Wateropgave Arnhem-Noord II (2013) augustus 2013 Ondergetekenden, en 1. De gemeente Arnhem, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw M.J. van Gastel-Schaffner wethouder van de gemeente Arnhem, daartoe bevoegd op grond van het Algemeen mandaatbesluit gemeente Arnhem 2013, documentnummer 2013.0.015.190 hierna: de gemeente 2. De publiekrechtelijke rechtspersoon Waterschap Rijn en IJssel, zetelend te Doetinchem, Liemersweg 2, te dezen krachtens artikel 95 van de Waterschapswet rechtsgeldig vertegenwoordigd door zijn dijkgraaf de heer drs. H. Th. M. Pieper, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van dijkgraaf en heemraden d.d., hierna te noemen: het waterschap, De gemeente en het waterschap hierna gezamenlijk ook te noemen: partijen. Overwegende dat: A. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) van 2003 is opgenomen dat waterschappen en gemeenten de wateropgave ten gevolge van verstedelijking in beeld moeten brengen. De gemeente en het waterschap hebben in het gezamenlijk opgesteld waterplan van Arnhem (2004-2009) opgenomen de wateropgave conform NBW in beeld te brengen en aan de slag te gaan. Dit is de aanleiding geweest om in 2005 een hydrologisch (model)onderzoek uit te voeren naar het watersysteem in Arnhem-Noord en Velp. Uit dit hydrologisch (model)onderzoek is gebleken dat het watersysteem niet voldoet aan de NBW norm voor inundatie vanuit het watersysteem in stedelijk gebied. In 2006 is dit verder uitgewerkt en is duidelijk geworden dat het waterschap een waterbergingsopgave heeft in Arnhem (Presikhaaf). B. In 2003 was de gemeente bezig met plannen om de wijk Presikhaaf te herstructureren en daarbij een natte ecozone aan te leggen tussen Park Presikhaaf en de IJssel. De waterbergingsopgave van het waterschap en de plannen van de gemeente zijn in de jaren daarna samengevoegd. Dit heeft geresulteerd in de Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord die in juli 2009 gesloten is. 1
C. Op 26 augustus 2010 heeft zich in Arnhem een extreme neerslagsituatie voorgedaan. Opvallend was dat deze extreme bui niet tot (extreme) peilstijgingen in het watersysteem heeft geleid. Dit is voor het waterschap en de gemeente aanleiding geweest om de waterbergingsopgave opnieuw te bekijken. Hierbij is geconstateerd dat in 2005 de ingevoerde gegevens van de gemeente en het waterschap niet voldoende actueel waren en dat enkele aannames bijgesteld moesten worden. In 2012 is het model uit 2005 aangepast met de meest actuele riolerings- en watersysteemgegevens. Op basis van deze berekening is gebleken dat er beperkte waterbergingsopgaven zijn in Presikhaaf en opgaven zijn op vijf andere locaties in Arnhem-Noord. Dit is voor het waterschap aanleiding geweest om met de gemeente de mogelijkheden te verkennen om de Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord van juli 2009 te herzien. D. De nieuwe locaties waarvoor een wateropgave is berekend zijn: Industrieterrein t Broek, Vosdijk, Molenbeke/Angerenstein/Velperweg en Beek op de Paasberg (wijk Geitenkamp). Daarnaast is een nieuwe watergang noodzakelijk langs de Bethaniënstraat (wijk Presikhaaf). In bestuurlijk overleg tussen de gemeente en het waterschap is afgesproken dat de nieuwe opgave op het Industrieterrein t Broek zo mogelijk wordt opgelost binnen de ecozone Presikhaaf. De overige locaties kunnen niet gekoppeld worden aan de ecozone. E. Eerder genoemde ontwikkelingen brengen met zich mee dat er een herziening van de door partijen in de Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord van juli 2009 vastgestelde afspraken plaats moet vinden. De Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord van juli 2009 zal door het ondertekenen van de Beëindigingsovereenkomst Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord komen te vervallen. De afspraken in onderhavige overeenkomst Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord II (hierna: de Overeenkomst), zullen hiervoor in de plaats treden. Partijen komen het volgende overeen: 2
Artikel 1. Definities 1.1. In deze Overeenkomst worden de navolgende definities gehanteerd: Kosten Interne kosten Uitwerkingsplan Wateropgave Overeenkomst Locaties De aan partijen door derden in rekening gebrachte bedragen voor geleverde diensten en uitgevoerde werken welke betrekking hebben op de realisatie van de wateropgave voor de desbetreffende locatie; De door ieder der partijen te maken kosten verband houdende met de inzet van de eigen medewerkers en eigen diensten De tussen partijen per locatie te sluiten nadere overeenkomsten waarin per locatie afspraken worden vastgelegd als bedoeld in artikel 4.7 de waterbergingsopgave conform Nationaal Bestuursakkoord Water De onderhavige overeenkomst Ieder van de vijf in artikel 4 bedoelde locaties waar zich knelpunten ten aanzien van de Wateropgave voordoen 1.2 De definitie van woorden in enkelvoud omvat ook de meervoudsvorm daarvan en vice versa. Artikel 2. Doel overeenkomst Partijen gaan hierbij een samenwerking aan om de Wateropgave in Arnhem Noord te realiseren. Meer specifiek betreft het werkzaamheden op de vijf Locaties: Industrieterrein t Broek, Vosdijk, Molenbeke/Angerenstein/Velperweg, watergang Bethaniënstraat en Beek op de Paasberg (Geitenkamp). Het is de bedoeling van partijen dat de werkzaamheden op de hierboven genoemde Locaties uiterlijk 31 december 2017 gerealiseerd zijn, tenzij in de op te stellen Uitwerkingsplannen per locatie een specifieke nadere datum is bepaald. 3
Artikel 3. Publiekrechtelijke bevoegdheden 3.1. Het in de onderhavige Overeenkomst bepaalde laat de publiekrechtelijke positie en bevoegdheden van de gemeente en het waterschap onverlet. 3.2. Indien ten gevolge van publiekrechtelijke besluitvorming van een betrokken overheidsorgaan, of indien ten gevolge van besluiten van hogere overheden c.q. uitspraken van de (bestuurs)rechter al dan niet in het kader van bezwaarberoepsprocedures, het publiekrechtelijk en/of planologisch kader voor het gebied geen grondslag biedt voor de realisatie van de projecten, zoals opgenomen in artikel 4 van de Overeenkomst, dan zullen partijen in overleg treden en bezien of adequate alternatieven kunnen worden ontwikkeld op basis van de alsdan gebleken publiekrechtelijke beperkingen. 3.3. Indien partijen er niet in slagen andere oplossingen te ontwikkelen zoals bedoeld in het vorige lid, dan kunnen partijen de Overeenkomst voor wat betreft de afspraken voor de betreffende Locatie ontbinden. Dit laat de afspraken voor de overige Locaties onverlet. 3.4 Indien partijen de Overeenkomst voor een specifieke Locatie ontbinden als bedoeld in het vorige lid, maken zij tevens nadere afspraken over de gevolgen van de ontbinding. Zij betrekken daarin onder meer, doch niet uitsluitend, de eventuele toezeggingen en overeenkomsten die zij reeds ter uitvoering van de werken voor de betreffende Locatie met derden zijn aangegaan. Artikel 4. Afspraken per locatie 4.1. Industrieterrein t Broek 4.1.1. Opgave Op Industrieterrein t Broek is sprake van een bergingstekort van 6.000 m 3. Dit wordt enerzijds veroorzaakt doordat het een verhard gebied is met weinig oppervlaktewater en anderzijds doordat afstromend hemelwater niet weg kan vanwege krappe duikers. Deze duikers zorgen voor opstuwing in de watergangen. Het betreft hier dus zowel een hydraulisch als een bergingsprobleem. 4
4.1.2. Maatregel Op Industrieterrein t Broek is een verbeterd gescheiden rioolstelsel aanwezig. Het hemelwaterriool van dit stelsel wordt momenteel niet volledig gebruikt. Door een verbinding te maken tussen het oppervlaktewatersysteem en het hemelwaterriool, kan overtollig oppervlaktewater, vanuit de watergang langs de Blankenweg, worden afgevoerd naar de watergang langs de Conradweg. Hierna wordt het water via twee bestaande duikers richting Presikhaaf afgevoerd. Het hemelwaterriool van het verbeterd gescheiden rioolstelsel moet hiervoor op enkele onderdelen worden aangepast. In Presikhaaf wordt ter hoogte van het Refugium één (1) hectare waterberging gerealiseerd. Hiermee kan op deze locatie tot 6.000 m 3 water vanuit Industrieterrein t Broek worden geborgen. De gemeente verkoopt deze hectare grond aan het waterschap gelijk het waterschap deze grond van de gemeente koopt voor een bedrag van 78,- m². 4.1.3. Verdeling kosten Industrieterrein 't Broek gem. WRIJ Werkzaamheden buiten 't Broek graven retentie 0% 100% verleggen kabels en leidingen 50% 50% verwerken vrijkomende grond 50% 50% inrichten omgeving 100% 0% inrichten functionele waterberging 0% 100% slopen gebouwen 50% 50% aankoop 1 ha grond 0% 100% bijkomende kosten buiten het Broek 50% 50% Werkzaamheden binnen 't Broek verwijderen verharding 0% 100% bronbemaling 0% 100% verwijderen bestaande duikers 0% 100% aanleggen nieuwe duikers 0% 100% Aanpassingen VGS-stelsel 0% 100% kabels en leidingen 50% 50% tijdelijke afdamming 0% 100% Bijkomende kosten binnen het Broek 0% 100% 4.1.4. Vrijwaring waterkwaliteitsvermindering Het rioolstelsel op het Industrieterrein t Broek is in het afgelopen decennium op voorspraak van het waterschap omgebouwd van een gescheiden rioolstelsel naar een verbeterd gescheiden rioolstelsel. De reden hiervoor was gelegen in het verbeteren van de waterkwaliteit van het oppervlaktewater. Doordat een gedeelte van het verbeterd gescheiden rioolstelsel op verzoek van het waterschap weer teruggevormd wordt naar een gescheiden stelsel, bestaat de mogelijkheid dat hierdoor een verandering van de waterkwaliteit van het oppervlaktewater optreedt. 5
Het waterschap zal de gemeente geen aanvullende maatregelen opleggen ter voorkoming van een teruggang van de waterkwaliteit, stelt de gemeente hiervoor niet aansprakelijk en het waterschap vrijwaart de gemeente van aanspraken van derden hieromtrent. 4.2. Inundatie Vosdijk 4.2.1. Opgave Ter plekke van autodealer Zijm aan de Merwedestraat/Vosdijk vindt inundatie plaats, doordat een tweetal forse overstorten, met samen een uitstroomdebiet van bijna 1 m 3 /s lozen op een vrij kleine watergang en een ronde duiker van 800 mm doorsnede. 4.2.2. Maatregel Het verwijderen van de duiker lost de inundatieproblematiek op. Het overstortwater heeft slechts een beperkte invloed benedenstrooms. De watergang benedenstrooms is voldoende ruim gedimensioneerd. Het verwijderen van de duiker heeft geen consequenties voor de bereikbaarheid van de aangrenzende percelen. 4.2.3. Verdeling kosten Vosdijk gem. WRIJ verwijderen of vervangen duikers 0% 100% 4.3. Inundatie Molenbeke/Angerenstein/Velperweg 4.3.1. Opgave De inundatie in Molenbeke is modelmatig naar voren gekomen. De inundatie in Molenbeke wordt in het model veroorzaakt door een te krappe en ondiepe watergang (Molenbeek). De Klarenbeek loopt via een duiker onder de Velperweg door (na deze onderdoorgang gaat de Klarenbeek over in de Molenbeek). Deze duiker beperkt de afvoercapaciteit, waardoor permanent relatief schoon water vanuit het oppervlaktewater het riool instroomt. 4.3.2. Maatregel Het knelpunt ter hoogte van de Velperweg wordt, gelijktijdig met de reconstructie van de Velperweg (2015/2016) opgelost. De duiker onder de Velperweg wordt verwijderd en vervangen door een roostergoot. Daarnaast wordt de verbinding met de riolering opgeheven. Er bestaat een gerede kans dat de capaciteit van de Molenbeek ter hoogte van de particuliere tuinen ontoereikend is om een groter debiet af te voeren. Hierdoor kunnen inundaties ontstaan in de tuinen. Passende maatregelen in de Klarenbeek en de Molenbeek zijn dan nodig. 6
De opgave met betrekking tot de Molenbeek is nog niet helemaal in beeld. Het waterschap en de gemeente pakken dit gezamenlijk op, waar nodig in samenwerking met de bewoners. 4.3.3. Verdeling kosten Molenbeke/Angerenstein/Velperweg gem. WRIJ Verwijderen verharding (reconstructie Velperweg) 100% 0% verwijderen duiker 0% 100% verbinding met riolering opheffen 50% 50% aanleggen roostergoot 0% 100% Het onderzoek naar verdere noodzakelijke maatregelen t.b.v. capaciteit Molenbeek en / of aanpassing van de waterverdeling bovenstrooms wordt gezamenlijk uitgevoerd (beide 50%). 4.4. Watergang Bethaniëstraat 4.4.1. Opgave Bij extreme neerslag kunnen er op bepaalde plekken in Presikhaaf inundaties ontstaan. Het water heeft een lange weg door de wijk te gaan, alvorens het wordt uitgeslagen door het Duno-gemaal. Bij extreme situaties is er behoefte aan een noodoverlaat die de af te leggen afstand naar het Duno-gemaal verkort. 4.4.2. Maatregel De afvoer van overtollig water wordt gestroomlijnd met de aanleg van een noodoverloop langs een deel van de Bethanienstraat (vanaf de kruising met de Lacombléstraat) en het vergroten van twee duikers. De noodoverloop wordt aangelegd als een lokale laagte in het maaiveld. De strook grond waarover de noodoverlaat zal worden gerealiseerd ligt grotendeels binnen de ontwikkeling van het ZOC Betaniënstraat. Een klein gedeelte van de strook valt buiten deze plangrens. De gemeente zal, alvorens zij overgaat tot verkoop en levering van de grond aan de ontwikkelaar, een beperkt zakelijk recht vestigen ten gunste van het waterschap ten behoeve van het realiseren van deze noodoverlaat. In het uitwerkingsplan worden afspraken gemaakt hoe om te gaan met de ondergrond van het gedeelte van de overlaat dat mogelijk buiten de plangrens van de ontwikkeling valt. 7
4.4.3. Verdeling kosten Bethanienstraat gem. WRIJ vestigen beperkt zakelijk recht 0% 100% aanleg noodoverlaat 0% 100% vervangen duikers 0% 100% 4.5. Beek op de Paasberg 4.5.1. Opgave Ter hoogte van Geitenkamp/Monnikenhuizen is er op de Bernardlaan, Vondellaan en Van Maerlantstraat bij extreme neerslag sprake van wateroverlast. De oorzaak van de problematiek is vrijwel identiek op de drie locaties. Op het laagste punt van deze straten gaat de Beek op de Paasberg via een duiker onder de weg door. Deze duikers zijn hydraulisch ontoereikend om het afstromend wegwater tezamen met de afvoer van de beek te verwerken. 4.5.2. Maatregel De hydraulische capaciteit van de verbindingen wordt vergroot. Ook wordt de inrichting van de kruisingen verbeterd. De gemeente en het waterschap maken gezamenlijk een ontwerp voor de drie knelpunten. Partijen hebben afgesproken dat de werkzaamheden die in de watergang plaats vinden (inclusief verwijderen en plaatsen duikers) voor rekening is van het waterschap, de inrichting van de omgeving (zoals het verwijderen van bestrating en leggen bestrating en inrichting zoals beplanting) voor rekening van de gemeente komt. 4.5.3. Verdeling kosten Beek op de Paasberg gem. WRIJ Verbindingen bij Bernardlaan / Vondellaan / v Maerlantstraat verwijderen groen 50% 50% verwijderen verharding 100% 0% vervangen duiker 0% 100% grondwerk 50% 50% inrichting omgeving 100% 0% aanpassingen bestaande watergang 0% 100% bijkomende kosten 50% 50% kabels en leidingen 50% 50% 8
4.6. Algemene afspraken geldend voor alle locaties 4.6.1. Partijen dragen er zorg voor dat aannemers en andere bij de uitvoering van de projecten door hen ingeschakelde partijen handelen conform de uitgangspunten en doelen van de Overeenkomst en het uitgangspunt en doel van de desbetreffende Locatie. 4.6.2. Partijen zorgen binnen hun publiekrechtelijke- en privaatrechtelijke bevoegdheden er voor dat de inrichting van de Locaties afgestemd kunnen worden op de functies waterberging en natte natuur. 4.6.3. Partijen betrekken elkaar bij het ontwerpen van plannen voor de Locaties waar partijen beide een opgave hebben. 4.6.4. Interne kosten komen steeds voor rekening van de partij die zich voor die kosten gesteld ziet. Artikel 5. Uitwerking per locatie 5.1. Partijen zullen per locatie, zoals opgenomen in artikel 4.1., tot en met 4.5., van de Overeenkomst, Uitwerkingsplannen opstellen 5.2. In de Uitwerkingsplannen, zoals genoemd onder 5.1., zullen per locatie afspraken vastgelegd worden met betrekking tot onder andere: - Tijdspad voor het realiseren van de werkzaamheden; - Welke werkzaamheden door welke partij worden uitgevoerd dan wel gecoördineerd, waarbij onder andere rekening gehouden wordt met fiscale aspecten en met de (wettelijke) aansprakelijkheden van partijen; - Welke partij de (mogelijke) aanbestedingsprocedure, (mogelijke) vergunningaanvragen en de mogelijk op te stellen plannen en/of ontwerpen voor zijn rekening neemt; - afspraken met betrekking tot eventuele grondtransacties dan wel eigendomsoverdrachten en daarbij op te nemen beperkingen; - Het opstellen en vaststellen van een raming van de Kosten; - Afspraken met betrekking tot beheer- en onderhoud; 9
- Afspraken omtrent aansprakelijkheid; - Afspraken ten aanzien van hoe om te gaan met BTW (in relatie tot het BTW compensatiefonds) - Moment van afrekening. 5.3. Partijen streven ernaar de Uitwerkingsplannen uiterlijk 31 december 2014 gereed te hebben. Artikel 6. Financiële afspraken 6.1. De raming van de Kosten zal voor iedere Locatie worden vastgelegd in het Uitwerkingsplan. Partijen spannen zich er voor in dat de Kosten als opgenomen in het Uitwerkingsplan niet zullen worden overschreden. In geval van overschrijding van de geraamde Kosten voor een Locatie treden partijen in overleg. Voor zover een overschrijding zich voordoet bij opgedragen werkzaamheden door de ene partij en die werkzaamheden voor rekening komen van de andere partij, blijft het bedrag waarmee de Raming wordt overschreden voor rekening van de partij die de werkzaamheden opdraagt. Overheveling van een restant van een raming van een Locatie en onderlinge verrekening tussen Locaties is niet toegestaan 6.2. Financiële afrekening vindt plaats op basis van werkelijke kosten (nacalculatie) waarbij Interne Kosten van partijen voor eigen rekening blijven. Indien een van partijen dat wenselijk acht zal de gemeente als penvoerder zorgdragen voor een accountantsverklaring betreffende de werkelijke Kosten met betrekking tot de Locaties waar beide partijen een opgave hebben ( t Broek, Molenbeek/Angerenstein en Beek op de Paasberg). Deze accountantsverklaring zal na realisatie van deze projecten kunnen worden gevraagd door het waterschap. De kosten van de accountantsverklaring zullen door partijen, ieder voor de helft gedragen worden. Artikel 7 Duur van de Overeenkomst Deze Overeenkomst wordt aangegaan voor onbepaalde tijd en eindigt indien aan alle uit de Overeenkomst en uit de Uitwerkingsplannen voortvloeiende en samenhangende verplichtingen van partijen is voldaan. 10
Artikel 8 Overleg, monitoren voortgang 8.1 Partijen zullen voor de voortgang en uitwerking van de Overeenkomst, ten minste eenmaal per kwartaal, en zo nodig frequenter met elkaar in ambtelijk overleg treden, over onder andere de planvorming, uitvoering en financiële voortgang van de gezamenlijke projecten (Beek op de Paasberg, t Broek en Angerenstein/Molenbeek). 8.2. Partijen benoemen beiden een contactpersoon uit de eigen organisatie ten behoeve van de uitwerking van de Overeenkomst. De contactpersonen kunnen partijen slechts binden na uitdrukkelijke goedkeuring van de colleges van B&W, respectievelijk D&H. 8.3. Partijen zullen minimaal één maal per jaar in het reguliere bestuurlijke overleg tussen de gemeente en het waterschap de voortgang, implementatie en doelmatigheid van de Overeenkomst bespreken. Tevens zal de financiële en feitelijke voortgang van de gezamenlijke projecten worden besproken. Ieder der partijen kan de andere partij uitnodigen voor een extra overleg onder vermelding van het onderwerp van overleg. Artikel 9 Onvoorziene omstandigheden Indien zich een onvoorziene omstandigheid voordoet die niet evident in de risicosfeer van een der partijen ligt en die van dien aard is dat partijen naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de Overeenkomst niet mogen verwachten, zullen partijen met elkaar in overleg treden teneinde de Overeenkomst aan de onvoorziene omstandigheid aan te passen. Artikel 10 Toepasselijk recht en geschillen Op de onderhavige Overeenkomst is Nederlands recht van toepassing. Alle geschillen tussen partijen zullen worden beslecht door de bevoegde rechter in Arnhem. Artikel 11 Ondeelbaarheid 11.1 De Overeenkomst en de daarbij behorende bijlage treden in de plaats van alle andere overeenkomsten welke, hetzij mondeling, hetzij schriftelijk, voor de datum van ondertekening van de Overeenkomst tussen partijen terzake van het onderwerp van de Overeenkomst mochten zijn gesloten. Behoudens de afspraken zoals vastgelegd in de Beëindigingsovereenkomst Waterovereenkomst Wateropgave Arnhem Noord van juni 2013. 11
11.2 Indien één of meer bepalingen van de Overeenkomst niet rechtsgeldig blijken te zijn, zal de Overeenkomst voor het overige van kracht blijven. Partijen zullen over de bepalingen welke niet rechtsgeldig zijn overleg plegen, teneinde een vervangende regeling te treffen die wel rechtsgeldig is en zoveel mogelijk aansluit bij de strekking van de te vervangen regeling. 11.3 Indien de Overeenkomst ongeacht hetgeen in artikel 11.2. is bepaald, ontbonden wordt dan wel vernietigbaar wordt verklaard, dan zullen tevens de uit de Overeenkomst voortkomende Uitwerkingsplannen, conform artikel 3.3 van de Overeenkomst ontbonden dan wel vernietigd worden, tenzij het werk op een specifieke Locatie waar het betreffende Uitwerkingsplan voor opgesteld is, reeds gerealiseerd is. 11.4 Mocht er voor één of meer locaties zoals opgenomen in artikel 4 van de Overeenkomst geen Uitwerkingsplan tot stand komen, dan laat dit de afspraken die gemaakt zijn met betrekking tot de andere Locaties onverlet. Artikel 12 Bijlagen Bijlage: overzichtstekening met locaties Deze bijlage maakt integraal deel uit van deze overeenkomst Aldus overeengekomen en in tweevoud ondertekend, Arnhem, d.d. Doetinchem, d.d. Gemeente Arnhem Waterschap Rijn en IJssel. M.J. van Gastel-Schaffner Wethouder gemeente Arnhem.. drs. H. Th. M. Pieper dijkgraaf Waterschap Rijn en IJssel 12