Korte inhoud van de wet doelmatige leerwegen en modernisering bekostiging

Transcriptie

1 In haar nieuwsbrief van 19 september 2013 gaat de directie Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie van het ministerie van OCW in op de gevolgen van de Wetswijziging Doelmatige leerwegen MBO en modernisering bekostiging. Inhoud 1. Gevolgen wetswijziging doelmatige leerwegen mbo en modernisering mbo' 2. Samenhang met andere trajecten 3. Verkorten en intensiveren van opleidingen 3a. Studieduur en 3b. Onderwijstijd 4. Vooropleidingseisen voor mbo-2 5. Entreeopleiding 6. Geen deeltijdbol-opleidingen meer 7. Onderwijstijd niet meer bepalend voor hoogte bekostiging 8. Niet bekostigd onderwijs 9. Toezicht op onderwijstijd 10. Wijzigingen in WEB en UWEB voor de bekostiging 11. Inwerkingtreding 1. Gevolgen wetswijziging doelmatige leerwegen mbo en modernisering mbo' De wet omvat de uitwerking van een aantal maatregelen uit het Actieplan mbo Focus op vakmanschap Het actieplan beoogde dat alle mbo-instellingen goed presteren. Het kabinet wil de volgende doelen bereiken: - In het mbo ligt de focus op goed, initieel beroepsonderwijs voor jongeren. Een diploma dat een solide basis biedt voor werk of doorstroom naar een hoger opleidingsniveau is het belangrijkste doel. Mbo-instellingen leveren ieder hun aandeel in het terugdringen van het aantal voortijdig schoolverlaters tot in Het kabinet schept de randvoorwaarden door de complexiteit van het bve-stelsel te verminderen. - De besturing en de bedrijfsvoering van alle instellingen zijn op orde. Studenten worden uitgedaagd een prestatie te leveren waarop ze trots kunnen zijn. Daarvoor ontvangen ze voldoende onderwijstijd, les van professionele docenten, degelijke onderwijsprogramma s en examens. - Het beroepsonderwijs is competitief met het algemeen vormend onderwijs. Deze route naar vakmanschap zou beter gewaardeerd moeten worden door jongeren en ouders en meer jongeren zouden moeten kiezen voor het beroepsonderwijs. 2. Samenhang met andere trajecten Deze wetswijziging is vooral gericht op de doelmatigheid van de opleidingsroutes zoals die door en binnen de mbo-instellingen worden vormgegeven. Daarnaast zijn er andere wetswijzigingen ter uitwerking van het Actieplan. Deze zijn hetzij inmiddels afgerond (vavo weer rechtstreeks door rijk bekostigd) of nog in voorbereiding (zoals het wetsvoorstel macrodoelmatigheid). Het wetsvoorstel macrodoelmatigheid betreft de externe doelmatigheid van het totale opleidingsaanbod van de mboinstellingen in de regio (welke opleidingen biedt een instelling aan). Korte inhoud van de wet doelmatige leerwegen en modernisering bekostiging De wetswijziging betreft: - Verkorten en intensiveren van alle beroepsopleidingen; - Het beëindigen van de drempelloze instroom in de niveau 2 opleidingen; - Het apart positioneren van de opleidingen op niveau 1. Deze worden voortaan entreeopleiding genoemd en worden alleen toegankelijk voor ongediplomeerden. In samenhang daarmee bevat het wetsvoorstel voorstellen voor de bekostiging: een grondslag voor de invoering van een aflopende bekostiging die bepaald wordt door de verblijfsduur van de student (de zogeheten cascade); een

2 grondslag om bij de diplomabonus rekening te kunnen houden met eerder behaalde diploma s; een grondslag om in plaats van een opleidingsprijsfactor te kunnen werken met een instellingsprijsfactor; een bepaling dat voor examenstudenten geen diplomabekostiging meer wordt verstrekt. Deze maatregelen beogen dat instellingen en studenten beter gaan presteren waardoor uitval tegengegaan wordt en het beroepsonderwijs als geheel aantrekkelijker wordt. Hieronder wordt op de verschillende onderdelen nader ingegaan. 3. Verkorten en intensiveren van opleidingen Verkorten en intensiveren moeten ertoe leiden dat studenten sneller tot het diploma worden gebracht en in het bijzonder in het eerste jaar meer onderwijs krijgen. Het gaat daarbij om een andere organisatie van het onderwijs, niet om andere diploma-eisen. De maximale duur van opleidingen wordt ingeperkt en de urennormen aangescherpt in relatie tot de kwaliteit van het onderwijs. 3a. Studieduur en 3b. Onderwijstijd De volgende studieduur is in de wet vastgelegd voor zowel beroepsopleidende leerweg (bol, schoolzwaar ) als beroepsbegeleidende leerweg (bbl, werkzwaar ): wordt was Entreeopleiding: 1 jaar 1 jaar Basisberoepsopleiding: min. 1 max. 2 jaar min. 2 max. 3 Vakopleiding: min. 2 max. 3 jaar min. 2 max. 4 Middenkaderopleiding: 3 jaar min. 3 max. 4 Specialistenopleiding: 1 jaar min. 1 max. 2 Voor sommige middenkaderopleidingen kan (op voorstel van SBB) een langere studieduur (4 jaar) worden toegestaan; dit geldt met name voor de technieksector. 3b. Onderwijstijd Voor de bol geldt nu een urennorm van 850 uur per studiejaar, inclusief de beroepspraktijkvorming. De beroepspraktijkvorming mag maximaal 59% van de studieduur beslaan. In de praktijk hadden die normen ongewenste effecten: er zijn instellingen die het zo inrichten dat teveel tijd wordt ingevuld met bpv en dat in de jaren waarin er veel bpv is, de studenten in de rest van zo n jaar weinig onderwijs aangeboden krijgen. Met de wetswijziging gaan de volgende urennormen gelden: Bol-opleidingen: begeleide onderwijsuren bpv Totaal Entreeopleiding: 600 geen minimum jarige opleiding jarige opleiding jarige opleiding jarige opleiding * * Voor de uitgezonderde 4-jarige opleidingen; Als het aantal begeleide onderwijsuren op het minimum zit, moeten er meer uren bpv worden

3 geprogrammeerd om het verplichte totaal te kunnen behalen, en omgekeerd. De urennormen voor de bol gelden voor de totale studie, met dien verstande dat het eerste jaar van de opleidingen op de niveaus 2 t/m 4 altijd 700 uren begeleide onderwijsuren moet omvatten. Uitgangspunt daarbij is: de tijd van een student moet goed benut worden. Er zijn in een jaar 1600 klokuren beschikbaar voor studie (40 weken van 40 uren). Van die 1600 uren moeten er ten minste (gemiddeld over de jaren) 1000 uur per jaar worden gevuld met begeleide onderwijstijd en beroepspraktijkvorming, maar meer mag ook. De resterende uren kunnen worden ingevuld met huiswerk en andere onderwijsactiviteiten. Er is dus ruimte om de urennorm van jaar tot jaar verschillend in te richten. Het aantal begeleide onderwijsuren wordt opgehoogd, in het bijzonder in het eerste jaar. In die uren wordt onderwijs verzorgd door de instelling, onder verantwoordelijkheid en met actieve betrokkenheid van bevoegd onderwijspersoneel. Ook goede begeleiding van de student op school, loopbaanoriëntatie en coaching horen daarbij. Er is ruimte om een onderwijsprogramma aan te bieden door een multidisciplinair onderwijsteam met bevoegde docenten, instructeurs, gastdocenten en studiebegeleiders. De instelling moet voorts zorgen voor een evenwichtig ingedeeld onderwijsprogramma. begeleide onderwijsuren bpv BBL-opleiding Totaal Voor de bbl gold dat de opleiding voor bekostiging in aanmerking kwam als het programma tenminste 300 klokuren per studiejaar omvatte en het programma mocht zelfs uitsluitend uit bpv bestaan. Dat heeft tot excessen geleid: minimale programma s die toch meetellen voor bekostiging (en nu ook nog fiscale voordelen op grond van de WVA). De nieuwe wet bepaalt dat het onderwijsprogramma ieder jaar tenminste 200 begeleide onderwijsuren en 610 uren bpv omvat, en in totaal 850 klokuren telt. Ook hier: als het aantal begeleide onderwijsuren op het minimum zit, moeten er meer uren bpv worden geprogrammeerd, en omgekeerd. Mogelijkheid om af te wijken van de urennormen Het bevoegd gezag moet ervoor zorgen dat alle opleidingsprogramma s zodanig zijn ingericht dat studenten binnen de vastgestelde studieduur de kwalificatie kunnen bereiken, dat de onderwijsprogramma s evenwichtig zijn ingedeeld en dat ze voldoende uren omvatten. Aan de eis van voldoende uren wordt in ieder geval voldaan als de onderwijsprogramma s tenminste de aantallen uren, genoemd in de wet, omvatten. De instellingen hebben de ruimte om voor opleidingen een alternatief onderwijsprogramma aan te bieden dat niet volledig aan de urennormen voldoet, als de kwaliteit van die opleiding desondanks is gewaarborgd. Dit moet blijken uit studenttevredenheid, tevredenheid van het afnemend veld en studiesucces. De deelnemersraad moet vooraf expliciet hebben ingestemd met het alternatieve programma. Het bevoegd gezag moet zich erover verantwoorden in het jaarverslag. De bepalingen omtrent de urennormen worden na 2 jaar geëvalueerd. 4. Vooropleidingseisen voor mbo-2 Voor alle niveau-2-opleidingen gaan vooropleidingseisen gelden. Alleen studenten die in principe in staat zijn deze opleidingen met succes te volgen, worden dus toegelaten. Hierdoor en door de intensivering van het onderwijs kan de onderwijskwaliteit omhoog. Dat bevordert een groter diplomarendement en reduceert de uitval. Tevens zal, doordat er meer aandacht besteed kan worden aan de beroepsvorming, een betere samenhang ontstaan met de niveau-3- en niveau-4-opleidingen. Het mbo als geheel kan zich zo beter profileren.

4 5. Entreeopleiding De aparte positionering van de entreeopleidingen maakt het de instellingen mogelijk om beter onderwijs te verzorgen aan een groep studenten die niet makkelijk leert en die met een diploma van de entreeopleiding aan het werk kan of kan doorstromen naar een mbo-2-opleiding. De entreeopleidingen zijn voortaan alleen toegankelijk voor hen die niet aan de vooropleidingseisen voor mbo-2, mbo-3 of mbo-4 voldoen en die niet meer tot de doelgroep van het vo behoren (dus niet meer volledig leerplichtig zijn). De doelgroep voor de entreeopleidingen wordt dus voorgesorteerd; dat maakt een eenduidiger onderwijsaanpak mogelijk. Voor iedereen die tot de doelgroep behoort, geldt een acceptatieplicht, die pas ophoudt als de deelnemer al twee jaar in een entreeopleiding ingeschreven is geweest. Iedere deelnemer krijgt na vier maanden een (bindend) studieadvies. Als de student onvoldoende vorderingen heeft gemaakt richting diplomering kán dat advies inhouden dat de onderwijsovereenkomst wordt beëindigd; dat hoeft echter niet. Er wordt nog maar voor twee jaar bekostiging verstrekt, het eerste jaar geldt een hogere factor dan het tweede jaar. Afgestudeerden van een entreeopleiding die werk hebben, worden niet aangemerkt als vsv-er. Een behoorlijk aantal instellingen is, vaak in samenspraak met de gemeenten in de regio, reeds de voorbereidingen voor de entreeopleiding begonnen. 6. Geen deeltijdbol-opleidingen meer Studenten in deeltijdse bol-opleidingen worden niet meer bekostigd. Het aantal van deze studenten is nu al erg laag, en voor de meesten van hen is een bbl-traject een goed alternatief. 7. Onderwijstijd niet meer bepalend voor hoogte bekostiging De urennorm is in de nieuwe situatie niet langer bepalend voor de hoogte van de bekostiging. Nu is dat nog wel het geval en nu wordt er dus niet alleen door de inspectie gekeken naar de naleving van de urennorm, maar ook wordt die gecontroleerd door de instellingsaccountant. Dat geeft veel administratieve lasten. De wetswijziging kan op dit punt dan ook bijdragen aan een reductie van de administratieve lasten. 8. Niet bekostigd onderwijs Veel van de nieuwe regels gelden ook voor de niet-bekostigde opleidingen. Dat geldt voor de onderwijstijd, entreeopleidingen, vooropleidingseisen etc. De voorschriften voor de studieduur gelden niet voor de niet-bekostigde opleidingen waarvoor diploma-erkenning is verkregen; zij kunnen dus ook korter duren dan het hierboven vermelde minimum. Wel moeten dan de urennormen naar rato worden toegepast. Ook voor het niet-bekostigd onderwijs geldt dat er voortaan alleen nog voltijdse opleidingen bol en bbl zijn; die moeten aan de urennormen voldoen. Voor die doelgroepen die daaraan geen behoefte hebben is de derde leerweg is geïntroduceerd naast de bol en de bbl. Voor de derde leerweg behoeft niet aan urennormen te worden voldaan; deze derde leerweg kan alleen als niet-bekostigde opleiding worden aangeboden en er moet altijd een afzonderlijke erkenning voor zijn aangevraagd en verkregen. 9. Toezicht op onderwijstijd In de brief van 12 juni 2013 aan de Tweede Kamer is het toezicht op onderwijstijd in het kader van het wetsvoorstel Doelmatige leerwegen.. uitgewerkt. De beschreven werkwijze van de inspectie geldt na inwerkingtreding van de wetswijziging en in de overgangsperiode. Uitgangspunt voor het toezicht is vertrouwen waar het kan en controle waar het moet. het toezicht op onderwijstijd wordt geïntegreerd in het regulier toezicht naar onderwijskwaliteit.

5 10. Wijzigingen in WEB en UWEB voor de bekostiging In samenhang met de hierboven geschetste maatregelen worden ook veranderingen aangebracht in de bekostiging. Die hebben enerzijds ten doel de effecten van de hierboven beschreven maatregelen te versterken en anderzijds om enkele perverse effecten in de huidige systematiek tegen te gaan. 11. Inwerkingtreding De urennorm voor de bbl is op 1 augustus 2013 al in werking getreden. In verband daarmee kan ook nu al diploma-erkenning voor de zogenaamde derde leerweg worden verkregen. De overige bepalingen van de wet treden in werking met ingang van 1 augustus De wijziging van het UWEB is in concept gereed en moet nog (via de Ministerraad) worden voorgelegd aan de Raad van State. Het is de bedoeling dat dat in het najaar gebeurt. Bij een positief advies van de Raad van State volgt aanbieding aan de Koning en publicatie in het Staatsblad. Beide kamers der Staten-Generaal krijgen het besluit dan nog een keer voorgelegd. Het is de bedoeling dat ook de wijziging van het UWEB in werking treedt met ingang van 1 augustus 2014.