Doelbewust regionaal Jaarverslag 2009

Doelbewust regionaal Jaarverslag 2009

Doelbewust regionaal Jaarverslag 2009

2 Uitgave Alfa-college, het christelijk Regionaal Opleidingencentrum voor Noord- en Oost-Nederland Redactie Michiel Commandeur, dienst Marketing, Communicatie en Voorlichting Eindredactie André Klunder, centrale eenheid Planning & Control Dirk Wijma, centrale eenheid Planning & Control Luuk Idema, bestuurssecretariaat Vormgeving Studio Dorèl, Groningen Fotografie Tom Ennema, Groningen Jan Gort, Hoogeveen Foto-creations Beilen, Beilen Druk HooibergHaasbeek, Meppel Publicatie Juni 2010 Hora Siccamasingel 312 Postbus 212 9700 AE Groningen Tel. 050-5973000 Fax 050-5973003 E-mail cvb@alfa-college.nl Internet www.alfa-college.nl

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Bericht Raad van Toezicht... 5 3 Beleid... 6 3.1 Missie en visie... 6 3.2 Speerpunten... 8 3.2.1 Talentencentrum... 8 3.2.2 Impact economische recessie... 8 3.2.3 Alfa-college: geheid beter!... 10 4 Koersuitspraken... 12 4.1 Koersuitspraak 1... 12 4.1.1 Zorg- en begeleidingsstructuur... 12 4.1.2 Trajecten ten behoeve van kwetsbare jongeren... 13 4.1.3 Toegankelijkheid en toelatingsbeleid... 14 4.1.4 Verzuimprotocol... 15 4.1.5 Verbeteracties n.a.v. tevredenheidsonderzoeken (o.a. JOB/Odin)... 15 4.1.6 Redenen van ongediplomeerde uitstroom... 15 4.1.7 Voorkomen uitval onderwijsactiviteiten... 17 4.1.8 Onderwijsinspectie... 17 4.1.9 Maatwerktrajecten voor bedrijven en organisaties... 17 4.1.10 Lectoraat... 21 4.4 Koersuitspraak 4... 37 4.4.1 Project competentiemanagement... 37 4.4.2 Projecten ontwikkeling docentschap... 38 4.4.3 Taakbelasting en taakverdeling... 38 4.4.4 Verzuim... 39 4.4.5 Beheersing van uitkeringen na ontslag... 39 4.4.6 Exitvragenlijst... 39 4.4.7 LONT... 41 4.5 Koersuitspraak 4... 44 4.5.1 Identiteitscommissie... 44 5 Examenkatern... 48 5.1 Activiteiten op het gebied van de examinering... 48 5.2 Toezicht op de examinering... 48 6 Bedrijfsvoering... 50 6.1 Informatie- en Communicatietechnologie... 50 6.2 Shared Service Center Peoplesoft... 51 6.3 Herinrichting service-units... 51 6.4 Juridische structuur en verbonden personen... 52 6.5 Scheiding publiek-privaat vermogen... 53 6.6 Organigram d.d. 1 augustus 2009... 53 7 Medezeggenschapsraad... 54 4.2 Koersuitspraak 2... 22 4.2.1 Belanghebbenden hebben betekenisvolle invloed... 22 4.2.2 BPV-audit... 22 4.2.3 Critical friend... 23 4.2.4 Werken in de beroepskolom... 24 4.2.5 Educatie... 25 4.2.6 Actief in buurt en regio... 26 4.3 Koersuitspraak 3... 29 4.3.1 Herontwerp... 29 4.3.2 Talentencentrum... 32 4.3.3 Werkende waarden... 32 4.3.4 Sociale veiligheid... 32 4.3.5 Privacyreglement en -wetgeving... 35 4.3.6 Internationalisering... 36 Bijlage 1 Overzicht stand van zaken onderwijskundige projecten gekoppeld aan additionele middelen vanuit de innovatieregelingen... 56 Bijlage 2 Verantwoording IBO-middelen en middelen voor schoolmaatschappelijk werk... 61 Bijlage 3 Uitgevoerde EVC-trajecten, Quickscans en Werkervaringsmeters in 2009... 64 Bijlage 4 Onderwijsaanbod... 67 Bijlage 5 Aantal deelnemers... 68 Bijlage 6 Onderwijsrendement... 69 Bijlage 7 Personeel... 71 Bijlage 8 (Neven-)functies leden College van Bestuur en leden Raad van Toezicht... 74 Bijlage 9 Financiën... 75 Bijlage 10 Accountantsverklaring... 79 Bijlage 11 Lijst van afkortingen... 80 Bijlage 12 Namen en adres... 82

4 1 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van het Alfa-college over 2009. Een jaar waarin we ons onderwijs zijn gaan verzorgen in drie regio-eenheden. Het Alfa-college is nog steeds één ROC, maar heeft in elk van de regio s Groningen, Hoogeveen en Hardenberg een eigen, herkenbaar profiel. Deze nieuwe regionale werkwijze maakt het voor andere onderwijsinstellingen, bedrijven, instellingen en overheden in ons werkgebied gemakkelijker om met ons zaken te doen. Vanuit de regio s is dan ook geïnvesteerd in de relatie met deze partners. Om hier slechts één voorbeeld te noemen: met ons unieke mbo-hbo-lectoraat hebben we tal van nieuwe verbindingen gelegd met onze omgeving. Het jaar 2009 was ook een jaar dat wereldwijd in het teken stond van economische uitdagingen. Het middelbaar beroepsonderwijs kreeg daar eveneens mee te maken. ROC s raakten betrokken bij allerlei initiatieven om de gevolgen van de recessie te pareren. Zo ook het Alfa-college. We hebben bestaande samenwerkingsverbanden versterkt en we zijn nieuwe contacten aangegaan met gemeentes, bedrijven en instellingen. Niet alleen omdat het moet, maar ook en vooral omdat we dat graag willen. Tegen de achtergrond van de hierboven geschetste ontwikkelingen bleef natuurlijk ons onderwijs centraal staan bij onze activiteiten in 2009. Iedere dag opnieuw zetten docenten, coaches en tal van andere medewerkers zich in voor deelnemers en cursisten. Ook de verdere invoering van het competentiegericht onderwijs kreeg terecht veel aandacht. We liggen wat dat betreft keurig op schema. In 2009 concentreerden we ons op de organisatiebrede invoering van het Talentencentrum, onze werkwijze voor het aanbieden van Nederlands, moderne vreemde talen, rekenen en burgerschap. Het is een voorbeeld van centraal bepaald beleid met een stevige regionale basis. Het Alfa-college heeft in 2009 nieuwe activiteiten ontplooid en bestaande activiteiten voortgezet. In dit jaarverslag geven we die activiteiten en de resultaten ervan weer. College van Bestuur Engel Antonides, voorzitter Christien de Graaff, lid

5 2 Bericht Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is belast met het interne toezicht op het Alfa-college. Naast het gevraagd en ongevraagd adviseren van het College van Bestuur, heeft de Raad van Toezicht formele taken op het gebied van het benoemen, ontslaan en belonen van het College van Bestuur en het vaststellen van de financiële stuur- en verantwoordingsdocumenten op instellingsniveau, te weten de begroting en de jaarrekening. De Raad van Toezicht heeft in 2009 in zijn vergaderingen onder andere aandacht besteed aan: christelijke identiteit inhoud en kwaliteit van het onderwijs en de examinering deelnemerstevredenheid jaarrekening 2008 en begroting 2010 monitoring implementatie strategisch beleid 2006-2010 huisvestingsaangelegenheden implementatie governance code aanpassen statuten en bestuursreglement vacature voorzitter College van Bestuur omvang en samenstelling Raad van Toezicht scheiding publiek en privaat vermogen De Raad van Toezicht kende in 2009 de volgende samenstelling: de heer mr. L.J. Klaassen, voorzitter tot 1 oktober 2009 de heer prof. mr. dr. A.H.M. Dölle, voorzitter per 1 oktober 2009 de heer drs. J.H. Kreuze RE RA, vicevoorzitter mevrouw P.M. Baarslag-de Mönnink de heer A.A. van Dam de heer prof. dr. F. de Lange (per 1 oktober 2009) In grote lijnen zal de ingezette koers gehandhaafd blijven. Het verleden heeft ons geleerd dat onze rol als intern toezichthouder op afstand in het algemeen werkt. In bijzondere gevallen heeft de Raad van Toezicht directer contact met het College van Bestuur. Van groot belang is daarbij de open communicatie tussen het College van Bestuur en de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht opereert vanuit een kritische en betrokken houding, onder erkenning van het bestuurlijk primaat van het College van Bestuur. Om op de hoogte te blijven van wat er speelt binnen het Alfa-college hebben wij ons ook in 2009 laten informeren door de institutionele raden, zoals de Medezeggenschapsraad en de Instellingsadviesraad. Daarnaast hebben er twee werkbezoeken op onderwijslocaties plaatsgevonden. Een van de onderwijsinhoudelijke onderwerpen die in 2009 op de agenda stond was het aanscherpen van de kwaliteit van het onderwijs in relatie tot het competentiegericht onderwijs. Daarbij volgen wij vanuit ons netwerk nauw lettend hoe onze relaties en het beroepenveld reageren op nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs. De reeds in 2008 ingezette activiteiten ter voorkoming van uitval van onderwijsactiviteiten hebben in 2009 vruchten afgeworpen. Qua organisatorische zaken was het succesvol afronden van de reorganisatie van het onderwijs een belangrijk agendapunt. De Raad van Toezicht is als klankbord en raadgever voor het College van Bestuur nauw betrokken geweest bij dit proces. Wij constateren met tevredenheid dat, met de officiële afronding op 1 augustus, het Alfa-college een slagvaardiger ROC is geworden. Een van de formeel wettelijke en statutaire kerntaken van een Raad van Toezicht diende zich ook aan, namelijk het invullen van de vacante plaats van de voorzitter van het College van Bestuur. Bij alle onderwerpen die de agenda hebben gepasseerd heeft de Raad van Toezicht waar nodig samen met het College van Bestuur de diverse belangen afgewogen. Die belangen werden weer getoetst aan de koersuitspraken waarbij de identiteit van het Alfa-college en de invulling daarvan een belangrijke leidraad is en zal blijven, ook onder het nieuwe voorzitterschap. Prof. mr. dr. A. H. M. Dölle, voorzitter Raad van Toezicht

6 3 Beleid 3.1 Missie en visie Het Alfa-college heeft in vijf koersuitspraken aangegeven in welke richting het zich wil ontwikkelen. Deze koersuitspraken zijn verwoord in het boekje Doelbewust, Strategisch beleid Alfa-college 2006-2010. In 2009 zijn (net als in 2007 en 2008) weer een aantal doelstellingen bij de koersuitspraken geoperationaliseerd. Deze doelstellingen worden aangegeven bij de koersuitspraken (zie kader). Om nog beter in te kunnen spelen op de vraag in de regio wordt het onderwijs bij het Alfa-college met ingang van 1 augustus 2009 niet langer uitgevoerd in regio-overstijgende units, maar in drie regioeenheden: Groningen, Hardenberg en Hoogeveen. De regiodirecties hebben voor hun nieuwe eenheden regio-business plannen gemaakt. Gezien de relatief korte periode waarop deze plannen betrekking hebben (augustus 2009 december 2010), is de regio directeuren gevraagd om de meer concrete uitwerking van de activiteiten in het kader van hun businessplan te vertalen naar activiteiten voor het schooljaar 2009-2010. In de jaarplangesprekken tussen het College van Bestuur en de regio directie worden de vorderingen op de koersuitspraken besproken op basis van de evaluaties en metingen. Daarnaast komen in de jaarplangesprekken ook de vorderingen en ontwikkelingen aan de orde met betrekking tot: verbeteren van de onderwijskwaliteit aan de hand van indicatoren van het toezichtskader van de inspectie en oordeel inspectie verbeteren van de examenkwaliteit op basis van examenstandaarden inspectie en oordeel inspectie verzuim deelnemerstevredenheid financiën In dit jaarverslag wordt onder andere beschreven wat de stand van zaken is met betrekking tot deze onderwerpen. Waar mogelijk en geëigend, worden de resultaten van onze activiteiten uitgedrukt in getallen en/of percentages, direct bij de tekst dan wel in de bijlagen van dit jaarverslag.

Jaarverslag 2009-3 Beleid 7 Missie Het Alfa-college is een maatschappelijke onderneming, die staat in de christelijk-sociale traditie, die beroepsopleidingen en volwasseneneducatie uitvoert om de talenten van mensen te laten groeien en ze daardoor toe te rusten als beroepsbeoefenaar en als persoon voor de samenleving van nu en straks. Naast de missie zijn de volgende vijf koersuitspraken geformuleerd, met daarbij de geprioriteerde doelstellingen voor 2007, 2008 en 2009: Koersuitspraak 2007 2008 2009 1. Bij ons staat de Het beïnvloedbare deel Met ingang van 2007/2008 Met ingang van 1 augustus deelnemer met zijn VSV wordt gehalveerd is er geen uitval van 2008 is ons onderwijs talenten centraal. (realisatie 2010). onderwijsactiviteiten. flexibel. 2. Wij vormen een Belanghebbenden hebben We zijn actief in buurt en We zijn verankerd in de christelijk-sociale betekenisvolle invloed regio. We hebben tal van regio. maatschappelijke externe contacten van positief gewaardeerde onderneming. teams en docenten. PR-activiteiten. 3. Ons onderwijs is Ons onderwijs is verweven Wij bieden waardenvol Burgerschap krijgt een persoonlijk, waarden- met het werkveld goede onderwijs (mede in het licht waardenvolle invulling georiënteerd en verweven aansluiting op de van onze pedagogische vanuit onze missie en visie. met de wereld van het arbeidsmarkt. opdracht en de invulling werkveld. van de vrije ruimte). 4. We bouwen aan een We investeren in We investeren in scholing. We investeren in open, betrokken en medewerkers en teams. medewerkers en teams. leergierige cultuur. 5. Wij zien de organisatie Wij sturen door inhoudelijk We boeken resultaten We hebben aandacht voor als een waarden- en persoonlijk leiderschap. omdat we waarden delen. bezinning op onze bronnen. gemeenschap. In de vier D s is het profiel van het Alfa-college verwoord: Durf: we durven op buitenstaanders af te stappen, te kiezen voor ongebruikelijke allianties en voor ongebruikelijke inhoud. Duurzaamheid: we willen stabiele, duurzame relaties met deelnemers, ouders, medewerkers, samenwerkingspartners en stakeholders. Degelijkheid: we zijn degelijk in de wijze waarop we het onderwijs opzetten, inrichten en aanbieden. Dienstbaarheid: in het Alfa-college willen we er zijn voor de ander. Onze dienstbaarheid is gekoppeld aan de eigen verantwoordelijkheid van de ander.

8 3.2 Speerpunten Het Alfa-college heeft zich in 2009 geconcentreerd op onder andere de verdere invoering van competentiegericht onderwijs en de gevolgen van de economische crisis. De serviceunit Onderwijs en Ontwikkeling (O&O) was bij beide thema s betrokken. Vanuit O&O is regie gevoerd op de invoering van competentiegericht onderwijs, terwijl het eigenaarschap bij de opleidingen bleef. Daarnaast hebben we met het Talentencentrum een efficiënte en uniforme aanpak ontwikkeld voor Nederlands, rekenen, moderne vreemde talen en burgerschap. Door de bundeling van expertise van onze docenten kan dit leiden tot een kwaliteitsimpuls. De economische recessie heeft de samenwerking met het bedrijfsleven en andere instellingen bevorderd. Hoewel het best een uitdaging is om de scholingsvragen van bedrijven snel te beantwoorden, zijn we daarin geslaagd en hebben we tegelijk nieuwe trajecten en producten ontwikkeld. Dit zijn mooie voorbeelden die de ontwikkeling naar een instelling voor een leven lang leren bevorderen. Folkert Sonsma, directeur service-unit Onderwijs en Ontwikkeling 3.2.1 Talentencentrum In 2008 heeft het Alfa-college centraal beleid ontwikkeld om Nederlands, moderne vreemde talen, rekenen en burgerschap centraal in te voeren. In 2009 is dit verder uitgewerkt in het project Talentencentrum. In 2009 is voor de vakken Nederlands en rekenen door de minister van OCW bepaald dat zij moeten (gaan) voldoen aan de referentieniveaus zoals vastgesteld door de commissie Meijerink. De eerste landelijke examens, gebaseerd op de referentieniveaus, worden afgenomen in het schooljaar 2013-2014 voor opleidingen op niveau 4. Opleidingen op niveau 2 en 3 volgen een jaar later en voor niveau 1 is besluitvorming rond examinering in voorbereiding. Naast bovenstaande verplichtingen is de verwachting dat Engels ook breed ingevoerd gaat worden in het mbo. Nu al is dat opgenomen in de meeste kwalificatiedossiers. De niveaus die hiervoor gehanteerd worden, zijn die van het Common European Framework. Burgerschap is een verplicht leergebied met zeven kerntaken. Het Alfa-college vult de kerntaken mede in op basis van zijn identiteit. De beoordeling van de deelnemer vindt plaats door middel van kennistoetsen en bewijsstukken in het portfolio van de deelnemer. Met het Talentencentrum heeft het Alfa-college een eigen aanpak ontwikkeld voor Nederlands, Engels, rekenen en burgerschap. Meer over het Talentencentrum in paragraaf 4.3.2. 3.2.2 Impact economische recessie Als eind 2008 duidelijk wordt dat de economie wordt getroffen door een zware recessie, wordt binnen het Alfa-college besloten om een taskforce in te richten. De taak van deze taskforce is het signaleren van mogelijkheden voor het gehele Alfa-college én coördineren van activiteiten om de gevolgen van deze recessie te bestrijden. Deze taskforce bestaat uit het (toenmalig) lid College van Bestuur, twee onderwijsdirecteuren, de directeur Onderwijs en Ontwikkeling, twee accountmanagers en een opleidingsmanager. In de personen van de leden van de taskforce zijn ook de diverse regio s van het Alfa-college vertegenwoordigd. Aanvankelijk vergaderde de taskforce een keer per week; thans is

Jaarverslag 2009-3 Beleid 9 de frequentie teruggebracht tot een keer per veertien dagen. De verwachting was dat de recessie ertoe zou leiden dat veel deelnemers in de beroepsbegeleidende leerweg hun baan zouden verliezen, waardoor ze hun opleiding niet konden vervolgen. Het blijkt nu dat dit met name geldt voor BBL-deelnemers die een baan in de bouwsector hebben; in andere sectoren is dit echter niet of nauwelijks het geval. Door de taskforce is deze BBL-problematiek een tijdlang actief gevolgd. Het Alfa-college participeert actief in een aantal actieplannen om de jeugdwerkloosheid te bestrijden. Deze activiteiten worden door de taskforce gecoördineerd. Het gaat om de actieplannen in de provincies Groningen en Drenthe en in de regio Noordoost- Overijssel. Het Alfa-college heeft een aandeel gehad in het schrijven van de plannen en in de activiteiten. Zo participeert het Alfa-college in de regio Centraal Groningen samen met het UWV en het Noorderpoort in het leerwerkloket. In de regio Noordoost-Overijssel heeft het Alfa-college samen met het UWV de werkenden en niet-werkenden benaderd die niet over een startkwalificatie (een diploma op minimaal mbo-niveau 2) beschikken. Door de taskforce zijn ook de activiteiten in het kader van het programma School-ex gecoördineerd. Dit programma is een onderdeel van het in 2009 gepresenteerde Actieplan Jeugdwerkloosheid van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het heeft tot doel zoveel mogelijk te voorkomen dat jongeren na het behalen van hun diploma werkloos blijven vanwege de ruime arbeidsmarkt. Ten behoeve daarvan is aan alle 2.368 deelnemers van het Alfa-college die in juni 2009 hun opleidingen afrondden, een korte enquête toegezonden. Van hen hebben 1.585 deel nemers (67%) gereageerd. In de tabel Resultaten School-ex is weergegeven hoe de 1.523 Alfa-college respondenten hebben gereageerd op de vraag Wat ga je na het afronden van je opleiding doen? De instelling van de taskforce heeft ook positieve neveneffecten. Het stelt de organisatie in staat om sneller te schakelen omdat actuele ontwikkelingen er worden gemeld en desgewenst snel in concrete acties kunnen worden omgezet. Zo werd bijvoorbeeld een dreigend tekort aan assessoren t.b.v. EVC-trajecten in de technische branche gemeld. Kort daarna heeft deze melding geleid tot een wervings- en scholingstraject voor nieuwe, interne assessoren. Resultaten School-ex Antwoord aantal uwv Contact* Alfa-college Landelijk Doorstuderen hbo-bacheloropleiding 377 94 24,75% 23,55% Doorstuderen hbo-associate Degree 23 6 1,51% 1,31% Doorstuderen mbo 464 167 30,47% 30,73% Werken - Ik heb al een baan 335 83 22,00% 25,28% Werk zoeken 167 134 10,97% 11,03% Iets anders doen 39 14 2,56% 2,57% Weet nog niet 99 56 6,50% 5,53% Onduidelijk ingevuld 19 Totaal: 1.523 * UWV Contact geeft het aantal deelnemers aan die hebben aangeven dat het UWV hen mag benaderen met geschikte banen in de sector.

10 3.2.3 Alfa-college: geheid beter! In 2008 is een reorganisatietraject gestart met de slogan Alfa-college: geheid beter!. Deze reorganisatie moet leiden tot een Alfa-college waarin: nog beter ingespeeld kan worden op de wensen en de mogelijkheden in de diverse regio s door een inrichting van het onderwijs op basis van regio s i.p.v. in regio-overstijgende units; effectiever en efficiënter wordt gewerkt door een herinrichting van de ondersteuning. De herinrichting van het onderwijs heeft zijn beslag gekregen per 1 augustus 2009; de herinrichting van de ondersteuning wordt in 2010 afgerond. Het onderwijs in het Alfa-college wordt nu uit gevoerd in drie regio-eenheden: de regio Groningen, de regio Hoogeveen en de regio Hardenberg. Gezien de omvang van de regio Groningen is ervoor gekozen om deze regio gezamenlijk aan te laten sturen door drie regiodirecteuren. Zij hebben ieder een aantal regioportefeuilles en zij sturen ieder een deel van de opleidingsmanagers in de regio Groningen aan. De regio s Hoogeveen en Hardenberg hebben elk hun eigen regiodirecteur. over de reorganisatie van de ondersteuning is per 1 augustus 2009 de dienst Personeel en Organisatie reeds vanuit de huidige unit Bedrijfsvoering overgegaan naar de unit Onderwijs en Ontwikkeling. In de blauwdruk van de nieuwe inrichting van de unit Bedrijfsvoering wordt uitgegaan van het concept front office-back office t.b.v. alle administratieve processen. Om de consequentie van deze keuze voor het Alfa- college te verkennen is in 2009 op de locatie Kluiverboom een pilot georganiseerd. Meer hierover in paragraaf 6.3. In paragraaf 6.6 staat het organigram van het Alfa-college. Hierin is de nieuwe inrichting van het onderwijs verwerkt; dat geldt ook voor de verschuiving van de dienst Personeel en Organisatie naar de unit Onderwijs en Ontwikkeling. Met de start van de regio-eenheden zijn ook onde r- delen uit de service-units overgeheveld naar de regio s. Dit betreft functies die direct het onderwijs raken. De loopbaanexperts en de orthopedagogen uit de dienst Loopbaanexpertise werken nu onder directe aansturing van de opleidingsmanagers in de regio s. Dat geldt ook voor de accountmanagers contractact iviteiten en de medewerkers van de diverse Open Leercentra. In het kader van Alfa-college: geheid beter! heeft het College van Bestuur besloten om onder zijn directe aansturing een kleine centrale eenheid Planning & Control te positioneren. In deze eenheid werken twee regisseurs Planning & Control die ervoor zorgen dat de diverse verantwoordingsvragen die op het Alfacollege afkomen, geïntegreerd worden opgepakt. De benodigde informatie wordt aangeleverd door de diverse diensten en door de regio s. Daarnaast heeft de centrale eenheid Planning & Control het monitoren van de Alfa-college beleidscyclus als taak. De blauwdruk voor de nieuwe inrichting van de ondersteuning is gereed. Daarin wordt uitgegaan van twee service-units, de unit Bedrijfsvoering en de unit Onderwijs- en Organisatieontwikkeling. Vooruitlopend op afronding van de formele besluitvorming

Jaarverslag 2009-3 Beleid 11

12 4 Koersuitspraken 4.1 Koersuitspraak 1 Bij ons staat de deelnemer met zijn talenten centraal In een onderwijsorganisatie als de onze is het centrale doel natuurlijk dat we het onderwijs zo inrichten dat de deelnemer zich goed kan ontwikkelen en uitgedaagd wordt om te leren. Wij zijn pas tevreden als de deelnemer ook tevreden is over ons onderwijs. De deelnemer centraal is niet hetzelfde als voor elke deelnemer een individueel leertraject. Deelnemers leren juist ook samen en iedere opleiding heeft een kern die voor iedereen belangrijk is. Essentieel is dat er binnen een opleiding ook altijd iets te kiezen valt voor de deelnemer: in het tempo en de inhoud. Christien de Graaff, directeur regio Hoogeveen per 1 augustus 2009; lid College van Bestuur per 1 mei 2010 4.1.1 Zorg- en begeleidingsstructuur Het Alfa-college heeft een uitgebreide zorg- en begeleidingsstructuur ten behoeve van het terugdringen van voortijdig schoolverlaten van zogeheten zorgdeelnemers. Loopbaanexperts en orthopedagogen/ psychologen ondersteunen deelnemers en docenten. Zij hebben daarvoor een gevarieerd pakket aan (maatwerk)trajecten. De begeleiding bestaat uit individuele trainingen of groepstrainingen, naast het gewone onderwijsprogramma. Per 1 augustus 2009 is de tweedelijnszorgstructuur ingedaald in de regio s. Daardoor kunnen de betrokken medewerkers, samen met de collega s van het primair proces, het aanbod op locatie nog meer sluitend en op maat maken voor de specifieke zorgvragen van de deelnemers. De activiteiten die het Alfa-college heeft omschreven in het jaarverslag 2008 zijn voortgezet in 2009. Deze activiteiten zijn mede mogelijk gemaakt door zogeheten IBO-middelen, middelen bedoeld voor voorkoming van voortijdig schoolverlaten van zorgdeelnemers. Hieronder volgt een kort overzicht, aangevuld met nieuwe activiteiten in 2009 met waar mogelijk en geëigend de resultaten/activiteiten in 2009: Vergroten van (arbeidsmarkt) kansen: traject loopbaanoriëntatie Zorgstructuur: systematiek van monitoren en begeleiden van niveau 1 en 2 deelnemers (deelnemersprofilering); Leerling Gebonden Financiering (in 2008 zo n 150 deelnemers, in 2009 zo n 200); toolbox voor deskundigheidsbevordering op gebied van signaleren risicogedrag en leren omgaan met beperkingen van deelnemers Zorgadviesteams Schoolmaatschappelijk werk Schoolmaatschappelijk werkactiviteiten zijn erop gericht om deelnemers met psychosociale problemen, die een voorspoedige schoolloopbaan in de weg staan, tijdig en professioneel te helpen dan wel door te

Jaarverslag 2009-4 Koersuitspraken 13 verwijzen naar specialistische hulp. Voorbeelden van problemen waarbij schoolmaatschappelijk werk hulp kan bieden, zijn: pesten en gepest worden, problemen op school, problemen thuis, verslaving en depressieve gevoelens. Schoolmaatschappelijk werkactiviteiten worden op het Alfa-college verricht door de orthopedagogen/psychologen, de pastores en loopbaanexperts. In bijlage 2 (Verantwoording IBO-middelen) staan overzichten van speciale trajecten voor zorg - deelnemers in de eerste lijn en een weergave van de zorgstructuur in tweede lijn. In bijlage 2 staat ook de verantwoording van de middelen voor schoolmaatschappelijk werk. 4.1.2 Trajecten ten behoeve van kwetsbare jongeren Het Alfa-college heeft verschillende maatwerktrajecten voor kwetsbare jongeren bij wie de voortzetting van de opleiding in het geding is, om wat voor reden dan ook. Bij deze trajecten wordt rekening gehouden met de capaciteiten en omstandigheden van de jongere, gerelateerd aan de beroepssector en de eisen die daar gesteld worden. De trajecten kenmerken zich doordat ze onderwijskundig dichtbij de beroepsopleiding blijven, door structuur en aandacht en door samenwerking met externe partners. De coach in de beroepsopleiding van de betrokken deelnemer blijft verantwoordelijk, maar werkt samen met meer gespecialiseerde collega-coaches, met orthopedagogen en andere ondersteunende deskundigen, zoals ambulante begeleiders of coaches via Jeugdzorg of andere instellingen. Voorbeelden van dergelijke maatwerktrajecten: Pitstraat op de locatie Admiraal de Ruyterlaan in Groningen. Pit staat voor prestatieondersteunende individuele trajecten. Dit zijn individuele trajecten voor deelnemers bij wie zich tijdens het opleidingstraject studieproblemen en/of gedragsproblemen voordoen. Tijdens het volgen van zo n individueel traject maakt de deelnemer een pitstop in de pitstraat. Dit traject bestaat al vele jaren en heeft in 2009 als blauwdruk gediend voor een vergelijkbaar nieuw traject op de locatie Travertijnstraat in Groningen. Time-In van Sport en Bewegen. Zoals de naam van deze aanpak reeds duidelijk wil maken, wordt getracht deelnemers die ten gevolge van problemen dreigen hun opleiding te stoppen, binnen de opleiding met aanvullende begeleiding toch de opleiding te laten afronden. De aanpak van Time-In was onderwerp van het onderzoek dat in opdracht van het Ministerie van Onderwijs werd uitgevoerd naar de rendementen van speciale sporttrajecten in het kader van voortijdig schoolverlaten (Berenschot/Rebelgroup: Kostenbatenanalyse Sportklassen, december 2009). Time-In wordt hierin als succesvol geroemd. Time-In blijkt voor 85 procent van de groep met lichte problematiek succesvol te zijn en het advies wordt gegeven deze systematiek naar meerdere doelgroepen uit te breiden.

14 4.1.3 Toegankelijkheid en toelatingsbeleid Onder het motto Recht op onderwijs heeft het Alfa-college in 2009 de volgende uitgangspunten geformuleerd voor toegankelijkheid en toelatingsbeleid: Niveau Opties Bijzonderheden 1 Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent Vooral voor deelnemers die gebruikmaken van de maximaal (AKA)/niveau 1 op alle locaties. Breed twee jaar die zij over deze opleiding mogen doen, is programma met verwantschap met Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent (AKA) eindonderwijs. zoveel mogelijk opleidingen op niveau 2 De deelnemers die AKA in de nominale duur van 1 jaar op die locatie. afronden, mogen doorstromen naar niveau 2. Deze deel- Geen vooropleidingseisen. nemers moeten een doorstroomprogramma voor de niveau 2-opleiding van hun keuze voldoende afsluiten. Aanmelders voor AKA/niveau 1 kunnen ook verwezen worden naar een externe zorg- of begeleidingspartner. Samen met deze partners wordt een haalbaarheidsprogramma opgesteld, waarvan het Alfa-college het onderwijsdeel op zich neemt. 2 Voor de niveau 2-opleidingen die een Na de intake krijgt de deelnemer het advies met de desbetrefverwante AKA-/ niveau 1-opleiding fende niveau 2-opleiding te starten, al dan niet met een extra hebben, geldt het instroomrecht voor zorg- of begeleidingspakket. iedereen met: De intake kan ook leiden tot het dringende advies niet met de een diploma vmbo-bb. niveau 2-opleiding te beginnen, maar met een ander (opleidings) een diploma AKA, in 1 jaar behaald. traject, zoals: iedereen met een reële kans op school- een niveau 2-opleiding met een ander deelnemersprofiel succes voor de desbetreffende start- AKA met het advies daar de maximumvariant te doen in 1 kwalificatie, te bepalen met behulp van jaar en daarmee na 1 jaar alsnog aan de niveau 2-opleiding het Formulier Deelnemersprofilering. te beginnen Een deelnemer die niet beschikt over dit het REA-college en/of naar een externe zorg- of begeleiinstroomrecht, wordt verwezen naar dingspartner. Het REA-college Nederland ondersteunt AKA-/ niveau 1-opleiding. mensen met een beperking door scholing naar werk. Voor opleidingen, die (nog) geen verwante Als de deelnemer het advies niet overneemt, kan hij AKA-/ niveau 1-opleiding hebben, geldt voorwaardelijk voor een periode van tien tot twintig weken het instroomrecht voor iedereen met: worden toegelaten. Hij krijgt een onderwijsovereenkomst 10 jaar onderwijs met een studievoortgangscontract. Hierin staan de afspraken iedereen met een reële kans op school- omtrent de studievoortgang, de periode waarbinnen die succes voor de desbetreffende start- voortgang gerealiseerd moet zijn en de consequenties die kwalificatie, te bepalen met behulp van verbonden worden aan het niet nakomen van deze afspraken. het Formulier Deelnemersprofilering. Een deelnemer kan slechts één keer starten in het Alfa-college met een studievoortgangscontract. 3 en 4 Instroom mogelijk voor iedereen met: Op basis van het intakegesprek krijgt de deelnemer het advies een vmbo-diploma kl, gl of tl. te starten met de desbetreffende niveau 3-of 4-opleiding, al een reële kans op de desbetreffende dan niet met een extra zorg- of begeleidingspakket. kwalificatie, te bepalen met behulp van De intake kan ook leiden tot het dringende advies te kiezen het Formulier Deelnemersprofilering. voor een opleiding op niveau 3 of 4 met een ander deel- Dit formulier wordt gebruikt bij het nemersprofiel, of met een opleiding op niveau 2. intakegesprek en bij de vorderings- Als een deelnemer het advies niet overneemt en op basis van gesprekken, als signalering voor extra zijn doorstroomrecht met de opleiding van zijn keuze wil zorg, begeleiding en ondersteunings- starten, kan hij voorwaardelijk voor een periode van tien tot aanbod. twintig weken worden toegelaten. De deelnemer krijgt een onderwijsovereenkomst met een studievoortgangscontract.

Jaarverslag 2009-4 Koersuitspraken 15 4.1.4 Verzuimprotocol In 2009 heeft het Alfa-college een verzuimprotocol geïmplementeerd voor deelnemers. Dit protocol omvat onder andere de inzet van verzuimcoördinatoren die de aan- en afwezigheid van deelnemers monitoren. Bij ongeoorloofde afwezigheid wordt de deelnemer hierop aangesproken. Daarnaast hanteert het Alfa-college een elektronisch registratiesysteem waarbij deelnemers dagelijks met een pasje in- en uitloggen bij het betreden respectievelijk verlaten van de school. De verzuimcoördinatoren werken verder samen met onderwijsteams, de loopbaanexperts en de leerplichtambtenaar. 4.1.5 Verbeteracties n.a.v. tevredenheidsonderzoeken (o.a. JOB/Odin) Naar aanleiding van diverse tevredenheidsonderzoeken heeft het Alfa-college in 2009 diverse verbeteracties uitgevoerd. Hieronder een aantal voorbeelden: Lesuitval is verminderd doordat binnen teams lessen van absente collega s werden overgenomen. Bij de economische en administratieve opleidingen in Hardenberg is meer aandacht voor didactiek en structuur van de lessen. In Hardenberg zijn diverse uniforme communicatiemiddelen ontwikkeld voor deelnemers, ouders en medewerkers, zoals een studiegids, een jaarplanning voor alle opleidingen en een informatiepakket voor nieuwe medewerkers. Diverse schoolgebouwen zijn deels heringericht. Zo is op locatie Admiraal de Ruyterlaan een nieuwe verblijf-/werkruimte ingericht en zijn in Hoogeveen de hal en kantine gedeeltelijk vernieuwd. Op diverse locaties zijn bewustwordingscam pagnes gehouden door het personeel om ongewenst gedrag van deelnemers (zoals vervuilend gedrag en onheuse bejegening van andere deelnemers en personeel) te verminderen. 4.1.6 Redenen van ongediplomeerde uitstroom Een deelnemer kan om diverse redenen de school ongediplomeerd verlaten. In de tabel Redenen ongediplomeerde uitstroom wordt een onderscheid gemaakt in drie redenen van ongediplomeerde uitstroom: 1 Redenen waar de school geen of nauwelijks invloed op heeft. 2 Redenen waar de school geen invloed op heeft, maar waar de school wel invloed heeft op de opvang van deelnemers. 3 Redenen waar de school zelf of samen met andere instanties wel invloed op heeft. Een vierde categorie ongediplomeerde uitstroom wordt gevormd door deelnemers die succesvol zijn zonder dat ze een diploma halen. Ze behalen het door hen gewenste certificaat of ronden het door hen gekozen traject succesvol af. Uit de percentages van redenen voor ongediplomeerde uitstroom blijkt dat het groeiende percentage van door het Alfa-college niet-beïnvloedbare redenen in 2008/2009 onder andere veroorzaakt wordt doordat vooral bedrijven in de sector Bouw contracten in de BBL beëindigen. Ook het beïnvloedbare deel stijgt. Dit komt voornamelijk op het conto van het cluster studie- en beroepskeuze; reden te meer om te blijven evalueren en in te zetten op beeldvormingtrajecten samen met het voortgezet onderwijs, zoals de Talentenmap, meeloopdagen, doe-dagen en buddy s. Meer hierover in paragraaf 4.2.4.

16 Redenen ongediplomeerde uitstroom Mate van invloed omschrijving redenen 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Alfa-college zelf geen/nauwelijks Persoonsgebonden: verhuizing, ziekte, 18,50% 23,40% 27,00% invloed op reden overlijden, geografische afstand Arbeidsmarkt- en omgevingsfactoren: ontslag, groenpluk, geen bpv-plaats beschikbaar, et cetera. Alfa-college geen invloed op Persoonsgebonden redenen: sociaal- 34,80% 41,70% 32,59% redenen, maar wel op opvang emotionele problemen, leervermogen, psychische stoornissen, ernstige problemen in thuissituatie, et cetera. Alfa-college zelf of samen met Instellingsgebonden factoren: 33,10% 24,40% 28,95% andere instanties wel invloed problemen met inhoud en/of vormop redenen geving van opleidingen, relatie met docenten, ervaren veiligheid op school Studie- en beroepskeuzegebonden factoren (incl. problemen bij intake en begeleiding) Zonder diploma, wel succesvol Certificaat behaald 2,70% 3,10% 2,90% Traject succesvol afgerond Reden onbekend 10,90% 7,40% 8,56% Voortijdig schoolverlaten alfa-college L landelijk gemiddelde percentage andere ROC s in Noord- en Oost-Nederland aantal VSV ers totaal aantal % VSV van % VSV van % VSV van totaal aantal deelnemers totaal aantal totaal aantal deelnemers jonger dan 23 jaar jonger dan deelnemers deelnemers 23 jaar jonger dan jonger dan 23 jaar 23 jaar 2006/2007 590 8.238 7,2% 10,2% 8,2% 2007/2008 551 8.433 6,5% 9,6% 7,6% 2008/2009 514 8.712 5,9% 9,3% 7,2%

Jaarverslag 2009-4 Koersuitspraken 17 Voortijdig Schoolverlaten Het ministerie van OCW definieert een voortijdig schoolverlater (VSV er) als een deelnemer jonger dan 23 jaar die het ROC verlaat zonder startkwalificatie (= een diploma op niveau 2 of een diploma havo). Sinds 2007 publiceert het ministerie jaarlijks een lijst met de VSV-resultaten per mbo-instelling. In de tabel Voortijdig schoolverlaten worden de relatieve scores van het Alfa-college vergeleken met het landelijke VSV-percentage en met het gemiddelde percentage van de ROC s in hetzelfde werkgebied en aangrenzende werkgebieden. De VSV-resultaten van het Alfa-college zijn beter dan de resultaten op landelijk niveau en beter dan het gemiddelde percentage van andere ROC s in Noorden Oost-Nederland. 4.1.7 Voorkomen uitval onderwijsactiviteiten Per schooljaar moet het middelbaar beroepsonderwijs voor BOL-opleidingen 850 uren aan onderwijsactiviteiten programmeren en realiseren. Voor BBL-opleidingen zijn dat 300 uren. Vanaf 2008 heeft het Alfacollege gekozen voor een uniform digitaal systeem waarin de programmering en realisatie van onderwijsactiviteiten voor alle opleidingen inzichtelijk is. Per periode van tien weken is er een rapportage. De Onderwijsinspectie heeft in 2009 alleen binnen de opleiding AKA in Hoogeveen geconstateerd dat bij enkele individuele deelnemers de gerealiseeerde 850-urennorm niet is gehaald. De accountant heeft voor de programmering van 850- en 300-uren bij de overige opleidingen een goedkeurende verklaring afgegeven. 4.1.8 Onderwijsinspectie In november 2008 heeft de inspectie van het onderwijs, op verzoek van het Alfa-college, een onderzoek gedaan naar de kwaliteit van het onderwijs bij de opleidingen Administratie en Handel in Groningen. In maart 2009 werd het definitieve rapport door de inspectie opgeleverd. De inspectie beoordeelde tien opleidingen als zeer zwak. De opleidingen zijn direct gestart met verbeteracties, het management is uitgebreid en het College van Bestuur heeft zelf het toezicht verscherpt. Een eigen onderzoek van het Alfacollege bij de andere opleidingen van de voormalige unit Economie en Dienstverlening, heeft geen zeer zwakke oordelen opgeleverd. In september en oktober onderzocht de inspectie de examinering. Voor de resultaten van dit onderzoek wordt verwezen naar de Examenkatern in dit jaarverslag. Medio oktober 2009 heeft een tweede onderzoek naar kwaliteit plaatsgevonden bij de Bouwkundeopleidingen op niveau 2 en 4 en Elektrotechniek op niveau 4 in Groningen. In april 2009 is een interne audit uitgevoerd door de dienst Onderwijs en Kwaliteitszorg als voorbereiding op dit onderzoek. De inspectie vond dat het verbetertraject zijn vruchten had afgeworden en beide opleidingen kregen een voldoende oordeel. In november volgde een onderzoek naar de BPV en de melding ongeoorloofd verzuim en voortijdig schoolverlaten bij twee technische opleidingen in Groningen. De teams van Technisch specialist en Mediavormgever hadden de BPV op orde. Bij het onderzoek naar de melding ongeoorloofd verzuim en voortijdig schoolverlaten voldeed de zogenaamde 16-uursmelding niet. Verbeteracties zijn in gang gezet. Eind november startte de inspectie een onderzoek bij het EVC-centrum naar de kwaliteit van de EVC-procedures. Het landelijk beeld werd ook bij ons bevestigd. Er werden geen voldoenden uitgedeeld omdat de rapportages niet aan alle standaarden van de kwaliteitscode EVC voldeden. Het onderzoek gaf aan dat er een redelijke indicatie is dat het Alfa-college de tekortkomingen binnen een jaar kan verhelpen. In december vond het jaarlijks gesprek plaats van de inspectie met het College van Bestuur. Het gesprek vormde geen aanleiding voor extra onderzoek door de inspectie. 4.1.9 Maatwerktrajecten voor bedrijven en organisaties Het Alfa-college wil zich nadrukkelijker profileren als een instelling voor Leven Lang Leren in de regio s Groningen, Hoogeveen en Hardenberg. Dit stimuleert de gewenste inhoudelijke ontwikkeling van school naar partner in opleiden, ontwikkelen en innovatie. In 2009 is hierin een volgende stap gezet door het beleggen en overdragen van verantwoordelijkheden voor tal van activiteiten in de regio en het vervolgens beëindigen van het programma KennisConcern. Het programma KennisConcern bestond in 2009 uit de volgende vijf programmalijnen: 1 Vervolg op ZODAT het netwerkt 2 Leren en werken 3 Ondernemerschap 4 EVC 5 Contractactiviteiten.

18 Vervolg op ZODAT het netwerkt ZODAT het netwerkt was een project in Hoogeveen waarbij d.m.v. zogenaamde kenniskringen, kennisinnovatieve vraagstukken vertaald werden in concrete scholing voor zittende en aanstaande werknemers. Een aantal kenniskringen uit het project is ingedaald in de reguliere organisatie en een aantal kenniskringen is aangehaakt bij het dubbellectoraat van het Alfa-college en de Stenden hogeschool. Dit lectoraat is- naast de kenniskringen- één van de opbrengsten van ZODAT het netwerkt. Meer over het lectoraat in paragraaf 4.1.10. Opbrengst Leren en werken Noordoost-Overijssel 2008 2009 Duaal BBL < 23 jaar 81 135 BBL 23 jaar 149 196 Duaal Contract 96 126 EVC 9 23 totaal 335 480 Leren en werken Noordoost-Overijssel In 2009 heeft het Alfa-college geparticipeerd in de projecten Leren en werken in de regio Groningen, in de regio Drenthe (Hoogeveen en Assen) en in de regio Noordoost-Overijssel. In deze laatste regio heeft het Alfa-college zelfs het projectleiderschap gevoerd. De samenwerkende partijen in het Lokaal Opleidingscentrum (LOC) in Hardenberg hebben het initiatief genomen tot het project Leren en werken Noordoost- Overijssel. In het LOC zitten 19 organisaties op het gebied van onderwijs, cultuur, werk en inkomen samen onder één dak. Binnen het project Leren en werken Noordoost-Overijssel zijn onder andere de volgende activiteiten uitgevoerd: Om tot gezamenlijke eenduidige en effectieve marktbenadering te komen is er een training georganiseerd waarin toepassing van EVC, acquisitie en marketing aan de orde komen. Er is een bedrijvenscan ontwikkeld om inzicht te verkrijgen in de scholingsbehoefte van bedrijven en de behoefte aan in- en doorstroom van personeel. Binnen een aantal grotere bedrijven en instellingen zijn presentaties verzorgd rond het thema Leren en Werken. Er zijn EVC-proeftrajecten georganiseerd, waarbij werkgevers kennis kunnen maken met Erkenning van Verworven Competenties. In 2009 is het resultaat van het project een forse groei van het aantal gerealiseerde trajecten. Leren en werken Groningen en Drenthe Het project Leren en werken 2008-2009 is afgerond en heeft een vervolg gekregen in de vorm van het project Leren werkt! in Stad en Ommeland. Het project Leren en werken is in Drenthe afgerond en heeft geen vervolg gekregen in 2010 wegens uitputting van het budget. De opgebouwde samenwerking wordt als zeer waardevol gezien. De provincie Drenthe zoekt naar (financiële) mogelijkheden om de samenwerking op een andere wijze te kunnen voortzetten. In onderstaande tabel staat het resultaat van de activiteiten op het gebied van Leren en werken in Groningen en Drenthe. Opbrengst Leren en werken Groningen en Drenthe drenthe groningen 2008 en 2009 2008 en 2009 Duaal 20 55 EVC 369 397 totaal 389 452 Ondernemerschap Binnen deze programmalijn is een programma ontwikkeld voor Ondernemerschap voor deelnemers van de opleiding Multimedia Design. Aan de minor ondernemerschap hebben 41 deelnemers deelgenomen. De doelstelling is de ondernemende houding van de deelnemer te bevorderen. Daarnaast is door ondernemers in workshops kennis bijgebracht die noodzakelijk is om succesvol een eigen bedrijf te beginnen. De deelnemers hebben hun ondernemingen gepresenteerd aan deskundigen. De minor ondernemerschap staat integraal op AcTIE (het digitaal portaal van het Alfa-college) en kan gebruikt worden door andere opleidingen.