreft zaak: 3284/ Van Nieuwpoort - De Hoop Terneuzen - Readymix I. MELDING 1. Op 24 december 2002 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Van Nieuwpoort Belgium N.V. en De Hoop Terneuzen B.V. gezamenlijke zeggenschap zullen verkrijgen over Readymix Belgium N.V., in de zin van artikel 27, onder c, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 249 van 31 december Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Van Nieuwpoort Belgium N.V. (hierna: Van Nieuwpoort) is een naamloze vennootschap naar Belgisch recht. Van Nieuwpoort maakt deel uit van de Van Nieuwpoort groep. De Van Nieuwpoort groep is actief in de winning en productie alsmede de handel en het transport van grind en zand, de productie van en handel in betonmortel en de productie van en handel in betonproducten. 3. De Hoop Terneuzen B.V. (hierna: De Hoop) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. De Hoop is als internationale holdingmaatschappij (in)direct houdster van een aantal werkmaatschappijen die deel uitmaken van de De Hoop groep, waaronder S.A.T.I.C. N.V. De De Hoop groep is actief in de handel en transport van aggregaten (weg- en waterbouwartikelen, zand, grind en cement), de productie van en handel in betonproducten, de productie en het vervoer van natte betonmortel, de handel in bouwmaterialen en de detailhandel in doe-het-zelf artikelen. 4. Readymix Belgium N.V. (hierna: Readymix) is een naamloze vennootschap naar Belgisch recht. Alle aandelen in Readymix worden gehouden door RMC Holdings B.V. Readymix is via haar 1 Openbare versie

2 dochterondernemingen en deelnemingen actief als producent van stortklaar beton en van aggregaten. III. DE GEMELDE OPERATIE 5. De gemelde operatie betreft de overdracht door RMC Holdings B.V. van haar aandelen in Readymix aan Van Nieuwpoort en De Hoop. Van Nieuwpoort en De Hoop zullen [ ] % van de aandelen houden, waarbij De Hoop [ ] % van de aandelen rechtstreeks zal houden, terwijl haar dochter S.A.T.I.C. N.V. [ ] % van de aandelen in Readymix zal houden. Een en ander is neergelegd in de Share Sale and Purchase Agreement, d.d. 18 december Van Nieuwpoort zal haar activiteiten in België op het gebied van betonmortel geheel inbrengen in Readymix. In de Share Sale and Purchase Agreement is vastgelegd dat de aggregatendivisie van Readymix onmiddellijk na de onderhavige transactie wordt doorverkocht en geleverd aan een met name genoemde derde die eveneens daartoe verbonden is. Die transactie is geen onderwerp van het onderhavige besluit en blijft derhalve buiten de beoordeling. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. Voor de beoordeling van de toepasselijkheid van het concentratietoezicht wordt in het navolgende ingegaan op de vraag of de gemelde operatie resulteert in de totstandbrenging van een gemeenschappelijke onderneming die duurzaam alle functies van een zelfstandige economische eenheid vervult en die er niet toe leidt dat de oprichtende ondernemingen hun marktgedrag coördineren. Gezamenlijke zeggenschap 8. Van Nieuwpoort en De Hoop zullen [ ] % van de aandelen in Readymix houden. Uit de door partijen overgelegde statuten van Readymix d.d. 18 december 2002 blijkt dat de algemene vergadering van aandeelhouders de bevoegdheid heeft de leden van de Raad van Bestuur te benoemen en te ontslaan. Er zijn geen relevante bijzondere afspraken of regelingen gemeld. Geconcludeerd kan worden dat Van Nieuwpoort en De Hoop gezamenlijke zeggenschap zullen verkrijgen over Readymix. 2 Openbare versie

3 Duurzame zelfstandige economische eenheid 9. Uit de door partijen overgelegde statuten van Readymix d.d. 18 december 2002 blijkt dat Readymix bestaat voor onbepaalde duur. Partijen hebben aangegeven dat ook na de transactie Readymix haar eigen inkoopbeleid met betrekking tot grondstoffen zal bepalen. Readymix koopt jaarlijks circa [ ] ton grondstoffen in. Gezien de beschikbaarheid van grondstoffen en de geografische ligging van een groot deel van de betoncentrales van Readymix, zal [ ] ton grondstoffen voor levering door de moederondernemingen in aanmerking kunnen komen. Het uitgangspunt blijft dat Readymix tegen marktconforme voorwaarden op de door Readymix gewenste prijs-kwaliteit verhouding zal inkopen. Mede gezien het feit dat Readymix voorafgaand aan de transactie al als een volwaardige onderneming op de markt functioneert, mag worden aangenomen dat zij na de transactie is aan te merken als een volwaardige gemeenschappelijke onderneming die alle functies van een onderneming vervult. Geen coördinatie door de moederondernemingen 10. De oprichting van een volwaardige joint venture is normalerwijze een concentratie, tenzij dit een coördinatie van het concurrentiegedrag van onafhankelijke ondernemingen tot doel of tot gevolg heeft die waarschijnlijk tot een beperking van de mededinging in de zin van artikel 6 van de Mededingingswet zal leiden In eerdere besluiten 2 is de mogelijkheid van een lokale markt voor natte betonmortel in het midden gelaten. Het geografische leveringsbereik van een betonmortelcentrale zou kunnen worden voorgesteld als een cirkel met een straal van 30 à 40 kilometer rondom de betonmortelcentrale. 12. In eerdere besluiten 3 is eveneens gesuggereerd dat door overlap in het geografische bereik van betoncentrales sprake zou kunnen zijn van homogenisering van de concurrentievoorwaarden in een groter gebied. Dit wordt het keteneffect genoemd. De homogenisering van de concurrentievoorwaarden zou er dan toe leiden dat de markt voor deze producten nationaal of ruimer dan nationaal is. 1 Vgl. Mededeling van de Commissie inzake het onderscheid tussen gemeenschappelijke ondernemingen met het karakter van een concentratie of een samenwerkingsverband in de zin van Verordening (EEG) nr. 4064/89 van de Raad betreffende de controle op concentraties van ondernemingen (PB C385 van 31 december 1994, blz. 1), punt Zie bijvoorbeeld het besluit van 20 juli 2001 in zaak 2427/ NCD Fernhout, punt Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 2427/ NCD Fernhout, reeds aangehaald, de punten 32 tot en met Openbare versie

4 13. Readymix is uitsluitend actief op de markt voor natte betonmortel in België. De Hoop heeft zeer beperkte activiteiten op het gebied van natte betonmortel in België en Van Nieuwpoort brengt haar activiteiten op het gebied van natte betonmortel in België in in Readymix. De moederondernemingen hebben op de markt voor natte betonmortel in Nederland marktaandelen van respectievelijk [0-10]% en [0-10]%. Indien wordt uitgegaan van een markt ruimer dan nationaal, dan zijn de marktaandelen van de moederondernemingen nog geringer. Indien wordt uitgegaan van het leveringsbereik van 40 kilometer rondom de betonmortelcentrales dan is er geen overlap tussen de leveringsgebieden van de centrales van alle drie de betrokken partijen. 14. Voor wat betreft de verticale relatie tussen de markt voor grondstoffen waarop de moederondernemingen actief zijn en de markt voor natte betonmortel waarop Readymix actief is, geldt dat de afzet die de moederondernemingen realiseren en verwachten te realiseren bij Readymix, niet van dermate groot belang is dat deze de moederondernemingen aanleiding zou geven hun concurrentiegedrag te coördineren. 15. In het licht van het bovenstaande bestaat geen aanleiding om aan te nemen dat de concentratie tot coöperatieve effecten zal leiden tussen de moederondernemingen en kan worden aangenomen dat indien deze effecten toch aanwezig mochten zijn, deze bovendien gering van omvang zullen zijn in verhouding tot de operatie in haar geheel. 4 Conclusie 16. Op grond van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de gemelde operatie een concentratie is in de zin van artikel 27, onder c, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 5 beschreven transactie leidt ertoe dat Van Nieuwpoort en De Hoop gezamenlijke zeggenschap verkrijgen over Readymix. 17. Betrokken ondernemingen zijn Van Nieuwpoort, De Hoop en Readymix, exclusief haar aggregatendivisie. 18. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. 4 Vgl. Mededeling van de Commissie inzake het onderscheid tussen gemeenschappelijke ondernemingen met het karakter van een concentratie of een samenwerkingsverband in de zin van Verordening (EEG) nr. 4064/89 van de Raad betreffende de controle op concentraties van ondernemingen (PB C385 van 31 december 1994, blz. 1), punt Openbare versie

5 V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en Natte betonmortel 19. Van Nieuwpoort, De Hoop en Readymix zijn actief op het gebied van de productie van natte betonmortel. In eerdere besluiten 5 is uitgegaan van een aparte productmarkt voor natte betonmortel. Voor de beoordeling van de gevolgen van de onderhavige concentratie wordt eveneens uitgegaan van een aparte markt voor natte betonmortel. Grondstoffen 20. Van Nieuwpoort en De Hoop zijn beide actief op de mogelijke markt voor productie en handel in grondstoffen. Deze grondstoffen worden onder meer gebuikt voor de productie van natte betonmortel. Readymix is niet actief op het gebied van productie van en handel in grondstoffen, maar is wel actief als afnemer van grondstoffen voor de productie van natte betonmortel. Derhalve zijn deze markten verticaal beïnvloed. 21. In eerdere besluiten 6 is aangegeven dat er op het gebied van grondstoffen mogelijk aparte markten bestaan voor: (1) ophoogzand, (2) beton- en metselzand, (3) grind en (4) overige grondstoffen. Tevens is in eerdere besluiten 7 van de d-g NMa aangegeven dat er op het gebied van grondstoffen mogelijk markten bestaan voor: (i) productie van grondstoffen en (ii) handel in grondstoffen. Een exacte afbakening is in deze besluiten in het midden gelaten omdat dit voor de materiële beoordeling geen verschil maakte. 22. Voor de beoordeling van de gevolgen van de onderhavige concentratie kan het eveneens in het midden blijven of op het gebied van grondstoffen een nader onderscheid dient te worden gemaakt naar de in punt 21 genoemde (deel)markten, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 34). Rel evant e geogr af isch e mar kt en Natte betonmortel 5 Zie bijvoorbeeld het besluit van 28 mei 2002 in zaak 2957/ENCI Paes, punt Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 2957/ ENCI Paes, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 2957/ ENCI Paes, reeds aangehaald, punt Openbare versie

6 23. Partijen gaan uit van een nationale markt voor natte betonmortel. Ter onderbouwing hiervan stellen partijen dat in de omringende landen een afwijkende regelgeving geldt. In België worden bijvoorbeeld andere kwaliteitseisen gesteld, aldus partijen. Bovendien is voor leveringen in België een aparte certificering nodig. Voor zover partijen bekend, beschikken slechts enkele Nederlandse betoncentrales over een Belgisch certificaat. Oorzaak hiervan zijn onder meer de kosten die voor certificering moeten worden gemaakt. Daarnaast speelt volgens partijen een rol, dat het grensgebied veelal landelijk gebied is met beperkte bouwactiviteiten en dat aannemers weinig grensoverschrijdende activiteiten verrichten. Ten slotte stellen partijen dat de grensoverschrijdende leveringen van betonmortel zeer gering zijn. Zij schatten dat minder dan 0,5% van de jaarlijkse behoefte aan betonmortel in België vanuit Nederland wordt geleverd. Andersom wordt geschat dat niet meer dan 1% tot 2% van de Nederlandse behoefte aan betonmortel vanuit België wordt geleverd. 24. Partijen stellen dat de geografische afbakening van de markt voor natte betonmortel niet kleiner is dan nationaal. In Nederland zijn ongeveer 180 betoncentrales gevestigd die min of meer verspreid liggen over het Nederlandse grondgebied. Dit betekent dat een groot aantal centrales op minder dan 80 kilometer van elkaar gevestigd is. Hierdoor ontstaat een keten van elkaar overlappende cirkels. Deze heeft tot gevolg dat de mededingingsvoorwaarden over geheel Nederland min 0f meer uniform zijn, zodat sprake is van een nationale markt. 25. Uit eerdere besluiten 8 volgt dat natte betonmortel in vrijwel alle gevallen wordt geleverd en verwerkt binnen een leveringsgebied dat kan worden voorgesteld als een cirkel met een straal van 30 à 40 kilometer, met als middelpunt de locatie van de desbetreffende betonmortelcentrale. Door overlap in het geografische bereik van betoncentrales zou echter sprake kunnen zijn van een homogenisering van de concurrentievoorwaarden in een groter gebied. Evenals in eerdere besluiten, kan het in het onderhavige geval in het midden blijven of de markt voor natte betonmortel lokaal, nationaal of ruimer dan nationaal is, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 28 tot en met 32). Grondstoffen 26. Partijen gaan uit van een nationale markt. Marktpartijen hebben desgevraagd aangegeven dat zij hun grondstoffen betrekken uit Nederland, België en Duitsland. De afstand waarover grondstoffen worden vervoerd, is afhankelijk van de transportkosten, aldus marktpartijen. Alle marktpartijen hebben aangegeven geen grondstoffen te betrekken uit andere landen dan Nederland, België en Duitsland, omdat de transportkosten dan te hoog zouden worden. 8 Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 2427/ NCD Fernhout, reeds aangehaald, de punten 32 tot en met Openbare versie

7 27. In eerdere besluiten is op het gebied van de productie van en handel in grondstoffen in het midden gelaten of dient te worden uitgegaan van regionale markten, een nationale markt of van een markt die ruimer is dan nationaal. Gelet op de geografische spreiding van de afnemers van partijen 9 en de vaak landelijk opererende concurrenten is er voor de onderhavige beoordeling geen reden uit te gaan van lokale of regionale markten voor de productie van en handel in grondstoffen. 10 Het kan in het onderhavige geval in het midden worden gelaten of de mogelijke markt voor de productie van en handel in grondstoffen nationaal of ruimer dan nationaal dient te worden afgebakend, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 33 tot en met 35). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Natte betonmortel 28. Readymix betoncentrales RMB Brugge en RMB Gent liggen binnen een rij-afstand van 80 kilometer van de betoncentrales Breskens Beton B.V. en De Hoop Betonmortel B.V. te Terneuzen van De Hoop. Tevens ligt de betoncentrale RMB Antwerpen van Readymix binnen een rij-afstand van 80 kilometer van betoncentrale BC De Mark B.V. van De Hoop. Ten slotte ligt de betoncentrale RMB Peer van Readymix binnen een rij-afstand van 80 kilometer van de betoncentrales BC Den Bosch B.V. en Veghelse Betonmortelcentrale van Van Nieuwpoort. 29. Indien wordt uitgegaan van regionale markten ter grote van een leveringsgebied met een straal van 30 á 40 kilometer, met als middelpunt de locatie van de desbetreffende betonmortelcentrale, dan zouden de activiteiten van De Hoop en Readymix en van Van Nieuwpoort en Readymix overlappen in de hierboven genoemde drie gebieden. 30. Partijen stellen echter dat er feitelijk geen overlap is tussen de Nederlandse en de Belgische centrales, aangezien de Nederlandse centrales van De Hoop en van Van Nieuwpoort uitsluitend in Nederland leveren en de Readymix centrales uitsluitend in België. Reden hiervoor is, dat Nederlandse centrales van de Van Nieuwpoort groep en van de De Hoop groep niet over het Belgische Benor certificaat beschikken, terwijl de Readymix centrales niet over het Nederlandse KOMO certificaat beschikken. Partijen geven aan dat overigens in geen van de drie gebieden het gezamenlijke marktaandeel van Van Nieuwpoort en Readymix en het gezamenlijk marktaandeel van De Hoop en Readymix meer dan 15% zal bedragen. 9 De grondstoffen worden door de De Hoop Groep en de Van Nieuwpoort Groep door geheel Nederland en België afgezet. In Duitsland zijn de afnemers van Van Nieuwpoort gevestigd in de deelstaten Niedersachsen en Nordrhein Westfalen. 10 Zie bijvoorbeeld ook het besluit van 3 november 2000 in zaak 2134/ Houdstermaatschappij Dekker B.V. Janssen de Jong Productie B.V., punt Openbare versie

8 31. Indien wordt uitgegaan van een nationale markt voor natte betonmortel, overlappen de activiteiten van de moederondernemingen de activiteiten van de dochteronderneming niet. 32. Indien wordt uitgegaan van een markt voor natte betonmortel die Nederland en België omvat, bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen circa [10-20]%. Partijen schatten hierbij de totale omzet in 2001 op de Nederlandse markt op circa EUR 632 miljoen 11 en op de Belgische markt op circa EUR 600 miljoen. Grondstoffen 33. Indien wordt uitgegaan van (een) nationale markt(en) voor grondstoffen, is er geen sprake van een verticale relatie, aangezien Readymix op de downstream-markt voor natte betonmortel niet actief is in Nederland. 34. Indien wordt uitgegaan een markt voor grondstoffen die Nederland en België omvat, bedragen de marktaandelen van De Hoop en Van Nieuwpoort [0-10]% respectievelijk [0-10]%. 12 Zou binnen de markt voor grondstoffen onderscheid worden gemaakt naar productie van grondstoffen enerzijds en handel in grondstoffen anderzijds, dan wijken de marktaandelen van partijen niet significant af. Ook indien binnen de markt voor grondstoffen nader onderscheid zou worden gemaakt naar ophoogzand, beton- en metselzand, grind en overige grondstoffen wijken de marktaandelen van De Hoop en Van Nieuwpoort niet aanzienlijk af van het marktaandeel op de totale grondstoffenmarkt. 35. Gezien deze marktaandelen, en de marktaandelen op de markt voor natte betonmortel (zie de punten 30 tot en met 32), is er geen reden om aan te nemen dat ten gevolge van deze concentratie marktafsluitende effecten zullen ontstaan. VI. CONCLUSIE 36. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 11 Zie ook het besluit in zaak 2957/ENCI Paes, reeds aangehaald, punt Partijen schatten de omvang van de markt voor grondstoffen in Nederland op circa 145 miljoen ton en in België op circa 62 miljoen ton (inclusief ophoogzand). 8 Openbare versie

9 37. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 24 februari 2003 De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepsschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 9 Openbare versie